କାଚକେନ୍ଦୁ : ଏକ ନିଆରା ମୌଳିକ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ

ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାଷା ଓ ଶୈଳୀରେ ଏମିତି କିଛି ଶବ୍ଦ ଥାଏ ଯହିଁର ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ସମାର୍ଥକ,ସମ ଶବ୍ଦରୂପାର୍ଥକ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଉଣ୍ଡିଲେ ମିଳିଵା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଅନ୍ୟ ଭାଷାପରି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ତଥା ଏହାର ଶୈଳୀଗୁଡ଼ିକରେ ବି ଏ ଧରଣର ଶବ୍ଦର ଅଭାଵ ନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦର ଏଠାରେ ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଇପାରେ ।‌ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକେ ଯେତେବେଳେ କେଉଁଠି Very transparent water ଵା ଅତି ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ ଦେଖନ୍ତି ସେମାନେ କୁହନ୍ତି “ଵାଃ ଏଠି ତ ‘କାଚକେନ୍ଦୁ’ ପରି ପାଣି ମିଳୁଛି !”

ଅଵଶ୍ୟ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ନାହିଁ ତେବେ ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ଶହେ ଵର୍ଷ ତଳେ ଶ୍ରୀ ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ ମହାଶୟ ତାଙ୍କ ରଚିତ “ମାଡ଼ହାଣ୍ଡି କଥା” ଗଳ୍ପରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି - “ଏ ପାଣିକି ଦେଖିଲା କ୍ଷଣି ୟା ମନରେ ଭାରି ଲୋଭ ହେଲା । ଜୀଵନ ଵିକଳରେ ପାଣିକୂଳ ପାହାଚ ଉପରେ ଲଥ୍‌କିନି ବସିଗଲା,ଦେଖିଲା ଯେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଭଳିଆ ପାଣି ମୁନ୍ଦିକ ହୋଇଛି, ସାତ ତାଳ ପାଣିରେ ରୁପାପାତିଆ ଟିକିଏ ପକେଇଦେଲେ ଉପରକୁ ଫୁଟି ଜକଜକ ଦିଶିଵ ।” 

 ପ୍ରହରାଜ ମହାଶୟଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂକଳିତ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ମଧ୍ୟ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଟି ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । ଭାଷାକୋଷରେ ଅନୁମାନ କରାଯାଇଛି ଯେ ସମ୍ଭଵତଃ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଟି କାର୍ତ୍ତିକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ପରିଵୃତ ରୂପ ହୋଇଥାଇପାରେ । ହୁଏତ ଆଗେ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ଶରତ୍କାଳୀନ ଇନ୍ଦୁ ଵା ଚନ୍ଦ୍ର ପରି ଅତି ସ୍ୱଚ୍ଛ ଜଳକୁ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକେ କାର୍ତ୍ତିକେନ୍ଦୁ କହୁଥିଲେ ଯାହା ପରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ହୋଇଅଛି । ଶରତଋତୁ ଓ ହେମନ୍ତଋତୁ ସମୟରେ 'ଆକାଶ' ଓ 'ଜଳ' ପରିଷ୍କାର ହୋଇଯାଇଥାଏ । ଏଠି କାର୍ତ୍ତିକ ମାସ ତଥା ଶରତ ଓ ହେମନ୍ତ ଋତୁ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ଵ ଵିଷୟରେ ଜାଣିନେଵା ଠିକ୍ ହେଵ । ସାଧାରଣତଃ ଵର୍ଷାର ପରଵର୍ତ୍ତୀ ଓ ହେମନ୍ତର ପୂର୍ଵଵର୍ତ୍ତୀ ଋତୁକୁ ଶରତ ଋତୁ କୁହନ୍ତି ।‌ କେହି କେହି ଆଶ୍ୱିନ ଓ କାର୍ତ୍ତିକ ଏହି ଦୁଇ ମାସକୁ ଶରତ ଋତୁ କହୁଥିଵାବେଳେ ଆଉ କେହି କେହି ଭାଦ୍ର ଓ ଆଶ୍ୱିନ ମାସ ଦ୍ୱୟକୁ ଶରତ ଋତୁ ଅଭିହିତ କରିଥାନ୍ତି। ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦ ସାଗର ତଥା ଵିଶ୍ଵକୋଷ ଅନୁସାରେ ଵୈଦ୍ଯକ ଗ୍ରନ୍ଥ ମତରେ ଭାଦ୍ର ଓ ଆଶ୍ୱିନ ମାସକୁ ଶରତଋତୁ ବୋଲା ଯାଉଥିଲା । ଵର୍ତ୍ତମାନ ଆଶ୍ୱିନ ଓ କାର୍ତ୍ତିକକୁ ଶରତଋତୁ ବୋଲାଯାଏ। ମାଧଵାଚାର୍ଯ୍ଯଙ୍କ ପ୍ରଣୀତ କାଳମାଧଵ ନାମକ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଇଷ (ଆଶ୍ୱିନ) ଓ ଊର୍ଚ୍ଚ (କାର୍ତ୍ତିକ) ମାସଦ୍ୱୟକୁ ଶରତ୍କାଳ ବୋଲା ଯାଇଅଛି । ସମ୍ଭଵତଃ ଜଳଵାୟୁ ପରିଵର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ହେଉ ଵା ଉତ୍ତର ଓ ପୂର୍ଵ ଭାରତର ଜଳଵାୟୁ ଭିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ହେଉ ଶରତକାଳକୁ ନେଇ ମତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ହୋଇଅଛି । ସେ ଯାହା ହେଉ ଆଗେ 'କାର୍ତ୍ତିକମାସ'ରେ ନଦୀ ଓ ପୁଷ୍କରିଣୀ ଜଳ ଓ ଆକାଶର ଇନ୍ଦୁ ଵା ଚନ୍ଦ୍ର ଅତି ପରିଷ୍କାର ଦିଶୁଥିଲା । ଶରତ ଋତୁରେ ଇନ୍ଦୁ ଵା ଚନ୍ଦ୍ର ରାତ୍ରିକାଳରେ ଜଳରେ ପ୍ରତିଵିମ୍ଵିତ ହେଉଥିଲେ । ତେଣୁ ହୁଏତ ସ୍ବଚ୍ଛ ଜଳକୁ କାର୍ତ୍ତିକେନ୍ଦୁ କୁହାଯାଇଥିଵା ଯାହା ପରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ହୋଇଅଛି । କିନ୍ତୁ ଯଦି କାର୍ତ୍ତିକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଟି କାଳକ୍ରମେ କାଚକେନ୍ଦୁ ହୋଇଅଛି ତେବେ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ତଥା ସଂସ୍କୃତ ସାହିତ୍ୟରେ କାର୍ତ୍ତିକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ କାହିଁକି ମିଳେ ନାହିଁ ? 

ହୁଏତ କାର୍ତ୍ତିକେନ୍ଦୁ ବୋଲି କୌଣସି ଶବ୍ଦ ହିଁ ନଥିଲା ଏଵଂ କେଵଳ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦକୁ ଟାଣି ଭିଡ଼ି ଗୋଟିଏ ତଦ୍ଭଵ ଶବ୍ଦ ପ୍ରମାଣ କରିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଛି ? 

ଅନେକଙ୍କ ମନରେ ଏହି ସନ୍ଦେହ ଜାତ ହେଵାରୁ ସେମାନେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଵିଚାର କରିଥାନ୍ତି । କିଛି ଲୋକ କୁହନ୍ତି କାଚ ଏକ ତତ୍ସମ ଶବ୍ଦ ଏଵଂ ଏଥିରେ ସ୍ଵାର୍ଥେ କ ପ୍ରତ୍ଯୟରେ କାଚକ ହୋଇ ସେଥିରେ ଇନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ଯୋଡ଼ାଯାଇ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଅର୍ଥାତ୍ କାଚ ଓ ଇନ୍ଦୁ(ଜହ୍ନ) ପରି ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ । ତେବେ ଏଭଳି କୌଣସି ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟଵହାର ଥିଵା ଜଣାଯାଏ ନାହିଁ କି ଓଡ଼ିଆ ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାଷାରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ ନାହିଁ।

ପୁଣି କିଛି ଲୋକ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଟି କାଚ ଓ କନ୍ଦୁକ ଶବ୍ଦଯୁକ୍ତ ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ମତ ଦିଅନ୍ତି । କନ୍ଦୁକ ଅର୍ଥ ପେଣ୍ଡୁ ।କାଚରେ ନିର୍ମିତ କନ୍ଦୁକ ଵା ପେଣ୍ଡୁ ଗୋଲାକାର ଵିଶିଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପାରଦର୍ଶୀ ହୋଇଥିଵା ଯୋଗୁଁ ଅପରପାର୍ଶ୍ବକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୋଇଥାଏ, ତେଣୁ ସେ'ଦୃଷ୍ଟିରୁ କାଚ କନ୍ଦୁକରୁ କାଚ କେନ୍ଦୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଥାଇପାରେ । ତେବେ ଯଦି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କନ୍ଦୁକ ଶବ୍ଦରୁ କେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାନ୍ତା ତା'ହେଲେ ଆଜି ବି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥ ପେଣ୍ଡୁ ହୋଇଥାନ୍ତା । କେନ୍ଦୁଫଳର କେନ୍ଦୁ ନାମଟି ଏକ ତତ୍ସମ ନାମ ଏଵଂ ସଂସ୍କୃତ କଳ୍ପଦ୍ରୁମ କୋଷ ଅନୁସାରେ ତତ୍ସମ କେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଟି "କୁ ଈଷତ୍ ଇନ୍ଦୁରିଵ ; କୋଃ କାଦେଶଃ ଇତି କେନ୍ଦୁଃ" ତେଣୁ ପେଣ୍ଡୁ ସହିତ କେନ୍ଦୁ ଫଳର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ କି ଓଡ଼ିଆ ତଥା ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ କେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ପେଣ୍ଡୁ ନୁହେଁ । ହଁ ସଂସ୍କୃତ ତଥା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଆଗେ ପେଣ୍ଡୁକୁ ଗେଣ୍ଡୁ କୁହାଯାଉଥିଲା ।‌ ଗଞ୍ଜମ ଜିଲ୍ଲାର କଵି କୃଷ୍ଣସିଂହ ତାଙ୍କ କୃଷ୍ଣ ମହାଭାରତରେ ପେଣ୍ଡୁ ଅର୍ଥରେ ଗେଣ୍ଡୁ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି “ଏ ଉତ୍ତାରେ ସେ ଗେଣ୍ତୁଟିଏ କରେ ଧରି, ଆରମ୍ଭିଲେ ଖେଳ ବିବିଧ ଭଙ୍ଗୀ କରି।” (କୃଷ୍ଣସିଂହ, କୃଷ୍ଣ ମହାଭାରତ, ଵନପର୍ଵ।)

ତେଣୁ କାଚରେ ଗଢ଼ା ପେଣ୍ଡୁର ଠିକ୍ ସଂସ୍କୃତ ନାମଟି କାଚକେନ୍ଦୁ ନୁହେଁ ଵରଂ କାଚଗେଣ୍ଡୁ ହେଵା ଵିଧେୟ । ଅଵଶ୍ୟ ମାନଵ ଇତିହାସରେ କାଚରେ ଗଢ଼ା ପେଣ୍ଡୁର ଇତିହାସ ୫୦୦୦ ଵର୍ଷ ପୁରୁଣା ତଥାପି କାଚଗେଣ୍ଡୁ ଭଳି କୌଣସି ଶବ୍ଦ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିଵା ଜଣାଯାଏ ନାହିଁ ‌ । ତେଣୁ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଏହି ସମ୍ଭାଵିତ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ମତଟି ସନ୍ଦେହାସ୍ପଦ ।  

ପୁନଶ୍ଚ ଅନେକ ଲୋକ କାଚକେନ୍ଦୁ ଭଳି ଏକ ନିରୋଳ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦର ଅଯଥା ସଂସ୍କୃତ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ମୂଳ ନଉଣ୍ଡି ଏହାର ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ସମ୍ଭାର ଆଧାରରେ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଆଲୋଚନା କରିଵାକୁ ମତ ଦେଇଥାନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମତରେ ଆମ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କାଚ ଓ କେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ଥାଉ ଥାଉ ଆମେ ଅଯଥା ସଂସ୍କୃତ ଆଡ଼କୁ କାହିଁକି ଯିଵା ? ଆମ ଭାଷାର କାଚ ଓ କେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ମିଶି କାହିଁକି କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନଥିଵ ? 

ତାହେଲେ କାଚ ଓ କେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟ ମିଶି କିପରି ଓ କେଉଁ ଆଧାରରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଏହାର ଅର୍ଥ Very transparent water ଵା ଅତି ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ ହୋଇଛି? 

diospyros ଜାତୀୟ ଅନେକ ଗଛ ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଏ ଯଥା 

Diospyros melanoxylon ଵା କରମଣ୍ଡଳ କେନ୍ଦୁ,Diospyros montana ଵା ବମ୍ବେ କେନ୍ଦୁ,Diospyros malabarica ଵା ମାଲବାର କେନ୍ଦୁ ଇତ୍ୟାଦି । ତେବେ Diospyros melanoxylon ଵା କରମଣ୍ଡଳ କେନ୍ଦୁ ସାଧାରଣତଃ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ ଏଵଂ ଏହି ଜାତୀୟ କେନ୍ଦୁର ଶସ ଈଷତ ଧଳା ରଙ୍ଗର ଆଉ ଏହି କେନ୍ଦୁର ରସ ଦେଖିଲେ ଖୁବ ସ୍ବଚ୍ଛ ହୋଇଥାଏ । ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଳୁଥିଵା କରମଣ୍ଡଳ କେନ୍ଦୁର ରସ କୌଣସି କାଚ ପାତ୍ରରେ ରଖି ଦେଖିଲେ ଆରପଟର ଦରଵ ଦେଖାଯାଏ । ତେଣୁ ହୁଏତ ଏହି ଆଧାରରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଇପାରେ ‌ । ସେହିପରି ଆଉ କିଛି ଲୋକ କୁହନ୍ତି କେନ୍ଦୁ ପତ୍ର ଉପରେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଜଳବୁନ୍ଦା କାଚ ସଦୃଶ ପ୍ରତିଭାତ ହୁଏ ତେଣୁ ସ୍ବଚ୍ଛଜଳକୁ କାଚକେନ୍ଦୁ କୁହାଗଲା । ଆଉ କେହି କେହି କୁହନ୍ତି କେନ୍ଦୁ ଗଛର ଡାଳ କଳା, ଏହାର ବୀଜ ବି କଳା ଏଵଂ ଫଳ ପାଚି ଶୁଖିଗଲେ କଳା ହୋଇଯାଏ ତେଣୁ ଯୋଉ ସ୍ଵଚ୍ଛ ପାଣିରେ କେନ୍ଦୁକାଠ ଓ ବୀଜ ପରି କଳା ଭଳି କୌଣସି କଳାଵସ୍ତୁ ଥିଲେ ବି ଦେଖାଯାଏ ସେଭଳି ପାଣିକୁ କାଚକେନ୍ଦୁ ପାଣି କୁହାଯାଏ । ଏହିପରି ଭାବେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଏକାଧିକ ସମ୍ଭାଵିତ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ମତ ରହିଛି ଯାହା ଵିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା। କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ ଅର୍ଥଜ ଏହା ଏକମାତ୍ର ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ ଵରଂ ଏହିପରି ଆଉ ଗୋଟିଏ ନିଆରା ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦର ଉଲ୍ଲେଖ ମଧ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଅଛି । 

ଭାଷାକୋଷ ଅନୁସାରେ ଆଗେ ପୁରୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଓ ନିର୍ମଳ ତରଳ ଵସ୍ତୁକୁ ପଞ୍ଜୁରିପାଣି କହୁଥିଲେ । ଯଥା—ଏ ମାଲପା ପଞ୍ଜୁରିପାଣି ଭଳି ଦିଶୁଛି । ସମ୍ଭଵତଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଶବ୍ଦଟି ଲୋକମୁଖରେ ପଞ୍ଜୁରି ହୋଇଥାଇପାରେ କାରଣ ଏହି ପ୍ରାଞ୍ଜଳ ଶବ୍ଦର ଆଠ ଦଶଗୋଟି ଅର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଦୁଇଗୋଟି ଅର୍ଥ ହେଲା ନିର୍ମଳ ଓ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ। ପୁଣି ଓଡ଼ିଶାର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଲୋକେ ସ୍ଫଟିକ ପରି ନିର୍ମଳ ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛ ପାଣିକୁ ସଷ୍ଟିକ ଜଳ, ସଷ୍ଟିକ ପାଣି,ସ୍ୱଷ୍ଟିକ ଜଳ ଓ ସ୍ୱଷ୍ଟିକ ପାଣି କହୁଥିଲେ। ସଷ୍ଟିକ ଵା ସ୍ଵଷ୍ଟିକ ଶବ୍ଦ ଯେ ସ୍ଫଟିକ ଶବ୍ଦର ଗ୍ରାମ୍ୟ ରୂପ ଏହା ସହଜେ ଅନୁମେୟ । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ବି ଏହିପରି ଭାବେ ଅଂଶୂଦକ ଶବ୍ଦ ଅଛି । ଯେଉଁ (ଜଳାଶୟର) ଜଳରେ ଦିନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଓ ରାତିରେ ଜ୍ୟୋତ୍ସ୍ନା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣରୂପେ ପଡ଼େ ଓ ଯହିଁରେ ଜଳ ନିର୍ମଳ ତାକୁ ଅଂଶୂଦକ କୁହନ୍ତି । ସ୍ୱଚ୍ଛ ସଲିଳ ଓ ହଂସୋଦକ ଏହି ଧରଣର ଆଉ ଦୁଇଗୋଟି ଶବ୍ଦ ଅଟେ । କାକ ଚକ୍ଷୁ ପରି ସ୍ପଟିକ ଵା ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳକୁ ପୁଣି କାକଚକ୍ଷୁ ବି କୁହନ୍ତି । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ସ୍ଫଟିକ ଦରଵ ପାଇଁ 'କାଚତୁଲ୍ୟ' ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ଥିଵା ବି ଜଣାଯାଏ । 

ସଂସ୍କୃତ ଓ ଓଡ଼ିଆ ପରି ପୃଥିଵୀର ଅଳ୍ପ କେତେକ ଭାଷାରେ ହିଁ ଏହି ଵିଶେଷ ଅର୍ଥକୁ ପ୍ରକାଶ କଲା ଭଳି ଶବ୍ଦ ରହିଛି । ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ନିର୍ମଳ ଜଳ ପାଇଁ Crystal clear,pellucid ଓ plain as day ଇତ୍ୟାଦି ଵ୍ୟଵହାର କରାଯାଏ । Polish ଭାଷାରେ krystaliczna ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ । ଜର୍ମାନ୍ ଭାଷାରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳକୁ କୁହନ୍ତି glasklar ଅର୍ଥାତ୍ ଗ୍ଲାସ୍ ପରି ସ୍ଵଚ୍ଛ। ଆମ ଭାରତର ମରାଠୀ ଭାଷାରେ ବି ନିଵଳଶଙ୍ଖ ଓ ଶଙ୍ଖବଣୀ ପରି ଦୁଇଗୋଟି ସମାର୍ଥକ ଶବ୍ଦ ଅଛି। ନିଵଳଶଙ୍ଖ ଶବ୍ଦରେ ନିଵଳ ଅର୍ଥ ସ୍ଵଚ୍ଛଜଳ ଓ ଶଙ୍ଖ ଏଠାରେ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଭାବେ ଅତି ଅର୍ଥକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଵା ପାଇଁ ଯୋଡ଼ା ଯାଇଛି । ସେଇମିତି ଶଙ୍ଖ ଓ ପାଣି ଶବ୍ଦକୁ ନେଇ ମରାଠୀ ଭାଷାରେ ଶଙ୍ଖବଣୀ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଶଙ୍ଖ ପରି ଅତି ଧଳା ସ୍ଵଚ୍ଛଜଳ ଵା ଘୋଳଦହି ଅଦି ତରଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମରାଠୀ ଭାଷାରେ ନିଵଳଶଙ୍ଖ ଓ ଶଙ୍ଖବଣୀ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ ବୋଲି James Thomas Molesworthଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂକଳିତ A Marathi and English dictionary (2d ed)ର ପୃଷ୍ଠା ୪୭୨ ଓ ୭୮୦ରୁ ଜଣାଯାଏ । ଚୀନ ଦେଶର ମାଣ୍ଡାରିନ ଭାଷାରେ ଅତି ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳକୁ 碧水(Bìshuǐ) କୁହନ୍ତି । ଚୀନଦେଶୀୟ ଭାଷାରେ 碧ର ଅର୍ଥ ନୀଳ,ସବୁଜ ନୀଳ ମିଶ୍ରରଙ୍ଗ ଓ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ଜେଡ୍ ହସ୍ତାଳଙ୍କାର । ସେହିପରି 水(shuǐ)ର ଅର୍ଥ ଜଳ । ସାଧାରଣତଃ ଜଳାଶୟରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ ଦେଖିଵାକୁ ନୀଳ ଵା ସବୁଜମିଶା ନୀଳରଙ୍ଗର ହୋଇଥିଵାରୁ ମାଣ୍ଡାରିନ ଭାଷାରେ ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ ପାଇଁ 碧水(Bìshuǐ) ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଛି । ଜର୍ମାନ୍ ଭାଷାରେ ଅତି ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ ପାଇଁ glasklar ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର ହୁଏ । ଜାଵାନିଜ୍ ଭାଷାରେ ବି ꦕꦼꦛꦮꦼꦭꦮꦼꦭ (cetha wela-wela) ବୋଲି ଏକ ଶବ୍ଦ ଏହି ସମାନ ଅର୍ଥରେ ରହିଛି । ଉଣ୍ଡିଲେ ଆହୁରି ଅନେକ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ଏ ଧରଣର ଶବ୍ଦ ମିଳିଵ । 

କେହି କେହି ମନରେ ଵିଚାର କରିପାରନ୍ତି ଯେ ଆମ ପାଖରେ ତ ସଫାପାଣି,ସ୍ଵଚ୍ଛଜଳ,ଶୁଦ୍ଧଜଳ,ପଏର୍ଚା ପାଏନ୍ ଓ ତୋଫାପାଣି ପରି ଶବ୍ଦ ଅଛି ତାହେଲେ ୟେ କାଚକେନ୍ଦୁ ପରି ଶବ୍ଦଟିଏ କାହିଁକି ଲୋଡ଼ା ହେଲା ? ପ୍ରକୃତରେ ପ୍ରୋକରତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଵଚ୍ଛଜଳ ପାଇଁ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ କିନ୍ତୁ ଅତିସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳ ପାଇଁ ହିଁ କାଚକେନ୍ଦୁ ପରି ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର କରାଯାଏ । ଅର୍ଥାତ୍ କାଚକେନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଟି ସ୍ଵଚ୍ଛ ଜଳର ଅତି ଆଧିକ୍ୟ ଅର୍ଥକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ ପ୍ରକାଶ କରିଵା ହେତୁ ଆଵଶ୍ୟକ ହୋଇଅଛି । କାଚକେନ୍ଦୁ ପାଣିରେ ଧୂଳି ମଳି ନଥିଵ,ତାହା ପାରଦର୍ଶୀ ହୋଇଥିଵ । କାଚକେନ୍ଦୁ ପାଣିରେ ଆଲୋକର ପ୍ରତିଫଳନ ଅଧିକ ହେଵା ଯୋଗୁଁ ଏହାର ରଙ୍ଗ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ନୀଳ କିମ୍ଭା ସବୁଜ ନୀଳ ରଙ୍ଗ(Turquoise)ର ହୋଇଥାଏ । କାଚକେନ୍ଦୁ ପାଣି ଥିଵା ଜଳାଶୟର ଜଳ ପରିଷ୍କାର ପରିଵେଶକୁ ସୂଚିତ କରିଵା ସହିତ ଜଳଜୀଵ ଓ ମାନଵ ଵ୍ୟଵହାର ପାଇଁ ଉତ୍ତମ ହୋଇଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ସମୁଦ୍ରକୂଳିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ପରି ପାଣି ଦେଖିଵାକୁ ମିଳିଥାଏ । ମାଳଦ୍ଵୀପ, ଫିଲିପାଇନସର ପଲାୱାନ୍,ବେଲିଜ୍‌ର ଅବ୍ମରଗ୍ରିସ୍ କୈ, କ୍ରୋଏସିଆର ପ୍ଲିଟ୍‌ଵାଇସ୍ ହ୍ରଦ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ଓରେଗାନରେ ଅଵସ୍ଥିତ କ୍ରେଟର୍ ହ୍ରଦ ଓ ଆଣ୍ଡାମାନ ନିକୋବର ଦ୍ବୀପପୁଞ୍ଜରେ ଏ ଧରଣର ଅତି ସ୍ଵଚ୍ଛଜଳ ଅଧିକ ପରିମାଣରେ ଦେଖିଵାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଓଡ଼ିଶାର ପୁରୀ ବେଳାଭୂମି, ଚନ୍ଦ୍ରଭାଗା ବେଳାଭୂମି,ବାଲିହରଚଣ୍ଡି ବେଳାଭୂମି, ରାମଚଣ୍ଡୀ ବେଳାଭୂମି ଓ ଚାନ୍ଦିପୁର ବେଳାଭୂମିରେ ମଧ୍ୟ ଏ ଧରଣର ଜଳ ଦେଖିଵା ମିଳେ ବୋଲି ଅନ୍ତର୍ଜାଲରୁ ଜଣାପଡି଼ଛି । ଅତଃ ଯେହେତୁ ଓଡ଼ିଶାର ବେଳାଭୂମିରେ ଲୋକେ ଆଗେ ଏ ଧରଣର ଅତି ସ୍ଵଚ୍ଛ ପାରଦର୍ଶୀ କଣିକାହୀନ ଜଳ ଦେଖିଵାକୁ ମିଳୁଥିଲା ତେଣୁ ଓଡ଼ିଶାରେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଓ ସଷ୍ଟିକ ଜଳ ଵା ସ୍ପଟିକ ଜଳ ପରି ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା । ଅତଏଵ୍ ପୃଥିଵୀର ଅଳ୍ପ ଭାଷାରେ ଅତି ସ୍ଵଚ୍ଛ ପାରଦର୍ଶୀ ଜଳ ପାଇଁ ଶବ୍ଦ ଥିଵାରୁ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଶବ୍ଦ ସମ୍ଭାରକୁ ନେଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵାରୁ ନିଃସନ୍ଦେହରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ କାଚକେନ୍ଦୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଏକ ନିଆରା ମୌଳିକ ଶବ୍ଦ ଅଟେ ।

•ପଲ୍ଵଳ: ଏକ ଵିସ୍ମୃତ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଶବ୍ଦ•

ପଲ୍ବଳ ଗୋଟିଏ ନିରୋଳ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାରତୀୟ ଶବ୍ଦ ତେବେ ଅନେକେ ହୁଏତ ଏ ଶବ୍ଦ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସେତେଟା ଜାଣିନଥିବେ । ଅଵଶ୍ୟ ଛୋଟବେଳୁ ହିଁ ଆମେ ଓଡି଼ଆମାନେ 'ପଲ୍ବଳ' ଶବ୍ଦ ସହିତ ପରିଚିତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଏ ଶବ୍ଦଟିର ଵ୍ୟଵହାର କଥିତ ଭାଷାରେ କି ଲିଖିତ ଭାଷାରେ ସେତେ ନଥିଵାରୁ ଆମେ ଏହାକୁ ପରେ ପରେ ପୋଶୋରି ଦିଅନ୍ତି ।‌ 

ଆମେ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଛୋଟବେଳୁ କେମିତି ପଲ୍ବଳ ଶବ୍ଦ ସହିତ ପରିଚିତ ହୁଅନ୍ତି କେହି କେହି ପଚାରି ପାରନ୍ତି। ତେବେ ଅନେକଙ୍କର ହୁଏତ ଆଜି ବି ମନେ ଥିଵ ଯେ ଵର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ 'ଵ ଫଳା' ପାଇଁ “ସ୍ୱଭାଵ,ଉଦ୍ୱେଗ,ଈଶ୍ୱର,ନିଃଶ୍ୱାସ,ସମ୍ବଳ,ଗ‌ହ୍ୱର, ଵିହ୍ୱଳ,ରାଜତ୍ୱ,ଆଶ୍ୱିନ,ପଲ୍ୱଳ,ଆହ୍ୱାନ,ତେଜସ୍ୱୀ, ,ତପସ୍ୱୀ,ସତ୍ୱର ଓ ଅନ୍ୱେଷଣ ଆଦି ଶବ୍ଦର ଉଦାହରଣ ରହୁଥିଲା। ତେଣୁ ଛୋଟବେଳେ ଵର୍ଣ୍ଣବୋଧ ପଢ଼ିଥିଵା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେହି କେହି ଏବେ ବି ହୁଏତ ପଲ୍ବଳ ଶବ୍ଦଟିକୁ ମନେ ରଖିଥିବେ । ପ୍ରକୃତରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳାଧାର,ଡୋବା ଵା ଚୁଆକୁ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ପଲ୍ବଳ କୁହନ୍ତି । ଏ ଶବ୍ଦ ବହୁତ ପ୍ରାଚୀନ। 

ମହାଭାରତରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିଵା କଥା କଳ୍ପଦ୍ରୁମରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଯଥା :

“ପଲ୍ଵଳାନି ଚ ସର୍ଵ୍ଵାନି ସର୍ଵ୍ଵେ ଚୈଵ ତୃଣୋପଳାଃ ।

ସ୍ଥାଵରଂ ଜଙ୍ଗମଞ୍ଚୈଵ ନିଃଶେଷଂ କୁରୁତେ ଜଗତ୍ ॥”

ସଂସ୍କୃତ କଳ୍ପଦ୍ରୁମରେ ଏହି ଶବ୍ଦର ନିରୁକ୍ତି ଲେଖାଅଛି “ପଳତି ଗଚ୍ଛତି ପିବତ୍ଯସ୍ମିନ୍ ଵା ।ପଳ ଗତୌ ପା ପାନେ ଵା +“ସାନସିଵର୍ଣ୍ଣସିପର୍ଣ୍ଣସୀତି ।” ଉଣାଂ । ୪ । ୧୦୭ । ଇତି ନିପାତନାତ୍ଵଳଚ୍ ପ୍ରତ୍ଯୟେନ ସିଦ୍ଧମ୍” । 

ପଲ୍ ଧାତୁରୁ ଯିଵା ଅର୍ଥରେ ଶବ୍ଦ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ତେଣୁ ଯେଉଁଠାକୁ ଗୋମେଷାଦି ପାଣି ପିଇଵାକୁ ଯାଆନ୍ତି ତାହା ପଲ୍ଵଳ ଅଟେ । ଭାଵପ୍ରକାଶ ଗ୍ରନ୍ଥରେ 'ପଲ୍ବଳ'ର ଲକ୍ଷଣ(ଅର୍ଥ) ଏମନ୍ତ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି -“ଅଳ୍ପଂ ସରଃ ପଲ୍ଵଳଂ ସ୍ଯାଦ୍ଯତ୍ର ଚନ୍ଦ୍ରର୍କ୍ଷ୍ୟଗେ ରଵୌ । ନ ତିଷ୍ଠତି ଜଳଂ କିଞ୍ଚିତ୍ତତ୍ରତ୍ଯଂ ଵାରି ପାଲ୍ଵଳମ୍ ॥” ସେହିପରି ପଲ୍ବଳର ଗୁଣ ଲେଖାଅଛି “ପାଲ୍ଵଳଂ ଵାର୍ଯ୍ଯଭିଷ୍ଯନ୍ଦି ଗୁରୁ ସ୍ଵାଦୁ ତ୍ରିଦୋଷକୃତ୍ ॥”

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ନୂଆ ନୁହେଁ । କଵି ସମ୍ରାଟ ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ ଓ ଵୈଦେହୀଶ ଵିଳାସରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟଵହାର ରହିଛି । 

କଵି କୋଟି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ସୁନ୍ଦରୀ କାଵ୍ୟରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି...

“ରଞ୍ଜକ ଖ୍ୟାତ ନଳୀ ଅଛି ଯୋଖି ।

ମନୋହର ନାଭି ପଲ୍ୱଳ ଦେଖି॥”

ସେହିପରି ଵୈଦେହୀଶ ଵିଳାସରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟଵହାର କରି ଭଞ୍ଜକଵି ପଦେ ରଚିଛନ୍ତି 

“ବନ୍ଧାଇ ହୋଇ ସୁଗ୍ରୀଵେ ମିତ୍ର ବଳ ସାଜି ।

ଵାରିଧି ପଲ୍ୱଳ ଡେଇଁ ଆସିଛି ମୁଁ ଖୋଜି ଯେ ॥”

(ହନୁମାନ ରାବଣକୁ କହିଲା "ରାମଚନ୍ଦ୍ର ସୁଗ୍ରୀବଙ୍କ ସହିତ ମିତ୍ରତା ସୂତ୍ରରେ ବନ୍ଧନ ହେବାରୁ ମିତ୍ର ସୁଗ୍ରୀବ ସୈନ୍ୟ ସଜ୍ଜିତ କରୁଅଛନ୍ତି । ମୁଁ ସମୁଦ୍ରକୁ କ୍ଷୁଦ୍ର ପୁଷ୍କରିଣୀ ପରି ଡେଇଁ ସୀତାଙ୍କୁ ଖୋଜିବାକୁ ଆସିଅଛି ।" )

ନାରାୟଣ ଵିପ୍ରଙ୍କ ଵିରଚିତ ପଦ୍ମପୁରାଣରେ ମଧ୍ୟ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥିଵା ଜଣାଯାଏ। 

“ହାୟନ ଯୁଗ ଆଦି ଯେତେ । ପୂର୍ଵାନୁକ୍ରମେ ଏ ଜଗତେ।। 

ନଦୀ ସାଗର ବାମ୍ଫୀ ସର । ପଲ୍ୱଳ ହ୍ରଦ ଯେ ନିର୍ଝର।। 

ଵୃକ୍ଷ ବଲ୍ଲରୀ ମନୌଷଧି । ଗିରି ନଗର ଗ୍ରାମ ଆଦି।। 

 ଏମାନେ ସ୍ଵାମୀ ଗୁଣେ ଯୁତ। ହୁଅନ୍ତି ସର୍ଵଦା ପୂଜିତ।।”

(ନାରାୟଣ ଵିପ୍ର କୃତ ପଦ୍ମପୁରାଣ)

ତେଣୁ ହଁ କଥିତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସେତେଟା ଵ୍ୟଵହାର ହେଉନଥିଲେ ବି ଓଡ଼ିଆ ଲିଖିତ ସାହିତ୍ୟରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟଵହାର ରହିଛି । ଆଜି ବି ଅନେକ କଵି ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରୁଅଛନ୍ତି । 

ତେବେ ଭାରତଵର୍ଷର କେତେକ ଇଣ୍ଡିକ୍ ଭାଷାରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦ ମୂଳରୁ ଅନେକ ଦେଶଜ ଶବ୍ଦ ବି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । 

ପାଲିରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦ pallala ହୋଇ ଚଳୁଥିଲାବେଳେ 

ପ୍ରାକୃତରେ ତାହା 𑀧𑀮𑁆𑀮𑀮 (pallala) ହୋଇଥିଲା ।‌ ଏଥିରେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଆଗେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦଟି ତତ୍କାଳୀନ ଵିଭିନ୍ନ କଥିତ ଇଣ୍ଡିକ୍ ଭାଷାରେ ବି ନାନା ରୂପ ଘେନି ଚଳୁଥିଲା । ପରଵର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ପ୍ରାକୃତ ଓ ପାଲି ଭାଷା ଦେଇ ଏହି ପଲ୍ବଳ ଶବ୍ଦ ମୂଳର pallala ଓ 𑀧𑀮𑁆𑀮𑀮 (pallala) କ୍ରମେ ଧିଵେହୀ ଭାଷାରେ(ମାଳଦ୍ଵୀପ) ފަޅު

 (faḷu) ଓ ସିଂହଳୀ ଭାଷାରେ පල්ලල (pallala) ହୋଇଅଛି । ଏପଟେ ସିନ୍ଧୀ ଭାଷାରେ ବି ପ୍ରାକୃତ ଭାଷା ଦେଇ پَلهَرُ ପଲ୍ହରୁ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ‌। 

କିନ୍ତୁ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦର ସଗୋତ୍ରୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଥିଵା ସଗୋତ୍ରୀୟ ଶବ୍ଦ Balto-Slavic ଭାଷା ଲିଥୁଆନିଆ ଓ ଲାଟଵିଅନ୍ ଭାଷା,ଇଟାଲିକ୍ ଭାଷା ଲାଟିନ ଓ Hellenic ଭାଷା ଗ୍ରୀକ୍‌ରେ ବି ରହିଥିଵାର ଆଧୁନିକ ଭାଷାଵିଜ୍ଞାନୀମାନେ ପ୍ରମାଣ କରିଛନ୍ତି । 

ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଭାଷାରେ*pelH ବୋଲି ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଥମେ ଖଦିର,ଧୂସର,ପାଉଁଶିଆ ଵା Gray ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିଲା । ପରେ ଏ ଶବ୍ଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ semantic shift ଵା ଶବ୍ଦାର୍ଥ ପରିଵର୍ତ୍ତନ ଘଟି ତାହା swamp ଵା ଜଳାଭୂମି,marsh ଓ puddle ଆଦି ନାନା ଅର୍ଥରେ ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରୂପରେ ଚଳିଵାକୁ ଲାଗିଲା । ଯେହେତୁ ଜଳାଭୂମି,ଛୋଟ ଗାଡ଼,ଡୋବା,ଚୁଆ ଓ କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳାଶୟ ଦୂରରୁ ଦେଖିଲେ ଖଦିର,ଧୂସର ଵା ପାଉଁଶିଆ ରଙ୍ଗର ଦେଖାଯାଇଥାଏ ତେଣୁ ହୁଏତ ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଶବ୍ଦ *pelH କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏଭଳି ଶବ୍ଦାର୍ଥ ପରିଵର୍ତ୍ତନ ସମ୍ଭଵ ହୋଇଥାଇପାରେ । ଆଜି ବି ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହେଉଥିଵା Pale ଶବ୍ଦଟି ଏହି ମୂଳ ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସେହିପରି ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକରେ ଏହି ମୂଳ ଶବ୍ଦରୁ πηλός(pēlós) ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ମୃତ୍ତିକା ଓ କର୍ଦ୍ଦମ ଆଦି ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଥିଲା । ଲିଥୁଆନିଆର pelkė (“marsh”) ଓ ଲାଟଵିଅନର peļķe (“puddle”) ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଏହି ମୂଳରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ଆଧୁନିକ ଭାଷାଵିଜ୍ଞାନୀମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି । ଲାଟିନ ଭାଷାର palūs ଓ palūdis ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ ବି ଏହି ମୂଳରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଏଵଂ ଜଳାଭୂମି,ଡୋବା,ଚୁଆ ଓ ଜଳାଶୟ ଇତ୍ୟାଦି ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ ଯଦି ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଭାଷାରେ ଆଗେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦର ମୂଳ ରୂପ *pelH ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ ଧୂସର,ପାଣ୍ଡୁର ଓ ଖଦିର ଥିଲା ଏଵଂ ପରେ ସେହି ଶବ୍ଦରୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Pale ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ତାହେଲେ କ'ଣ ଭାରତରେ ବି କ୍ଷୁଦ୍ର ଜଳଧାରା ଵା ଡୋବା ଇତ୍ୟାଦି ଅର୍ଥଜ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦ ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଶବ୍ଦ ଥିଲା ? 

 Sir. Ralph Lilley Turnerଙ୍କ ଆର୍ଯ୍ୟଭାଷା ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କୋଷ A comparative dictionary of Indo-Aryan languagesର ୭୯୭୪ ତଥା ୭୯୭୫ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ହଁ ଆଗେ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ 

†*paluva(୰ପଲୁଵ),*palva(ପଲ୍ଵ) ଓ *palvara(ପଲ୍ଵର) ଭଳି ଶବ୍ଦ ଧୂସର,ପାଣ୍ଡୁର ଓ ଖଦିର ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଥିଲା। ସେଥିପାଇଁ ତ ଆଜି ବି ସିଂହଳୀରେ Pulu(Grey hair),ପାହାଡ଼ୀ ଶୈଳୀ ଭାଲେଶୀରେ pallrā̃(Grey hair) ଓ ଭଦ୍ରଵାହୀରେ pallar(Grey hair) ଆଦି ଶବ୍ଦ ଚଳୁଅଛି ବୋଲି ରାଲ୍ଫ ଟର୍ନରଙ୍କ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତିକୋଷରୁ ଜଣାଯାଏ । 

ପ୍ରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ସଂସ୍କୃତ ଏମିତି ଏକ ଭାଷା ଯହିଁର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଶବ୍ଦର ସଗୋତ୍ରୀୟ ସମ୍ପର୍କ ତିନି ଵା ତତୋଽଧିକ ଭାରୋପୀୟ ଶାଖାର ଭାଷାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଶବ୍ଦ ସହିତ ଥିଵା ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ । *pelH ଭଳି ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାଚୀନ ମୂଳ ଶବ୍ଦରେ semantic shift ଵା ଶବ୍ଦାର୍ଥ ପରିଵର୍ତ୍ତନ ଘଟି ନାନା ଭରୋପୀୟ ଭାଷାରେ ଗୋଟିଏ ମୂଳ ଶବ୍ଦ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରୂପ ଧାରଣ କରି ଅନେକ ଅର୍ଥରେ ଚଳିଅଛି ।‌ ପୁଣି ଅନେକ ପ୍ରାଚୀନ ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ନିଜର ପ୍ରାଚୀନ ଅର୍ଥ ଓ ରୂପ ଘେନି ସଂସ୍କୃତ ଓ ପ୍ରାକୃତ ଆଦି ଭାଷାରେ ଚଳୁଥିଲା ତଥା ଏବେ ବି ତନ୍ମଧ୍ୟରେ କେତେକ ଚଳୁଅଛି । ଶେଷରେ ପଲ୍ଵଳ ଶବ୍ଦର ନିରୁକ୍ତି ଓ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଆକାଶ ପାତାଳ ପ୍ରଭେଦ ଦେଖି ଆମ୍ଭେମାନେ ଜାଣିଲେ ଯେ ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଇତିହାସ ଓ ନିରୁକ୍ତି ଇତିହାସ କେମିତି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇପାରେ। ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଭାଷାଵିଦମାନେ ନିରୁକ୍ତି ବଳରେ ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଧାତୁ ପ୍ରତ୍ୟୟାଦି ଦ୍ଵାରା ସଂସ୍କୃତ କରିଥିଲେ, ଶୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଉକ୍ତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରୋପୀୟ ଭାଷାରେ ସଗୋତ୍ରୀୟ ସମୋଦ୍ଧୃତ ଶବ୍ଦ ଆମକୁ ଜଣାଇ ଦିଏ ଯେ ସେ ଶବ୍ଦର ଇତିହାସ ଅତି ଗହନ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ହୋଇପାରେ । 

ବୋଉ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଇତିହାସ

କିଛି ଵର୍ଷ ତଳେ ଜଣେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ ମହାକଵି ଦାଣ୍ଡ ମଝିରେ ଡାକବାଜି ଲଗାଇ କଟକିଆଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରୁଥାନ୍ତି... “ଗାଈ ହମ୍ମା ହମ୍ମା କରେ,ଅନେକ ମଣିଷ ବି ମାଁ କୁହନ୍ତି। ସଂସ୍କୃତରେ ମାତା, ଇଂରାଜୀରେ ମଦର ଅଛି । ଆମେ ବି ଆମ ମାଆଙ୍କୁ ମାଁ ଡାକୁ । ଇ କଟକିଏ ଉପକୂଳିଏ ବୋଉ ଶବ୍ଦ କେନୁ ଆନଲେ ବୋ ? ଆମେ ତ ଆମର ଫାଲେ ଦାଦାର କନିଆଁକେ ଆର୍ ଵହକେ ଵଊ ଡାକୁଛୁଁ । ଵହ ଲାଗି ଆମେ ଯେନ୍ ଵଊ ଶବ୍ଦ କହୁଛେଁ ହେଟା ଧରିକରିଁ ଇ କଟକିଏ ନିଜ ମାଁକେ କାଣା ବୋଉ ଡାକୁଛନ୍ ? 

ଆପଣା ବଳପଣ ଲାଗି ପିଲାମାନେ ଯେମିତି ଗୁରଦୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରନ୍ତି ଠିକ୍ ସେହିପରି ମହାକଵି ନିଜର ବୃଦ୍ଧ ଵୟସରେ ଅଜ୍ଞାନତା ହେତୁ ଜାତ ବାଳପଣ ଯୋଗୁଁ ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲେ । ଗାଈ ଗୟଳ ମଇଁଷି ଆଦି bos ଵା ଗୋ-ଜାତୀୟ ଜୀଵ ହମା ହମା କରନ୍ତି,ଗାଈଛୁଆ ମାଁ ମାଁ କରେ,ଛେଳି ମେଁ ମେଁ କରେ,ଜିରାଫ୍ ହମ୍ ହମ୍ ଶବ୍ଦ କରେ ଆଉ ବିଲେଇ ଓ ଚିତା ମିଆଁଉ ମିଆଁଉ ଶବ୍ଦ କରନ୍ତି । ଏଥିରେ କିଛି ଵିଶେଷତା ନାହିଁ। ମ ଧ୍ଵନି ଉଚ୍ଚାରଣ ବଡ଼ ସହଜ । ତେବେ ମେଣ୍ଢା ଏମିତି ଏକ ଜୀଵ ଯିଏ ବା ବା କରେ ।‌ ବା ବା ବୋଲିଵା ଯୋଗୁଁ ମେଣ୍ଢା ଗୋଟେ ଦୀନ ହୀନ ଜୀଵ ପ୍ରମାଣିତ ହୁଏ ନାହିଁ କି କାଉ‌ କା କା କିମ୍ବା କୋଇଲି କୁ଼ହୁ କୁହୁ ଶବ୍ଦ କରିଵା ଯୋଗୁଁ ଛୋଟ ହୋଇଯାଏ ନାହିଁ । ଝେଳୀ ମେଁ ମେଁ କରି ହଣା ହୁଏ,ମେଣ୍ଢା ବା ବା ବୋଵାଳି ଛାଡ଼ି ରୋମ ଦେଇ ହଣା ହୁଏ । ଗାଈ ହମା ହମା କରି ,ବିଲେଇ ମିଆଁଉ ମିଆଁଉ କରି, ଛେଳି ମେଁ ମେଁ କରି ମନୁଷ୍ୟ ଦ୍ଵାରା ପୋଷା ହୋଇଛନ୍ତି ପଛେ ମନୁଷ୍ୟ ସହିତ ରହି ବି ନୂତନ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି କରିନାହାନ୍ତି । ପୃଥିଵୀର ଅନେକ ଜୀଵ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଶବ୍ଦକୁ ଧରି କେଵଳ ବୋଵାଅନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଏ ଜୀଵଜଗତ ମଧ୍ୟରେ କେଵଳ ମଣିଷ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ଜୀଵ ଯିଏ ସହସ୍ରାଧିକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ‌।‌ ମଣିଷ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଛି ଯେହେତୁ ସେ କେଵଳ ମା ମା କି ବା ବା ରେ ସୀମିତ ହୋଇ ରହିଯାଇନାହିଁ । ଦା ଦା ,ନା ନା, ପା ପା ,ଭା ଭା ,ତା ତା ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ ବି ମାନଵ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଛି । ଏହି ସବୁ ଶବ୍ଦ ଅନୁକରଣରେ ପୃଥିଵୀର କୋଣ ଅନୁକୋଣର ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ନାନା ସମ୍ବନ୍ଧଵାଚକ ସମ୍ବୋଧନାର୍ଥକ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । 

ତେବେ ସେ ମହାକଵି ଅଜ୍ଞାନଵଶତଃ ବୋଉ ଓ ଵୋହୂ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଜାଣିନଥିଲେ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ। ସଂସ୍କୃତ 'ଵଧୂ' ଶବ୍ଦରେ ଅଵର୍ଗ୍ୟ 'ଵ' ଥିଲା । ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାର ଵହୂ ଶବ୍ଦରେ ବି ଅଵର୍ଗ୍ୟ 'ଵ' ଥିଲା । ଏହି ମୂଳରୁ ଜାତ ହୋଇଥିଵା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଵଧୂ ଅର୍ଥଜ ଵହ,ଵହୂ,ଵଊ ଓ ଵୋହୂ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଉଚ୍ଚାରଣରେ ଆଜି ବି ଅଵର୍ଗ୍ୟ 'ଵ' ଓ ଦୀର୍ଘ 'ଊ'ର ଆଭାସ ମିଳେ । ଆଜି ବି ମାଆକୁ ପିଲାଏ ବୋଉ ଡାକିଲାବେଳେ ବୋଉ ଶବ୍ଦରେ ଥିଵା 'ଉ'କୁ ହର୍ସ୍ଵ ଉଚ୍ଚାରଣ କରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଶାଶୁଶଶୁର ଯେତେବେଳେ ନିଜ ଵୋହୂକୁ ଵୋଊ ଡାକନ୍ତି 'ଊ'କୁ ଦୀର୍ଘ ଉଚ୍ଚାରଣ କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଅତି ମହାପଣ୍ଡିତ ମହାକଵି ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ସହିତ ରହି ବୋଉ ଓ ଵୋଊ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିଵା ଏହି ଧ୍ଵନିତତ୍ତ୍ଵ ଭିତ୍ତିକ ପ୍ରଭେଦକୁ କେବେ ଅନୁଭଵ ହିଁ କରିନଥିଲେ ବୋଲି ତାଙ୍କ ଭାଷଣରୁ ଜଣାପଡି଼ଯାଏ। 

 

‌ଅଵଶ୍ୟ ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ ପୃଥିଵୀରେ ପ୍ରାୟ ଅନେକ ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ ମ ଵା ମା ଆଦ୍ୟର ସମ୍ବୋଧନଵାଚକ ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର କରି ପିଲାଏ ଡାକନ୍ତି। ଉପକୂଳିଆମାନେ ବି ଅଧିକାଂଶ ନିଜ ମାତାଙ୍କୁ ମାଆ ‌ହିଁ ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ଗଞ୍ଜାମଵାସୀ ସମାଜର ଵୃଦ୍ଧା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ସହକାରେ ମାଆ ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ଉପକୂଳରେ ଛୋଟ ଛୋଟ ଝିଅମାନଙ୍କୁ ସ୍ନେହରେ ମାଆ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ ‌। ଠାକୁରାଣୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଉପକୂଳିଏ ମାଆ ହିଁ ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ପିଲା କଥା କହିଵା ଶିଖିଲାବେଳେ ସାଧାରଣତଃ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଆନୁନାସିକ ଉଚ୍ଚାରଣ କରନ୍ତି ।‌ ଜନ୍ମରୁ ଏକ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିଶୁମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ, ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ, ଭୟଭୀତ ଓ ଦୁଃଖି ହେଲେ ହସନ୍ତି ଵା କାନ୍ଦନ୍ତି । ଜନ୍ମର ଦୁଇ ଓ ତିନି ମାସ ମଧ୍ୟରେ ପିଲାଏ ଆଁ ଆଁ ଉ ଉ ଭଳି ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଵାକୁ ଲାଗନ୍ତି। ଜନ୍ମରୁ ଚତୁର୍ଥ ଓ ପଞ୍ଚମ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ପିଲାଏ ବଡ଼ମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ବୋଲାଯାଉଥିଵା ଭାଷାର ଶବ୍ଦ ଅନୁକରଣରେ ଆଉ କେତେକ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଵା ଆରମ୍ଭ କରି ଦିଅନ୍ତି । ଛମାସ ବେଳକୁ ପିଲାଏ ସ୍ଵରତନ୍ତ୍ର ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଵା ଶିଖନ୍ତି ଏଵଂ ଏହି ସମୟରେ ହିଁ ସେମାନେ ବା ବା,ବୋ ବୋ,ବୁ ବୁ ଭଳି ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରନ୍ତି । ବ ବ ବୁ ବୁ ବୋ ବୋ ଭଳି ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିଵାରୁ ଆଧୁନିକ ଭାଷାଵିଦମାନେ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ଏହି ଉଚ୍ଚାରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ Child babbling ନାମ ଦେଇଛନ୍ତି। ତେଣୁ ପିଲାମାନଙ୍କର ଵର୍ଗ୍ୟ 'ବ' ଧ୍ଵନି ଉଚ୍ଚାରଣ ମୌଳିକ ଅଟେ କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ଏହି ଧ୍ଵନି ଅନୁନାସିକ ହୁଏ ତାହା ମ'ମା,ମେ,ନ,ନା,ନେ ଇତ୍ୟାଦି ହୋଇଥାଏ । ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପିଲାମାନଙ୍କର ମାଆ,ମାଉସୀ,ନନା,ନାନୀ ଇତ୍ୟାଦି ଉଚ୍ଚାରଣ ଅପେକ୍ଷା ବା,ବବା,ବୁଆ,ବୋଉ,ବେଈ,ବୋଈ,ବାଈ ଆଦି ଉଚ୍ଚାରଣ ମୌଳିକ ଅଟେ । ଆଧୁନିକ ଭାଷାଵିଦମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ 

ପୃଥିଵୀର ଅଧିକାଂଶ ଭାଷାରେ ଯେତେ ସମ୍ବନ୍ଧଵାଚକ ସମ୍ବୋଧନ ଶବ୍ଦ ସ୍ଵାଭାଵିକ ଭାବେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ସେସବୁର ମୂଳ Child babblingରୁ ଜାତ ପିଲାମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଉଚ୍ଚାରଣ କରାଯାଇଥିଵା ଏହା ବା ବା,ବୁ ବୁ,ମା ମା,ନା ନା,ତା ତା,ଦା ଦା ଇତ୍ୟାଦି ଧ୍ଵନିଗୁଡ଼ିକ ହିଁ ଅଟଇ । କିନ୍ତୁ ମହାକଵି ଜଣକ Child babbling ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଏହି ଧ୍ଵନିତତ୍ତ୍ଵ ଭିତ୍ତିକ ତଥ୍ୟ କାହୁଁ ଜାଣିବେ ? ସେ ଏତେ ପାଠ ପଢ଼ିନାହାନ୍ତି କି ଜାଣିଵାକୁ ଅଧ୍ୟଵସାୟ କରିନାହାନ୍ତି ।

ନାକରେ କଥା କହୁଥିଵା ଲୋକ,ନାକକାନ୍ଦୁରା ପିଲା ତ ଜଗତରେ ଅନେକ ହୁଅନ୍ତି ଓ ହୋଇଛନ୍ତି ତେବେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର ଵିଷୟ ଯେ ପୃଥିଵୀର କେତେକ ଵୀରଜାତିରେ ମାଆଙ୍କୁ 'ବ' ଆଦ୍ୟର ସମ୍ବୋଧନଵାଚକ ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର କରି ପିଲାଏ ଡାକୁଥିଵା ଦେଖାଯାଏ । 

ରୁଷିଆର Avarianମାନେ ପାର୍ଵତ୍ୟଵାସୀ ଯୋଦ୍ଧାଜାତି ସେମାନେ ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ баба (baba) ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି। ଏକଦା ନିଜ ବାହୁବଳରେ ଚୀନଦେଶର ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳ ତଥା ଦକ୍ଷିଣପୂର୍ଵ ଏସିଆ ଓ ପୂର୍ଵ ଭାରତୀୟ ଦ୍ଵୀପପୁଞ୍ଜରେ ଆଧିପତ୍ୟ ଵିସ୍ତାର କରିଥିଵା ଚୀନଦେଶୀୟ Hokkien ଜାତି ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ 阿母 (a-bú), 阿娘 (a-niâ) ଓ 老母 (lāu-bú) ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି। ମାଲେସିଆର ମାଳୟଭାଷୀ ଲୋକେ ମଧ୍ୟ ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ 

ibu ଓ bu ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି। ଏହି ଭାଷାର ଏକ କଥିତ ଶୈଳୀ Brunei Malay ଶୈଳୀରେ ମାଆଙ୍କୁ ପିଲାଏ babu ଓ mama ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । 

ମାଳୟଭାଷୀଙ୍କୁ ହରାଇ ପରାଧୀନ କରିଵାକୁ ଇଂରେଜମାନେ ନାକେଦମ୍ ହୋଇଯାଇଥିଵାର ଇତିହାସ ଖୁବ ଜଣାଶୁଣା। ସେହିପରି 

Austronesian ଭାଷାପରିଵାରର Sundanese ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ biang ଓ indung ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ । ଏହି ଭାଷାପରିଵାରର Javanese ଓ ମାଳୟ ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ ପିଲାଏ ibu ଡାକିଥାନ୍ତି । ଅନ୍ୟ ଏକ Austronesian ଭାଷା Indonesianରେ ମାଆଙ୍କୁ ibu ଓ bunda ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ । ଭାରତୀୟଙ୍କ ପରି ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ଲୋକେ ବି ୟୁରୋପୀୟ ଜାତିମାନଙ୍କ ଵିପକ୍ଷରେ ଦୀର୍ଘକାଳ ଧରି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଚଳାଇଥିଲେ । ଆମେରିକାରେ କଥିତ ଲୋହିତ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର Na-Dene ଭାଷା ପରିଵାରର Apache ଭାଷାର ଅନେକ କଥିତ ଶୈଳୀ ରହିଛି ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ Chiricahuaରେ ମାଆଙ୍କୁ -má ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ କିନ୍ତୁ Western Apache ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ ପିଲାଏ bimaa ଓ bąą ସମ୍ବୋଧନ କରିଥାନ୍ତି । ଏହି Apache ଜନଜାତିର ଲୋକମାନେ ଦୁର୍ଦ୍ଧାନ୍ତ ଯୋଦ୍ଧା ଥିଵାର ଇତିହାସ ଵିଶ୍ଵପ୍ରସିଦ୍ଧ। ୟୁରୋପୀୟମାନେ ଆମେରିକାରେ ଉପନିଵେଶ ସ୍ଥାପନ କରି ହଜାର ହଜାର ସ୍ଥାନୀୟ ଜନଜାତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ମାରୁଥିଵାବେଳେ Apacheମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଭୀଷଣ ଵିରୋଧ କରିଥିଲେ । ୟୁରୋପୀୟମାନେ Apache ଜନଜାତି ରହୁଥିଵା ଅଞ୍ଚଳରେ ପାଦ ଦେଵାକୁ ବି ଭୟ କରୁଥିଲେ । ଫଳତଃ ଆମେରିକାର ଅନେକ ଜନଜାତି ଓ ସେମାନଙ୍କ ଭାଷା ସଂସ୍କୃତି ଲୋପ ପାଇଯାଇଥିଵାବେଳେ Apacheମାନେ ଏବେ ବି ନିଜର ଅସ୍ତିତ୍ବ ବଜାୟ ରଖିପାରିଛନ୍ତି । ବ୍ରାଜିଲର mura ଭାଷାପରିଵାରର Pirahã ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ baíxi ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ । ଏ ଭାଷାକୁ ବୋଲୁଥିଵା ଲୋକେ ଏବେ ପୃଥିଵୀରେ ୪୦୦ରୁ କମ୍ ଲୋକ ଅଛନ୍ତି । mura ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେଵଳ Pirahãମାନେ ହିଁ ବ୍ରାଜିଲ ଦେଶର ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତି ସହିତ ସଂଘର୍ଷ କରି ବଞ୍ଚି ପାରିଛନ୍ତି। Austroasiatic ଭାଷା ପରିଵାରର ଵିଏତନାମୀ ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ mẹ , má , mạ , mệ , mợ , bầm, u, nạ , đẻ ଓ cái ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଥାଏ । ଵିଶେଷତଃ ଉତ୍ତର ଵିଏତନାମରେ ପ୍ରଚଳିତ ଉତ୍ତର ଵିଏତନାମୀ ଵା Tonkinese କଥିତ ଶୈଳୀରେ ମାଆମାନଙ୍କୁ bầm ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଇଥାଏ । ଭାରତ ସିନା ଦିଭାଗ ହୋଇ ୧୯୪୭ରେ ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଗଲା କିନ୍ତୁ ଵିଏତନାମୀଙ୍କୁ ନିଜର ସ୍ଵାଧୀନତା ଲାଭ ପାଇଁ ଆହୁରି ପଚିଶ ଵର୍ଷ ରକ୍ତାକ୍ତ ସଂଗ୍ରାମ କରିଵାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ଏକ ନଵେମ୍ବର ୧୯୫୫ରୁ ତିରିଶ ଏପ୍ରିଲ ୧୯୭୫ ଯାଏଁ ଵିଏତନାମ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ‌। ଯେତେବେଳେ ଦକ୍ଷିଣ ଵିଏତନାମର ଲୋକେ ୟୁରୋପୀୟ ଶକ୍ତି ଆଗରେ ନତମସ୍ତକ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ସେତେବେଳେ ଉତ୍ତର ଵିଏତନାମର ଲୋକେ ‌ହିଁ ତୁମୁଳ ସଂଗ୍ରାମ କରି ଦିଭାଗରେ ଵିଭକ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଵା ଦେଶକୁ ଏକାଠି କରିଥିଲେ । ଆମେରିକାକୁ ହରାଇ ଵିଏତନାମୀମାନେ ଜଣେଇ ଦେଲେ ଯେ କେଵଳ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନୁହେଁ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଵୀରତ୍ୱ ଓ ନିଜ ଜାତି ମାଟି ପାଇଁ ପ୍ରାଣବଳି ଦେଵାର ସାହସର ମଧ୍ୟ ଆଵଶ୍ୟକତା ରହିଛି। ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ମହାଦେଶର ଏକ ଜନଜାତୀୟ ଭାଷାପରିଵାର Pama–Nyunganରେ ଵର୍ଗୀକୃତ urrbal ଭାଷାର ଗୋଟିଏ ଶୈଳୀ Yagaraରେ ମାଆଙ୍କୁ budang ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଉଥିଲା । Niger–Congo ଭାଷାପରିଵାର ମୂଳର ଜାମ୍ବିଆ ଦେଶରେ କଥିତ ହେଉଥିଵା ଏକ ଭାଷା Bemba ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ Bamama [Bamaa] ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ ।‌ ପୃଥିଵୀର ଏହିପରି ଶତାଧିକ ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ 'ବ' ଆଦ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦ୍ଵାରା ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ ତେବେ ଉକ୍ତ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକୁ ବୋଲୁଥିଵା ଅଧିକାଂଶ ମାନଵଜାତି ଵୀରଜାତି ଭାବେ ଖ୍ୟାତ।

ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଵୀର ଜାତିରେ ମାଆଙ୍କୁ ‘ବ’ ଆଦ୍ୟରେ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଉଥିଵାର ଜଣାଯାଏ । ଭାରତରେ ପଞ୍ଜାବୀ ଗୋଟିଏ ଵୀର ଜାତି ଭାବେ ଵିଶ୍ଵଵିଖ୍ୟାତ । ପଞ୍ଜାଵୀମାନେ ମାତା ଭଗିନୀ ଆଦି ସମ୍ମାନୀୟ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ବେବେ ଓ ବିବୋ ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ଵିଶେଷକରି ମାଆଙ୍କୁ ପଞ୍ଜାଵୀମାଳେ ବେବେ ସମ୍ବୋଧନ କରୁଥିଵାର ଦେଖାଯାଏ ।‌ ଭାରତ ଉପରେ ଯଵନମାନେ ଯେବେ ଯେବେ ବି ଆକ୍ରମଣ କରିଛନ୍ତି ପଞ୍ଜାଵୀମାନେ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେମାନଙ୍କର ସର୍ଵାଗ୍ରେ ସାମ୍ନା କରିଛନ୍ତି। ମରାଠୀମାନେ ମଧ୍ୟ ଵୀରଜାତି ବୋଲି ଖ୍ୟାତି ଲଭିଛନ୍ତି । ମରାଠୀମାନେ ତାଙ୍କ ମାଆଙ୍କୁ ସାଧାରଣତଃ आई ଓ मां ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ତେବେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଶବ୍ଦକୋଷ(୧୯୩୨-୫୦)ରେ 'ब' ଓ 'बई' ଶବ୍ଦର ଦେଶୀୟ ମରାଠୀ ଅର୍ଥ ମାଆ ଵା ମାତା ଲେଖା ହୋଇଛି । ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଶବ୍ଦକୋଷର ୨୧୯୯ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ 'ब' ଶବ୍ଦର ଦ୍ଵିତୀୟ ଅର୍ଥ ଲେଖା ହୋଇଛି “स्त्री. लहान मुलाचा आईस हांक मारण्याचा शब्द” ଅର୍ଥାତ୍ ”ପିଲାମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ମାଆଙ୍କୁ କରାଯାଉଥିଵା ସମ୍ବୋଧନ” 

। ପୁଣି ଏହି ଶବ୍ଦକୋଷର ୨୨୦୦ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ बई —ଶବ୍ଦର ଦୁଇଗୋଟି ଅର୍ଥ ଲେଖାଅଛି । (କ)लहान मुलांच्या भाषेंत आई(ଶିଶୁମାନଙ୍କ ଭାଷାରେ ମାଆଙ୍କୁ କରାଯାଉଥିଵା ସମ୍ବୋଧନ) ଓ (ଖ) वयांत आल्या- वर आईस लडिवाळपणानें संबोधण्याचा शब्द[बाई] (ଅର୍ଥାତ୍ ଵୟସ୍କ ହେଲାପରେ ମାଆଙ୍କୁ ଓ ମାତୃସ୍ଥାନୀୟା ମହିଳାଙ୍କ ପ୍ରତି ସମ୍ବୋଧନ) । ତେଣୁ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ଶବ୍ଦକୋଷରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ଯେ ମରାଠୀ ଭାଷାରେ ବି ମାଆଙ୍କୁ 'ब' ଓ 'बई' ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ହୁଏତ ଏବେବି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଵ । ଗୁଜରାଟର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏବେବି ଅନେକେ ମାଆଙ୍କୁ ବା ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି। କେହି କେହି ଜେଜେମାଆଙ୍କୁ 'ବା' ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ଶ୍ରୀରତିଲାଲ ଚନ୍ଦରିଆଙ୍କ Gujarati lexicon ભગવદ્ગોમંડલ(ଭଗଵଦ୍ଗୋମଣ୍ଡଳ) ଜ୍ଞାନକୋଷର

૬૨૮૭(6287)ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ବା’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଜେଜେବାପା,ବାପା(ସିନ୍ଧୀ ଗୁଜରାଟୀ),ରାଜା ଓ ବାପା ଆଦ ଵୟସ୍କ(କଚ୍ଛୀ ଗୁଜରାଟୀ), ଝିଅ,ବଡ଼ନଣନ୍ଦ, ବଡ଼ଭଉଣୀ, ଚାକରାଣୀ, ଜେଜେମାଆ,ପୁଅ ଓ ମାଆଙ୍କ ପ୍ରତି ସ୍ନେହ ସମ୍ବୋଧନ ପାଇଁ ଵ୍ୟଵହାର କରାଯାଏ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ।‌ ତେବେ ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଗୁଜରାଟୀମାନେ ଆଉ ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ ବା’ ସମ୍ବୋଧନ କରୁନଥିଵା ଦେଖାଯାଉଛି। ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ କସ୍ତୁରଵାଙ୍କୁ ସେ ସମୟର ଲୋକେ ସ୍ନେହ ଆଦରରେ ବା’ ସମ୍ବୋଧନ କରୁଥିଲେ ତେଣୁ ସର୍ଵଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ସେ କସ୍ତୁରଵା ନାମରେ ଖ୍ୟାତ ହୋଇଛନ୍ତି ।‌ ଗୁଜରାଟ ନାମଟି ଵୀର ଗୁଜ୍ଜରମାନଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ ହୋଇଛି ।‌ଚାଲୁକ୍ୟମାନେ ମଧ୍ୟ ଗୁଜରାଟର ଅନ୍ୟତମ ଵୀରଜାତି ଥିଲେ । ଗୁଜରାଟୀମାନେ ଆତତାୟୀ ଘୋରୀକୁ ପରାଜିତ କରିଥିଲେ । ଭୀନଦେଵ ଚାଲୁକ୍ୟ ୧୧୭୮ରେ ପ୍ରଥମେ ଆତତାୟୀ ଘୋରୀକୁ ପରାଜିତ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ସେ ଦୁଷ୍ଟକୁ ଛାଡ଼ି ଦେଵା ଯୋଗୁଁ ସେ ପୁଣି ଆକ୍ରମଣ କଲା ଓ ଗୁଜରାଟର ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳ ଛଡ଼େଇ ନେଲା । ସେ ଯାହାହେଉ ଗୁଜରାଟର ଲୋକେ ଆଜି ସିନା ମାଆଙ୍କୁ ବା’ ଡାକିଵା ଛାଡ଼ି ଦେଇଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସହସ୍ରାଧିକ ଵର୍ଷ ଯାଏଁ ସେମାନେ ଏହି ସ୍ନେହ ସମ୍ବୋଧନ ଦ୍ଵାରା ମାଆଙ୍କୁ ଡାକି ଆସୁଥିଲେ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେଵ ନାହିଁ । ଅହମିଆ ଆସାମର ରାଜଭାଷା । ଆସାମର ନାମଟି ପ୍ରକୃତରେ କ୍ରା ଦାଈ ଭାଷାପରିଵାରର ଅହୋମ ଭାଷା ବୋଲୁଥିଵା ଅହୋମ ଜାତିର ଅହୋମ ରାଜ୍ୟର ନାମାନୁସାରେ ନାମିତ ହୋଇଛି । ଏହି ଵୀର ଜାତି ଷୋଡ଼ଶ ସପ୍ତଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଆସାମରେ ଶାସନ କରି ଅନେକ ଥର ତତ୍କାଳୀନ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଵିପକ୍ଷରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିଦେଇଥିଲେ । ତେବେ ଅହୋମମାନଙ୍କର ଶାସନ ପୂର୍ଵରୁ କାମରୂପରେ ୧୨୦୬ ସମୟରେ ମହାରାଜା ପୃଥୁ ଶାସନ କରୁଥିଲେ । ଏହି ରାଜା ବକ୍ତିଆର ଖିଲିଜିକୁ ସେହି ଵର୍ଷ ହରାଇ ଦେଇଥିଲେ ଏଵଂ ଏହା ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ପଠାଣ ଆକ୍ରାନ୍ତାଙ୍କ ଵିପକ୍ଷରେ ଏକ ବଡ଼ ଵିଜୟ ଥିଲା । ଏହି ଅହମିଆ ଲୋକମାନେ ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ বৌ(ବୌ) ଓ ଭାଉଜଙ୍କୁ(ৱৌ) ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ତେବେ ଗୌହାଟୀ ଵିଶ୍ଵଵିଦ୍ୟାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରକାଶିତ ଚନ୍ଦ୍ରକାନ୍ତା ଅଭିଧାନ(୧୯୩୩)ର ୭୦୪ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ বৌ(ବୌ) ଶବ୍ଦକୁ ଦୁଇଥର ଦୁଇଗୋଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ଦର୍ଶାଇଵା ପାଇଁ ତଳ ଉପର କରି ଲେଖା ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମ বৌ(ଉଚ୍ଚାରଣ ତଥା ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଵୌ ଵା ৱৌ) ଶବ୍ଦଟି ଵଧୂ ଶବ୍ଦ ମୂଳର ଏଵଂ ଏହାର ଅର୍ଥ ককাইৰ ভাৰ্য্যা(କକାଇର ଭାର୍ଯ୍ୟା) ଵା ବଡ଼ଭାଇର ସ୍ତ୍ରୀ ଲେଖା ହୋଇଛି । ଦ୍ଵିତୀୟ বৌ(ବୌ) ଶବ୍ଦର କୌଣସି ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ଏହାର ଅର୍ଥ আই; পুত্ৰই মাকক কৰা সম্বোধন(ଆଇ; ପୁତ୍ରଇ ମାକକ କରା ସମ୍ବୋଧନ) ଆଈ;ପୁତ୍ରର ମାଙ୍କୁ କରାଯିଵା ସମ୍ବୋଧନ ଲେଖା ହୋଇଛି । ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଆଜି ଯେମିତି ଅହମିଆ ଓ ମରାଠୀମାନେ ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ ଆଈ ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି ଆଗେ ସେହିପରି ଓଡ଼ିଆମାନେ ବି ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ ଆଈ ସମ୍ବୋଧନ କରୁଥିଲେ । ଵିଚିତ୍ର ରାମାୟଣରେ 

ଆଈ ଶବ୍ଦକୁ ମାତା ଅର୍ଥରେ ଵ୍ୟଵହାର କରାଯାଇଛି । 

“ଦଶରଥ ସୂତ, ଜଗତେ ଵିଦିତ, କୈକେୟୀ ମୋହର ଆଈ।”(ଵିଶ୍ୱନାଥ—ଵିଚିତ୍ରରାମାୟଣ) 

ତେବେ ୧୯୩୩ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ଚନ୍ଦ୍ରକାନ୍ତା ଅଭିଧାନରେ ଅହମିଆ বৌ ଶବ୍ଦର ଗୋଟିଏ ଅର୍ଥ ମାଆ ଲେଖାଥିଵା ସ୍ପଷ୍ଟ କରେ ଯେ କେଵଳ ଓଡ଼ିଆ ହିଁ ନୁହେଁ ଵରଂ ଅହମିଆମାନେ ବି ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ ବୋଉ ନହେଲେ ମଧ୍ୟ ବୌ/বৌ ସମ୍ବୋଧନ କରୁଥିଲେ । ଉତ୍ତର ପୂର୍ଵ ଭାରତର ବୋଡୋମାନେ ବି ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ ବିମା ସମ୍ବୋଧନ କରିଥାନ୍ତି । ଆସାମ ଓ ନାଗାଲାଣ୍ଡର ଦିମସାଭାଷାଭାଷୀ ବି ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ ବୁମା ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି। Thomas Burrow ଓ M. B. Emeneauଙ୍କ ଦ୍ରାଵିଡ଼ ଭାଷା ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତିକୋଷ A Dravidian etymological dictionaryର ୩୯୨ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ତାମିଲନାଡୁର ନୀଳଗିରି ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିଵା କୋଟା ଲୋକେ ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ ବେ(Be) ତଥା ମାଉସୀଙ୍କୁ 

ଦୋବେ'କ(Dobe.k) ସମ୍ବୋଧନ କରିଥାନ୍ତି। ଏମନ୍ତକି ଆଗେ ହିନ୍ଦୀଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ବି ମାଆଙ୍କୁ 'बा' ସମ୍ବୋଧନ କରୁଥିଲେ। ତେଣୁ ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦ ସାଗର ଶବ୍ଦକୋଷର ୩୪୩୭ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ‘बा’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ 

माता , मा ଓ श्रेष्ठ या बड़ी स्त्रियों के लिये आदरार्थक शब्द ଆଦି ଲେଖା ହୋଇଛି। ଉତ୍ତର ତଥା ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ସମ୍ମାନନୀୟା ମହିଳାମାନଙ୍କୁ बाई ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳରେ ଜେଜେମାଆ ତଥା ବଡ଼ଭଉଣୀଙ୍କୁ ବାଈ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ । ଓଡ଼ିଶାର କେନ୍ଦୁଝରର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜେଜେମାଆଙ୍କୁ ବୋଈ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଉଥିଲା ବେଳେ କଳାହାଣ୍ଡି ଓ ଏହାର ଆଖପାଖରେ କେତେକ ଅଞ୍ଚଳର ଜେଜେମାଆ ଓ ଆଈଙ୍କୁ ବେଈ ସମ୍ବୋଧନ କରନ୍ତି । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷର ୭୯୧ତମ ପୃଷ୍ଠାରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଆଗେ ବାଲେଶ୍ୱର ଓ ବାଙ୍କି ଅଞ୍ଚଳର କରଣଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଆବୋଉ ବୋଲି ଏକ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ସାଧାରଣତଃ ଖୁଡୀ ଵା ଦେଠେଇଙ୍କୁ ଆବୋଉ ଡାକୁଥିଲେ । ପୁଣି ତହୁଁ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପିତୃମାତୃହୀନ ଶିଶୁଙ୍କୁ ପିଲାଦିନୁ ପାଳିଥିଵା ପିଉସୀ, ମାଉସୀ, ମାଇଁ ଆଦିଙ୍କ ପ୍ରତି ଉକ୍ତ ଶିଶୁମାନଙ୍କର ସ୍ନେହ ସମ୍ବୋଧନ ଥିଲା ଆବୋଉ । କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଆବୋଉ ଶବ୍ଦ ଆଉବୋଉ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଚଳୁଥିଲା ବୋଲି ଭାଷାକୋଷର ୬୮୧ତମ ପୃଷ୍ଠାରୁ ଜଣାଯାଏ। ଅତି ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ଅପେକ୍ଷା ମାତା ଓ ଆଈ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ଅଧିକ ହୋଇଥିଵାର ଦେଖିଵାକୁ ମିଳେ। ଏହାର ଅର୍ଥ ଏଇଆ ନୁହେଁ ଯେ ସେତେବେଳେ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ଚଳୁନଥିଲା । ପୁରୁଣା ଯୁଗର ଅନେକ ଓଡ଼ିଆ ଢଗରେ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ଦେଖାଯାଏ । ଯଥା —

“ଶାଶୁ ମଲା ବୋଉ ବେଇଲା,

ଯେଉଁ ତିନି ପ୍ରାଣୀ କି 

ସେହି ତିନି ପ୍ରାଣୀ ହେଲା”

“ନଈ ଭିତରେ ଯାଉଥିଲି ମୁହିଁ,

ମାଡ଼ିଲି ମୁଣ୍ଡା ଗାଗର,

ବୋଉକୁ କହିବ କାନ୍ଦିବେ ନାହିଁ,

ଜୋଇଁତ ଗୁଣ ସାଗର”

ଢଗଗୁଡ଼ିକ ଶତାଧିକ ଵର୍ଷରୁ ଲୋକ ମୁଖରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥାଏ ତେଣୁ ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ପାଠୋଇଵୋହୂ, ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସଙ୍କ ଧର୍ମପଦ, ଗୋଦାଵରୀଶ ମିଶ୍ରଙ୍କ କାଳିଜାଈ ଆଦିରେ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାରର ବହୁତ ପୂର୍ଵରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ , ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ଚଳୁଥିଲା । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷର ୫୯୩୧ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ “ସାଧାରଣତଃ ପୁରୀ ଓ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ବ୍ରାହ୍ମଣ, କେତେକ କରଣ ଓ ଖଣ୍ଡାୟତ ଵା କ୍ଷତ୍ରିୟ ପରିଵାରରେ ମାତାଙ୍କୁ 'ବୋଉ' ଓ ପିତାମହୀଙ୍କୁ 'ମା' ବୋଲି ଡାକନ୍ତି । ଶୂଦ୍ରମାନେ ମାତାଙ୍କୁ 'ମା' ଓ ପିତାମହୀଙ୍କୁ 'ବୁଢ଼ୀ ମା' ବା 'ଆଈ' ବୋଲି ଡାକନ୍ତି।” ଏଥିରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ବୋଉ ଶବ୍ଦଟି ଆଗେ ସାରା ଓଡ଼ିଶାରେ କିମ୍ବା ସବୁ ଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କର ମଧ୍ୟରେ ଓ ଓଡ଼ିଶାର ସବୁ ପରିଵାରରେ ମାଆଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଵା ହେତୁ ଵ୍ୟଵହୃତ ହେଉନଥିଲା। ଏହା ଅଵିଭକ୍ତ ପୁରୀ ଓ ଅଵିଭକ୍ତ କଟକ ତଥା ଏହାର ଆଖପାଖରେ ରହୁଥିଵା କେତେକ ବ୍ରାହ୍ମଣ, କ୍ଷତ୍ରିୟ , ଖଣ୍ଡାୟତତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଚଷା ଓ କରଣ ପରିଵାର ମଧ୍ୟରେ ହିଁ ସୀମିତ ଥିଲା । ପୂର୍ଵେ ଓଡ଼ିଶାର ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ସବୁ ପରିଵାରରେ ସବୁ ଜାତିରେ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର ହେଉନଥିଲା ଫଳତଃ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଏ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇନଥିଵା ସମ୍ଭଵ ।‌ କିନ୍ତୁ ଆଗେ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ଵର୍ଗ୍ୟ ‘ବ’ ଆଦ୍ୟରେ ମାତୃ ସମ୍ବୋଧନାର୍ଥକ ଦୁଇଗୋଟି ଶବ୍ଦ ଚଳୁଥିଲା ବୋଲି ଅନେକେ ଜାଣିନଥିବେ ‌। ହିନ୍ଦୀର बा ଓ बाई, ମରାଠୀର ब ଓ बई, ଗୁଜରାଟୀର બા,ଅହମିଆର বৌ ପରି ଆଗେ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ବି ମାଆଙ୍କୁ 𑀩𑀸𑀈(ବାଈ) ଓ 𑀩𑀸𑀈𑀬𑀸(ବାଈଯା) ତଥା ବାପାଙ୍କୁ 𑀩𑀸(ବା) ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଉଥିଲା । ଏହି ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାର 𑀩𑀸𑀈(ବାଈ) ଶବ୍ଦଟି ହିଁ ଆଜି ଓଡ଼ିଶାରେ ବାଈ(ଜେଜେମା, ବଡ଼ଭଉଣୀ),ବେଈ(ଆଈ,ଜେଜେମାଆ),ବୋଈ(ଜେଜେମାଆ),ବୋଉ(ମାଆ) ଓ ଆବୋଉ(ଖୁଡ଼ି) ରୂପେ ନାନା ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି। ପୁଣି ମୂଳ ପ୍ରାକୃତ 𑀩𑀸(ବା) ଶବ୍ଦରୁ ବାଆ,ବାବା,ବାବୁ,ବୁବା(>ବୁଆ),ବବା,ବାପା ଓ ବୋପା ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ କାଳକ୍ରମେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। 

Sir Ralph lily Turner ତାଙ୍କ ସଂକଳିତ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କୋଷ A comparative dictionary of Indo-Aryan languagesର 519ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ପ୍ରାକ୍ ଇଣ୍ଡିକ୍ ଭାଷାର ମୂଳ ଶବ୍ଦ *bāର ଅର୍ଥ ବାପା ତଥା *bāī-' ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ମାତା ଲେଖିଅଛନ୍ତି । ସେହିପରି ସେଠ୍ ହରଗୋଵିନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂକଳିତ ପ୍ରାକୃତ ଅଭିଧାନ Paia-sadda-mahannavo; a comprehensive Prakrit Hindi dictionaryର ୬୩୩ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ 𑀩𑀸𑀇𑀬𑀸(बाइया/ବାଇଯା/bāiyā) ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ମାଁ,ମାତା ଲେଖା ହୋଇଛି । ଯେମିତି Child babbling ଯୋଗୁଁ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ମାତୃଵାଚକ ବାଈ ଓ ବାଈଯା ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଠିକ୍ ସେହିପରି *bā,*buba, *bābba ଓ *bāppa ଭଳି ପିତୃଵାଚକ ଶବ୍ଦ ବି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।‌ ମୂଳ ଭାରତୀୟ ପିତୃଵାଚକ ଶବ୍ଦ *bā ସାମାନ୍ୟ ପରିଵର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ*buba ହୋଇଛି ଏଵଂ ଏହି ଶବ୍ଦରୁ ପରେ କୁମାୟୁନୀ ଭାଷାରେ buwā(ପିତା), bubo-jyu(ସ୍ବାମୀଙ୍କ ପିତା;ଶଶୁର) ଓ bubu(ପିଉସୀ) ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ନେପାଳୀରେ ଏହି ମୂଳରୁ bubā(ପିତା) ଓ buwā(ପିତା) ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।‌ 

ଓଡ଼ିଆରେ ଵିଶେଷତଃ ସମ୍ବଲପୁରୀ ଓଡ଼ିଆରେ ଏହି ମୂଳ ଶବ୍ଦଟି buā(ପିତା) ଓ buiε(ଝିଅମାନଙ୍କୁ ସ୍ନେହ ସମ୍ବୋଧନ) ହୋଇଅଛି । ମରାଠୀରେ ମୂଳ ଭାରତୀୟ ଶବ୍ଦ *buba ଆହୁରି ପରିଵର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ buvā ହୋଇ ଵୟସ୍କ ପିତୃତୁଲ୍ୟ ଲୋକଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନାର୍ଥ ଵ୍ୟଵହୃତ ହେଉଛି ।‌ ପଶ୍ଚିମ ପାହାଡ଼ୀରେ ଏହି ମୂଳରୁ bvi, bui ଓ buiε ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ପିତାଙ୍କ ଭଗିନୀ ଵା ପିଉସୀଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଵା ହେତୁକ ଵ୍ୟଵହାର ହେଉଛି ।‌ ପିତୃଵାଚକ ମୂଳ ଆର୍ଯ୍ୟଶବ୍ଦ *bā ଆହୁରି ପରିଵର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ କାଳକ୍ରମେ *bāppa(ବାପ୍ପା) ଓ *bābba(ବାବ୍ବା) ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ଵିଭିନ୍ନ ଇଣ୍ଡିକ୍ ଭାଷାରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ରୂପରେ ଓ ନାନା ଅର୍ଥରେ ପରିଵର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ଚଳୁଅଛି । 

ପ୍ରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଭାରତର ଦଶରୁ ଅଧିକ ଓ ଵିଶ୍ଵର କୋଡ଼ିଏ, ତିରିଶ ଵା ତତୋଽଧିକ ଭାଷାରେ ଵର୍ଗ୍ୟ 'ବ' ଆଦ୍ୟରୁ ମାତାଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଉଥିଵା ସମ୍ବନ୍ଧଵାଚକ ଶବ୍ଦ ଚଳୁଅଛି ଵା ପୂର୍ଵେ ଚଳୁଥିଲା। ଅଧିକାଂଶ ଇତିହାସ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଵୀରଜାତିର ଶିଶୁମାନେ ହିଁ ମାଆଙ୍କୁ ଵର୍ଗ୍ୟ 'ବ' ଆଦ୍ୟର ସମ୍ବୋଧନଵାଚକ ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର କରି ଡାକିଥାନ୍ତି । 

ଆଜି ଗୁଜରାଟୀମାନେ ନିଜ ମାଆଙ୍କୁ બા ଡାକିଵା ଛାଡ଼ି ଦେଇଛନ୍ତି,ମରାଠୀମାନେ ବି ଆଉ ତାଙ୍କ ମାଆଙ୍କୁ ସେତେ ब ଓ बई ଡାକୁ ନାହାନ୍ତି। ଅହମିଆମାନେ ବି বৌ ଶବ୍ଦ ଛାଡ଼ି ସାରିଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ମାତା ଅର୍ଥଜ ପ୍ରାକ୍ ଇଣ୍ଡିକ୍

*bāī-' ଶବ୍ଦଟି ଆଜି ବି ଓଡ଼ିଶାରେ ବୋଉ ରୂପେ ପରିଵର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ମାତାଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ କରିଵା ହେତୁକ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଛି ‌। କେଵଳ ଭାରତରେ ହିଁ ହିନ୍ଦୀ(बा),ମରାଠୀ(ब, बई), ଗୁଜରାଟୀ(બા),ଅହମିଆ(বৌ),ପଞ୍ଜାଵୀ(ਬੇਬੇ),ବୋଡ଼ୋ(बिमा),ଦିମସା(बुमा),କୋଟା(Be), ପ୍ରାକ୍ ଇଣ୍ଡିକ୍ ଭାଷା(*bāī) ଓ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ 𑀩𑀸𑀈𑀬𑀸(ବାଈଯା) ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ ବୋଉ ଶବ୍ଦ ପରି ମାତାଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ ପାଇଁ କରାଯାଉଛି ଵା ପୂର୍ଵେ କରାଯାଉଥିଲା । 

ଅଜ୍ଞାନମାନେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ,ପଦ୍ମଭୂଷଣ କି ଭାରତରତ୍ନ ପାଇଗଲେ ପଣ୍ଡିତ ହୋଇଗଲେ । ଵିଶ୍ଵ ଓ ଭାରତର ଅନେକ ଭାଷାରେ 'ବ' ଆଦ୍ୟର ବୋଉ ଭଳି ଶବ୍ଦ ଥାଇ ବି ଗାଈ ହମ୍ମା ହମ୍ମା କରେ କଟକିଏ କାହିଁକି ବୋଉ ବୋଉ କରନ୍ତି ବୋଲି ଦାଣ୍ଡ ମଝିରେ ଡାକବାଜି ଲଗାଇ ପଚାରି ଦେଇ ଆପଣାର ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ନୁହେଁ ଵରଂ ସେ ଜାତୀୟ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରାପ୍ତ ଫଡି଼ତମାନେ କିଛି ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ,ଅଜ୍ଞାନ ବୋଲି ହିଁ ପ୍ରମାଣ କରିଦେଲେ । କାହାର ଆକ୍ଷେପ ଦ୍ଵାରା ବୋଉ ଶବ୍ଦର ମହତ ଲୋପ ହେଵ ନାହିଁ କି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଅପମାନ ହେଵ ନାହିଁ । ଆକାଶକୁ ପଥର ମାରିଲେ ପଥରଟା କେବେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଠି ଯାଇ ବାଜେ ନାହିଁ । ସେହିପରି ଅଜ୍ଞାନଲୋକେ ତିନି ହଜାର ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ଏହାର ଶବ୍ଦ ସମ୍ଭାରକୁ ଆକ୍ଷେପ କରି କିଛି ଲାଭ ପାଇବେ ନାହିଁ । 

...............................................................

ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ ଓଡ଼ ନାମ କିଏ ଦେଇଥିଲା ?

ଐତିହାସିକମାନେ ପ୍ରଥମେ ଲେଖିଲେ, ଓଡ଼ିଶାର ନାମକରଣ ପଠାଣ କରିଥିଲେ । ଅନେକ ଵର୍ଷ ଯାଏଁ ଏହି କଥାକୁ ଆନ ଲୋକେ ବି ଘୋଷିଲେ । ପ୍ରକୃତରେ କେତେକ ପ୍ରାଚୀନ ପାରସ୍ୟ ଵିଦ୍ଵାନ ନିଜ ପୁସ୍ତକରେ ଓଡ଼ିଶାର ନାମୋଲ୍ଲେଖ କରିଥିଵାରୁ ଏଭଳି ଭ୍ରମ ଧାରଣା ଜାତ ହୋଇଅଛି । ପାରସ୍ୟ ଵିଦ୍ଵାନ Ibn Khurdadhbih ୮୪୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ Kitāb al Masālik w’al Mamālik ପୁସ୍ତକ ଲେଖିଥିଲେ। ସେଥିରେ ଭାରତର Kudafarid, Kaylkan, Kanja, Samundar ଓ Ursfin ଆଦି ଅଞ୍ଚଳର ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଋଷୀୟ ଗଵେଷକ V.Minorisky ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକରେ Kudafaridକୁ ଗୋଦାଵରୀ, Kaylkanକୁ କଳିଙ୍ଗ, Kanjaକୁ କଙ୍ଗୋଦ ଓ Ursfinକୁ ଓଡ଼ିଶା ସହିତ ଚିହ୍ନଟ କରିଥିଲେ ଏଵଂ ଐତିହାସିକ ଡକ୍ଟର ନଵୀନ କୁମାର ସା‌ହୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ମତକୁ ନିଜ ପୁସ୍ତକରେ ସମର୍ଥନ କରିଛନ୍ତି । ଦଶମ ଶତାବ୍ଦୀର ଆଉ ଏକ ପାରସ୍ୟ ପୁସ୍ତକ Ḥudūd al-ʿĀlam (ଲେଖକ ସମ୍ଭଵତଃ Shaʿyā ibn Farīghūn)ରେ ଓଡ଼ିଶାର ନାମ Urshin ଲେଖା ହୋଇଛି । Alberuni (1025 A.D.)ଙ୍କ ପୁସ୍ତକ Kitab al-Hindରେ ଓଡ଼ିଶାର ନାଆଁ Urdabishau ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । କିନ୍ତୁ Ziau- D Din Barni Shams -I- Siraj Afif ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ Tarikh-I Firoz Shahiରେ ଯାଜନଗର ଉଡ଼ିଶା ଓ ଉଡ଼ିଶାର ଉଲ୍ଲେଖ ଚଉଦଶହ ଶତାବ୍ଦୀରେ କରିଥିଵାରୁ ଐତିହାସିକମାନେ ଲେଖି ଦେଲେ ଯେ ପଠାଣମାନେ ଓଡ଼ିଶାର ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତି । 

ପରେ ଆହୁରି ଗଵେଷଣା ହେଲା । ଜଣାପଡ଼ିଲା, କପିଳେନ୍ଦ୍ର ଦେଵଙ୍କ ସମୟରେ 'ଓଡ଼ିଶା' ନାଆଁଟି ପ୍ରଥମେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୋଇଥିଲା । ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମହାଭାରତରେ ବି ଏହି ଉଡ୍ରରାଷ୍ଟ୍ରର ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଵାର ପରେ ଜଣାଗଲା । 

“ଜମ୍ବୁ ଦ୍ୱୀପ ଭ୍ରଥଖଣ୍ଡ ଓଡ଼ିଶା ମଣ୍ଡଳେ 

ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କର କୁଶସ୍ଥଳୀ ବୈତରଣୀ କୂଳେ।” 

 ଅନ୍ତତଃ ପଞ୍ଚଦଶରୁ ତ୍ରୟୋଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ ମଧ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶା ନାମ ଚଳୁଥିଵାର ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା । ଆଗେ କିଛି ଗଵେଷକ କହୁଥିଲେ ଉଡ୍ରରାଷ୍ଟ୍ର ଶବ୍ଦରୁ ପରେ ଓଡ଼ିଶା ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵା ସମ୍ଭଵ । କିନ୍ତୁ ଆଉ କେତେକଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଉଡ୍ରଵିଷୟ ଶବ୍ଦ କାଳକ୍ରମେ ଓଡ଼ିଶାରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି ଯେହେତୁ Lama Taranath(Kun-dga'-snying-po)ଙ୍କ ଏକ ପୁସ୍ତକରେ ଓଡ଼ିଶାର ନାଆଁ Odivisa ଵା Udivisa ରହିଛି ତେଣୁ ବହୁତ ସମ୍ଭଵ ଓଡ଼ଵିଷୟ ନାମଟି ଓଡ଼ଵିଶ ହୋଇ ଶେଷରେ ଏହାର ରୂପ ଓଡ଼ିଶା ହୋଇଥିଵାର ସମ୍ଭାଵନା ଅଧିକ । 

ତାହେଲେ କ'ଣ ପାରସ୍ୟ ଵିଦ୍ଵାନମାନଙ୍କ ପୂର୍ଵରୁ ଓଡ଼ିଶାର ଉଡ୍ର ଓଡ଼ିଶା ଆଦି ନାମୋଲ୍ଲେଖ କୋଉଠି କେହି କରିନଥିଲା ? 

ପାରସ୍ୟ ଵିଦ୍ଵାନମାନଙ୍କର ଓଡ଼ିଶା ଵିଷୟରେ କିଛି ଲେଖିଵା ପୂର୍ଵରୁ,ପଠାଣମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଭାରତ କଵଳିତ ହେଵା ପୂର୍ଵରୁ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ୬୩୬ରେ ଚୀନ ପରିବ୍ରାଜକ Hiuen Tsang ଓଡ଼ିଶା ଆସିଥିଲେ ଏଵଂ ସେ ଏହି ଦେଶର ନାମ ନିଜର ପୁସ୍ତକରେ ‘Wu-cha’ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯାହା ଓଡ଼ିଶା କିମ୍ବା ଉଡ୍ର ଶବ୍ଦର ପରିଵର୍ତ୍ତିତ ରୂପ ଅଟେ । ଏହାର ତିନି ଚାରି ଶତାବ୍ଦୀ ପୂର୍ଵରୁ ବି ଏ ଦେଶର ନାଆଁ ଉଡ୍ର ଥିଵାର ପ୍ରମାଣ Pliny The Elder ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା Gaius Plinius Secundus (AD 23/24–79)ଙ୍କ Naturalis Historia ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ଜଣାପଡ଼ିଲା । ପ୍ଲିନୀ Naturalis Historia ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିକୁ Oretes ଓ ମଳୟଗିରିକୁ Meleus ଭାବେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ମଳୟଗିରି ପର୍ଵତ ପାଲଲହଡ଼ା(ଅନୁଗୋଳ)ରେ ଅଵସ୍ଥିତ ତେଣୁ ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ହଜାର ଵର୍ଷ ତଳେ ଅନୁଗୋଳ ଓ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉଡ୍ରମାନେ ଵାସ କରୁଥିଵାର ପ୍ରମାଣ ପ୍ଲିନୀଙ୍କ Naturalis Historia ଗ୍ରନ୍ଥରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ । 

ଏହାର ବହୁ ପୂର୍ଵରୁ ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ପାଞ୍ଚ ହଜାର ଵର୍ଷ ତଳେ ମହାଭାରତ କାଳରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କ ରାଜସୂୟ ଯଜ୍ଞରେ ଭାଗ ନେଵାକୁ ଉଡ୍ରଦେଶର ରାଜା ଯାଇଥିଵାର ଉଲ୍ଲେଖ ମହାଭାରତ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ପୁଣି ଵିଭିନ୍ନ ପୁରାଣରେ କଥା ଅଛି ଯେ ଉଡ୍ର ଓ କଳିଙ୍ଗ ଦୁଇ ଭାଇ ପ୍ରଥମେ ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଶାର ଦକ୍ଷିଣ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଭାଗରେ ନିଜ ନାମରେ ଦୁଇଗୋଟି ରାଜ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ ନଵମ ସ୍କନ୍ଦର ତ୍ରୟୋବିଂଶ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଏହି ଵିଷୟକୁ ସରଳ କରି ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି 

“ବଳିର କ୍ଷେତ୍ରେ ଷଡ଼ାତ୍ମଜେ । 

ଜନ୍ମିଲେ ଦୀର୍ଘତମା ବୀର୍ଯ୍ୟେ ॥୧୫॥

ଅଙ୍ଗବଙ୍ଗ କଳିଙ୍ଗ ତିନି । 

ସୁହ୍ମ ପୁଣ୍ତ୍ର ଯେ ଉଡ୍ର ଘେନି ॥୧୬॥

ଆପଣା ନାମେ ରାଜ୍ୟ କରି ।

ସୁଖେ ପାଳିଲେ ବସୁନ୍ଧରୀ ॥୧୭॥

ଏ ଷଡ଼ଦେଶେ ହୋଇ ରାଜା । 

ଧର୍ମେ ପାଳିଲେ ଜନପ୍ରଜା ॥୧୮॥”

ସେହିପରି ଉଡ୍ରମାନଙ୍କୁ ଅନାର୍ଯ୍ୟ,ପତିତ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଵା ମ୍ଳେଚ୍ଛ କୁହନ୍ତୁ ପଛେ ଵୈଵସ୍ଵତ ମନୁ ତାଙ୍କର ମନୁସ୍ମୃତି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଅନ୍ତତଃ ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ନାମକୁ ପୌଣ୍ଡ୍ର ଓ ଦ୍ରାଵିଡ଼ଙ୍କ ସହିତ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କହିଛନ୍ତି 

“ପୌଣ୍ଡ୍ରକାଶ୍ଚୌଡ୍ରଦ୍ରଵିଡାଃ କାମ୍ବୋଜା ଯଵନାଃ ଶକାଃ ।

ପାରଦାପହ୍ଲଵାଶ୍ଚୀନାଃ କିରାତା ଦରଦାଃ ଖଶାଃ ॥୧୦.୪୪॥

ମୁଖବାହୂରୁପଜ୍ଜାନାଂ ଯା ଲୋକେ ଜାତୟୋ ବହିଃ ।

ମ୍ଲେଚ୍ଛଵାଚଶ୍ଚାର୍ଯ୍ୟଵାଚଃ ସର୍ଵେ ତେ ଦସ୍ଯଵଃ ସ୍ମୃତାଃ ॥୧୦.୪୫॥

ଯେ ଦ୍ଵିଜାନାଂ ଅପସଦା ଯେ ଚାପଧ୍ଵଂସଜାଃ ସ୍ମୃତାଃ ।

ତେ ନିନ୍ଦିତୈର୍ଵର୍ତୟେୟୁର୍ଦ୍ଵିଜାନାଂ ଏଵ କର୍ମଭିଃ ॥୧୦.୪୬॥”

ଅତଃ ଏଥିକୁ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଵୈଵସ୍ଵତ ମନୁଙ୍କ ସମୟରେ ବି ଉଡ୍ରଜାତି ଥିଲା ସେଥିପାଇଁ ତ ମନୁ ଏ ଦେଶର ନାମ ପୌଣ୍ଡ୍ର ଓ ଦ୍ରାଵିଡ଼ ଦେଶ ସହିତ ଉଡ୍ରଜାତିର ନାଆଁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି ।‌

ପୁଣି ଉଡ୍ରଦେଶ ଓ ଜାତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ନୀଳକଣ୍ଠ ଦାସ ତାଙ୍କ ଖାରବେଳ ଗ୍ରନ୍ଥପ୍ରଵେଶରେ ଲେଖିଛନ୍ତି -“ଵର୍ତ୍ତମାନ ଆମ୍ଭେମାନେ ଯାହାକୁ ଓଡ଼ିଶା ବୋଲି କହୁ ଅଛୁଁ ତାହା ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ତିନି ଗୋଟି ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଧାନ ଅଂଶ ଥିଲା ।

(୧)ମେଦିନୀପୁର, ମୟୂରଭଞ୍ଜ, କେନ୍ଦୁଝର, ସିଂହଭୂମ ମାନଭୂମ ପ୍ରଭୃତି ଘେନି ମେଦିନୀପୁର ସମୁଦ୍ର କୂଳଠାରୁ ଗୟା ଜିଲ୍ଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍କଳ ଦେଶ

(୨)ଵର୍ତ୍ତମାନ ଓଡ଼ିଶାର ମହାନଦୀର ଦକ୍ଷିଣ ଗଡ଼ଜାତମାନ ଢେଙ୍କାନାଳ, ଅନୁଗୁଳ, ହିନ୍ଦୋଳ, ସମ୍ବଲପୁର ଓ ରାୟପୁର ପ୍ରଭୃତି ଘେନି ପ୍ରାଚୀନ ଉଡ଼ ଦେଶ; ଏଠାରେ ବହୁକାଳ ଵ୍ୟାଘ୍ର ରାଜବଂଶ ରାଜପଣ କରୁଥିଲେ।

(୩)ବାଲେଶ୍ୱର,କଟକ, ପୁରୀ ଓ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାମାନଙ୍କୁ ଘେନି ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କଳିଙ୍ଗ ଦେଶ।

ତେବେ ନୀଳକଣ୍ଠଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଆଗେ ଯଦି ଢେଙ୍କାନାଳ ଅନୁଗୁଳ ରାୟପୁର ଓ ସମ୍ବଲପୁର ଆଦି ଗଡ଼ଜାତ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ଦେଶ ଥିଲା ତାହେଲେ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ; ପ୍ରାଚୀନ ଓଡି଼ଶାର ସମୁଦ୍ର ଉପକୂଳସ୍ଥ ଗୋଲରା, ମରିଚପୁର, ହରିଶପୁର, ବିଷୁନପୁର, କୁଜଙ୍ଗ, ପାରାଦେଇ ପୁର (ପାରାଦୀପ), ଆଳି ଓ କନିକା ଏହି ଆଠଟି ରାଜ୍ୟର ପ୍ରାଚୀନ ନାମ ମଧ୍ୟ ଓଡ଼ରାଷ୍ଟ୍ର(ଵା ଉଡ୍ରଵିଷୟ) କେମିତି ହେଲା ? 

କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଉତ୍କଳ ଇତିହାସ ପୁସ୍ତକରେ ଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଵାକୁ ଯାଇ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଆଗେ “ଓଡ୍ର ନାମରେ ଏକ ଆର୍ଯ୍ୟ ଜାତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଆସି କଳିଙ୍ଗର ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରାନ୍ତରେ ବାସ କରୁଥିଲେ(ଗଡ଼ଜାତ ଓଡ଼ିଶା) ଏଵଂ ମନୁସଂହିତାରେ ଏମାନଙ୍କୁ ପତିତ କ୍ଷତ୍ରିୟ ବୋଲି କୁହା ଯାଇ ଅଛି। ପରେ ପୁଣି ନୂତନ ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଆସି ଓଡ୍ରମାନଙ୍କୁ ଗଞ୍ଜାମ, ବିଶାଖାପାଟଣା, ଜୟପୁର ଓ ବସ୍ତର ଆଦି ପାର୍ଵତୀୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ତଡ଼ି ଦେଲେ । ବହୁକାଳ ପରେ ସେହି ସବୁ ଅଞ୍ଚଳକୁ 'ଓଡ଼ବାଦି' ବା 'ଓଡ୍ରଦେଶ' କୁହାଗଲା। ଵର୍ତ୍ତମାନ ଜୟପୁର ଅଞ୍ଚଳର ପାଇକମାନଙ୍କୁ 'ଓଡ଼' ବୋଲି କହନ୍ତି। ଗଙ୍ଗବଂଶର ରାଜତ୍ୱକାଳରେ ଏହି ଓଡ଼ମାନେ ଉତ୍କଳରାଜାଙ୍କ ସେନାଭୁକ୍ତହୋଇ ଖୋରଧା ପ୍ରଭୃତି ଅଞ୍ଚଳରେ ଵାସ କଲେ। ମୁସଲମାନମାନେ ଯେଉଁ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ସଙ୍ଗେ 300 ଵର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୁଦ୍ଧ କରି ଵାରମ୍ବାର ପରାସ୍ତ ହୋଇ ଫେରୁଥିଲେ ସେମାନେ ସାଧାରଣତଃ 'ଓଡ଼' ଥିଵାରୁ ସେମାନଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ମୁସଲମାନମାନେ କଳିଙ୍ଗ ଵା ଉତ୍କଳକୁ ଓଡ଼ିଶା ନାମ ଦେଲେ। ଖୋରଧାରେ ଓଡ଼ ପାଇକମାନେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଵାସ କରି ରହିଥିଵାରୁ ଖୋରଧା ଅଦ୍ୟାପି ଲୋକମୁଖରେ ଓଡ଼ିଶାନାମରେ ପରିଚିତ।” 

ଜଗବନ୍ଧୁ ସିଂ ପ୍ରାଚୀନଉତ୍କଳରେ ଓଡ଼ିଶା ନାମକରଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଲେଖିଛନ୍ତି : “ତ୍ରିବିଡ଼ରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ମତ୍ସ୍ୟବଂଶୀୟ ରାଜା ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ତାମ୍ରଶାସନରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ତଦାନୀନ୍ତନ ଉତ୍କଳର ରାଜା ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର କନ୍ୟା ପଦ୍ମାଵତୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁମାର୍ତ୍ତଣ୍ଡଙ୍କ ସହ ବିବାହ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଜାମାତାଙ୍କୁ 'ଉଡ଼ବାଡ଼ି' ଵା 'ଉଡ଼ଦେଶ' ନାମକ ଅଞ୍ଚଳର ରାଜା କରାଇଥିଲେ। ଉତ୍କଳର ରାଜା ଅପୁତ୍ରିକ ହୋଇ ମଲା ପରେ ସତ୍ୟ ମାର୍ତ୍ତଣ୍ଡ ଉତ୍କଳମଣ୍ଡଳର ଶାସନକର୍ତ୍ତା ହେଲେ। 'ଉତ୍କଳ' ଓ 'ଉଡ଼ବାଡ଼ି' ମଣ୍ଡଳ ଓଡ଼ିଶା ନାମରେ କଥିତ ହେଲା।”

ଆଜି ଓଡ଼ିଶାର ଦକ୍ଷିଣ ଭାଗରେ କୁପିଆ,କୋଟିଆ ଵା ଦେଶିଆ ଓ ରେଲି; ପଶ୍ଚିମ ଭାଗରେ ଭତ୍ରୀ,ହଲବୀ ଓ ଭୁୟାଁ ଓ ଉତ୍ତର ଭାଗରେ ବାଥୁଡ଼ି ଭଳି ଓଡ଼ିଆ ଜନଜାତିମାନ ଵସଵାସ କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ଆର୍ଯ୍ୟଭାଷୀ ଜନଜାତୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରାଚୀନ ଉଡ୍ରଜାତୀୟ ଲୋକଙ୍କ ଵର୍ତ୍ତମାନ ବଂଶଧର ବୋଲି ଵିଵେଚନା କରାଯାଇପାରେ। ସେହିପରି ଓଡ଼ିଶାର ଉପକୂଳରେ ଵାସ କରୁଥିଵା ଓଡ଼ଚଷାମାନେ ପ୍ରାଚୀନ ଉଡ୍ରଜାତିର ଵର୍ତ୍ତମାନ ବଂଶଧର । ତେଣୁ ହୁଏତ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଏହିପରି ଗୋଟିଏ ଓଡ଼ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉପକୂଳରେ ରାଜ୍ୟ କରିଥିଵ ଓ ତାହାର ନାମ ଓଡ଼ଵିଷୟ ଦେଇଥିଵ । 

ଯୋଉ ଉଡ୍ର ଜାତି ନାମରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ତଥା ଓଡ଼ିଶାର ନାମକରଣ ହୋଇଥିଲା ଏ ଜାତି ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଜାତି ଏଵଂ ଏମାନେ ମୂଳତଃ ଗଡ଼ଜାତର ଵାସିନ୍ଦା ଥିଲେ । ତେବେ ଚାଷ ଯୋଗୁଁ ପରଵର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଏହି ଜାତିଟି ମହାନଦୀ କୂଳେ କୂଳେ ନିଜର ଆଧିପତ୍ୟ ଵିସ୍ତାର କରି କ୍ରମଶଃ ଉପକୂଳ ଅଞ୍ଚଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଵ୍ୟାପିଥିଲା ‌। 

ଅନେକେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ଉଡ଼୍ର ନାମରୁ ଓଡ଼ ହୋଇଛି ବୋଲି ମତ ପୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତରେ ଏହି ଓଡ଼ ଶବ୍ଦଟି ମୂଳତଃ ଏକ ଦ୍ରାଵିଡ଼ ଶବ୍ଦ ଅଟେ । ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ମୂଳ ଦ୍ରାଵିଡ଼ ଭାଷାରେ *uẓV ବୋଲି ଗୋଟିଏ ଶବ୍ଦ To plough ଵା ହଳ କରିଵା(ଅଥଵା ଚଷିଵା) ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିଲା । ଏହି ମୂଳ ଶବ୍ଦରୁ ତାମିଳ଼ରେ உழவு (uḻavu) ଓ உழு (uḻu) ,କୋଲାମି ଭାଷାରେ ఉర్ర (urra),ମଳୟାଳ଼ମ ଭାଷାରେ ഉഴുക (uḻuka) , କନ୍ନଡ଼ ଭାଷାରେ ಉೞ್ (ul̤.) ଓ ಉತ್(ut),ତୁଲୁ ଭାଷାରେ ಉರ(ura), ତେଲୁଗୁ ଭାଷାରେ ದುನ್ನು(ଦୁନ୍ନୁ), ଗଦଵାରେ ūḍ,ଗୋଣ୍ଡୀ ଭାଷାରେ uḍ ଓ uṛ,ନାଇକୀ ଭାଷାରେ ur,କୋଣ୍ଡା ଭାଷାରେ ṛū(-t-) ,ପେଙ୍ଗୁ ଭାଷାରେ ṛū- (-t-),ମାଣ୍ଡା ଭାଷାରେ ṛū,ପାରେଙ୍ଗା ଭାଷାରେ uṛ-,କୁରଖ ଭାଷାରେ uinā/uynā (ussas) ,କୁଈ ଭାଷାରେ ṛūva (ṛūt- ହଳକରିଵା) ,ūṛa (ūṛi-/ଖୋଳିଵା ଓ ଚେର ଓପାଡ଼ିଵା) ଓ କୁୱି ଭାଷାରେ ruiyali (rū-) lūnai,ṛū-(-t-) ତଥା ṛuki ଆଦି ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଉଡ଼ୁଚାଷ,ଓଡ଼ିଵା(ଏକ ଓଡ଼ ଚାଷ କରିଵା),ଓଡ଼ ପକାଇଵା(କ୍ଷେତରେ ଏକଥର ମାତ୍ର ହଳ ବୁଲାଇଵା),ଓଡ଼ଦେଵା(ଭୂମିକୁ ଥରେ ହଳ ଦ୍ୱାରା ଚଷିଵା) ଓ ଓରଦା କରିଵା(ଧାନ ରୋଇଵା ନିମନ୍ତେ କ୍ଷେତକୁ କାଦୁଆ ଚାଷ କରି ଵପନ ଵା ରୋପଣୋପଯୋଗୀ କରିଵା) ଆଦି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଦ୍ରାଵିଡ଼ ମୂଳର ଶବ୍ଦ ଅଟେ । 

ତେବେ ଏସବୁ ପଢ଼ି ଅନେକେ ପ୍ରଶ୍ନ କରିବେ ଯଦି ଓଡ଼ ଶବ୍ଦଟି ଦ୍ରାଵିଡ଼ ଭାଷା ମୂଳର ତାହେଲେ ଓଡ଼ ଲୋକଙ୍କୁ ଵା ଉଡ୍ରଦେଶର ଲୋକଙ୍କୁ କାହିଁକି ଓଡ଼ କୁହାଗଲା ? 

ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ଓଡ଼ିଶାରେ କନ୍ଧ ଓ ଗଣ୍ଡ ଆଦି ଅନେକ ପ୍ରାଚୀନ ଦ୍ରାଵିଡ଼ ଜାତି ରୁହନ୍ତି। ସଉରା ଓ ମୁଣ୍ଡା ଭଳି ଆଷ୍ଟ୍ରୋଏସୀୟ ଜାତି ବି ଏଇ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଚୀନ ଅଧିଵାସୀ । ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଗେ ପାର୍ଵତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଗୋଟିଏ ଭାରୋପୀୟ ଜାତି ମଧ୍ୟ ରହୁଥିଲା । ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ଭାରୋପୀୟ ଜାତିଟି କ୍ରମେ ପର୍ଵତରେ ଓ ଏହାର ପାଦଦେଶରେ ଚାଷଵାସ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା । ସେହି ପ୍ରାରମ୍ଭିକ କାଳର ପାର୍ଵତ୍ୟ ଚାଷର ଆଧୁନିକ ରୂପକୁ ଆଜି ଲୋକେ ଉଡ଼ୁଚାଷ କୁହନ୍ତି । ଏ ଜାତିଟି ଚାଷକାର୍ଯ୍ୟରେ ଏତେ ଧୁରନ୍ଧର ହେଲା ଓ ପର୍ଵତରୁ ଓହ୍ଲାଇ ନଦୀକୂଳରେ ଘରବାଡ଼ି କରି ସଭ୍ୟତା ଗଢ଼ି ଵ୍ୟାପିଗଲା ଯେ କନ୍ଧ ଓ ଗଣ୍ଡମାନେ ଏହି ଜାତିକୁ ଓଡ଼ ନାଆଁ ଦେଇଥିଲେ । କ୍ରମେ ଗଡ଼ଜାତ ପାର୍ଵତ୍ୟାଞ୍ଚଳରେ ଥିଵା ମହାନଦୀ ଓ ଏହାର ଶାଖାନଦୀ କୂଳରେ ଏହି ଚଷାଜାତି ଓଡ଼ମାନେ ଆଧିପତ୍ୟ ଵିସ୍ତାର କଲେ ଏଵଂ ଏହିପରି ଭାବେ ଗଡ଼ଜାତରେ ପ୍ରଥମେ ଓଡ଼ଦେଶର ସ୍ଥାପନା ହୋଇଥିଲା । ଓଡ଼ିଶାର ପଶ୍ଚିମ ସୀମାରେ ରହି ଵୈଦେଶିକ ଶକ୍ତି ସହିତ ନାନା ସଂଘର୍ଷ କରି ଏ ଜାତି କ୍ରମଶଃ ଲୋକପ୍ରିୟ ହେଲା । ପରେ ଓଡ଼ମାନେ ଦକ୍ଷିଣରେ ଗଞ୍ଜାମଠାରୁ ଉତ୍ତରରେ ବାଲେଶ୍ୱର ଓ ତାମ୍ରଲିପ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଵ୍ୟାପିଗଲେ । ସର୍ଵଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ଓଡ଼ମାନେ ନିଜର ଚାଷ ଓ ଵୀରତ୍ବ ପାଇଁ ଜଣାଶୁଣା ହେଵାରୁ ଭାରତର ତତ୍କାଳୀନ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଓଡ଼ମାନଙ୍କର ଏକ ସଂସ୍କୃତ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନାମ ସୃଷ୍ଟି କରିଵାକୁ ମନ ବଳାଇଲେ । ଦ୍ରାଵିଡ଼ ମୂଳର ଓଡ଼ ଶବ୍ଦକୁ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ନିଆରା ଓ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ନିରୁକ୍ତ ପ୍ରଣାଳୀ ଦ୍ଵାରା ଧାତୁ ପ୍ରତ୍ୟୟ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଉଡ୍ର ରୂପେ ନିଷ୍ପନ୍ନ କରାଗଲା । ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଉଡ୍ ଧାତୁରୁ ନାଶ କରିଵା ଓ ସ୍ତୁତି କରିଵା ଅର୍ଥରେ ଶବ୍ଦ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ ।‌ ସମ୍ଭଵତଃ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଉଡ୍ରମାନଙ୍କ ବୀରତ୍ୱ ସହିତ ପରିଚିତ ଥିବେ ସେଥିପାଇଁ ସେମାନେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଉଡ୍ ଧାତୁରୁ ସ୍ତୁତି କରିଵା କିମ୍ବା ନାଶ କରିଵା ଅର୍ଥରେ ଉଡ୍ର ଶବ୍ଦ ନିଷ୍ପନ୍ନ କରିଅଛନ୍ତି ।‌

ଯେଉଁ ଓଡ଼ ଜାତି ଶତ୍ରୁ ନାଶନ ପାଇଁ ଖ୍ୟାତ ଥିଲା ଯେଉଁ ଓଡ଼ ଜାତି ଆଗରେ ମଥା ନୁଆଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆକ୍ରାନ୍ତା ସ୍ତୁତି କରିଵାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଛି ଏହି ସେଇ ଓଡ଼ ଜାତି ଯାହାର ନାମାନୁସାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ତଥା ଓଡ଼ିଶା ଦେଶର ନାମକରଣ ହୋଇଅଛି । 

 ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

ତଥ୍ୟ ଉତ୍ସ:-

(୧) ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ: ଶ୍ରୀ ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ 

(୨)History of Orissa,Vol.I, p.75: Dr. N. K. Sahu

(୩)A Dravidian etymological dictionary: T. Burrow ଓ M. B. Emeneau

(୪) ଉତ୍କଳ ଇତିହାସ: କୃପାସିନ୍ଧୁ ମିଶ୍ର

(୫) ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍କଳ: ଜଗବନ୍ଧୁ ସିଂ 

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

ଓଡ଼ିଆମାନେ Cockroachକୁ ଅସରପା କାହିଁକି କୁହନ୍ତି ?

ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ 

ଅସରପା ଶବ୍ଦର ଵିଶେଷ୍ୟ ଅର୍ଥ Cockroach ତଥା ଵିଶେଷଣ ଅର୍ଥ ମନ୍ଦବୁଦ୍ଧି,ଅପ୍ରତିଭ,ମୂର୍ଖ ତଥା ଅଥରପା ଲେଖା ହୋଇଛି । ଅଥରପା ଅର୍ଥଜ ଅସରପା ଶବ୍ଦଟି ଅସ୍ଥିରପାଦ ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ତେବେ ଭାଷାକୋଷରେ Cockroach ଅର୍ଥଜ ଅସରପା ଶବ୍ଦଟି ଅସ୍ରପା ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ମତ ଦିଆଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଭାଷାକୋଷ,ଶବ୍ଦକଳ୍ପଦ୍ରୁମ ଇତ୍ୟାଦି ଅନେକ ଅଭିଧାନରେ ଅସ୍ରପ ଓ ଅସ୍ରପା ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ରାକ୍ଷସ, ରାକ୍ଷସୁଣୀ ଓ ଜୋକ ହିଁ ଲେଖା ହୋଇଛି। କୌଣସି ପୁରାତନ ସଂସ୍କୃତ ଅଭିଧାନରେ ଅସ୍ରପା ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ Cockroach ଲେଖାଥିଵା ଜଣାଯାଏ ନାହିଁ । ତେବେ ବହୁତ ସମ୍ଭଵ Cockroachକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଓଡ଼ିଆ ନାଆଁଟିଏ ଦେଵା ପାଇଁ ସଂସ୍କୃତର ଅସ୍ର ଓ ପା/ପାଦ ଶବ୍ଦକୁ ଯୋଡ଼ି ଓଡ଼ିଶାରେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାଵେ ଅସ୍ରପା ଶବ୍ଦଟି ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥାଇପାରେ । ଭାରତରେ ଆଉ କୋଉଠି ବି କୌଣସି ଭାଷାରେ ଅସରପା କି ଅସ୍ରପା ସମସାଦୃଶ୍ୟ ଶବ୍ଦ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । କେଵଳ ବଙ୍ଗାଳୀରେ ହିଁ ଅସରପାକୁ আরশুলা (arśula) କୁହାଯାଏ । ମୂଳ ଅସ୍ରପା ଶବ୍ଦର ଵର୍ଣ୍ଣଵିପର୍ଯ୍ୟୟରେ ବଙ୍ଗାଳୀ ଭାଷାରେ আরশুলা (arśula) ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ର ମୋହନ ଦାସଙ୍କ "ବାଙ୍ଗ୍ଲା ଭାଷାରୋ ଅଭିଧାନରେ" ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି। 

ତେଣୁ ବହୁତ ସମ୍ଭଵ ଅସ୍ରପା ଵା ଅସ୍ରପାଦ ଶବ୍ଦରୁ ହିଁ ଅସରପା ଶବ୍ଦ ଭାରତର ପୂର୍ଵ ଭାଗସ୍ଥ କଳିଙ୍ଗ ଦେଶରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଭାରତର ସର୍ଵାଧିକ ସଂସ୍କୃତନିଷ୍ଠ ଭାଷା ତେଣୁ ଏଭଳି ହେଵା ସାଧାରଣ କଥା । ତେବେ ଅସ୍ର ଆଉ ପା ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଆଲୋଚନା କରିଦେଲେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯିଵ ଯେ Cockroachକୁ ଅସ୍ରପା ଵା ଅସରପା ନାଆଁ କାହିଁକି ଦିଆଯାଇଛି । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ ଅନୁସାରେ ଅସ୍ର ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କୋଣ,ରକ୍ତ,କେଶ ଓ ଅଶ୍ରୁ । ସେହିପରି ‘ପା’ ଵା ‘ପାଆ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଗୋଡ଼( Leg) ଓ ପାଦ(foot) । ତେଣୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ଯେ ଅସରପାର ପାଦଟି ଵା ଗୋଡ଼ଟି ଅସ୍ରକାର ଵା କୋଣାକାର ପୁଣି ଏହାର ପାଦରେ ଏକାଧିକ ଅସ୍ର ଵା କେଶ ବାହାରି ଥାଏ ତେଣୁ ତାକୁ ଅସ୍ରପା କୁହାଗଲା । ପରେ ସେହି ଶବ୍ଦଟି ଅସରପା ହେଲା,ଅସଲା ହେଲା,ଅସରଲା ଓ ଅସରଡ଼ା ହେଲା । ବଙ୍ଗାଳୀ ଭାଷାରେ ଏହି ମୂଳ କଳିଙ୍ଗୀ ଶବ୍ଦ ଅସ୍ରପାରୁ ହିଁ আরশুলা (arśula) ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। 

କ୍ରମଶଃ...

ଗୁନ୍ଦଲେଇ ହେଵାଠାରୁ ଗୁନ୍ଧୁରି କରିଵା ଯାଏଁ

ଜଣେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଇତିହାସ ଜାଣିନଥାଏ ତେଣୁ ସେ ମନରେ ଅନେକ ଭ୍ରମ ଧାରଣା ପାଳେ । ସମ୍ବଲପୁରର ଶବ୍ଦ ଗୁନ୍ଦଲ(ଅପରିଷ୍କାର,ମଇଳା ତରଳ ପଦାର୍ଥ) ଏଵଂ ଢେଙ୍କାନାଳର ଶବ୍ଦ ଗୁନ୍ଧୁରି(ଖେଳ ଗୋଳିଵା) ମଧ୍ୟରେ ଆଜି ଅର୍ଥ ସିନା ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ଏହି ଦୁଇଗୋଟି ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଗୋଟିଏ ଅଟେ । 

ସମ୍ବଲପୁରୀ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦକୋଷର ୧୩୩ତମ ପୃଷ୍ଠା ଅନୁସାରେ ଗୁନ୍ଦଲ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଆଵିଳ, ଗୋଳିଆ, ଅପରିଷ୍କୃତ (ପାଣି) । ଗୁନ୍ଦଲ ଶବ୍ଦର ଏହି ଅର୍ଥ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଏହି ଗୁନ୍ଦଲ ଶବ୍ଦରୁ ଗୁନ୍ଦଲଵା କ୍ରିୟାଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଓ ପାଣି ଗୋଳିଆ କରିଵା,କାଦୁଅ ପାଣି ଘଣ୍ଟା ଚକଟା କରିଵା ଓ ଆଵିଳ

କରିଵା ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଛି । ଯିଏ ‘ଗୁନ୍ଦଲାଇ’ ଦିଏ ତାକୁ କୁହନ୍ତି ଗୁନ୍ଦଲିଆ ।‌ କାମ କରୁକରୁ ଭୁଲ୍ ହୋଇଯିଵା ଓ ସୂତାର ଖିଅ କୁଟିଳ ଵା ଆଡ଼ୁଆତାଡ଼ୁଆ ହୋଇଯିଵାକୁ ଗୁନ୍ଦଲି ଯିଵା କୁହନ୍ତି । ଗୁନ୍ଦଲ ଶବ୍ଦଟି ପୁଣି କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୁନ୍ଦାଲ ରୂପେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଵାର ଜଣାଯାଏ। ଅଧୁନା କେହି କେହି ଗୁନ୍ଦଲେଇ ଶବ୍ଦଟିଏ ସମ୍ବଲପୁରୀ ଓଡ଼ିଆରେ ଦ୍ବନ୍ଦ ଵା ସମସ୍ୟା ଅର୍ଥରେ ଵ୍ୟଵହାର କରୁଛନ୍ତି । ତେବେ ଏହି କ୍ରିୟାଶବ୍ଦଟି ଗୁନ୍ଦ୍‌ଲ ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ଗୋଳିଆ ଓ ଅପରିଷ୍କୃତ ।‌ ଵର୍ଷା ମାସେ ନଏଦ୍ (ନଦୀ) ପାଏନ୍ (ପାଣି) ଗୁନ୍ଦଲ୍ ହେସି (ହୁଏ)। ସେହିପରି ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଵିଷୟ ଗୋଳିଆ ହୋଇଯାଏ,ସୂତା ଗୋଳିଆ ହୋଇ ଗୁଡ଼େଇ ତୁଡ଼େଇ ହୋଇଯାଏ ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵ ଉପୁଜେ । ତେଣୁ ଏହି ଆଧାରରେ ଦ୍ଵନ୍ଦ ଅର୍ଥରେ ଗୁନ୍ଦଲେଇ ହେଵା କ୍ରିୟା ଚଳିଵାକୁ ଲାଗିଲା । Bahri: Learners' Hindi-English dictionaryର ୧୪୦ତମ ପୃଷ୍ଠାରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ହିନ୍ଦୀରେ ମଧ୍ୟ 

गंदला ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଗୋଳିଆ ଅପରିଷ୍କାର ପାଣି । ପୁଣି ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦ ସାଗରର ୧୧୯୫ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ गंदोलना ଶବ୍ଦ ବି ଅଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ଲେଖାଅଛି କୌଣସି ଦରଵ ଵିଶେଷତଃ ଜଳକୁ ଅପରିଷ୍କାର କରିଵା । Sir Ralph lily Turnerଙ୍କ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତିକୋଷ A comparative dictionary of Indo-Aryan languagesର ୨୧୪ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ଗୁନ୍ଦଲେଇଵା ଓ ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦ ଗନ୍ଦଲେନା ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଆଗେ ମୂଳ ଆର୍ଯ୍ୟଭାଷାରେ *gadda ବୋଲି ଏକ ଶବ୍ଦ 'sediment(ଜଳକଳ୍କ)' ଓ 'mud(କର୍ଦ୍ଦମ)' ଅର୍ଥରେ ଵ୍ୟଵହାର ହେଉଥିଲା ।‌

ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ଏ ଶବ୍ଦ geḍḍa ହୋଇ କର୍ଦ୍ଦମ ଵା କାଦୁଅ ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଥିଲା । ଏହି ଶବ୍ଦରୁ ବଙ୍ଗାଳୀ ଭାଷାରେ gād ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ 'dregs(କାଣ୍ଟି), lees(ମଇଳା), scum(ମଳ)' ଅର୍ଥରେ ଚଳିଅଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ gāda (ଗାଦ) ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଏହି ଶବ୍ଦରୁ ହିଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଓ 'sediment(ଜଳକଳ୍କ) ତଥା dregs(କାଣ୍ଟି)' ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଅଛି। ଆଜି ବି ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଆଶୈଳୀରେ ତଥା ମେଦିନୀପୁରୀ ଓଡ଼ିଆରେ କାଣ୍ଟିକୁ ଲୋକେ ଗାଦ କୁହନ୍ତି । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷର ୨୧୯୩ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ଏହି ଗାଦ ଶବ୍ଦଟିର ଅର୍ଥ ତୈଳାଦିର କାଣ୍ଟି ଵା ମଳି ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ମଗହୀ ଆଦି ଭାଷାରେ gād ଶବ୍ଦଟି ଏହି ମୂଳରୁ 'low-lying land' ଵା ତଳିଆ ଭୂମି ଅର୍ଥରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଚଳୁଅଛି । ସାଧାରଣତଃ ତଳିଆ ଭୂମି କର୍ଦ୍ଦମମୟ ହୋଇଥାଏ ତେଣୁ ଏଭଳି ନାମକରଣ ହୋଇଥିଲା । ସେହିପରି ମୈଥିଳୀ ଭାଷାର gādi ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଏହି ମୂଳ ଆର୍ଯ୍ୟ ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଓ 'sediment of foul water'(ଅପରିଷ୍କାର ଜଳର କଳ୍କ) ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି । ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାର gād ଶବ୍ଦ ବି ଏଥିରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଜଳକଳ୍କ ଓ ମଇଳା ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ ‌। ସେହିପରି ମରାଠୀ ଭାଷାରେ ଏହି ମୂଳରୁ gādā ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଓ କାଦୁଅ ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି ।‌ ତେବେ ମୂଳ ଆର୍ଯ୍ୟ gadda ଶବ୍ଦରେ ଲ,ଲା ଵା ଲୁ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଲାଗି ପରଵର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଗୁନ୍ଦଲ ଓ ଗୁନ୍ଦଲେଇଵା ଶବ୍ଦ ।‌ ମରାଠୀରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଆଵର୍ଜନା ଅର୍ଥଜ gadaḷ ଓ gādṇẽ,ହିନ୍ଦୀର gadlā ଆଉ ଗୁଜରାଟୀର gadlũ ଆଦି ଅନେକ ଶବ୍ଦ । ତେବେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଏ ଶବ୍ଦ ଆହୁରି ପରିଵର୍ତ୍ତିତ ହେଲା ଓ ଗୁନ୍ଦ୍ରାଇଵା ରୂପେ ଚଳିଵାକୁ ଲାଗିଲା । ମୂଳ ଅପରିଷ୍କାର ଅର୍ଥକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖି ଗୁନ୍ଦ୍ରାଇଵା କ୍ରିୟାଟି ଅପରିଷ୍କାର ଓ ଗୋଳମାଳିଆ କରି ଲେଖିଵା ଵା ଗେନ୍ଦ୍ରାଇଵା ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ।‌ ଖେଳ ଗୋଳିଵା ଅର୍ଥରେ ବି ଗୁନ୍ଦ୍ରା,ଗୁନ୍ଦ୍ରି ଓ ଗୁନ୍ଧୁରି ଭଳି ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର କରାଗଲା । ପୁଣି କଥାକୁ ଅପରିଷ୍କାର କରି ତହିଁରେ ମିଥ୍ୟା ମିଶାଇ କହିଵା ଅର୍ଥରେ ବି ଗୁନ୍ଦ୍ରାଇଵା ଶବ୍ଦ ଚଳିଲା ।‌ 

ତେବେ ସମାଜର ଜଣେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ଗୁନ୍ଦଲେଇଵା ଓ ଗୁନ୍ଦ୍ରାଇଵା କ୍ରିୟା ମଧ୍ୟରେ ଥିଵା ସଗୋତ୍ରୀୟ ସମ୍ପର୍କ କାହୁଁ ଜାଣିଵ ? ସେ କେମିତି ଜାଣିଵ ଯେ ମୂଳ ଆର୍ଯ୍ୟ ଶବ୍ଦ gaddaରୁ ଉଭୟ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଓ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି କିନ୍ତୁ ଉଭୟ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ଆଜି ବି ପ୍ରକାଶ୍ୟ ହେଉ ଵା ଊହ୍ୟ ରୂପେ ଅପରିଷ୍କାର,ଗୋଳିଆ ଓ ମଇଳା ଆଦି ଅର୍ଥ ବଞ୍ଚି ରହିଛି । 

•(ଵି.ଦ୍ର:- ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦ ସାଗର ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଯଥାକ୍ରମେ ଗନ୍ଦଲା ଶବ୍ଦକୁ ପାର୍ସୀ ଗନ୍ଦା ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵାର ମତ ରହିଛି ତେବେ ପାର୍ସୀ ଓ ହିନ୍ଦୀ ଆଦି ଭାଷାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଵା ଗନ୍ଦା ଶବ୍ଦଟି ମୂଳତଃ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ଗନ୍ଧ ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। କିନ୍ତୁ ସାର୍ ରାଲ୍ଫ ଲିଲି ଟର୍ନର ତାଙ୍କ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କୋଷରେ ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦ ଗନ୍ଦଲାର ମୂଳ ଆର୍ଯ୍ୟ ରୂପ gadda ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ କାଣ୍ଟି ଅର୍ଥଜ ଗାଦ ଶବ୍ଦର ମୂଳ କର୍ଦ୍ଦମ ଓ ଏହାର ସଗୋତ୍ରୀୟ ହିନ୍ଦୀ ଓ ପାର୍ସୀରୂପ ଗର୍ଦ୍ଦା ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି କିନ୍ତୁ ସାର୍ ରାଲ୍ଫ ଲିଲି ଟର୍ନର ତାଙ୍କ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କୋଷରେ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ଗାଦ'ର ମୂଳ ଆର୍ଯ୍ୟ ରୂପ gadda ହିଁ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଖେଳ ଗୋଳିଵା ଅର୍ଥଜ ଗୁନ୍ଦୁରି,ଗୁନ୍ଧୁରି ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ମୂଳ ଗୁଦ୍ ଧାତୁ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ଗୁଦ୍ ଧାତୁରୁ ଖେଳିଵା ଅର୍ଥରେ ଶବ୍ଦ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ,ଖେଳ ଗୋଳିଵା ଅର୍ଥରେ ନୁହେଁ ତେଣୁ ଗୁନ୍ଦୁରି ଶବ୍ଦ ସହିତ ଵାହ୍ୟ ସାମ୍ୟ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର କୌଣସି ସଗୋତ୍ରୀୟ ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ)•

•••••••••••••••••••••••••••••••••

ତଥ୍ୟ ଉତ୍ସ:

*ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୋଷ(ଶ୍ରୀ ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ)

*ହିନ୍ଦୀ ଶବ୍ଦ ସାଗର(ଶ୍ରୀ ଶ୍ୟାମସୁନ୍ଦର ଦାସ)

*ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ହିନ୍ଦୀ ଅଙ୍ଗ୍ରେଜୀ ଶବ୍ଦକୋଷ/Learners' Hindi-English dictionary(ହରଦୀପ ବାହରୀ)

*A comparative dictionary of Indo-Aryan languages(Sir Ralph lily Turner)

*ସମ୍ବଲପୁରୀ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦକୋଷ(ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ତ୍ରିପାଠୀ)

•••••••••••••••••••••••••••••••

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ରାଣ୍ଡ ଓ ରାଣ୍ଡୀ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟଵହାର ଓ ଏହାର ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଇତିହାସ

କନ୍ୟାସୁନା ଗଳ୍ପରେ ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି ରାଣ୍ଡ ଶବ୍ଦକୁ ଵିଧଵା ଅର୍ଥରେ ଦୁଇଥର ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି...

“ମିଶ୍ରେ କହିଲେ, "ସେ କଥା ଏ କଥା ଢେର ତଫାତ୍ । ସେ ବର ଯୋଡ଼ାକର ବୟସ ଷାଠିଏ ଷାଠିଏ ହୋଇଥିଲା, ଦୁହେଁଯାକ ଥିଲେ ଦୋଜବର । କନ୍ୟା ଯୋଡ଼ିକ ରାଣ୍ଡ ହୋଇ କିପରି ଦୁଃଖରେ ଅଛନ୍ତି, ଦେଖୁ ନାହାନ୍ତି ? ଏଣେ ଦେଖନ୍ତୁ, ବୀରେଇ କାଲିକା ପିଲା ।"

ପାତ୍ରେ ଖପାଟା ହୋଇ କହିଲେ, "ହୋଇ ହେ ମିଶ୍ରେ ! ତୁମେ ପାଠୁଆ ଲୋକଟା ହୋଇ ଏପରି ଅନ୍ୟାୟ କଥା କିମିତି କହିଲ ହେ ? ଆରେ ସେମାନଙ୍କ କପାଳରେ ଥିଲା, ରାଣ୍ଡ ହେଲେ । ମୁଁ କଣ କହି ଦେଇଥିଲି, ରାଣ୍ଡ ହୁଅ ? ବାପ ଜନ୍ମ ଦେଇଛି ବୋଲି କଣ କର୍ମ ଦେଇଛି ?”

ଏଠି ରାଣ୍ଡ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ‌। ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଓ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ରାଣ୍ଡ ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ହିଁ ଅଟେ । ସେଥିପାଇଁ ଅନେକ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ରାଣ୍ଡ ଓ ରାଣ୍ଡୀ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟର ଵିଧଵା ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଛି । 

ଗଞ୍ଜାମ ଭୂମିର କଵି କୃଷ୍ଣସିଂହ ଆଜକୁ ପାଞ୍ଚ ଶହ ଵର୍ଷ ତଳେ ରାଣ୍ଡୀ ଶବ୍ଦକୁ ଵିଧଵା ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କରି କୃଷ୍ଣ ମହାଭାରତରେ ପଦେ ଲେଖିଯାଇଛନ୍ତି 

“ତୁମ୍ଭ କୁଳନାରୀଏ ହୋଇ କରି ରାଣ୍ଡୀ, ଆମ୍ଭପରି କାନ୍ଦିବେ ହୋଇଣ ଦରାଣ୍ଡି ।” (କୃଷ୍ଣସିଂହ, ମହାଭାରତ, ସ୍ତ୍ରୀ)

ସେହିପରି କୃଷ୍ଣ ସିଂହ ସେଇ କୃଷ୍ଣ ମହାଭାରତର ଆଦି ପର୍ଵରେ ରାଣ୍ଡ ଶବ୍ଦକୁ ମଧ୍ୟ ଵିଧଵା ଅର୍ଥରେ ହିଁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି 

“ସେ କାଳରେ କ୍ଷତ୍ରିୟ ସ୍ତିରୀଏ ରାଣ୍ଡ ହେଲେ !”

ଆମେ ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ଵ୍ରତକଥାରେ ଗୋଟିଏ ରାଣ୍ଡୀ ବାହ୍ମୁଣୀର କାହାଣୀ ଶୁଣିଛନ୍ତି ଏଵଂ ଉକ୍ତ କଥାନୁସାରେ ସିଏ ବି ଵିଧଵା ଥିଲା ତେଣୁ ତାକୁ ରାଣ୍ଡୀ ବାହ୍ମୁଣୀ କହୁଥିଲେ । ତେଣୁ ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ଵ୍ରତକଥାରେ ଉକ୍ତ ଵିଧଵା ବାହ୍ମୁଣୀକୁ ରାଣ୍ଡୀ ବାହ୍ମୁଣୀ ହିଁ କୁହାଯାଇଛି ...

“ସାଧଵ ଦ୍ୱାରେ ସେ ମିଳିଲା । 

କପଟେ ଭିକ୍ଷା ସେ ମାଗିଲା ॥

ରାଣ୍ଡୀ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ରୂପଧାରୀ । 

ଦେଖିଲେ ସାଧଵର ନାରୀ ॥”

ପୁଣି ବଳରାମ ଦାସଙ୍କ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରାଣରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମୁହଁରେ କଵି କୁହାଇଛନ୍ତି 

“ରାଣ୍ଡୀ ଅଲକ୍ଷଣୀ ଝିଅ ମୁହିଁଁ ଯେ ନୁହଁଇ । ପିତାର ଘରକୁ ମୁଁ ଯେ ବାହାରି ଯିବଇ ।”

ଏଠି ମଧ୍ୟ ରାଣ୍ଡୀ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ହିଁ ଅଟେ । 

ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କଥା ହେଲା ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପ୍ରଥମ ମହାଭାରତ ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ବି ସାରଳା ଦାସ ରାଣ୍ଡ ଶବ୍ଦଟିକୁ ଵିଧଵା ଅର୍ଥରେ ହିଁ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି 

“ରଥ ଗଜ ଅଶ୍ୱ ପାଦାନ୍ତି ବଳ ତାର କେତେ ସର୍ବେ ମାଆ ରାଣ୍ଡ ପାଞ୍ଚ ଗୋଟି ପୁତ୍ରେ”

ଏଠାରେ ଵିଧଵା କୁନ୍ତୀଙ୍କୁ ରାଣ୍ଡ ବୋଲାଯାଇଛି । 

Sir Ralph Lily Turnerଙ୍କ A comparative dictionary of Indo-Aryan languages ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କୋଷର ୬୧୩ ନମ୍ବର ପୃଷ୍ଠାରେ raṭṭa(ରଟ୍ଟ),raḍḍa(ରଡ୍ଡ),raṇṭa(ରଣ୍ଟ),raṇṭha(ରଣ୍ଠ) ଓ raṇḍa(ରଣ୍ଡ) ଆଦି ମୂଳ ଭାରୋ ଆର୍ଯ୍ୟ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵା ପରଵର୍ତ୍ତୀ କାଳର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । 

ଏହି କ୍ରମରେ ରଣ୍ଡ ମୂଳର raṁḍā(ରଣ୍ଡା) ଶବ୍ଦର ଉଲ୍ଲେଖ ଏହାର ପରଵର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ରୂପଗୁଡ଼ିକର ଵିସ୍ତୃତ ଉଲ୍ଲେଖ ସହିତ ରହିଛି । 

ସାର୍ ରାଲ୍ଫ୍ ଲିଲି ଟର୍ନରଙ୍କ ଅନୁସାରେ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାର ରଣ୍ଡା ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଓ ଏକମାତ୍ର ଅର୍ଥ ଥିଲା ଵିଧଵା । ସେହି ମୂଳ ପ୍ରାକୃତ ରଣ୍ଡା(ଵିଧଵା) ଶବ୍ଦରୁ ଦାର୍ଦିକ୍ ଭାଷା ତୋର୍ଵାଲୀରେ žon('widower') ଓ žem('widow') ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । କାଶ୍ମୀରୀ ଭାଷାରେ ranḍ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ଓ ronᵘ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହସ୍ତ ଵା ପଦହୀନ ଵ୍ୟକ୍ତି । ଏ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦ ବି ପ୍ରାକୃତ ମୂଳର ରଣ୍ଡା ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ସିନ୍ଧୀରେ ବି ଏହି ମୂଳରୁ rana, ranaṛa ଶବ୍ଦ ଅଛି ଓ °ṛi ଯୁକ୍ତ ହେଲେ ସ୍ତ୍ରୀଵାଚକରେ ଵିଧଵା ଓ ଵୈଶ୍ୟା ଆଦି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଛି । ପୁଣି ସିନ୍ଧୀ ଭାଷାରେ ranaṛu ଓ ranoṛuର ଅର୍ଥ ଵିପତ୍ନୀକ ଅଟେ । ପଶ୍ଚିମୀ ପଞ୍ଜାବୀ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା Lahndā ଭାଷାରେ ଵିଦଵା ଅର୍ଥଜ ପ୍ରାକୃତ ଶବ୍ଦ ରଣ୍ଡା ଯାଇ rann ହୋଇଛି କିନ୍ତୁ ନାରୀ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ(ପିଲା ଜନ୍ମିନଥିଵା) ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଛି ‌ 

ପଞ୍ଜାବୀରେ ସ୍ତ୍ରୀକୁ rann ଓ ଵିଧଵାକୁ ranḍī କୁହନ୍ତି । ପଶ୍ଚିମୀ ପାହାଡ଼ି ଭାଷାର ଭାଲେସୀ ଶୈଳୀରେ ଵିଧଵାକୁ raṇḍ ତଥା ଵିପତ୍ନୀକକୁ raṇḍo କୁହନ୍ତି । 

କୁମାୟୁନୀରେ rān ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ଓ rāno ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିପତ୍ନୀକ ଅଟେ । ନେପାଳୀ ଭାଷାରେ ପ୍ରାକୃତ ଶବ୍ଦ ରଣ୍ଡା ଯାଇ rā̃ṛo ହୋଇଛି ଓ ଵିପତ୍ନୀକ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଛି ସେହି ମୂଳରୁ rā̃ṛi ଶବ୍ଦ ବି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଵିଧଵା ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି । ଅହମିଆର rāṇḍī ଶବ୍ଦ ଵିଧଵା ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଥିଲାବେଳେ ବଙ୍ଗାଳୀର rā̃ṛ, rā̃ṛī ଅଦି ଶବ୍ଦ ଵିଧଵା,ଉପପତ୍ନୀ ଓ ବାଞ୍ଝ ଆଦି ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ବି ରାଣ୍ଡ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ଓ ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳରେ rā̃ṛa ଓ raṇḍī ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟର ଅର୍ଥ ଯଥାକ୍ରମେ ଵିଧଵା ଓ ମହିଳା ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି ବୋଲି ସାର୍ ରାଲ୍ଫ୍ ଲିଲି ଟର୍ନରଙ୍କ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କୋଷରେ ଲେଖା ହୋଇଛି । 

ଆହୁରି ମଧ୍ଯ ବିହାରୀ ଭାଷାରେ rā̃ṛର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା, ମୈଥିଳୀରେ ବି rā̃ṛ ଓ rā̃ṛi ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ଭୋଜପୁରୀର rā̃ṛ; ହିନ୍ଦୀର rā̃ḍ ଓ rā̃ṛ ର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା,ଵୈଶ୍ୟା,ବାଞ୍ଝ ଇତ୍ୟାଦି ଲେଖା ହୋଇଛି । ଗୁଜରାଟୀରେ rā̃ḍ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା,ଝିଅ ଓ ଵୈଶ୍ୟା ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ମରାଠୀରେ ମଧ୍ୟ rā̃ḍ f. ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ଓ ମହିଳା ଲେଖାଅଛି ‌।  

ସଂକ୍ଷେପରେ କହିଲେ ସାର୍ ରାଲ୍ଫ୍ ଲିଲି ଟର୍ନରଙ୍କ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କୋଷରେ ରାଣ୍ଡ ଓ ରାଣ୍ଡୀ ସମାର୍ଥକ ସମସାଦୃଶ୍ୟ ଯେତେ ଶବ୍ଦ ଅଛି ତନ୍ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକାଂଶର ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ହିଁ ଲେଖାଅଛି । ଯେହେତୁ ମୂଳ ପ୍ରାକୃତ ଶବ୍ଦ ରଣ୍ଡାର ପ୍ରଥମ ଓ ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥ ଵିଧଵା ଥିଲା ତେଣୁ ପରଵର୍ତ୍ତୀ କାଳର ଵିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ବି ସେହି ମୂଳ ଵିଧଵା ଅର୍ଥଟି ଏଯାଵତ୍ ବଞ୍ଚି ରହିଛି । 

ହିନ୍ଦୀ ଓ ବଙ୍ଗାଳୀ ଆଦି ଭାଷାରେ ହିଁ ଵିଧଵା ଅର୍ଥଜ ପ୍ରାକୃତ ଶବ୍ଦ ରଣ୍ଡାର ଅର୍ଥ ଵିଭ୍ରାଟ ଘଟି ଭିନ୍ନ ଅର୍ଥ ପ୍ରକଟ ହେଲା ଯାହା ଆଜି Hindi Imperialism ଯୋଗୁଁ ମନୋଜ ମିଶ୍ରାଙ୍କ ପରି ମୂର୍ଖଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ବିଗାଡ଼ି ଦେଇଛି । ପ୍ରୋକ୍ତ ଆଲୋଚନା ଦ୍ଵାରା ଏ ଅକିଞ୍ଚନ ସ୍ପଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ କରି ସାରିଛି ଯେ ମୂଳ ପ୍ରାକୃତ ଶବ୍ଦଟି ଅଶ୍ଳୀଳ ନଥିଲା ଵରଂ ହିନ୍ଦୀ ବଙ୍ଗଳା ଭଳି କିଛି ବାଳ-ଭାଷାରେ ଏହାର ଅର୍ଥ ଵିଭ୍ରାଟ ଘଟିଵା ଯୋଗୁଁ ଏହି ଶବ୍ଦ ଅଶ୍ଳୀଳ ପଦଵାଚ୍ୟ ହୋଇଛି । ହିନ୍ଦୀ ଭଳି ବାରବୀଜା ଭାଷା ଯୋଗୁଁ ହିଁ ତ ଆଜି ଅହଂକାର ଅର୍ଥଜ ଅସ୍ମିତା ଶବ୍ଦକୁ ଲୋକେ ସ୍ଵାଭିମାନ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କଲେଣି ।‌ ହିନ୍ଦୀରେ ଲୌଡ଼ା ଗୋଟିଏ ଅଶ୍ଳୀଳ ଶବ୍ଦ ବୋଲି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଲୋଡ଼ା ଶବ୍ଦକୁ ଆଜି ଅନେକେ କହିଵାକୁ ପଶ୍ଚାତପଦ ହେଉଛନ୍ତି। ତେଣୁ ଏଥିରୁ ଓଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାର ପ୍ରଭାଵ କେତେ ଵିପଜ୍ଜନକ ତାହା ସହଜେ ଅନୁମେୟ ! 

•••••••••

•ତଥ୍ୟ ଉତ୍ସ•

•A comparative dictionary of Indo-Aryan languages (Sir Ralph Lily Turner)

•ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୋଷ(ଶ୍ରୀ ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ)

••••••ଗୋଟିଏ ଶୁଆର ଅସ୍ମିତା••••••

ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଵର୍ଷ ତଳେ ତା ପୂର୍ଵଜ ଛଞ୍ଚାଣ ପରି ପକ୍ଷୀ ଥିଲେ କିନ୍ତୁ ସେ ଏବେ ଗୋଟେ ସାମାନ୍ୟ ଶୁଆ ଛଡ଼ା ଆଉ କିଛି ନୁହେଁ। ତା ପୂର୍ଵଜଙ୍କ ପରି ସେ କାହାକୁ ମାରି ପାରେ ନାହିଁ ସତ କିନ୍ତୁ ମଣିଷ ପରି କଥା କହିପାରେ । ଏହି ଗୁଣ ଯୋଗୁଁ ମଣିଷମାନେ ତାହାର ଜାତି ଭାଇଙ୍କୁ ଧରି ନିଅନ୍ତି ଓ ନାନା ନିର୍ଯାତନା ଦେଇ ବନ୍ଦି କରି ରଖନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତା'ର ଦୂର ସମ୍ପର୍କୀୟ କୁଟୁମ୍ବପକ୍ଷୀ ଛଞ୍ଚାଣ(Falcon)ର ଗୁଣ ପୂରା ଭିନ୍ନ। ଛଞ୍ଚାଣ କାହାକୁ ଡରେ ନାହିଁ, ସମସ୍ତଙ୍କ ସହିତ ଲଢ଼େ । ଶୁଆଟି ଜଣେ ଵୈଜ୍ଞାନିକର ଘରେ ବନ୍ଦୀ ଜୀଵନ କଟାଉଥିଲା । ଦିନେ ଵୈଜ୍ଞାନିକର ଝିଅ ଆଉ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ମଧ୍ୟରେ ଛଞ୍ଚାଣ ,ଶୁଆ,ଲିଟି,ଦଇଆଳ, କାଉ ଓ ଘରଚଟିଆ କେମିତି ଦୂର ସମ୍ପର୍କୀୟ ଓ Eufalconimorphae କ୍ଲେଡ୍‌ର ସଦସ୍ୟ ସେକଥା ଆଲୋଚନା ହେଉଥିଲା । ଏହି ଅଜଣା ସତ୍ୟ ଜାଣି ବନ୍ଦୀ ଶୁଆଟି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଅଭିଭୂତ ହୋଇଗଲା । ହଠାତ ତା'ର ନିରାଶ ହୃଦୟରେ ହର୍ଷ,ଗର୍ଵ,ଦୁଃଖ ଆଦି ନାନାଦି ଭାଵ ଜାତ ହେଲା । ନିଜକୁ ଓ ନିଜ ଜାତିକୁ ଦୀନ ହୀନ କରିଥିଵାରୁ ଶୁଆଟି ଭଗଵାନଙ୍କୁ ବହେ ଗାଳି ମନ୍ଦ କଲା । କିନ୍ତୁ ତାପରେ ବନ୍ଦୀ ଶୁଆର ମନରେ ଅସ୍ମିତାଭାଵ ବଢ଼ିଗଲା । ସେ ନିଜକୁ ଆଉ ଶୁଆ ନଭାବି ଛଞ୍ଚାଣ ପରି ଶକ୍ତିଶାଳୀ,କାଉ ପରି ବୁଦ୍ଧିମାନ ତଥା ଘରଚଟିଆ ପରି ପରିଶ୍ରମୀ ମନେ କଲା । ଆଜିଠୁ ସେ ଆଉ ଶୁଆ ନୁହେଁ ଵରଂ ଛଞ୍ଚାଣ ନହେଲେ କାଉ ଅଥଵା ଘରଚଟିଆଙ୍କ ରାଜା । ତା ମନରେ ଵିଦ୍ରୋହର ଭାଵ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲା । ଅତ୍ୟାଚାରୀ ମନୁଷ୍ୟ ଦ୍ଵାରା ନିର୍ମିତ ପଞ୍ଜୁରୀ ଭାଙ୍ଗି ଦେଵାକୁ ସେ ପ୍ରଥମେ ନିଜ ଥଣ୍ଟକୁ ବାରମ୍ବାର ଘସିଲା । ଅନେକ ଥର ଥଣ୍ଟ ଘସିଵା ପରେ ଶୁଆଟି ସେଇ ମୁନିଆ ଥଣ୍ଟରେ ପଞ୍ଜୁରୀ ବାଟରେ ଲଗାଯାଇଥିଵା ପତଳା ତାର ଫାସକୁ ବଳ ଲଗେଇ ଛିଣ୍ଡେଇ ଦେଲା । ଏବେ ସେ ମୁକ୍ତ, ସ୍ଵାଧୀନ ! ସଗର୍ଵେ ଶୁଆଟି ପଞ୍ଜୁରୀ ଭିତରୁ ବାହାରି ନିଜ ପକ୍ଷକୁ ଝାଡ଼ିଲା ଆଉ ଝରକା ବାଟ ଦେଇ ବାହାରକୁ ଉଡ଼ିଗଲା । 

ଶୁଆଟି କାଉ ଭଳି ବୋବାଉଥାଏ, ଘରଚଟିଆ ପରି ଉଡ଼ୁଥାଏ ଆଉ ଛଞ୍ଚାଣ ସଦୃଶ ରଙ୍ଗ ଢଙ୍ଗ ଦେଖାଉଥାଏ । ଶୁଆକୁ ଏ ଅଵସ୍ଥାରେ ଦେଖି କିଛି ପକ୍ଷୀ ତାକୁ ପାଗଳ ଭାବିଲେ ଆଉ କିଛି ପକ୍ଷୀ ଅହଂକାରୀ ମନେ କଲେ । କଜଳପାତି କେତେ ବୁଝେଇଲା ହେଲେ ଶୁଆ କୋଉ ମାନୁଛି ? ଶୁଆଟା ଆହୁରି ଉଗ୍ର ଅସ୍ମିତା ଭାଵ ପୋଷଣ କଲା । 

ଘରଚଟିଆମାନେ ଦେଖିଲେ ଶୁଆଟେ ତାଙ୍କ ପରି ଉଡ଼ୁଛି,ବୋବାଉଛି ଆଉ ଖାଉଛି ବୁଲୁଛି ‌। ସେମାନେ ତାକୁ ଭାଇ ଡାକିଲେ । ଫଳମୂଳ ଆଣି ଦେଲେ । ଗୋଟିଏ ଶୁଆ ଯଦି ଘରଚଟିଆଙ୍କ ଭାଷା ବୋଲିଲାଣି, ଘରଚଟିଆଙ୍କ ପରି ଚଳିଲାଣି ତେବେ ଆହୁରି ଶୁଆ ବି ସେଭଳି କରିପାରିବେ । ଘରଚଟିଆଙ୍କ ଛାମୁଆ ନେତା ଶୁଆକୁ ଫଳମୂଳ ଯାଚିଲେ । ଶୁଆଟା ହଟାତ କରି ଏତେ ଭଲ ପାଇଵା ପାଇ ଭୋଳ ହୋଇଗଲା । ଦିନ କେଇଟାରେ ସେ ଆଉ କେତେଟା ଶୁଆଙ୍କୁ ତାହାର ଚେଲା କଲା ଓ ତାକୁ ଜଣା ଅଜଣାଜ୍ଞାନ ଦେଲା । ଅଜଣାଜ୍ଞାନ ପାଇ ଚେଲାଶୁଆମାନେ ଜ୍ଞାନୀ ହେଲେ ଓ ନିଜକୁ ଗୋଟେ ଗୋଟେ ଘରଚଟିଆ ମନେ କଲେ । ଘରଚଟିଆମାନେ ଏତା ଦେଖି ବହେ ଉଷତ ହେଲେ ‌। କିନ୍ତୁ ଦିନେ ଶୁଆଟା ତା ଦୂର ସମ୍ପର୍କୀୟ କୁଟୁମ୍ବଭାଇ ଛଞ୍ଚାଣକୁ ଦେଖିଲା । ପ୍ରଥମ ଦେଖାରେ ହିଁ ଶୁଆଟାର ଛଞ୍ଚାଣ ଜାତି ପ୍ରତି ଆଦର ବଢ଼ିଗଲା । ତହୁଁ ସେ ଛଞ୍ଚାଣଙ୍କ ପରି ବଞ୍ଚିଵାକୁ ଲାଗିଲା । ଜୀଵ ଶିକାର କଲା,ପକ୍ଷୀଜଗତରେ ଦାଦାଗିରି କଲା । ଛଞ୍ଚାଣମାନେ ଦେଖିଲେ ଶୁଆଟେ ପାଗଳ ହୋଇଯାଇଛି ଆଉ ତାଙ୍କ ପରି ହେଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି । ଛଞ୍ଚାଣମାନେ ଶୁଆଟାର ବହେ ଉପହାସ କଲେ ଛିଛାକର କଲେ । ଶୁଆର ମନୋବଳ ଊଣା ହୋଇଗଲା । ମନଦୁଃଖରେ ଗୋଟିଏ ଜାମୁରୋଳ ଗଛ ଉପରେ ବସିଥାଏ। ଏତିକିବେଳେ କାଉମାନଙ୍କର ଦଳଟିଏ କାଉ କାଉ ହୋଇ ସେଇ ପଟ ଦେଇ ଗଲେ । ପକ୍ଷୀ ଜଗତରେ କାଉ ବଡ଼ ଗାଲୁଆ ପକ୍ଷୀ। ସେମାନେ ଦଳବଳ ଘେନି ଯେକୌଣସି ଜୀଵ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ଦିଅନ୍ତି । ଗୃଧ,ଛଞ୍ଚାଣ ବି କାଉଙ୍କ ତୁଲେ ବଇରି ସାଜିଵାକୁ ଡରନ୍ତି । କାଉଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାବଳ ଦେଖି ଶୁଆର ପୁଣି ଉତ୍ସାହ ବଢ଼ିଗଲା । ସେ ଏବେ ତାହାର ଦୂର ସମ୍ପର୍କୀୟ କୁଟୁମ୍ବଭାଇ କାଉଙ୍କ ପରି ହେଵ ବୋଲି ମନସ୍ତ କରି ଆପଣା ପରରେ କଳା ରଙ୍ଗ ମାଖିଲା,ନଖ ଓ ଥଣ୍ଟକୁ ଘସି ଘସି ଗୋଜିଆ କଲା ଆଉ କାଆ କାଆ ବୋବାଳି ଛାଡ଼ି ଉଡ଼ିବୁଲିଲା । କାଉମାନେ ଦେଖିଲେ ଗୋଟେ ମୂର୍ଖ ଶୁଆ ତାଙ୍କୁ ଚିଡ଼େଇଵା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ଭଳି ରୂପ ଭେକ ହୋଇ ଉଡ଼ୁଛି । କାଉମାନେ କୋଉ ସହୁଛନ୍ତି ସେମାନେ ଶୁଆଟାକୁ କାମୁଡ଼ି ଗୋଡ଼େଇଲେ । ଵିଚରା ଶୁଆଟା କିଛି ବୁଝି ପାରୁନଥାଏ । ସେ ପ୍ରାଣ ଵିକଳରେ ଏଣେ ତେଣେ ଉଡ଼ି ବୁଲୁଥାଇ ଏତିକିବେଳେ ଦେଖିଲା ଜଣକ ଘରେ ପିଞ୍ଜରାର ବାଟ ମେଲା ହୋଇଛି । ଶୁଆଟି ଏକା ରାହାକେ ଉଡ଼ିଯାଇ ସେ ପିଞ୍ଜରା ଭିତରେ ପଶିଗଲା ।  

(✓ତମ ପୂର୍ଵଜ ଵୀର କଳିଙ୍ଗୀ ଥିଲେ ତମେ ଗୋଟିଏ ମହାନ ଜାତିରେ ଜନ୍ମ ହୋଇ ହାଣ୍ଡିଆଙ୍କ ହନୁକରଣ କାହିଁକି କରୁଛ ? ପର ହନୁକରଣ କରି ଦିନେ ଶୁଆ ଭଳି ଦିନେ ମାଟି କାମୁଡ଼ି ପଡ଼ିଵ ! ସାଵଧାନ !!! )

ଅଯୋଗ୍ୟ ଓ ନିର୍ଲଜ୍ଜ ଵ୍ୟକ୍ତିକୁ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ କାହିଁକି କୁହନ୍ତି ?

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରଵାଦ ଅଛି "ବଂଶ ବୁଡ଼ିଗଲାବେଳେ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ପୁଅ ଜନ୍ମ ହୁଅନ୍ତି" । କେହି କେହି ଏହି ଢଗକୁ ଆନ ପ୍ରକାରେ "କୁଳକ୍ଷୟ ବେଳକୁ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ପୁଅ ଜାତ" ବି ବୋଲିଥାନ୍ତି ।

ତେବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ ଏ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ କ'ଣ ? ସାଧାରଣ ଶବ୍ଦରେ କହିଲେ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଅର୍ଥ ଘୋଡ଼ା ପରି ମୁହଁ ଯାହାର ସେ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଅଟେ । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଶବ୍ଦର ତିନୋଟି ଅର୍ଥ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଲମ୍ବମୁଖଵିଶିଷ୍ଟ ଅସୁନ୍ଦର ଵ୍ୟକ୍ତି,ନିର୍ଲଜ୍ଜ ଵ୍ୟକ୍ତି ଓ ଅଯୋଗ୍ୟ ଵ୍ୟକ୍ତିକୁ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ କୁହନ୍ତି । ଏହି ଅର୍ଥରେ ଅଶ୍ଵମୁଖା ଶବ୍ଦ ବି ପ୍ରଚଳିତ। 

 ଅଶ୍ଵ ପରି ମୁଖ ଯୁକ୍ତ ଜୀଵ ଓ ଦେଵତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖ ଵିଭିନ୍ନ ଦେଶର ପୁରାଣ ଓ ଲୋକଗାଥାରେ ରହିଛି । ଭାରତୀୟ ପୁରାଣଗାଥାରେ ହୟଗ୍ରୀଵ,ତୁମ୍ବୁରୁ ଓ ଅଶ୍ଵିନୀକୁମାରଦ୍ଵୟଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ଅଶ୍ଵ ଵା ଘୋଡ଼ା ପରି ବୋଲି କଥା ଅଛି । ପୁରାଣୋକ୍ତ ଦେଵଗାୟକ କିଂପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଅଶ୍ଵ ପରି ମୁଖ ଥିଵାର ଜଣାଯାଏ ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଶ୍ଵମୁଖ ବି କୁହାଯାଏ। ଭାରତ ଛଡ଼ା ଫିଲପାଇନ୍ସ ଦେଶର ଲୋକଗାଥାରେ ମଧ୍ୟ Tikbalang ନାମକ ଏକ କାଳ୍ପନିକ ଜୀଵର ଵର୍ଣ୍ଣନା ମିଳେ ଯାହାର ମୁଣ୍ଡ ଓ ଲାଞ୍ଜ ଘୋଡ଼ା ପରି ଏଵଂ ଶରୀର ମଣିଷ ଭଳି ହୋଇଥାଏ । ମଧ୍ୟ ଆମେରିକାର ଜନଜାତୀୟ ରେଡ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍‌ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବି Siguanaba ନାମ୍ନୀ ଏକ ଘୋଡ଼ୀମାନଵୀର କାହାଣୀ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଏହାର ଶରୀର ମାନଵୀ ଭଳି ଓ ମୁଣ୍ଡ ଘୋଡ଼ୀ ପରି କଳ୍ପିତ ହୋଇଅଛି ।  

ଵିଷ୍ଣୁ ଅଵତାର ହୟଗ୍ରୀଵଙ୍କର ଘୋଡ଼ା ପରି ମୁଖ ଥିଲା ତାହେଲେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ପୁଅକୁ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ କୁହାଯିଵାର କାରଣ କ'ଣ? 

ଏହି ପ୍ରଶ୍ନର ଅନେକ ସମ୍ଭାଵିତ ଉତ୍ତର ଦିଆଯାଇପାରେ । ନିମ୍ନରେ କେତେକ ସମ୍ଭାଵିତ ଉତ୍ତରର ଉଲ୍ଲେଖ କରାଗଲା !

ଘୋଡ଼ା ମୁହଁ ଭଳି କୌଣସି ଵ୍ୟକ୍ତିର ଯଦି ମୁହଁ ଲମ୍ବାଳିଆ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ସେ ଵ୍ୟକ୍ତି ଦେଖିଵାକୁ ଅସୁନ୍ଦର ଲାଗେ ।‌ ସମାଜର ଏକ ବଡ଼ ଵର୍ଗ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଯୋଗ୍ୟତା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଗୁଣ ବୋଲି ଵିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି । ଏହା ଅତି ନିଷ୍ଠୁର ସତ୍ୟ ଯେ ଅତିପତଳା, ଅତିମୋଟା, ବୁଟୁକା,ଲମ୍ବା, ଛୋଟା କେମ୍ପା, କଣା ଓ ଟେରା ଇତ୍ୟାଦି ଇତ୍ୟାଦି ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଅସୁନ୍ଦର ଅଯୋଗ୍ୟର ଲକ୍ଷଣ । ତେଣୁ ଏ ସମାଜରେ ହୁଏତ ମୁହଁ ଘୋଡ଼ା ପରି ଲମ୍ବାଳିଆ ହୋଇଥିଵା ଅସୁନ୍ଦର ଲୋକଙ୍କୁ କେବେ କୌଣସି କାଳରେ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ କୁହାଯାଇଥିଵ ଯାହା ପରେ ଅଯୋଗ୍ୟ ଵ୍ୟକ୍ତି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିଵା ସମ୍ଭଵ । 

ପୁଣି ଅଯୋଗ୍ୟ ଵ୍ୟକ୍ତିକୁ ଘୋଡ଼ା ପରି ମୁଖ ଓ ମଣିଷ ପରି ଶରୀରଯୁକ୍ତ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ସହିତ ତୁଳନା କରିଵା ପଛରେ ଲକ୍ଷଣାର୍ଥ ତାକୁ ଅଜରା, ଜାରଜ ଵା ଦୁଇଗୋଟି ଜୀଵର ମିଶ୍ରଣ ପରି ଦୁଇଗୋଟି ଭିନ୍ନ ଜାତିର ମିଶ୍ରଣରେ ଜାତ ସଂକର/Hybrid ପୁରୁଷ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଥିଵା ସମ୍ଭଵପର । ଦୁଇ ଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କ ସଂସର୍ଗରୁ ଜାତ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ମାନଵସମାଜ ସହସ୍ରାଧିକ ଵର୍ଷ ଧରି ଘୃଣା ଚକ୍ଷୁରେ ଦେଖି ଆସିଛି । ଵ୍ୟକ୍ତିଟି ଯେତେ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇଥାଉ,ଯଦି ସେ ସଂକର ତେବେ ତାକୁ ସମାଜର ଏକ ବଡ଼ ଵର୍ଗ ଅଯୋଗ୍ୟ ମନେ କରେ । 

ଆଉ କେହି କେହି କୁହନ୍ତି ପ୍ରୋକ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରଵାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଘୋଡ଼ା ପରି ମୁଖଯୁକ୍ତ ମଣିଷ ନୁହେଁ ଵରଂ ମୁହଁ ଘୋଡ଼ାଇ ଲୋକଙ୍କୁ ଲୁଣ୍ଠନ କରୁଥିଵା ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଅସାମାଜିକ ଅମାନଵମାନଙ୍କ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଛି । ସମାଜରେ ଯୋଉମାନେ ନିଜ ଯୋଗ୍ୟତା ବଳରେ ଧନ ଲାଭ କରିନପାରନ୍ତି ସେମାନେ ଅନୀତି ବଳରେ ମୁହଁ ଘୋଡ଼ାଇ ବାଟରେ ଘାଟରେ ହାଟରେ ଏମନ୍ତକି ଘରେ ପଶି ଲୁଣ୍ଠନ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ସନ୍ତାନମାନଙ୍କୁ ସେହିପରି ଅସମାଜିକ ମୁହଁ ଘୋଡ଼ା ଲୁଣ୍ଠନକାରୀଙ୍କ ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି । 

ଅନ୍ୟ କେତେକଙ୍କ ମତରେ ଭାରତୀୟ ପୁରାଣରେ କିଂପୁରୁଷ ଵା କିନ୍ନରମାନଙ୍କର ଅଶ୍ଵମୁଖ ପରି ମୁଖ ଥିଵାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଶ୍ଵମୁଖ କୁହାଯାଇଛି ଓ ଏମାନଙ୍କୁ ଦେଵଯୋନୀ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ସେହିପରି ମର୍ତ୍ତ୍ୟଲୋକର ଅର୍ଦ୍ଧ ନର ଓ ଅର୍ଦ୍ଧ ନାରୀ ତୃତୀୟ ଲିଙ୍ଗିମାନଙ୍କୁ ବି କିନ୍ନର କୁହନ୍ତି । ଯେହେତୁ କିନ୍ନରମାନେ ଆଗେ ସମାଜ ଦୃଷ୍ଟିରେ ପୁରୁଷ ପରି ବଂଶ ବଢ଼ାଇ ପାରୁନଥିଲେ କି ନାରୀ ପରି ସନ୍ତାନ ଉତ୍ପତ୍ତି କରିପାରୁନଥିଲେ ତେଣୁ ହୁଏତ ଏଇ କାରଣରୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ପୁରୁଷକୁ ଅଶ୍ଵମୁଖ କିନ୍ନର ଦେଵତା ଵା ମର୍ତ୍ତ୍ୟଲୋକର କିନ୍ନର ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇଛି । ହଜାର ହଜାର ଵର୍ଷ ଧରି ଆମ ସମାଜରେ କିନ୍ନରମାନଙ୍କୁ ଯୋଗ୍ୟ ମନେ କରାଯାଇ ନାହିଁ। ନବେ ଦଶକ ଯାଏଁ ଅନେକ ମାତାପିତା ଲୋକଲଜ୍ଜା ଭୟରେ ଛୋଟ ବେଳୁ ହିଁ ମାଇଚିଆ ଓ କିନ୍ନରମାନଙ୍କୁ ଘରୁ ଵିତାଡ଼ିତ କରିଦେଉଥିଲେ । ଫଳତଃ ସମାଜରେ ଵିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନହୋଇପାରି ସେମାନେ କେଵଳ ନୃତ୍ୟ ଗୀତ ମଧ୍ୟରେ ସୀମିତ ହୋଇ ରହିଯାଉଥିଲେ ଓ ପରେ ସେହି ସମାଜ ଦ୍ଵାରା ହିଁ ଅଯୋଗ୍ୟ ପରିଗଣିତ ହେଉଥିଲେ । ସମାଜରେ ରହୁଥିଵା ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ପାଖରେ କିଛି ନା କିଛି ଯୋଗ୍ଯତା ରହିଛି ସେହିପରି ଦୋଷ ମଧ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଖରେ ଥାଏ । ସମାଜରେ କେହି ବି ସବୁ ଦିଗରୁ ଯୋଗ୍ୟ ହୋଇନପାରେ। କାହାର ରୂପ ସୁନ୍ଦର ହୋଇଥିଵ କିନ୍ତୁ ମନ ଅସୁନ୍ଦର ଥିଵ ତାହେଲେ ତାକୁ ଯୋଗ୍ୟ କେମିତି କହିଵା ? ଅମୁକେଇ ଖାଇ ପିଇ ଦେହ କାଢ଼ିଛି କିନ୍ତୁ ଝିଟିପିଟି ଦେଖିଲେ ଡରୁଛି ତାକୁ ଯୋଗ୍ୟ କେମିତି ମାନିଵା ?

ସେ ଯାହାହେଉ ଏହିପରି ଭାବେ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଶବ୍ଦର ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକାଧିକ ସମ୍ଭାଵିତ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ମତ ଦିଆଯାଇପାରେ । ତେବେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଶବ୍ଦ ପରି ଅନେକ ଶବ୍ଦରେ ଘୋଡ଼ା ଶବ୍ଦ ଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଵା ଦେଖାଯାଏ । 

ସର୍ପର ନାଆଁ ନେଵା ଅଶୁଭ ବୋଲି ଆଗେ ଓଡ଼ିଆମାନେ ତାକୁ ଘୋଡ଼ାଗୋଡ଼ କହୁଥିଲେ। ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ବି ସର୍ପର ଗୂଢ଼ପାଦ ନାଆଁଟିଏ ପ୍ରଚଳିତ। ଘୋଡ଼ା ହୋଇଛି ଗୋଡ଼ ଯାହାର ସେ ଘୋଡ଼ାଗୋଡ଼ ଅର୍ଥାତ ସର୍ପ ଵା ସାପ । ସେହିପରି ଘୋଡ଼ା ଓ ଡିମ୍ବ ଶବ୍ଦ ମିଶି ଘୋଡ଼ାଡିମ୍ବ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଘୋଡ଼ା ଏକ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ଜୀଵ ତେଣୁ ସେ ଅଣ୍ଡଜ ନୁହେଁ କି ଅଣ୍ଡା ଦିଏ ନାହିଁ । ଅତଏଵ ଘୋଡ଼ାର ଅଣ୍ଡା ଅଵାସ୍ତଵ କଥା ଠିକ୍ ସେହିପରି ଅଵାସ୍ତଵ ଦରଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କହିଲା ବେଳେ ଏ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । ଅତି ବାରବୁଲା ଲୋକଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକେ ଘୋଡ଼ାଦଣ୍ଡା କୁହନ୍ତି । ସମ୍ଭଵତଃ ଏ ଶବ୍ଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଘୋର ଶବ୍ଦଟି ଘୋଡ଼ା ହୋଇଅଛି କିମ୍ବା ଘୋଡ଼ା ପରି ଏଣେ ତେଣେ ଦୌଡ଼ି ବୁଲିଵାରୁ ବାରବୁଲା ଲୋକଙ୍କୁ ଘୋଡ଼ାଦଣ୍ଡା କୁହାଯାଇଥିଵ । ଯେଉଁ ନନ୍ଦ ଜାତୀୟ ମାଟିପାତ୍ର ଘୋଡ଼ା ହୁଏ ତାକୁ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକେ ଘୋଡ଼ାନନ୍ଦ କୁହନ୍ତି। ବଡ଼ ଵା ଡେଙ୍ଗା ଆକାରର ଗଛ ଵା ଜୀଵଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଘୋଡ଼ା ଶବ୍ଦ ଯୁକ୍ତ କରି ନାମକରଣ କରାହୋଇଛି । ଯେମିତି ପଙ୍ଗପାଳର ଗୋଟିଏ ଓଡ଼ିଆ ନାଆଁ ଘୋଡ଼ାପୋକ ଏଵଂ ଆହୁରି ଅନେକ ପୋକଙ୍କର ଡେଙ୍ଗା ଆକାର ଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଘୋଡ଼ାପୋକ ନାମ ଦିଆହୋଇଛି । ଘୋଡ଼ାଲିମ୍ବ,ଘୋଡ଼ାବଚ,ଘୋଡ଼ାମାଛି,ଘୋଡ଼ାଛାଟିଆ, ଘୋଡ଼ାଲାଞ୍ଜି ଓ ଘୋଡ଼ାଶୁଣ୍ଠି ଇତ୍ୟାଦି ଏହି ଧରଣର ଶବ୍ଦ ଅଟେ ।‌ ସେହିପରି ଅତିଶୟ ମଦ୍ୟପାନ କରୁଥିଵା ମଦ୍ୟପମାନଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଘୋଡ଼ାମଦୁଆ କୁହନ୍ତି । ବହୁତ ସମ୍ଭଵ ଘୋର ଶବ୍ଦଟି ଏଠି ଅତି ଅର୍ଥରେ ଘୋଡ଼ା ହୋଇ ମଦୁଆ ଶବ୍ଦ ସହିତ ଯୁକ୍ତ ହୋଇଅଛି। 

ନିଶ୍ଚୟ ଭାବେ ଅନେକଙ୍କ ପାଇଁ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଏକ ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟାତ୍ମକ ଓ ଅପମାନଜନକ ଶବ୍ଦ କିନ୍ତୁ ଏହା ଅଶ୍ଳୀଳ ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ । ଅଶ୍ଳୀଳ ଶବ୍ଦ ସମାଜରେ ଚାରିଜଣଙ୍କ ଆଗରେ କହିହୁଏ ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଶବ୍ଦ ସହିତ ସେଭଳି ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଅସ୍ତୁ ଆଲୋଚନାରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଯେ ଏହି ଘୋଡ଼ାମୁହାଁ ଶବ୍ଦଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଶବ୍ଦ ଏଵଂ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଶବ୍ଦ ସମ୍ଭାର ଆଧାରରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଓଡ଼ିଆ ଵ୍ୟତୀତ ଭାରତର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଇଣ୍ଡିକ୍ ଭାଷାରେ ଏହାର ପ୍ରତିରୂପ ନାହିଁ ‌। 

•ପିଜୁଳିର ଗୋଟିଏ ଓଡ଼ିଆ ନାଆଁ ସଇତମ୍ବା ଵା ସୈତାମ୍ଵ କାହିଁକି ରଖାଯାଇଥିଲା ?•

ଓଡ଼ିଶାର ସିଂହଭୂମି ଓ ଷଡ଼ୈକଳା ଖରସୁଆଁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ତଥା ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଶାର କେତେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ପିଜୁଳିକୁ ସଇତାମ୍ବ,ସଇତମ୍ବା,ସୈତାମ୍ବ ଓ ସୋଇତାମ୍ବ ଆଦି କୁହାଯାଏ ।‌ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ କଥିତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସତ୍ୟ ଶବ୍ଦଟି ସଇତ,

ସଇତା,ସଇତୀ,ସଇତୁ,ସତେଈ,ସଇତିଆ ଓ ସଇତୁଆ ଆଦି ନାନାରୂପ ହୋଇଅଛି। ତାହେଲେ କ'ଣ ବାଜାଆମ୍ଵ ଵା ବାଦମ,ଲଙ୍କାଆମ୍ବ ଵା ଲକାମ ଭଳି ଶବ୍ଦ ପରି ଆମ୍ବ ଶବ୍ଦରେ ସତ୍ୟ ଶବ୍ଦଟି ଯୁକ୍ତ ହୋଇ ସତ୍ୟଆମ୍ବ ଶବ୍ଦଟି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ଯାହା ପରେ ଓଡ଼ିଶାର ଉତ୍ତର ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ସଇତମ୍ବା,ସୈତାମ୍ବ ଵା ସୋଇତାମ ହୋଇଯାଇଛି ? 

ତେବେ ପୁଣି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ପିଜୁଳିକୁ କାହିଁକି କେଉଁ କାରଣରୁ ଲୋକେ ସତ୍ୟଆମ୍ବ କହୁଥିଲେ ଯେ ପରେ ତାହା ସଇତମ୍ବା ଵା ସୈତାମ୍ବ ହୋଇଅଛି ? 

ପିଜୁଳିର "ସତ୍ୟଆମ୍ବ" ନାମକରଣର ସମ୍ବନ୍ଧ ସାରଳା ମହାଭାରତର “ସତ୍ୟଆମ୍ବ କଥା” ସହିତ ଜଡି଼ତ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ସାରଳା ମହାଭାରତର ଏହି କଥାନୁସାରେ ପାଣ୍ଡଵମାନଙ୍କର ଅଜ୍ଞାତ ଵନଵାସ ସ୍ଥାନର ପରିଚୟ ପାଇଵା ସକାଶେ ଦିନେ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ମାମୁ ଶକୁନିଙ୍କ ସହିତ ମନ୍ତ୍ରଣା କଲେ ଏଵଂ ତାଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ପୁରଚନ ପଣ୍ଡାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଗୌରମୁଖକୁ ଡାକି ପାଣ୍ଡଵମାନଙ୍କୁ ଅନୁସନ୍ଧାନ ନିମିତ୍ତ ପଠାଇଦେଲେ ।

“ପୁରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡାର ପୁତ୍ର ଗୋଉରମୁଖ ବୋଲି,

ତାହାକୁ ପଠିଆଅ ମୋହୋର ଵିଚାରେ କହିଲି ।

ଶକୁନି ଵଚନ ଶୁଣିକରି ରାଜା ଦ୍ରିଯୋଧନ,

ସନ୍ନିଧକୁ ହକାରିଲେ ପୁରଞ୍ଜନର ନନ୍ଦନ ।”

ଗୌରମୁଖକୁ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଆଦେଶ ଦେଇଥାନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁମାନେ ଆଶ୍ୱିନ ମାସରେ ଆମ୍ବଫଳ ଦେଇ ପାରିବେ, ସେମାନେ ପାଣ୍ଡଵ ବୋଲି ଚିହ୍ନି ଆମ୍ଭକୁ ଆସି ଜଣାଅ । 

“ଦ୍ରିଯୋଧନ ବୋଇଲା ତୁହି ଖୋଜିବୁ ତାହାଙ୍କୁ

ସେହି ନ ଚିହ୍ନିଲେ ଭଲ ହୋଇଵ ଆମ୍ଭକୁ

ଯହିଁ ରହିଅଛନ୍ତି ପାଣ୍ଡଵ ପଞ୍ଚ ଵୀରେ

ଅନେକ ଋଷି ତପୋଧନେ ଥିବେ ସଙ୍ଗତରେ

ସରୂପ ଜାଣିବୁ ତୁ ଵିଚାରି ପରିମଳ

ଆଶ୍ୱିନ ମାସରେ ତୁ ମାଗିବୁ ପକ୍ବଚୂତ ଫଳ

ଖୋଜିଣ ସେ ଵନେ ଯଦି ଆମ୍ବ ନ ପାଇବେ

ସତ୍ୟଆମ୍ବ ହୋଇଵଟି ବୋଇଲେ ପାଣ୍ଡଵେ”

ଚାରିମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଣ୍ଡଵଙ୍କୁ ଉଣ୍ଡିଵା ପରେ ଶେଷରେ ଗୌରମୁଖ ପାଣ୍ଡଵମାନଙ୍କୁ ଅସ୍କନ୍ଦ ଵନରେ ଠାବ କରି ତାଙ୍କର ଅତିଥି ହେଲେ । 

“ଗଉରମୁଖ ବୋଲି ସେ ପୁରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡାର ବଳା,

ଚାରିମାସେ ଯାଇ ସେ ପାଣ୍ଡେଵନ୍ତ ଠାବକଲା‌।‌

ପାଣ୍ଡଵ ରହିଛନ୍ତି ଅସ୍କନ୍ଦ ନାମେ ଵନେ,

ମୁକତ ଗଙ୍ଗା ବହଇ ଯେ ଉତ୍ତର ଵାହାନେ ।

ସେ ଉତ୍ତରାଂକୁରେ ଅଛି ରାମଘାଟ ତୀର୍ଥ,

ତହିଂ ସେ ପାଣ୍ଡଵ ରହିଛନ୍ତି ପଞ୍ଚୁ ଭ୍ରାଥ ‌।”

ଗୋପ୍ୟାନ ରୂପ ଧରି ପୁରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡାର ପୁଅ ଗଉରମୁଖ ଜଣେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ପାଚିଲା ଆମ୍ବ ଖାଇଵା ପାଇଁ ମାଗିଲେ । ଅତିଥିଙ୍କର କଥା ଶୁଣି ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଚିନ୍ତିତ ହୋଇ ପଡି଼ଲେ । ଅସମୟରେ ଆମ୍ବ ମିଳିଵନାହିଁ ଜାଣି ମଧ୍ୟ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଚାରିଭାଇଙ୍କୁ ଆମ୍ବ ଆଣିଵାକୁ ପଠାଇଦେଲେ କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତେ ନିରାଶ ହୋଇ ଫେରିଲେ । ଶେଷରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲେ ଓ ତାଙ୍କୁ ପାଣ୍ଡଵମାନେ ସତକଥା କହିଲେ । 

“ସତ୍ୟଆମ୍ବ କେମନ୍ତ ଯୁଝେଷ୍ଠି ପଚାରିଲେ

ଗୋବିନ୍ଦେ ବୋଇଲେ,

ଆମ୍ବେକ ଫଳିଵ ଦେଵ ସତ୍ୟ ଵଚନ କହିଲେ ।

ତୁମ୍ଭେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସଙ୍ଗେ ଅଛନ୍ତି ଦ୍ରୋପତୀ ,

ନିରୁତାନ୍ତ ସତ୍ୟ କହିଵ ଛାଡ଼ିଵ ଯେ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରକୃତି । 

ସତ୍ୟ କହିଲେ ଆମ୍ବ ଫଳିଵ ଵିଦ୍ୟମାନ

ଵ୍ୟାସଂକ ମୁଖ ଚାହିଂ କହନ୍ତି ଜନାର୍ଦ୍ଦନ । 

ଆମ୍ବ ମଞ୍ଜି ଗୋଟିୟେ ପ୍ରସନ୍ନେ ଦିଲେ ତପୋଧନ,

ଛାମୁରେ ଥୋଇ ଯେ ରୁନ୍ଧିଲେ ପଞ୍ଚୁମନ ।‌

ସେ ଚୂତମଞ୍ଜିକି ଯୁଝେଷ୍ଠି ଚାହିଂଲେ ପ୍ରଥମେ

ସତ୍ୟଵାକ୍ୟହିଂ ଉଚ୍ଚାରନ୍ତି ଦେବ ଧର୍ମେ ।‌

ଶ୍ରୀହରି ବୋଇଲେ କିଞ୍ଚିତ ମିଥ୍ୟା କହିଲେ ନୁହଇ ଚୂତପଂକୁ,

ହୃଦଗତେ ତତ୍ତୁକର ହୋ ସମସ୍ତ ଆତ୍ମାକୁ ।”

ପାଞ୍ଚଭାଇଙ୍କ ସତ୍ୟକଥା ଶୁଣି ଆମ୍ବ ଟାକୁଆରୁ ଗଜା ହୋଇ ଗଛ ହେଲା, ଫୁଲ ଫୁଟିଲା, କଷି ଧରିଲା ।

ପାଞ୍ଚ ପାଣ୍ଡବ ନିଜ ନିଜର ଗୋଚର ଅଗୋଚର ସତ୍ୟ କହିଵାପରେ ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ପାଳି ପଡ଼ିଲା । ସେ ସତ୍ୟ କରି କହିଲେ

“ଯୁଗତେ ୟେ ମୋହୋର ଅଟନ୍ତି ପଞ୍ଚୁପତି,

ୟେକାମାତ୍ର ଅର୍ଜୁନରେ ମୋହୋର ଅଧିକ ପୀରତି ।

ମୋତେ ଯେ କଉରୋବେ ସଭାତଳେ କଲେ ଅପମାନ,

କେଶଧରି କୋପେଣ ମୋତେ ଆଣିଲା ଧୁଶାସନ ‌।

ଆଣନ୍ତେ ଚରଣ ମୋର ନ ପଡ଼ଇ ତଳ,

ଆକ୍ରେଷି ଝିଙ୍କନ୍ତେ ସେ ଫିଟିଲାକ ମୋହୋର ବାଳ ।‌

ସେହିଦିନୁ କେଶ ମୋହୋର ନ କଲି ବନ୍ଧନ,

ସେ ଧୁଶାସନର ଭୁଜ ଉପାଡ଼ିବେ ଭୀମସେନ ।

ତାହାର ରୁଧିରେ ମୋର କେଶ ପଖାଳିବି,

ତେବେ ସେ କେଶ ହରି ମୋହୋର ବନ୍ଧନ କରିବି ।‌

ମୋହରେଣ ନାଶ ଯିବେ ଧୃତିରାଷ୍ଟ ଶତେପୁତ୍ର,

ତେବେ ସେ ପାଣ୍ଡଵେ ଭ୍ରଥା ମୋର କହିଲି ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ । 

ୟେ ମୋହୋର ଆତ୍ମାର ଵିଚାର ଵାସୁଦେଵ

ସତ୍ୟ ସତ୍ୟ କହିଲି ମୁ ମିଥ୍ୟା ନୁହଇ ଦେଵ ।”

ଦ୍ରୌପଦୀଙ୍କ ସତ୍ୟକଥାରେ ଆମ୍ବଟି ପାଚି ହଳଦିଆ ପଡି଼ଗଲା । ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉଷତ ହୋଇ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ସେ ଅଦିନିଆ ଆମ୍ବଟି ପ୍ରଦାନ କଲେ । ଏକଥାକୁ ସାରଳା ଦାସ ଏମନ୍ତ ଲେଖିଲେ

“ପଞ୍ଚୁପାଣ୍ଡଵ ଦ୍ରୋପତୀଙ୍କ ସତ୍ୟ ଵଚନେ

ପାଚିଲା ଚୂତଫଳ ହୋଇଲା କୁଙ୍କୁମ ଵର୍ଣ୍ଣେ

ସତ୍ୟଆମ୍ବ ପକ ଦେଖିଣ ସାନନ୍ଦ ଵନମାଳୀ

ଆପଣେ ନାରାୟେଣ ସତ୍ୟଵାକ୍ଯେଣ ଆମ୍ବତୋଳି

ଆପଣେ ଗୋଟିୟେକ ଘେନିଲେ ଦେଵହରି

ଦୁଇ ଆମ୍ବଗୋଟିକୁ ଵାସେବି କର ଯେ ପ୍ରସାରି

ତିଜଗୋଟି ନେଇ ଦିଲେ ତପୋଧନକୁ

ଚଉଠେ ଚାରିଗୋଟି ଦିଲେ ପାଣ୍ଡେଵଙ୍କୁ

ସତ୍ୟଆମ୍ବ କରେ ଘେନିଲେ ତପୋଧନି

ଯୁଝେଷ୍ଠୀଙ୍କି ପ୍ରଶଂସନ୍ତି ଜୀଵନ ତୋର ଧନି ଧନି

ସତ୍ୟ ଭାଦ୍ରମାସେ ଫଳିଲା ଚୂତଫଳ

ୟେସନେକ ଦୁରାପଦ ମହିମାଂ ନାହିଂନା ରଵିତଳ ।”

ସତ୍ୟଆମ୍ବ ଗଛରେ ଫଳ ଫଳି ପାଚିଵାରୁ ନିଜେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସତ୍ୟ କରି ଗୋଟିଏ ଆମ୍ବ ନେଲେ । ପାଣ୍ଡବମାନେ ବି ଆମ୍ବ ରଖିଲେ ଓ ଗୋଟିଏ ସତ୍ୟ ଆମ୍ବ କପଟୀ ବ୍ରାହ୍ମଣବେଶୀ ପୁରଞ୍ଜନ ପୁତ୍ର ଗଉରମୁଖକୁ ଦେଲେ । ଛଦ୍ମବ୍ରାହ୍ମଣ ଗଧୋଇସାରି ଖାଇବେ ବୋଲି କହି ସତ୍ୟଆମ୍ବଟି ନେଇ ସେଠାରୁ ପଳାଇଗଲେ । ତହୁଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସହଦେଵଙ୍କୁ ସେ ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ଭେଦ ପଚାରନ୍ତେ ସେ କହିଲେ “

“ସହଦେଵ ବୋଇଲା ସେ ଯେ ପୁରଞ୍ଜନ ବ୍ରାହ୍ମଣ,

ଜଉ ସଜଳସ ଘର ଯେ କପଟେ କଲା ନିରିବାଣ । 

ଜଉର ଘରେ କପଟେ ଆମ୍ଭନ୍ତ କଲାକ ଦହନ,

କଉରବ ବଂଶକୁ ସେ ଅଟଇ ଧାରଣ । 

ତାହାର ପୁତ୍ର ୟେ ଗଉରମୁଖ ପଣ୍ଡା

ୟେହାକୁ ରାଇଣ ପେଷିଲା କୁରୁଷଣ୍ଢା । 

ଛଦ୍ରମେ ଅଇଲା ଆମ୍ଭନ୍ତ ଖୋଜିଵା ନିମନ୍ତେ,

ଆମ୍ବ ନ ପାଇଲେ ଶାପ ଦେଇଯାନ୍ତା ଆତଂକୁଇଂ ୟେଥେ ।

ଯେବେ ସତ୍ୟଆମ୍ବ ପ୍ରିଯୋଧନ ଛାମୁରେ ନେଇଣ ଦେବ,

ଦେଖିଣ କୁରୁପତି ଚାର ଯେ ବରଗିଵ । 

ୟେସନେକ ମାୟାରେ ଦେଵ ଯେ ଆସିଥିଲେ ସେହି,

ମୋତେ ନ ପଚାରିଲ ଭେଦ ନ ଜାଣିଲ କେହି ‌।”

ଏହା ଶୁଣି ଯୁଧିଷ୍ଠିରଙ୍କୁ ଚକ୍ରପାଣି କହିଲେ ଭୀମକୁ ପଠାଇ ସତ୍ୟଆମ୍ବକୁ ବାହୁଡ଼େଇ ଆଣିଵା ! କିନ୍ତୁ ଧର୍ମ ଅଵତାର ଯୁଧିଷ୍ଠିର ମନା କରି ଉତ୍ତର ଦେଲେ

“ଯୁଝେଷ୍ଠି ଦେଵେ ବୋଇଲେ ହରି ମୁଂ ସତ୍ୟେଣ ଦିଲି ଯାହା,

ଧର୍ମ ନାଶଯିଵ କେମନ୍ତେ ହରିବଇଂ ତାହା।”

ତହୁଁ ପାଣ୍ଡଵମାନଙ୍କଠାରୁ ଵିଦାୟ ନେଇ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗରୁଡ଼ଙ୍କ ସହିତ ଦ୍ଵାରିକା ନଗରକୁ ବାହୁଡ଼ିଲେ । ବାଟରେ ଦେଖିଲେ କପଟ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଗଉରମୁଖ ଗନ୍ଧର୍ଵ ନଦୀ କୂଳେ କୂଳେ ହସ୍ତିନାକୁ ଫେରୁଛି । ପ୍ରଭୁ ମାୟା ଯୋଗୁଁ ତାହାର ନଦୀରେ ସ୍ନାହାନ କରିଵାର ଇଚ୍ଛା ଜାଗ୍ରତ ହେଲା । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ ମାୟାରୂପ ଧରି କପଟୀ ଗଉରମୁଖକୁ ନଦୀ ତଟରେ ଭେଟିଲେ । ଏତିକିବେଳେ ନଦୀକୁ ଗାଧୋଇଵାକୁ ଯାଉଥିଵାବେଳେ ଗଉରମୁଖ ଅଣ୍ଟିରେ ସତ୍ୟଆମ୍ବ ଦେଖି ସନ୍ୟାସୀ ରୂପୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତାହା କ'ଣ ବୋଲି ପୁଚ୍ଛାକଲେ । ଗଉରମୁଖ ସତ୍ୟଆମ୍ବର ପୂର୍ଵ ଘଟଣାମାନ କହିଲା । ଛଦ୍ମରୂପୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଲେ ଏହା କେମିତି ସମ୍ଭଵ ? ଭାଦ୍ରଵ ମାସରେ ପୁଣି ଚୂତଫଳ ବା ଆମ୍ବ କାହୁଁ ଫଳିଵ ? ଗଉରମୁଖ କହିଲା ପାଣ୍ଡଵମାନେ ସତ୍ୟ କରିଲାରୁ ଏ ଫଳ ଫଳିଲା । ଛନ୍ଦ୍ମବେଶୀ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କିନ୍ତୁ ସହଜେ ଛାଡ଼ିଵା ଲୋକ ନୁହେଁ । ସେ କହିଲେ ନା ମ ସତ୍ୟ କରି ପୁଣି ଆମ୍ବ ଟାକୁଆରୁ ଗଛ ହୋଇ କ୍ଷଣକେ ଫଳ ହେଵ ? କାଇଁ ମୁଁ ବି ବଡ଼ ତପସ୍ଵୀ ପରମଧାର୍ମିକ ସତ୍ୟ କରିବି ଦେଖିଆ କେମିତି ଏ ଫଳରୁ ପୁଣି ଗୋଟିଏ ଗଛ ଉତ୍ତୁରିଯିଵ ? ସେଇଠୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଗଉରମୁଖଠାରୁ ସତ୍ୟଆମ୍ବଟି ନେଇ ସତ୍ୟ କରି କହିଲେ 

“ଆହେ ପଣ୍ଡାୟେ ଆମ୍ଭେ ଦେଖିଲୁଂ ଜଳେ ପଥର ଉପୁଚିଆଇ,

ସୋଲଭେଳା ଗୋଟାୟେ ଯେ ଜଳରେ ବୁଡ଼ଇ । 

ପୁରୁଷକୁ ବଳେ ଜିଣିଲା ସ୍ତିରୀମାତ୍ର ହୋଇ,

ସ୍ତିରୀବନ୍ଧ୍ୟା ହୋଇଲା ପୁରୁଷ ପ୍ରସଵଇ । 

ଵୃଷ ଦିଅଇ କ୍ଷୀର ଗାଵ ଷଣ୍ଢ ହୋଇ

ଗିରି ଶିଖରେ ଦେଖିଲୁ ପଦ୍ମ ଫୁଟିଣ ଅଛଇ ।‌

ପଦ୍ମର ବାସନା ନାହିଂ ନାହିଁ ପୁଷ୍ୟ ତେଜ,

କାଇଂଶ ପୁଷ୍ୟକୁ ଚୁମ୍ବୁଅଛି ଶୃଙ୍ଗରାଜ ।‌

ଆଦିତ୍ୟ ଦେଵତା ଉଦେ ହୋଇଲେ ପଛିମେ,

ପୂର୍ଵେ ଅସ୍ତଗଲେ କାଳ ଅନୁକ୍ରମେ

।

ଅନ୍ଧ ଧାମଇଂ ଯେ ଲଉଡ଼ି ବୁଲାଇ,

ଚକ୍ଷୁଥିଲା ପ୍ରାଣୀ ବୁଲଇ ବାଟବଣା ହୋଇ ।‌

ନିଶାୟେ ଉଦୟେ ହୋଇଲେକ କରତାର

ଦିଵସେ ଉଦେ ହୋଇଲେ ଶଶଧର

।”

ସେ ଦେଵ ମାୟାଧର ଚକ୍ରକୂଟ ବୁଦ୍ଧି ଲଗାଇ

ଅନେକ ମିଥ୍ୟାଵାକ୍ୟକୁ ସତ୍ୟଵାକ୍ୟ ବୋଲିଵାରୁ କ'ଣ ହେଲା ନା

“ସତ୍ଯେଣ ସତ୍ୟଆମ୍ବ ଉତପତ୍ତି ହୋଇଥିଲା,

ମିଥ୍ୟା କହିଲାରୁ ସେହିଠାରେ ଭସ୍ମଗଲା ।”

ତେଣୁ ଏହିପରି ଭାବେ ପୁରଞ୍ଜନ ପଣ୍ଡା ପୁତ୍ର ଗଉରପଣ୍ଡାର ମନ୍ଦ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଜାଣିପାରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଉକ୍ତ ସତ୍ୟଆମ୍ବଟିକୁ କୌଶଳ କ୍ରମେ ହରଣ କରି ନେଲେ ଓ ଦୁର୍ଯୋଧନ ଆଉ ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ପ୍ରମାଣ ପାଇ ପାରିଲେ ନାହିଁ । 

ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ଥିଵା ସତ୍ଯଆମ୍ବ କଥାରୁ ଏତିକି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ଯେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଉପଦେଶରେ ପାଞ୍ଚପାଣ୍ଡଵ ଓ ଦ୍ରୌପଦୀ ସତ୍ୟ କରି ଆମ୍ବଟାଙ୍କୁଆରୁ ଆମ୍ବଫଳ ହିଁ ଫଳାଇଥିଲେ, ପିଜୁଳି କି ଲଙ୍କାଆମ୍ବ ନୁହେଁ । ସେହିପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପରେ କପଟସନ୍ୟାସୀକୁ ଛଦ୍ମବ୍ରାହ୍ମଣ ବେଶରେ ଭେଟି ସତ୍ଯ କରିଵା ନାଆଁରେ କୂଟମିଥ୍ୟାଵାକ୍ୟମାନ ବୋଲିଵାରୁ ତାହା ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।‌ ଏଥିରୁ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଯାଏ ଯେ ଅନ୍ତତଃ ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ପିଜୁଳି ଫଳର କୌଣସି ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ । 

ହଁ ଏମନ୍ତ ହୋଇପାରେ ଯେ ସାରଳା ମହାଭାରତ ଲେଖାଯିଵାର କିଛି ଶହ ବର୍ଷ ପରେ ଯେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶାକୁ ପିଜୁଳି ଓ କାଜୁଗଛ ଅଣାଯାଇ ଲଗାଗଲା ସେତେବେଳେ ଅନେକେ ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ଵର୍ଣ୍ଣିତ ସତ୍ୟଆମ୍ବ କଥା ସହିତ ଏ ଦୁଇଗୋଟି ଗଛର ଫଳକୁ ଯୋଡ଼ି ଦେଇଥିବେ । ତେଣୁ ହୁଏତ 

ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ଵର୍ଣ୍ଣିତ ଏହି ସତ୍ୟଆମ୍ବ କଥାକୁ ମୂଳ କରି ଓଡ଼ିଶାର ଉତ୍ତରାଞ୍ଚଳ ଓ ଉତ୍ତର ଵିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଥମେ ସତ୍ୟଆମ୍ବ ନାମଟି ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିବ ଯାହା ପରେ ସୈତାମ୍ବ,ସଇତାମ୍ବ,ସଇତମ୍ବା,ସଇତମା ଓ ସୋଇତାମ୍ବ ଆଦି ନାନା ରୂପ ଲଭିଅଛି । ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ବି ଲୋକେ ପିଜୁଳିକୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ପ୍ରିୟଫଳ ମନେ କରନ୍ତି । ଆଜି ବି ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଶାର ମୟୂରଭଞ୍ଜ ତଥା ଓଡ଼ିଶାର ଉତ୍ତର ବିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ଷଡ଼ୈକଳା ଖରସୁଆଁ ଓ ସିଂହଭୂମିରେ ଅନେକେ ପିଜୁଳିକୁ ଓ କିଛି ଲୋକେ ଲଙ୍କାଆମ୍ବକୁ ସୈତାମ୍ବ,ସଇତମ୍ବା,ସାଇତାମ୍ବ ଓ ସୋଇତାମ୍ବ ଇତ୍ୟାଦି କହିଥାନ୍ତି । ତେବେ ସାରଳା ମହାଭାରତରୁ ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ରଖାଯାଇଥିଵା ପିଜୁଳିର ଏହି ମୌଳିକ ଓଡ଼ିଆ ନାଆଁଟି କ୍ରମଶଃ ଵିସ୍ମୃତ ହେଵାକୁ ବସିଛି ।

••••••••••••••••••••••••••••••

ତଥ୍ୟ ଉତ୍ସ :

କ/ଓଡ଼ିଆ ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ: ଶ୍ରୀ ଗୋପାଳ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରହରାଜ 

ଖ/ସାରଳା ମହାଭାରତ: ସାରଳା ଦାସ 

ଗ/କଥିତ ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦକୋଷ: ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ 

••••••••••••••••••••••••••••••••

•••ମାଧଵ ଭଗିଆ ସମ୍ବାଦ - ୪(ନିଆଁ ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଆଲୋଚନା)•••

ସନ୍ଧ୍ୟା ସାତଟାରେ ଭଗିଆଟା ଗାଆଁ ଚାନ୍ଦିନୀ ଉପରେ ବସି ମୋବାଇଲି କେଞ୍ଚୁଛି ଏତିକିବେଳେ କୋଉଠେ ଥିଲା କେଜାଣି ମାଧିଆ ଆସି ସେଠି ପହଞ୍ଚିଗଲା। ଭଗିଆ ଜାଣିଥିଲା ,ମାଧଵ ଆସିଛି ମାନେ କିଛି ନା କିଛି ପଚାରିଵ ନିଶ୍ଚୟ ‌ । ମାଧଵ କଥା ଭିନ୍ନ,ତା ମୁହଁ ଶୁଖିଯାଇଥାଏ ଯେ ମଣ୍ଡପରେ ମନ ଦୁଃଖରେ ବସିଗଲା କିନ୍ତୁ କିଛି କହିଲା ନାହିଁ । ଭଗିଆଟା ମାଧଵର ଏମନ୍ତ ଅଵସ୍ଥା ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲା, ପଚାରିଲା- “କ'ଣ ହେଇଛି କିରେ ?

କାଇଁ ଏମିତି ବଇଚୁ ? କିଏ ମାଇଲା ନା ଗାଳିମନ୍ଦ କଲା ଵା ?”

ମାଧଵ ସେହିପରି ମୁହଁ ଶୁଖେଇ କହିଲା -“ନାଇଁ ମ ଭାଇ ଆଜି କଲେଜରେ ବଡ଼ ଝଗଡ଼ାଟେ ହେଇଗଲା ସେଥିପାଇଁ ମନଟା ଭାରି ଦୁଃଖ । ଦେଖୁନା ସେ ଅପର୍ତ୍ତି ପୁଅ ନରିଆ ବଡ଼ ବଦମାସ୍, ତା'ର ସାହସ କମ୍ ନୁହଁ ମ କହୁଛି କ'ଣ ନା ଆମ 'ନିଆଁ' ଶବ୍ଦଟା କୁଆଡେ଼ ଗୋଟେ ଆରବୀ ଶବ୍ଦ । ମୁଁ ବି କୋଉ ଛାଡ଼ିଵା ଯନ୍ତୁ ? ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଦେଖେଇ ଦେଲି ଆଉ କହିଲି ଦେଖବେ ନରି ନା ନାରୀ ଏଠି କ'ଣ ଲେଖା ହେଇଛି ନା "ଅଗ୍ନିର ଵିପର୍ଯ୍ୟସ୍ତ ରୂପ ହେଲା ଗ୍ନିଅ ଆଉ କ୍ରମେ ସେଇ ଗ୍ନିଅ ଶବ୍ଦରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନିଆଁ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ନା କ'ଣ କହୁଛ କହିଲ ! ମୁଁ କ'ଣ ଭୁଲ୍ କହିଥିଲି କି ? ଏଇ କଥାକୁ ସେ ଅପର୍ତ୍ତି ପୁଅ ମୋ ଉପରେ ରାଗି ବାଡ଼େଇଵାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିଲା !”

ମାଧଵ କଥା ଶୁଣି ଭଗିଆ କହିଲା - ଆରବୀ କ'ଣ ଵା ପୃଥିଵୀର ଅନେକ ଭାଷାରେ 'ନ' ଆଦ୍ୟରୁ ଅଗ୍ନିର ନାମ ଅଛି । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ଅଗ୍ନିକୁ ଅରବୀରେ نَار (nār) ,Amis ଭାଷାରେ namal,ହିବ୍ରୁରେ נורא (nūrā’),Aymara ଭାଷାରେ nina ଓ Quechua ଭାଷାରେ ବି nina କୁହନ୍ତି । ଏହି ଭାଷାମାନ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଭାଷାପରିଵାରର ତେଣୁ ଅଗ୍ନି ଅର୍ଥଜ ପ୍ରୋକ୍ତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ମୂଳ ଶବ୍ଦଉତ୍ସ ମଧ୍ୟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ।‌ ଆରବୀ ନାର ଶବ୍ଦରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନିଆଁ ହୋଇଛି କହିଵା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ସମାନତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଵରଂ ବାଲିଭିଆରେ ବୋଲାଯାଉଥିଵା ଜନଜାତୀୟ ଭାଷା Aymara ଓ ପେରୁ ଦେଶର ଭାଷା Quechuaରେ ନିଆଁକୁ nina କୁହନ୍ତି ଯାହାର ଆମ ଓଡ଼ିଆ ନିଆଁ ଶବ୍ଦ ସହିତ ସର୍ଵାଧିକ ଵାହ୍ୟ ସାମ୍ୟ ରହିଛି । ତାହେଲେ କିଏ କାହାଠୁ କୋଉ ଶବ୍ଦ ନେଇଛି ? ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଲୋକଙ୍କଠୁ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକେ nina ଶବ୍ଦ ନେଇ ନିଆଁ କରିଛନ୍ତି ନା ଓଡ଼ିଆ ଲୋକଙ୍କଠୁ ନିଆଁ ଶବ୍ଦ ନେଇ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଲୋକେ nina କରିଛନ୍ତି ? ପୁଣି ଏତେ ଦୂରକୁ ଯିଵା କ'ଣ ଦରକାର ଆମ ରାଇଜରେ ପରା କୁଈ ଭାଷାରେ ନିଆଁକୁ ନାଣି ଓ ନାଡି କୁହନ୍ତି ଆଉ ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟର ପେଙ୍ଗୋ ଭାଷାରେ ବି ନିଆଁକୁ nāṇi(ନାଣି) କୁହନ୍ତି ତାହେଲେ ନିଆଁ ଶବ୍ଦଟା କୁଈ ଆଦି ଦ୍ରାଵିଡ଼ଭାଷାରୁ କାହିଁକି ଆସିନଥିଵ ? 

ମାଧିଆ ଏସବୁ ଶୁଣି ଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵରେ ପଡ଼ିଲା ନା କ'ଣ ପୁଣି ପଚାରିଲା -"ତାହେଲେ ଭାଇ ତମକୁ କ'ଣ ଲାଗୁଛି ଏଇ ଓଡ଼ିଆ 'ନିଆଁ' ଶବ୍ଦଟି କେମିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ? କୋଉ ଭାଷାରୁ ଆସିଛି ? "

ଭଗିଆ କହିଲା - “ଆଜକୁ ଆଠ ଦଶ ଵର୍ଷ ତଳେ ତୋ ପରି ମୁଁ ବି ଏଇ ପ୍ରଶ୍ନଟା ଦୀପାଵଳୀ ଦିନ ବଡ଼ବଡ଼ୁଆ ଡାକିଲାବେଳେ ହରିମାଷ୍ଟ୍ରେଙ୍କୁ ସନ୍ତିଆଘର ଦାଣ୍ଡ ଆଗରେ ପଚାରିଥିଲି । ସେଦିନ ସେ କହିଥିଲେ ନିଆଁ ଶବ୍ଦଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ମୌଳିକ ଶବ୍ଦ । ହିନ୍ଦୀ ବଙ୍ଗଳା ଇଂରାଜୀରେ ଏହି ଶବ୍ଦ ଉଣ୍ଡିଲେ ପାଇଵନି । ନି ମାନେ ନାହିଁ ଆଉ 'ହା', 'ହାଁ', 'ଆଁ' ଏସବୁ ସତର୍କଵାଚକ ଶବ୍ଦ । ସେଥିରୁ ହେଲା ନିଆଁ ! ମାନେ ତାଙ୍କ କହିଵା କଥା ଥିଲା ନିଆଁ ବଡ଼ ଵିପଜ୍ଜନକ ଦରଵ ତେଣୁ ନିଆଁଠୁ ଦୂରେଇ ରୁହ । ସେତେବେଳକୁ ଆମେ ବାଣ ଫୁଟାଉଥିଲୁ ସେଥିପାଇଁ ବୋଧେ ଆମକୁ ଏମିତି କହିଥିବେ ।”

ସଞ୍ଜୁ ମାଆ ଚାନ୍ଦିନୀ ପାଖରେ ବସି ମାଧଵ ଭଗିଆଙ୍କ କଥାଵାର୍ତ୍ତା ଶୁଣୁଥାଇ । ସେ ଆଉ ରହିନପାରି ପଛପଟୁ କହିଲା "ହଇରେ ଭଗିଆ ତୁ ଏତେ କିସ ଗପଚୁ କିରେ ? ଉଁ ଏଡ଼ିକି ବକଟେ ପିଲା ତା'ର ପୁଣି ଗପ ଲମ୍ବିଛି ଇନ୍ଦ୍ରପୁରୀ ଯାଏଁ ! ଆରେ ସିଧା କଥା ତ କହିବୁ ଏତେ ବୁଲେଇ ବଙ୍କେଇ କହିଲେ କଅଁଟା ଲାଭ ହଵ ? ପାଟିରେ ଅହରହ ଅଗ୍ନି ଅଗ୍ନି ଜପୁନୁ ଜପେ ଦେଖିବୁ ଆପେ ଆପେ ସେଇ ଶବ୍ଦଟା ନିଆଁ ପରି ହେଇଯାଉଛି କି ନାହିଁ !!!”

“ଆଲୋ ଆଈ ତୋର ତ ବହେ ବୁଦ୍ଧି ଆଉ ଏଥରକ ଭଗିଆ ଭାଇ ନଥିଲେ ତୋତେ ପଚାରିବି ଯେ !!” ସଞ୍ଜୁମାଆ ଲେଖାରେ ମାଧଵର ଆଈ ଲେଖା ତେଣୁ ସେ ଗମାତରେ କହିଲା । 

ସେଇଠୁ ଭଗିଆ ଟିକେ ଗମ୍ଭୀର ହେଇ ପୁଣି କହିଵା ଆରମ୍ଭ କଲା । ନିଆଁ ଶବ୍ଦଟି କୋଉଠୁ ଆସିଛି ଵା ନିଆଁ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି କ'ଣ ତତ୍ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଦୁଇଗୋଟି ସମ୍ଭାଵିତ ମତ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ଏହି ଦୁଇଗୋଟି ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ମତ ମଧ୍ୟରୁ କୋଉଟି ଠିକ୍ କୋଉଟି କେଵଳ ଅନୁମାନ ତାହା ଅସ୍ପଷ୍ଟ । ପ୍ରଥମତଃ ଅଗ୍ନି ଶବ୍ଦରୁ ନିଆଁ ଶବ୍ଦଟି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଯେହେତୁ ସିଂହଳୀ ଭାଷାରେ ଅଗ୍ନି ଶବ୍ଦଟି ପରିଵୃତ୍ତ ହୋଇ ගින්න (ginna) ଓ අග්නිය(agniya) ରୂପେ ନିଆଁ ଅର୍ଥରେ ଚଳୁଅଛି ତେଣୁ ଏ ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦକୁ ଦେଖିଲେ ଯେକେହି କହିଵ ଯେ ହଁ ଅଗ୍ନି ଶବ୍ଦରୁ ହିଁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନିଆଁ ଶବ୍ଦଟି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵ । 

Sir. Ralph Lilley Turner ତାଙ୍କ ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତିକ ଅଭିଧାନ A comparative dictionary of Indo-Aryan languagesର ୪୧୧ତମ ପୃଷ୍ଠାରେ ନିଆଁ ଶବ୍ଦଟି ତତ୍ସମ ନିଦାଘ ଶବ୍ଦ ସହିତ ସମୋଦ୍ଧୃତ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରିଯାଇଛନ୍ତି । ତେବେ ସିଧାସଳଖ ସଂସ୍କୃତ ନିଦାଘ ଶବ୍ଦଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନିଆଁ ହୋଇନାହିଁ । ତତ୍ସମ ନିଦାଘ ଶବ୍ଦଟି ମୂଳ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ଣିଆହ ହୋଇଛି ଏଵଂ ପରେ 

ମହାରାଷ୍ଟ୍ରୀ ପ୍ରାକୃତରେ 𑀡𑀺𑀆𑀳 (ṇiāha) ତଥା ଉଡ୍ର ପ୍ରାକୃତରେ ନିଆହ ହୋଇ ଶେଷକୁ ତାହା ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନିଆଁ ହୋଇଯାଇଛି। ମୂଳ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ ଣିଆହ ଶବ୍ଦଟି ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳ, ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁ,ଉଷ୍ଣ,ଘର୍ମ,ଗରମ ଓ ତବତ ଆଦି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିଵା ହରଗୋଵିନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ସଂକଳିତ ପଇଅ ସଦ୍ଦ ମାହଣ୍ଣବୋ ଅଭିଧାନରୁ ଜଣାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରାକୃତ ଣିଆହ ଶବ୍ଦଟି କ୍ରମେ ପଞ୍ଜାବୀରେ ਨਿੱਘ (niggha) ଓ ରୋମାନୀ ଭାଷାରେ 

 nilaj ହୋଇଛି । ତେଣୁ ବହୁତ ସମ୍ଭଵ ଅଗ୍ନି ଶବ୍ଦରୁ ନୁହେଁ ଵରଂ ଓଡ଼ିଆ ନିଆଁ ଶବ୍ଦଟି ପ୍ରାକୃତ ଣିଆହ ଓ ସଂସ୍କୃତ ନିଦାଘ ଶବ୍ଦ ସହିତ ସମୋଦ୍ଧୃତ। 

ଭଗିଆ କଥାମାନ ଶୁଣି ତେଣେ ସଞ୍ଜୁ ମାଆ ତାଟକା । ଭାଵଵିହ୍ଵଳ ହୋଇ କହୁ କହୁ କହିଦେଲା ଆରେ ଭଗିଆ ତୁ ଏତେ କଥା ସବୁ କେମିତି ଜାଣିଲୁ ? ଇସ୍କୁଲରେ ଆଜିକାଲି ଏତେ ପାଠ ପଢ଼ଉଛନ୍ତି କି ନା ? ଏ ବାପ ! ଆମ ବେଳେ ଏତେ ପାଠ ଥିଲେ ମୁଁ କିସ ପଢ଼ା ଛାଡ଼ି ଥାନ୍ତି ନା ? ସଞ୍ଜୁ ମାଆ କଥା ଶୁଣି ଭଗିଆ ଓ ମାଧଵ ଉଭୟେ ହସି ଦେଲେ । ଏତିକିବେଳେ ପାର ଅପାର ପାଟି ଶୁଭିଲା। ଭଗିଆ ଯେମିତି ପାର ଅପା ପାଟି ଶୁଣିଛି ଘିଡ଼ିପିଡ଼ି ହୋଇ ଘରକୁ ଧାଇଁଗଲା । ସଞ୍ଜୁ ମାଆ ଦେଖି ବୋଇଲା "ମଲା ମଲା ଏ ପାରଟାର ଏତେ ପାବାର ! ପିଲାଟାକୁ କୋଉଠି ବସେଇ ଉଠେଇ ଦଉନି !" ତହୁଁ ମାଧିଆ ଆଉ କରେ କିସ ମଣ୍ଡପ ଉପରେ ଗଡ଼ି ପଡ଼ି ତାରାକୁ ଦେଖି କେତେ କ'ଣ ଭାବୁଥାଏ। ତା'ର ତ ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଏବେ ବି ଉତ୍ତର ମିଳିନାହିଁ । ତେଣୁ ସେଇ ମଣ୍ଡପ ଉପରେ ଗଡ଼ି ପଡ଼ି ସେ ବି ଏକାକୀ କିଛି ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଉଣ୍ଡିଵାକୁ ଲାଗିଲା । 

 

ପୁଣି କେବେ...

*****************************

ଦାନା ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଵ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ଇତିହାସ

ଏବେ ଯେଉଁ ଚକ୍ରଵାତ ଵା ଘୂର୍ଣ୍ଣିଝଡ଼ ଆସୁଅଛି ତାହାର ନାଆଁ କ଼ତାର ଦେଶ دانة (dāna) ରଖିଛି ‌ଏଵଂ ଏହି ଶବ୍ଦଟି ଏକ ଆରବିକ ନାମ । ସାଧାରଣତଃ ବଡ଼ ଓ ସୁନ୍ଦର ମୁକ୍ତାକୁ ଆରବୀ ଭାଷାରେ دانة (dāna) କୁହନ୍ତି ।‌ 

ତେବେ ଏହା ମୂଳତଃ ଏକ ପାର୍ସୀ ଶବ୍ଦ ଅର୍ଥାତ ଇରାନ ଦେଶର ଶବ୍ଦ ଅଟେ । ପାର୍ସୀ ‌دانه (dâne) ଶବ୍ଦଟି 

ପାରସ୍ୟ ଦେଶରେ ଶସ୍ୟ,ଵୀଜ,କୋଳି ଓ ଵୀର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ଏଵଂ ଏହି ଶବ୍ଦଟି ଆରବୀ ଭାଷାରେ ଯାଇ ଦାନା ହୋଇ ମୁକ୍ତା ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଅଛି। 

ପାର୍ସୀ ଭାଷାର ଏହି ଦାନା ଶବ୍ଦ ଟି କିନ୍ତୁ ଭାରୋପୀୟ ଭାଷାପରିଵାରର ଶବ୍ଦ ଏଵଂ ଆଧୁନିକ ଭାଷାଵିଦମାନେ ଏହାର ପ୍ରାକ୍ ଭାରୋଇରାନୀୟ ରୂପ *dʰaHnáH ଓ ପ୍ରାକ୍ ଆର୍ଯ୍ୟରୂପ 

*dʰaHnáH ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଛନ୍ତି । 

ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସଂସ୍କୃତ ଧାନ୍ୟ ଓ ଧାନା(dhānā́) ଶବ୍ଦ ସହିତ ପାର୍ସୀ ‌دانه (dâne) ଓ ଏହାର ଆରବୀ ରୂପ دانة (dāna)ର ସଗୋତ୍ରୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି । ପୁଣି ଏ ସମସ୍ତ ଭାରୋଇରାନୀୟ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଶବ୍ଦରୂପ *dʰoHnéh₂

ନିର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି ଯହିଁରୁ ଗୋଟିଏ ପଟେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଧାନ୍ୟ, ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଧାନ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲାବେଳେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗରେ ଲିଥୁଆନିଆରେ ବ୍ରେଡ୍ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିଵା dúona ଶବ୍ଦ ଜାତ ହୋଇଅଛି ।‌ ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ଭାରୋପୀୟ ଭାଷା Tocharian Bର tāno(ଶସ୍ୟ) ଓ ଆର୍ମେନୀୟ դոն (don) ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଏହି ଶବ୍ଦ ମୂଳର ଶବ୍ଦ ବୋଲି ଜଣାଯାଏ ‌। 

 

ଭାରତରେ ସାଧାରଣତଃ ଘୋଡ଼ା; ଗୋରୁ ଆଦିଙ୍କ ଖାଇଵା ଶସ୍ୟକୁ ଦାନା କୁହନ୍ତି । ତେଣୁ ଘୋଡ଼ା ଦାନା; ବଳଦଙ୍କ ଦାନା ଇତ୍ୟାଦି କୁହାଯାଏ । କୋଳଥ, ବିରି, ବୁଟ, ଚଣା ଆଦି ଦାନାରୂପେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ।

ଏତଦଵ୍ୟତୀତ ସ୍ଥଳ ଵିଶେଷରେ 

ମଟର ପରି ଛୋଟ ଛୋଟ ଗୋଲାକାର ବୀଜକୁ ବି ଦାନା କୁହନ୍ତି। ଛୋଟ ଛୋଟ ଗୋଲ ଵସ୍ତୁ ଵା ରୁଆକୁ କେହି କେହି ଦାନା କୁହନ୍ତି । ଖାଦ୍ୟ; ଅନ୍ନ ଵା ଭୋଜ୍ୟଵସ୍ତୁକୁ ଦାନା କୁହନ୍ତି । ମାଳା ଗୁନ୍ଥାଯିଵା ସୁନା ଆଦିର କ୍ଷୁଦ୍ର ଗୋଲକକୁ ଦାନା କୁହାଯାଏ । ଅନ୍ନସଂସ୍ଥାନଦ୍ଵାରା ଦାନା ଵା ଅନ୍ନ ଯୋଗାଡ଼ ହୁଏ ବୋଲି ଜୀଵିକାକୁ ମଧ୍ୟ ଦାନା କୁହାଯାଏ । 

ଅଵଶ୍ୟ ପାର୍ସୀରେ ଦାନା ଶବ୍ଦଟି ଶସ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ଇଣ୍ଡିକଭାଷାଗୁଡ଼ିକରେ ବି ଏହା ସହିତ ସଗୋତ୍ରୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଥିଵା ଧାନ,ଧାନା ଓ ଧାନ୍ୟ ଭଳି ଶବ୍ଦ ଚଳୁଅଛି । ତେଣୁ ପାର୍ସୀ ଶବ୍ଦ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଦାନା ଶବ୍ଦଟିକୁ ଵୈଦେଶିକ କହିଵାକୁ ମନ ବଳୁନାହିଁ । 

ଅସ୍ତୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଆଗେ 

ରାକ୍ଷସ, ଅସୁର ଓ ଭୂତ ଅର୍ଥରେ ଦାନା ବୋଲି ଏକ ଶବ୍ଦ ଚଳୁଥିଲା ବୋଲି ଭାଷାକୋଷରୁ ଜଣାଯାଏ ଯାହା ସଂସ୍କୃତ ଦାନଵ ସହିତ ସମୋଦ୍ଧୃତ । 

ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାକୁ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଖୁରାଣ୍ଟି କାହିଁକି କହୁଥିଲେ ?

ଜଙ୍ଗଲରେ ଗୋଟିଏ ମୂଷା ଓ ହରିଣ ମିଶା ଜୀଵଟିଏ ଦେଖାଯାଏ ଯାହାକୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କୁରାଣ୍ଟି,ଖୁରାଣ୍ଟି,ଖୋଲଟି,କୁରୁଙ୍ଗ,ଖୁରଙ୍ଗ,ଖୁରିଙ୍ଗ,ଖୁରୁଙ୍ଗ ଓ ଚିଥଲା ଇତ୍ୟାଦି କହିଥାନ୍ତି । ସାଧାରଣ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଏ ଜୀଵକୁ Mouse deer ଓ chevrotain କୁହାଯାଏ । ତେବେ ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥିଵା chevrotain ଜାତୀୟ ଖୁରାଣ୍ଟି ଜୀଵର ଵୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ Moschiola indica ଅଟେ । ସେହିପରି ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ଵ ଏସିଆ ଓ ଆଫ୍ରିକାରେ ଯଥାକ୍ରମେ Tragulus ଓ 

Hyemoschus ଜାତୀୟ ଖୁରାଣ୍ଟି ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ଏଵଂ ଏମାନଙ୍କର କୁଳ ଗୋଟିଏ ଯାହାର ନାମ Tragulidae ଅଟେ । ଏହି ଖୁରାଣ୍ଟିମାନେ Artiodactyla ଵର୍ଗର ଜୀଵ ଯହିଁରେ ହରିଣଠାରୁ ଜିରାଫ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନେକ ଜୀଵଙ୍କୁ ରଖାଯାଇଛି । 

ଖୁରାଣ୍ଟିମାନଙ୍କର ସଂସ୍କୃତ ନାମ ନ୍ୟଙ୍କୁ,ଚିତ୍ରମୃଗ ଓ କୁରଙ୍ଗ ଅଟେ । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ନ୍ୟଙ୍କୁ ଶବ୍ଦ ତଳେ ଖୁରାଣ୍ଟି ଜୀଵ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଏ ଜୀଵ ପ୍ରାୟ ଆଠ ଆଙ୍ଗୁଳ ଉଚ୍ଚ ହୁଏ। ଏହାର ଗୋଡ଼ ଅତି ସରୁ; ପଛଆଡ଼ ଉଚ୍ଚା; ଗଳାର ଲୋମ ଦେହ ଲୋମ ଅପେକ୍ଷା ବଡ଼। ଏହା ଶୃଙ୍ଗହୀନ।

ତେବେ ଭାଷାକୋଷ ଅନୁସାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଖୁରାଣ୍ଟି ଶବ୍ଦର ଚାରୋଟି ଅର୍ଥ ହେଲା ନ୍ୟଙ୍କୁ,ନଈକୂଳ ବନ୍ଧର ଅଗ୍ରଭାଗ,ଏକପ୍ରକାର ସାମୁଦ୍ରିକ ଲୁଣିମାଛ ଓ ହିନ୍ଦୀଭାଷା । ଅର୍ଥାତ ଆଗେ ଓଡ଼ିଆମାନେ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାକୁ ଖୁରାଣ୍ଟି କହୁଥିଲେ । ତେବେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଏଭଳି ନାମକରଣ ପଛର କାରଣ କ'ଣ ? 

କ'ଣ ଖୁରାଣ୍ଟି ଜୀଵକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏଭଳି ନାମକରଣ ହୋଇଥିଲା ? ଖୁରାଣ୍ଟି ଜୀଵଟି ଦେଖିଵାକୁ ମୂଷା ଓ ହରିଣ ମିଶା ଅର୍ଥାତ ଏ ଜୀଵକୁ ଦେଖିଲେ ଯେ କେହି ଭାବିଵ ହରିଣ ଓ ମୂଷାର ରୂପକୁ ପ୍ରକୃତି ଗୋଟିଏ ଜୀଵରେ ଥୋଇ ଦେଇଛି । ଠିକ୍ ସେହିପରି ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାକୁ ଦେଖିଲେ ଲାଗେ ସତେ ଯେମିତି ଏ ଭାଷାକୁ ଆରବୀ ପାର୍ସୀ ଭଳି ଵୈଦେଶିକ ଭାଷାର ଶବ୍ଦ ଓ ଗୁଣ ଏଵଂ ସଂସ୍କୃତ ତଥା ପ୍ରାକୃତ ମୂଳର ଶବ୍ଦ ଆଉ ଗୁଣ ମିଶ୍ରଣରେ ଫେଣ୍ଟା ଫେଣ୍ଟି କରିଦିଆଯାଇଛି । ତାହେଲେ କ'ଣ ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆଗେ ଓଡ଼ିଆମାନେ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାକୁ ଖୁରାଣ୍ଟି କହୁଥିଲେ ?

ମାତ୍ର ଅନ୍ୟ ଏକ ମତ ଏହାର ଖଣ୍ଡନ କରେ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର, ଉତ୍ତରରେ ଷଡ଼ୈକଳା ଖରସୁଆଁ ସିଂହଭୂମି ମେଦିନୀପୁର ଆଦି ଜିଲ୍ଲାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦକ୍ଷିଣରେ ଶ୍ରୀକାକୁଲମ ଜିଲ୍ଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଭାଵ ରହିଛି । ଅଧୁନା ଓଡ଼ିଶାର ଉତ୍ତର ଵିଚ୍ଛିନ୍ନାଞ୍ଚଳ ଷଡ଼ୈକଳା ଖରସୁଆଁ ଅଞ୍ଚଳଟି ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟରେ ଅଵସ୍ଥିତ । ଏହି ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ରାଜ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲାଗି ଏକ ଇଣ୍ଡିକ୍ ଭାଷା ପ୍ରଚଳିତ ଯାହାର ନାଆଁ ଖୋରଠା ଅଟେ । ଭାଷାଵିଦମାନଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଏହି ଭାଷାଟି ମଗହୀ ଭାଷାର ଏକ ଶୈଳୀ ଏଵଂ ଏହାକୁ ପୂର୍ଵମଗହୀ ବି କୁହାଯାଏ । ଭାଷାଵିଦଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ ଖୋଟ୍ଟା ଶବ୍ଦରୁ ଖୋରଠା ଭାଷାର ନାମକରଣ ହୋଇଥିଲା ।‌ ଏ ଭାଷାଟି ଓଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳ ପାଖରେ ଚଳୁଥିଵାରୁ, ଏଥିରେ ଓଡ଼ିଆ, ସାନ୍ତାଳୀ ଏଵଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜନଜାତୀୟ ଭାଷାର ପ୍ରଭାଵ ପଡ଼ିଥିଲା ତେଣୁ ଏହା ମିଶ୍ର ଭାଷା ହେଵାରୁ ଏହାକୁ ଖୋଟ୍ଟା ଭାଷା କହୁଥିଲେ ଯାହା ପରେ ଲୋକମୁଖରେ ଖୋରଠା ହୋଇଅଛି । ତେବେ ଏହି ଖୋରଠା ଭାଷାର ଉଲ୍ଲେଖ ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନା ତାଙ୍କ ସମରତରଙ୍ଗରେ ଏମନ୍ତ କରିଛନ୍ତି 

“ସଂସ୍କୃତ ପରାକୃତ ଖୋରଠା ବୋଲି 

ନାନା ଭାଷାରେ ଗୀତ କବିତା କଲି।”

ଭାଷାକୋଷ ଅନୁସାରେ ଏଠାରେ ବ୍ରଜନାଥ ବଡ଼ଜେନା ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାକୁ ଖୋରଠା କହିଛନ୍ତି ।‌ ତେଣୁ ବହୁତ ସମ୍ଭଵ ଓଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଲାଗିକରି ପ୍ରଚଳିତ ଥିଵା ଖୋରଠା ଭାଷା ଆଧାରରେ ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାର ଓଡ଼ିଆ ନାମକରଣ ପରେ ପରେ ଖୁରାଣ୍ଟି ହୋଇଥାଇପାରେ । 

ସେ ଯାହାହେଉ ଆଗେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ହିନ୍ଦୀ ଵାକ୍ୟ ଵା ଶବ୍ଦ ମିଶ୍ରଣ କରିଵା କ୍ରିୟା ଵା କୁକର୍ମକୁ ଖୁରାଣ୍ଟି ଚଲାଇଵା କୁହାଯାଉଥିଲା । ସମ୍ଭଵତଃ ଆମ ପୂର୍ଵଜମାନେ ହିନ୍ଦୀରୁ ଆଣି ଓଡ଼ିଆରେ ଅବାଧରେ ଶବ୍ଦ ଓ ପଦ ମିଶ୍ରଣକୁ ନିତାନ୍ତ ଅନାଵଶ୍ୟକ ଓ ଘୃଣ୍ୟକର୍ମ ମନେ କରୁଥିବେ ସେଥିପାଇଁ ଏଭଳି ଏକ କ୍ରିୟାଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵ । କିନ୍ତୁ ଆଜିର ପିଢ଼ିକୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଅଯଥା ହିନ୍ଦୀ,ଆରବୀ,ପାର୍ସୀ ଓ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାର ଶବ୍ଦ ତଥା ପଦ ମିଶାଇ କଥା ହେଉଥିଵାର ଦେଖି ସେମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ଲଜ୍ଜିତ ହେଉଥିବେ । କୁଳ ବୁଡ଼ିଗଲା ବେଳେ କୁଳାଙ୍ଗାର ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମନ୍ତି । ଜାତି ବୁଡ଼ିଗଲାବେଳେ ବି ସେହିପରି ଶାରୀରିକ,ଆର୍ଥିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଇତ୍ୟାଦି ସବୁକ୍ଷେତ୍ରରେ ଆନ ଜାତିଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାଵିତ ହୋଇଥିଵା ଦୁର୍ଵଳ ଓ ମୂଢ଼ ବଂଶଜ ଜାତ ହୋଇଥାନ୍ତି ।

ଵିପନ୍ନର ଉଦ୍ଧାର(ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦ)

ଵିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢୁଥିଵା ବେଳେ ଆମକୁ ସାହିତ୍ୟ ବହିରେ ସ୍ବର୍ଗତ ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦଙ୍କ ଏକ ପ୍ରବନ୍ଧ ପଢାଯାଉଥିଲା #ଵିପନ୍ନରଉଦ୍ଧାର .....!!!!

ଏହି ପ୍ରବନ୍ଧଟିରେ ୧୯୩୭ ମସିହା ଫେବୃଆରୀ ୧୯ ତାରିଖ ଦିନ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ପୂର୍ଵ ଉପକୂଳଵର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ହୋଇଥିଵା ଏକ ଵିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ଵିଷୟରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଵିଶ୍ବ ଇତିହାସରେ ସେହି ଦୂର୍ଘଟଣାଟି 

"1937 Airlines of Australia Stinson crash" ନାମରେ ପରିଚିତ ।

ବ୍ରିସବେନରୁ ପାଞ୍ଚଜଣ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ନେଇ Stinson model A ପ୍ରକାରର ଏକ ଉଡ଼ାଜାହାଜ ସିଡନୀ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କରୁଥିଵା ବେଳେ McPherson Range ନିକଟରେ ଦୂର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

McPherson Range ଗିରିଶୃଙ୍ଖଳା Queensland ଏବଂ New South Wales 

ମଧ୍ୟରେ ଅଵସ୍ଥିତ ।

ଵିମାନରେ ମୋଟ ପାଞ୍ଚଜଣ ଯାତ୍ରୀ ତଥା ଦୁଇଜଣ ଵିମାନ ଚାଳକ ଥିଲେ । ଦୁଇଜଣ ଵିମାନଚାଳକଙ୍ଖ ସହ ଦୁଇଜଣ ଯାତ୍ରୀଙ୍କର ଦୂର୍ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ହିଁ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।

ଵର୍ତ୍ତିଯାଇଥିବା ବାକି ତିନିଜଣ ଗୁରୁତର ଆହତ ହୋଇଥିଲେ । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ନାଗରିକ ନିଜେ ଗୁରୁତର ଆହତ ହୋଇଥିଵା ସତ୍ତ୍ବେ ପାର୍ଵତ୍ଯାଞ୍ଚଳରୁ ସାହାଯ୍ୟ ଆଣିଵାକୁ ଯାଇ ବାଟରେ ହିଁ ମୃତ୍ୟୁ ମୁଖରେ ପଡିଥିଲେ । ନିଖୋଜ ଜାହାଜକୁ ଠାବକରିଵା ହେତୁ ତତ୍କାଳୀନ ସରକାର ୨୮ଟି ଉଡାଜାହାଜ ଅନୁସନ୍ଧାନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲଗାଇ ମଧ୍ଯ ଵିଫଳ ହୋଇଥିଲେ ।

ଦୂର୍ଘଟଣାକୁ ପାଞ୍ଚଦିନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ହେଲେ ଜାହାଜକୁ ତଥାପି ଠାବ କରିପାରିନଥିଲେ ସରକାର । 

ଏମିତି ସମୟରେ ଜଣେ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆନ୍ ବୁସମ୍ୟାନ୍ 

Alfonso Bernard O'Reilly (1903–1975) ଦୂର୍ଘଟଣାଗ୍ରସ୍ଥ ଉଡାଜାହାଜଟିକୁ ଖୋଜିଵା ପାଇଁ ଅଣ୍ଟା ଭିଡ଼ିଲେ ।

 ଦୁଇଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଦୂର୍ଗମ ପର୍ଵତାଦିରେ ଖୋଜିି ଖୋଜି 

Lamington Nat ସାଇଟ୍‌ରେ ନିଖୋଜ ଵିମାନକୁ ଠାବ କଲେ । ସେତେବେଳକୁ

ଜୀଵିତ ଵ୍ୟକ୍ତିଦ୍ବୟ ମୂର୍ମୁଷୁପ୍ରାୟ ମୃତ୍ୟୁ ସହ ଲଢ଼ୁଥାନ୍ତି । ବର୍ଣ୍ଣାଢ଼ ଓରିଲି ତାଙ୍କୁ ଖାଦ୍ୟପେୟାଦି ଯୋଗାଇ ପୁଣି ପର୍ଵତ ତଳକୁ ଓହ୍ଲେଇଲେ । ନିକଟସ୍ଥ ଜନବସତିରେ ପହଞ୍ଚିଵା ମାତ୍ରେ ଘୋଡାଟିଏ ଯୋଗାଡ଼ କରି ପାଖ ସହରରେ ଜଣାଇଲାରୁ ଦୁଇଟି ଜୀଵନ ଵର୍ତ୍ତିଗଲା । ଓରିଲିଙ୍କ ଠାରୁ ସୁଚନା ପାଇ ୮୦ରୁ ଅଧିକ ସ୍ବେଚ୍ଛାକର୍ମୀ ପର୍ଵତ ଉପରକୁ ଯାଇ ଜୀଵିତ ଯାତ୍ରୀଦ୍ବୟଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ପୂର୍ଵେ ଵିଦ୍ୟାଳୟରେ ଏହି ଦୁର୍ଘଟଣା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ 

ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦଙ୍କର ଯେଉଁ ପ୍ରବନ୍ଧଟି ପଢ଼ାଯାଉଥିଲା ତାହା ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହେଲା...

•ଵିପନ୍ନର ଉଦ୍ଧାର(ଶ୍ରୀରାମକୃଷ୍ଣ ନନ୍ଦ)•

୧୯୩୭ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୧୯ ତାରିଖ ଦିନ ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ପୂର୍ଵ ଉପକୂଳଵର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୋଟିଏ ଵିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା । ସେହି ଘଟଣାରେ ଦୁଇଟି ମହନୀୟ ଚରିତ୍ରର ଅପୂର୍ଵ ସାହସ ଓ ଅନୁପମ ମହତ୍ତ୍ଵ ପ୍ରକାଶ ପାଇଅଛି । କାଳକ୍ରମେ ଜଗତ ସେ ଵ୍ୟୋମବିପତ୍ତିକୁ ଭୁଲିଯିଵ , ମାତ୍ର ମାନଵିକତାର ସେ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ଦୁଇଟିକୁ ଭୁଲିପାରିଵନାହିଁ । 

ବ୍ରିସବେନ୍‌ରୁ ସାତଜଣ ଯାତ୍ରୀ ନେଇ ଉଡ଼ାଜାହାଜଟି ସେଦିନ ସିଡନି ଅଭିମୁଖରେ ବାହାରିଥିଲା , କିନ୍ତୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥଳରେ ନ ପହଞ୍ଚିଵାରୁ କୌଣସି ଦୁର୍ଘଟଣା ଘଟିଥିଵା ଆଶଙ୍କା କରି ଅଠେଇଶଟି ଵିମାନ ଅନ୍ଵେଷଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବାହାରିଲେ । ସମୁଦ୍ର କୂଳେକୂଳେ ପ୍ରାୟ ପଚାଶ ମାଇଲ ଵ୍ୟାପୀ ଅଞ୍ଚଳ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ମଧ୍ୟ ସେ ନିଖୋଜ ଵିମାନର କୌଣସି ସମ୍ବାଦ ପାଇଲେ ନାହିଁ । ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କର ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ୱଜନ ଓ ବନ୍ଧୁଵର୍ଗଙ୍କର ଗଭୀର ଉତ୍କଣ୍ଠା , ଘୋର ଵିଷାଦ ଓ ନୈରାଶ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା । ନିଉ ସାଉଥ୍ ୱେଲସ୍‌ର ଉତ୍ତର ସୀମାରେ ଜନଵସତିହୀନ ଏକ ରୁକ୍ଷ ମାଳଭୂମି ବହୁଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଵିସ୍ତୃତ ରହିଅଛି । ନିଵିଡ଼ ଅରଣ୍ୟ ଓ ଦୁର୍ଗମ ଗିରିମାଳା ଭେଦକରି ସେଠାକୁ ଯିଵା ସାଧାରଣ ମନୁଷ୍ୟର ସାଧ୍ୟାତୀତ । ସେହିଠାରେ ବାର୍ଣ୍ଣାଡ଼ ଓରିଲି ନାମକ ଜଣେ ପଶୁପାଳକ ବାସ କରୁଥିଲେ । ସେ ରେଡ଼ିଓରୁ ଓ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରୁ ଉଲ୍ଲେଖିତ ଵିମାନ ଦୁର୍ଘଟଣା ଵିଷୟ ଅବଗତ ହୋଇଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଘର ନିକଟରେ ଵିମାନପଥ ଯାଇଥିଵାରୁ ସେ ଏ ସଂପର୍କରେ ଅଧିକ ଆଗ୍ରହୀ ହୋଇ ଵିଭିନ୍ନ ସୂତ୍ରରୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ବାଦ ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ସେ ପାର୍ଵତ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳର ଅନେକ ଵିଷୟ ଜଣାଥିଲା । ପର୍ଵତ ଶ୍ରେଣୀର ଉଚ୍ଚତା , ମେଘ ଓ ଵାୟୁ ସ୍ରୋତର ଅନିଶ୍ଚିତ ଗତି ଇତ୍ୟାଦି ଵିଷୟ ଵିଚାର କରି ସେ ଅନୁମାନ କଲେ ଯେ ପ୍ରବଳ ତୋଫାନର ଆଵର୍ତ୍ତରେ ପଡ଼ି ଵିମାନଟି – ହୁଏତ ସେଇ ଦୁର୍ଭେଦ୍ୟ ଅରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ କେଉଁଠି ଖସି ପଡ଼ିଥିଵ ଏଵଂ ପାହାଡ଼ ଦେହରେ ପିଟି ହୋଇ ଧ୍ୱଂସ ପାଇଯାଇଥିଵ । ଏହି ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନୀତ ହୋଇ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଏକାକୀ ସେହି ନିଖୋଜ ଵିମାନର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ବାହାରି ପଡ଼ିଲେ । ପର୍ଵତର ପାଦ ଦେଶରୁ କିଛି ଦୂର ଯିଵା ଉତ୍ତାରେ ସେ ଦେଖିଲେ , ଆଉ ବାଟଘାଟର ଚିହ୍ନ ନାହିଁ । ବହୁ କଷ୍ଟରେ ନିଵିଡ଼ ବେତବଣ ଓ ଦୁର୍ଲଘ୍ୟ ଘାଟି ଭିତର ଦେଇ ସେ ପାଞ୍ଚ ମାଇଲ ପଥ ଅତିକ୍ରମ କଲେ । ତାପରେ ରାତ୍ରି ଉପସ୍ଥିତ ହେଲା । ଦେହରେ ଶୀତଵସ୍ତ୍ର ନାହିଁକି ସାଙ୍ଗରେ ସାଥୀ ନାହାନ୍ତି , ଚାରିଆଡ଼େ ଯେପରି ଶ୍ମଶାନର ଶୂନ୍ୟତା । ଏହିପରି ଅସହାୟ ଅଵସ୍ଥାରେ ପାହାଡ଼ ଉପରେ ସେ ଏକାକୀ ସେହି ଭୀଷଣ ରଜନୀ ଅତିଵାହିତ କଲେ । ସକାଳୁ ଓରିଲି ପୁନରାୟ ତାଙ୍କ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଭିମୁଖେ ଵହିର୍ଗତ ହେଲେ । ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ଦିଵାଲୋକରେ ପର୍ଵତର ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ କାନ୍ଥି ଉପରୁ ବହୁଦୂର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଖାଯାଉଥିଲା । ପଛକୁ ପଛ ଲାଗି ଅନେକ ଗିରିଶୃଙ୍ଗ ଧ୍ୟାନମଗ୍ନ ଋଷିପରି ଆକାଶକୁ ମୁଣ୍ଡ ଟେକି ରହିଥାନ୍ତି । ଵୃକ୍ଷଲତାର ଶ୍ୟାମ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ କ୍ରମେ ଗାଢ଼ରୁ ଗାଢ଼ତର ହୋଇ ଦୂରକୁ ଦେଖା ଯାଉଥାଏ । ସେ ଚାରିଆଡ଼େ ଆଖି ବୁଲାଉ ବୁଲାଉ ଦେଖିଲେ କିଛି ଦୂର ଉଚ୍ଚରେ ପର୍ଵତର ସେହି ଶୁଦ୍ଧ ସବୁଜ ଆଚ୍ଛାଦନ ଉପରେ ଠାଏ ସତେକି ଗୋଟାଏ ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗର ତାଳି ପଡ଼ିଅଛି । ସେଇଟା ଯେ ନିଶ୍ଚୟ ପୋଡ଼ିଯାଇଥିଵା ଗଛପତ୍ରର ଚିହ୍ନ , ଏ ଵିଷୟରେ ଓରିଲିଙ୍କର ସନ୍ଦେହ ରହିଲା ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଵର୍ଷା ପାଗରେ ନିଆଁ ଲାଗିଲା କିପରି ? ତାଙ୍କର ଧ୍ରୁଵ ଵିଶ୍ଵାସ ହେଲା ହୁଏତ ଵିଦ୍ୟୁତ କିମ୍ବା ପେଟ୍ରୋଲ ନିଆଁରେ ଜଙ୍ଗଲର ସେ ଅଂଶଟା ପୋଡ଼ି ଯାଇଥିଵ । ଓରିଲି ସେହି ସ୍ଥାନଟିକୁ ନିଖୋଜ ଵିମାନର ସମାଧିସ୍ଥଳ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରି ସେହି ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେଲେ । ନିଵିଡ଼ ଅରଣ୍ୟ । ଅନାଦି କାଳରୁ ସେ ପାହାଡ଼ ଉପରେ କୌଣସି ମାନଵର ପାଦ ପଡ଼ିଅଛି କି ନାହିଁ ସନ୍ଦେହ । ଘଞ୍ଚ ତରୁଲତା ଓ କଣ୍ଟକାକୀର୍ଣ୍ଣ ଗୁଳ୍ମଜାଲ ତଳେ ଶଢ଼ା ପତ୍ରର ଗାଲିଚା । ଵିଷାକ୍ତ କୀଟ ମକ୍ଷିକାମାନଙ୍କର ଵିରକ୍ତିକର ଉପଦ୍ରଵ । ସ୍ଥାନେ ସ୍ଥାନେ ଵିଶାଳ ଶିଳାଖଣ୍ଡମାନ ପଥରୁଦ୍ଧ କରି ଉଭା ହୋଇଅଛି । କିନ୍ତୁ ଓରିଲି ଦୃଢ଼ପ୍ରତିଜ୍ଞ । ତାଙ୍କର ଅଙ୍ଗପ୍ରତ୍ୟଙ୍ଗ କଣ୍ଟାରେ ଚିରି ହୋଇ ରକ୍ତାକ୍ତ ହୋଇଗଲାଣି । କେଉଁଠି ବୁଦାତଳେ ଗୁରୁଣ୍ଡିଗୁରୁଣ୍ଡି ଯିଵାକୁ ପଡ଼ୁଛି । କେଉଁଠି ଵା ଦ୍ରାକ୍ଷାଲତାକୁ ଧରି ଝୁଲି ଝୁଲି ଶିଳାରୁ ଶିଳାକୁ ଡେଇଁ ପଡ଼ିଵାକୁ ହେଉଛି । ଝାଳ ଲାଗି ଦେହସାରା ପୋଡ଼ିଲାଣି । କିନ୍ତୁ ଵିଶ୍ରାମ ନ କରି ଉନ୍ମାଦଗ୍ରସ୍ତ ପରି ସେ ଅରଣ୍ୟର ସେହି ଦଗ୍‌ଧ ଅଂଶରେ ପହଞ୍ଚିଵାକୁ ଆଗେଇ ଚାଲିଛନ୍ତି । ନିମ୍ନମୁଖୀ ଜଳସ୍ରୋତ ଓ ଦୃଢ଼ପ୍ରତିଜ୍ଞ ସାଧକର କିଏ ଗତିରୋଧ କରିପାରିଵ ? ଆହୁରି ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ହଜାର ଫୁଟ ବାକି ଅଛି , ହଠାତ୍ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ମୂର୍ତ୍ତି ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିପଥାରୂଢ଼ ହେଲା । ସେ ଚମକି ପଡ଼ି କିଛିକ୍ଷଣ ଚାହିଁ ରହିଲେ । ଦେଖିଲେ , ବଣର ଗୋଟିଏ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ଗୋଟାଏ ଗଛକୁ ଆଉଜି ଖଣ୍ଡେ ଶିଳା ଉପରେ ଜଣେ ମନୁଷ୍ୟ ବସିରହିଛି । ଏହି ଦୃଶ୍ୟରେ ସେ ଏତେଦୂର ଅଭିଭୂତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ ଯେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଲୋକଟିକୁ ଡାକ ପକାଇଲେ । କିନ୍ତୁ ତା’ଠାରୁ କୌଣସି ସଙ୍କେତ ଵା ଉତ୍ତର ପାଇଲେ ନାହିଁ । ପରେ ନିକଟକୁ ଯାଇ ଦେଖିଲେ , ସେହି ଲୋକର ଦେହରେ ଗୁରୁତର ଆଘାତର ଚିହ୍ନମାନ ରହିଛି ଏବଂ ତା’ର ପ୍ରାଣଵାୟୁ ବାହାରିଗଲାଣି । ଓରିଲିଙ୍କ ମନର ଭାବ ସହଜରେ ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ । ଵିସ୍ମୟ , ଆନନ୍ଦ , ଭୟ ଓ ଵିଷାଦ ତାଙ୍କ ହୃଦୟକୁ ଯୁଗପତ୍ ଅଧିକାର କଲା । ଲୋକଟିକୁ ଦେଖି ସେ ବୁଝିନେଲେ ଏ ସେହି ଵିମାନର ଜଣେ ହତଭାଗ୍ୟ ଯାତ୍ରୀ । ସେଠାରେ ଆଉ ଅଧିକ କାଳଵିଳମ୍ବ ନକରି ସେ ପୋଡ଼ିଯାଇଥିଵା ଗଛପତ୍ରକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଚାଲିଲେ । ପୁଣି ସେହିପରି ଅକ୍ଳାନ୍ତ ଅଧ୍ୟଵସାୟ ଓ କ୍ଳେଶକର ସାଧନା । କିଛି ଦୂର ଅଗ୍ରସର ହୋଇ ସେ ଅରଣ୍ୟ ଜାତିମାନଙ୍କ ରୀତିକୁ ଅନୁକରଣ କରି ପାଟିରେ ସୁସୁକାଳି ବଜାଇଲେ । କେତେଥର ଏହି ଡାକ ଦେଲା ପରେ ଗୋଟାଏ ଦିଗରୁ କ୍ଷୀଣ ଉତ୍ତର ଆସୁଥିଵାର ତାଙ୍କୁ ଶୁଣାଗଲା । ଏ ନିଶ୍ଚୟ ମନୁଷ୍ୟର କଣ୍ଠସ୍ୱର ! ତାଙ୍କର ସର୍ଵାଙ୍ଗରେ ତଡ଼ିତ୍ ପ୍ରଵାହ ଖେଳିଗଲା । ସେ ପ୍ରଥମରୁ ଆଶଙ୍କା କରିଥିଲେ ଯେ ଵିମାନଟି ଖସିପଡ଼ିଵା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଆରୋହୀମାନେ ସମସ୍ତେ ପୋଡ଼ି ମରିଥିଵେ , କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ଵର୍ତ୍ତମାନ ଧାରଣା ହେଲା ଯେପରି ଏକାଧିକ ଵ୍ୟକ୍ତି ଜୀଵିତ ଅଛନ୍ତି । କେତେକ ସମୟ ଉତ୍ତାରେ ଓରିଲି ଲକ୍ଷ୍ୟସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚି ଦେଖିଲେ ତାଙ୍କର ଅନୁମାନ ଠିକ୍ । ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାଣ୍ଡ ଵୃକ୍ଷ ମୂଳରେ ଵିମାନଟା ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ିଛି । ଭସ୍ମୀଭୂତ ଵିମାନର କେତେକ ଅଂଶ ଇତସ୍ତତଃ ଵିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାଵରେ ପଡ଼ିରହିଛି । ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ କେଵଳ ଭସ୍ମ ଓ ଅଙ୍ଗାର । ସେଠାରୁ କିଛିଦୂରରେ ଦୁଇଜଣ ମନୁଷ୍ୟ ଶୋଇଥିଵାର ଦେଖି ଓରିଲି ସେଠାକୁ ଗଲେ । ଦେଖିଲେ , ଜୀଵନ୍ମୃତ ଅଵସ୍ଥାରେ ସେ ଦୁହେଁ ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ ଛଟପଟ ହେଉଛନ୍ତି । ଓରିଲିଙ୍କୁ ଦେଖିଵାମାତ୍ରେ ସେମାନଙ୍କ ପିଣ୍ଡରେ ସତେ ଯେପରି ନଵଜୀଵନର ସଞ୍ଚାର ହେଲା । ସେ ଦୁଇଜଣ ସାଙ୍ଘାତିକ ଭାବରେ ଆହତହୋଇ ଅନାହାରରେ ମୃତ୍ୟୁ ସଙ୍ଗେ ସଂଗ୍ରାମ କରି ଏତେ ଦିନ ବଞ୍ଚି ରହିଥିଲେ , ମାତ୍ର ତାଙ୍କ ଶରୀରରେ ଜୀଵନୀଶକ୍ତି ନିଃଶେଷ ପ୍ରାୟ ହୋଇ ଆସିଥିଲା । ଅଵସନ୍ନ , ଅନାହାର କ୍ଳିଷ୍ଟ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣାରେ ଜର୍ଜରିତ ଏହି ଦୁଇଜଣ ଵ୍ୟକ୍ତି ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ପର୍ଵତ ଉପରେ , ଘୋର ଅରଣ୍ୟ ଭିତରେ ଶୀତ ଵର୍ଷା ସହି ନଅ ଦିନ କାଳ ନିଃସହାୟ ଅଵସ୍ଥାରେ କଟାଇଥିଲେ । ଓରିଲିଙ୍କ ଆକସ୍ମିକ ଆଵିର୍ଭାଵ ତାଙ୍କ ମୁମୂର୍ଷୁ ପ୍ରାଣରେ କି ଅପୂର୍ଵ ସାହସ ଓ ଭରସା ଦେଇଥିଵ ତାହା କେଵଳ ଅନୁଭଵର କଥା । ଓରିଲି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଚା ’ ଓ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଦେଲେ ଏଵଂ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଦୁର୍ଘଟଣାର ସଵିଶେଷ ଵୃତ୍ତାନ୍ତ ଅଵଗତ ହେଲେ । ସାତଜଣ ଯାତ୍ରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଚାରିଜଣଙ୍କର ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା ଅଵଶିଷ୍ଟ ଯେଉଁ ତିନିଜଣ ଜୀଵିତ ଥିଲେ , ସେମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଜଣେ ଇଂରେଜ ଯୁଵକ ଗୁରୁତର ଭାବରେ ଆହତ ହୋଇଥିଲେହେଁ ସାହାଯ୍ୟ ଅନ୍ୱେଷଣରେ ବାହାରି ଯାଇଥିଲେ , କିନ୍ତୁ ଆଉ ସେ ଫେରି ନାହାନ୍ତି । ଓରିଲି ଦେଖିଲେ , ତୁରନ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ଓ ସେଵାର ଵ୍ୟଵସ୍ଥା ନକଲେ , ସେ ଦୁଇଜଣଙ୍କୁ ବଞ୍ଚାଇ ପାରିଵା ଅସମ୍ଭଵ । ସୁତରାଂ ଵିଳମ୍ବ ନକରି ସେ ପୁଣି ସେହି ପାହାଡ଼ ଜଙ୍ଗଲପୂର୍ଣ୍ଣ ଦୁର୍ଗମ ପଥରେ ଫେରିଲେ । ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ଶରୀରରେ ଦ୍ଵିଗୁଣ ଵିକ୍ରମ ଓ ମନରେ ଶତଗୁଣ ସାହସ ଜାତ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ସେ ଦୁର୍ଭେଦ୍ୟ ଅରଣ୍ୟରେ ବାଟ କଢ଼ାଇନେଲା । ପାହାଡ଼ତଳେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଗ୍ରାମରେ ପହଞ୍ଚି ସେଠାରୁ ଘୋଡ଼ାଟିଏ ମାଗିଆଣି ସେ ନିକଟତମ ସହର ଅଭିମୁଖରେ ପଵନପରି ଛୁଟିଲେ ଏଵଂ ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚି ଉତ୍କଣ୍ଠିତ ଜଗତକୁ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ସମ୍ବାଦ ଜଣାଇଲେ । ଏହା ପରେପରେ ପ୍ରାୟ ଅଶୀଜଣ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେଵକ ସଙ୍ଗରେ ଡାକ୍ତର ଓ ଔଷଧପତ୍ର ନେଇ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆୟାସ ସହକାରେ ପର୍ଵତ ଉପରୁ ସେଇ ଦୁଇଜଣ ଆହତ ଵ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରି ଆଣିଲେ । ଓରିଲିଙ୍କ ସାଧନା ସଫଳ ହେଲା । ଜଗତ ନିଶ୍ଚିତ ମୃତ୍ୟୁମୁଖରୁ ଦୁଇଟି ଜୀଵନ ଫେରିପାଇଲା ଏଵଂ ଦୁର୍ଘଟଣାର ଅଜ୍ଞାତ ରହସ୍ୟ ଏହି ପ୍ରକାରେ ଉଦ୍‌ଘାଟିତ ହେଲା । ଆଉ ସେ ଇଂରେଜ ଯୁଵକ ? ପାଦଚିହ୍ନରୁ ତାଙ୍କର ଅସାମାନ୍ୟ ତ୍ୟାଗ ଓ ଵୀରତ୍ଵର କାହାଣୀ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଅଛି । ମରଣକାଳେ ତାଙ୍କୁ କେହି ଦେଖିନାହିଁ । ଵନର ତରୁଲତା ଓ ପର୍ଵତର ଅଚଳ ଶିଳା ତାଙ୍କର ଶେଷଶ୍ୱାସର ସ୍ପର୍ଶ ଅନୁଭବ କରିଥିବେ । ସଙ୍ଗୀଦ୍ଵୟଙ୍କୁ ବଞ୍ଚାଇଵା ପାଇଁ ସେହି ଯୁଵକ ନିଜର ତୀଵ୍ର ଦାହଯନ୍ତ୍ରଣାକୁ ଭୃକ୍ଷେପ ନ କରି ସାହାଯ୍ୟ ଅନ୍ୱେଷଣରେ ବାହାରି ଯାଇଥିଲେ । ସେ ଲଣ୍ଡନ ସହରର ଜଣେ ଵ୍ୟଵସାୟୀ । ପର୍ଵତ ଉପରୁ ତିନିହଜାର ଫୁଟ ତଳକୁ ଓହ୍ଲାଇ ଜନବସତିକୁ ଆସିଵା କେଡ଼େ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ , ତାହା ତାଙ୍କୁ ଜଣା ନଥିଲା । ଗୋଟିଏ ଝରଣା ପାରହୋଇ , ଶୈବାଳଜଡ଼ିତ ପିଚ୍ଛିଳ ପ୍ରସ୍ତର ଉପରେ ପଡ଼ି ଉଠି , ଦ୍ରାକ୍ଷାଲତାକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ସେ ଚାଲିଥାନ୍ତି । ହଠାତ୍‌ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଗୋଡ଼ ଖସିଯିଵାରୁ ସେ ପଚିଶ ଫୁଟ ତଳକୁ ଗଳି ପଡ଼ିଲେ । କଠିନ ବନ୍ଧୁର ଶିଳାରେ ପିଟି ହୋଇ ତାଙ୍କର ମୁଣ୍ଡ ଫାଟିଗଲା , ଗୋଟିଏ ଆଖି ପଦାକୁ ବାହାରି ପଡ଼ିଲା , ହାତର କଚଟି ଭାଙ୍ଗିଗଲା ଏଵଂ ଯେଉଁ ଟିକକ ଜୀଵନୀ ଶକ୍ତି ଶେଷକୁ ରହିଥିଲା , ସେତକ ମଧ୍ୟ ଲୋପ ପାଇ ଆସିଲା । କିଛିକ୍ଷଣ ହତଜ୍ଞାନ ରହିଵା ପରେ ତାଙ୍କର ବୋଧହୁଏ ସଂଜ୍ଞା ଆସିଛି । ସେ ପୁଣି କିଛି ବାଟ କଷ୍ଟେ ମସ୍ତେ ଆଗେଇ ଯାଇଛନ୍ତି । ସେହିଠାରୁ ପାଦ ଆଉ ଚଳିନାହିଁ । ଗୋଟିଏ ଗଛମୂଳକୁ ଭରାଦେଇ ଵିଶ୍ରାମ ନେଇଛନ୍ତି । ଡବାର ସିଗାରେଟଟିଏ କାଢ଼ି ଅଧେ ଖାଇଛନ୍ତି , ଆଉ ଅଧିକ ହାତରେ ରହିଛି । ପାଟିକୁ ନେଵାକୁ ବଳ ପାଇନାହିଁ ସେତିକି । ତାଙ୍କୁ ଏଇ ଅଵସ୍ଥାରେ ଦୂରରୁ ଦେଖି ଜୀଵିତ ମନେକରି ଓରିଲି ଯେତେବେଳେ ଡାକ ଦେଲେ , ଉତ୍ତର ପାଆନ୍ତେ କୁଆଡୁ । ଵୀର ଯୁଵକ ! ମୃତ୍ୟୁ ତୁମକୁ ଅମର କରିଛି । ଵିଫଳତା ତୁମକୁ ଗୌରଵମଣ୍ଡିତ କରିଛି । ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆର ସେ ଜନସଞ୍ଚାରହୀନ ପର୍ଵତ ଉପରେ , ଗହନ ଵୃକ୍ଷରାଜିର ଚନ୍ଦ୍ରାତପ ତଳେ , ଯେଉଁ ଶିଳା ଉପରେ ସେ ଇଂରେଜ ଯୁଵକଙ୍କର ପ୍ରାଣଵାୟୁ ବାହାରି ଯାଇଥିଲା , ସେହିଠାରେ ତାଙ୍କର ସମାଧି ନିର୍ମିତ ହେଲା । ସେ ସ୍ଥାନ ଆଜି ମାନଵଜାତିର ଏକ ତୀର୍ଥଭୂମି । 

ତିନୋଟି ଶ,ଷ ଓ ସ ର ଵ୍ୟଵହାର ଠିକ୍ କି ?

ବ୍ରାହ୍ମୀ ଲିପି ମୂଳର ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ଲିପିଗୁଡ଼ିକରେ

ତାଲଵ୍ୟ 'ଶ', ମୂର୍ଦ୍ଧନ୍ୟ 'ଷ' ଓ ଦନ୍ତ୍ୟ ସ' ଏହିପରି ତିନୋଟି ଶ,ଷ ଓ ସ ଅଛି । କେତୋଟି ମୁଖ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଲିପିରେ ତିନୋଟି ଯାକ 'ଶ','ଷ' ଓ 'ସ'ର ସ୍ଵରୂପ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହେଲା। 

•ଵିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ଲିପିରେ ତାଲଵ୍ୟ 'ଶ'ର ରୂପ...

-ବ୍ରାହ୍ମୀ = 𑀰

-ଓଡ଼ିଆ= ଶ

-ଦେଵନାଗରୀ = श

-କାମରୂପୀ = শ

-ଗୁରମୁଖୀ = ਸ਼

-ଗୁଜରାଟୀ = શ

-ତାମିଳ = ஶ

-ତେଲୁଗୁ= శ

-କନ୍ନଡ଼= ಶ

-ମଳୟାଳମ = ശ

-ତିବ୍ବତୀ = ཤ

-ସୌରାଷ୍ଟ୍ରୀ = ꢯ

-କୈଥୀ = 𑂬

-ମୈତୈ = ꫩ

-ଶାରଦା = 𑆯

-ନେୱା = 𑐱

•ଵିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ଲିପିରେ ମୂର୍ଦ୍ଧନ୍ୟ 'ଷ'ର ରୂପ...

-ବ୍ରାହ୍ମୀ= 𑀱

-ଓଡ଼ିଆ = ଷ

-ଦେଵନାଗରୀ = ष

-କାମରୂପୀ = ষ

-ଗୁଜରାଟୀ = ષ

-ତାମିଳ = ஷ

-ତେଲୁଗୁ = ష

-କନ୍ନଡ଼= ಷ

-ମଳୟାଳମ = ഷ

-ତିବ୍ବତୀ = ཥ

-ସୌରାଷ୍ଟ୍ରୀ = ꢰ

-କୈଥୀ = 𑂭

-ମୈତୈ = ꫪ

-ନେୱା = 𑐲

-ଶାରଦା = 𑆰

•ଵିଭିନ୍ନ ଭାରତୀୟ ଲିପିରେ ଦନ୍ତ୍ୟ 'ସ'ର ରୂପ...

-ବ୍ରାହ୍ମୀ = 𑀲

-ଓଡ଼ିଆ = ସ

-ଦେଵନାଗରୀ = स

-କାମରୂପୀ = স

-ଗୁରମୁଖୀ = ਸ

-ଗୁଜରାଟୀ= સ

-ତାମିଳ = ஸ

-ତେଲୁଗୁ = స

-କନ୍ନଡ଼ = ಸ

-ମଳୟାଳମ = സ

-ତିବ୍ବତୀ = ས

-ସୌରାଷ୍ଟ୍ରୀ = ꢱ

-କୈଥୀ = 𑂮

-ଶାରଦା = 𑆱

ରୋମାନ ଲିପିରେ 'ଶ'କୁ Śə ଵା Sha,ମୂର୍ଦ୍ଧନ୍ୟ 'ଷ'କୁ Ṣə ଵା Ssa ଓ ଦନ୍ତ୍ୟ 'ସ'କୁ Sə ଵା Sa ଲେଖାଯାଏ । ଅଶୋକଙ୍କ ବ୍ରାହ୍ମୀ ଶିଳାଲେଖରେ 'ଶ','ଷ' ଓ 'ସ'ର ବ୍ରାହ୍ମୀ ରୂପ ଵ୍ୟଵହାର ହୋଇଛି। ପୁଣି ତତ୍କାଳୀନ ସମୟରେ ୦୧୨୩୪୫୬୭୮୯ ଇତ୍ୟାଦି ଭାରତୀୟ ସଂଖ୍ୟା ଗଣନ ପଦ୍ଧତି ଥିଲେ ବି କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଗାଣିତିକ ସମୀକରଣ ପାଇଁ ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂଖ୍ୟା ଗଣନ ପଦ୍ଧତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଲଵ୍ୟ 'ଶ' ତଥା ମୂର୍ଦ୍ଧନ୍ୟ 'ଷ' ଓ ଦନ୍ତ୍ୟ ସ' ଵ୍ୟଵହାର କରାଯାଇଛି। 

ଯଥା: 

ଶ = ୭୦ 

ଶି = ୭୦୦୦

ଶୁ = ୭୦୦୦୦୦ 

ଶୃ = ୭୦୦୦୦୦୦୦

ଶୢ = ୭×୧୦୯

ଶେ = ୭×୧୦୧୧

ଶୈ = ୭×୧୦୧୩ 

ଶୋ = ୭×୧୦୧୫ 

ଶୌ = ୭×୧୦୧୭

ଷ = ୮୦

ଷି = ୮୦୦୦

ଷୁ = ୮୦୦୦୦୦

ଷୃ = ୮୦,୦୦୦,୦୦୦

ଷୢ = ୮×୧୦୯ 

ଷେ = ୮×୧୦୧୧

ଷୈ = ୮×୧୦୧୩ 

ଷୋ = ୮×୧୦୧୫ 

ଷୌ = ୮×୧୦୧୭ 

ସ = ୯୦ 

ସି = ୯,୦୦୦ 

ସୁ = ୯୦୦,୦୦୦ 

ସୃ = ୯୦,୦୦୦,୦୦୦

ସୢ = ୯×୧୦୯ 

ସେ = ୯×୧୦୧୧ 

ସୈ = ୯×୧୦୧୩ 

ସୋ = ୯×୧୦୧୫ 

ସୌ = ୯×୧୦୧୭ 

ଭାରତୀୟ ତାଲଵ୍ୟ 'ଶ'ର ବ୍ରାହ୍ମୀ ରୂପ 𑀰(ଶ) ଦେଖିଵାକୁ ତୀରମୁଣ୍ଡ ପରି ଏଵଂ ଏହି ଅକ୍ଷରର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଆରମାଇକ

Shin (šīn) ସହିତ ରହିଛି । ଫୋଏନିସିଅନ୍ šīn 𐤔,ହିବ୍ରୁ šīn ש‎, ଆରାମାଇକ šīn 𐡔, ସିରିଆକ୍ šīn ܫ ଓ Arabic sīn س‎ ଓ šīn ش‎‎‎ ସହିତ ଭାରତୀୟ ତାଲଵ୍ୟ 'ଶ'ର ଲିପିତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ପର୍କ ଥିଵା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଗଵେଷକ ଅନୁମାନ କରନ୍ତି । 

ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଗଵେଷକମାନଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଫୋଏନିସିଅନ୍ sāmek 𐤎,ହିବ୍ରୁ sāmeḵ ס‎, ଆରମାଇକ୍ samek 𐡎, ସିରିଆକ୍ semkaṯ ܣ ,ମଗରେବୀ ଆରବିକ ṣād ص ,ଗ୍ରୀକ୍ xi (Ξ) ଓ ରୋମାନ X ସହିତ ଭାରତୀୟ ମୂର୍ଦ୍ଧନ୍ୟ 'ଷ'ର ଉଚ୍ଚାରଣଗତ ତଥା ଲିପି ତତ୍ତ୍ଵ ଭିତ୍ତିକ ସାମ୍ୟ ରହିଛି ।‌ ପୁଣି ସେଇ 

 ସୁମେଖ୍ ଅକ୍ଷର ସହିତ ଭାରତୀୟ ଦନ୍ତ୍ୟ ସ' ଅକ୍ଷରର ଲିପିତାତ୍ତ୍ଵିକ ସମ୍ପର୍କ ଥିଵା ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଗଵେଷକ ମତ ଦିଅନ୍ତି । 

 

ମୋଟ ଉପରେ କହିଵାକୁ ଗଲେ ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ହଜାର ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ବି ଭାରତରେ ତିନୋଟି "ଶ,ଷ ଓ ସ" ଵ୍ୟଵହାର ଚଳୁଥିଲା । କୃଷ୍ଣ,ସରସ ଓ ଵିଶ୍ଵ ଭଳି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖରେ ଉଚ୍ଚାରଣ କଲେ ଆପେ ଶ,ଷ ଓ ସ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ଜିଭ ଚାଲିଯାଏ । ଆମ ପ୍ରାଚୀନ ପୂର୍ଵଜ ଏହା ଜାଣିପାରି ଗୋଟିଏ ନୁହେଁ ଵରଂ ତିନୋଟି ଶ,ଷ ଓ ସ ଅକ୍ଷର ଲିଖନ ପରମ୍ପରା ପ୍ରଚଳନ କରାଇଥିଲେ । ଯୋଉମାନେ କୁହନ୍ତି ଆଗେ 'ଶ' ଓ 'ଷ' ନଥିଲା କେଵଳ 'ସ' ଥିଲା ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନ; ଯଦି 'ଶ' ଓ 'ଷ' ନଥିଲା ତାହେଲେ ଦୁଇ ହଜାର ଵର୍ଷ ତଳର ବ୍ରାହ୍ମୀ ଲିପିରେ କେମିତି 𑀰(ଶ) 𑀱(ଷ) ଓ 𑀲(ସ) ଏହି ତିନୋଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅକ୍ଷର ଥିଲା ? 

ଆଜକୁ ପନ୍ଦରଶହ ଵର୍ଷ ତଳେ ଚତୁର୍ଥ - ପଞ୍ଚମ ଶତାବ୍ଦୀର ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ କେମିତି 'ଶ'କୁ ୭୦,'ଷ'କୁ ୮୦ ଓ 'ସ'କୁ ୯୦ ଵଇଚଆର କରଇ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଗଣନ ପଦ୍ଧତି ଵ୍ୟଵହାର କରିଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ଲିପିର ଶ,ଷ ଓ ସ ତଥଆ ଏହାର ପ୍ରାଚୀନ ବ୍ରାହ୍ମୀ ରୂପ 𑀰(ଶ),𑀱(ଷ) ଓ 𑀲(ସ)କୁ ମିଳାଇ ଦେଖିଲେ ହୃଦବୋଧ ହୁଏ ଯେ ହଜାର ହଜାର ଵର୍ଷ ଧରି ନିରନ୍ତର ଲିଖନ ଯୋଗୁଁ କାଳକ୍ରମେ ତିନୋଟି ଯାକ ଶ,ଷ ଓ ସ ର ସ୍ବରୂପ ଅନେକାଂଶରେ ପରିଵର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଛି। ଲିପି ଵିଵର୍ତ୍ତନକୁ ନବୁଝି

ରୋମାନ ଲିପିରେ କେଵଳ 'S' ଅଛି ଆମେ ବି 'ଶ' ଆଉ 'ଷ'କୁ କାଟି କେଵଳ 'ସ'କୁ ରଖିବୁ ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରୁଥିଵା ଲୋକେ ବୁଝିଵା ଉଚିତ ଯେ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ବି ଏ ଧରଣର ଉଚ୍ଚାରଣ ଭିନ୍ନତା ରହିଛି। ଇଂରାଜୀରେ ମଧ୍ୟ s, sh, ss, sc, c, ti ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ୟୁନ ଛଅଟି ପ୍ରକାରେ ଶ,ଷ,ସ ଲେଖାଯାଏ l ଇଂରାଜୀରେ cell, sail, shell, ratio ଇତ୍ୟାଦିରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସ ରହିଛି । ସେମାନେ କେବେ ସବୁ ମିଶାଇ S କରିଵାକୁ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି ନାହିଁ । ୟୁରୋପୀୟମାନେ ତିନୋଟି ଅକ୍ଷର କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ବୋଲି ଆଜି ସେଇ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦରେ ଵିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଶ,ଷ,ସ ଉଚ୍ଚାରଣ ପାଇଁ S ସହିତ ଅନ୍ୟ alphabet ଯୋଡ଼ିଵାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି ପୁଣି କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ C ଓ ti ଭଳି ଭିନ୍ନ alphabet ମଧ୍ୟ ଵ୍ୟଵହାର କରୁଛନ୍ତି। ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦେଖିଲେ ଆମ ପୂର୍ଵଜ ତିନୋଟି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶ,ଷ ଓ ସ ଅକ୍ଷର କରି ଭୁଲ୍ କରିଥିଲେ ନା ଆଜି ଯୋଉମାନେ ଶ ଓ ଷ କୁ କାଟି କେଵଳ ସ ରଖି ପିଲାଝିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଭାଷା ସରଳ କରିବୁ ବୋଲି ହେଣ୍ଡି ମାରୁଛନ୍ତି ସେମାନେ ଭୁଲ୍ କରୁଛନ୍ତି?