ଆଗୁଲି ଚଳେ, ପଛୁଲି ବୋଲେ, ମଝୁଲି ବନ୍ଧୁ ଦର୍ଶନ କରେ

ଓଡ଼ିଆ ଲୋକକଥା ଓ ଜନଶ୍ରୁତିରେ ଅନେକ ଉକ୍ତି ରହିଛି, ଯାହା ଜୀଵନର ନାନା ଘଟଣାକୁ ସହଜ ଭାଷାରେ ବୁଝାଇଥାଏ। ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଏକ ଅତି ପ୍ରଚଳିତ ଉକ୍ତି ହେଉଛି – “ଆଗୁଲି ଚଳେ, ପଛୁଲି ବୋଲେ, ମଝୁଲି ବନ୍ଧୁ ଦର୍ଶନ କରେ”। ଏହି ଉକ୍ତି ଗୋଡ଼ର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ କୁଣ୍ଡାଇ ହେଵାର ଲୌକିକ ଵିଶ୍ୱାସକୁ ଆଧାର କରି ରଚିତ। ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ଜୀଵନ୍ତ ରହିଛି ଏଵଂ ଲୋକେ ଏହାକୁ ଭବିଷ୍ୟତର ସୂଚନା ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। 

ଏହି ଉକ୍ତିରେ ‘ଆଗୁଲି’ ଅର୍ଥ ଗୋଡ଼ର ଆଗ ଅଂଶ, ଅର୍ଥାତ୍ ପାଦତଳର ଆଗ ଭାଗ ଵା ଆଙ୍ଗୁଠି ନିକଟଵର୍ତ୍ତୀ ଅଂଶ। ‘ପଛୁଲି’ ହେଉଛି ଗୋଡ଼ର ପଛ ଅଂଶ, ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଇଠି ନିକଟର ଅଂଶ। ଆଉ ‘ମଝୁଲି’ ହେଉଛି ଗୋଡ଼ର ମଝି ଅଂଶ, ଯାହା ପାଦତଳର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳ। 

ଲୋକବିଶ୍ୱାସ ଅନୁସାରେ ଯଦି “ଆଗୁଲି ଚଳେ” ଵା ଗୋଡ଼ର ଆଗ ଅଂଶରେ କୁଣ୍ଡାଇ ହୁଏ, ତେବେ ଵ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଶୀଘ୍ର କୌଣସି ଯାତ୍ରା ଵା ଭ୍ରମଣର ଯୋଗ ଯୁଟିଵ। ଏହା ଏକ ଶୁଭ ସଙ୍କେତ ଭାବେ ଵିଵେଚିତ। ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଗାଆଁ ଲୋକେ କହନ୍ତି ଯେ ଏହା ଦୂର ଦେଶ ଵା ନୂଆ ସ୍ଥାନକୁ ଯିଵାର ଇଙ୍ଗିତ ଦେଇଥାଏ। ଅନେକ ସମୟରେ ଏହା ଵ୍ୟଵସାୟ ଵା ଚାକିରି ସମ୍ପର୍କିତ ଯାତ୍ରା ସହ ମଧ୍ୟ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଥାଏ।

ସେହିପରି “ପଛୁଲି ବୋଲେ” ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଡ଼ର ପଛ ଅଂଶରେ କୁଣ୍ଡାଇ ହେଲେ ଝଗଡ଼ା, ଵିଵାଦ ଵା କଳିର ସଙ୍କେତ ମିଳେ। ଏହାକୁ ଅଶୁଭ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ଲୋକେ ଵିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ଏହା ପରିଵାର ଵା ସମାଜରେ ଅଶାନ୍ତି ଆଣିପାରେ। ଅନେକ ଗ୍ରାମରେ ଏପରି କୁଣ୍ଡାଇ ହେଲେ ଲୋକେ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ପୂଜାପାଠ କରନ୍ତି।

ମଝୁଲି ବନ୍ଧୁ ଦର୍ଶନ କରେ ଅର୍ଥାତ୍ ଗୋଡ଼ର ମଝି ଅଂଶରେ କୁଣ୍ଡାଇ ହେଲେ ପୁରୁଣା ବନ୍ଧୁ ଵା ଆତ୍ମୀୟଙ୍କ ସହ ଦେଖାହେଵ ବୋଲି ଵିଶ୍ଵାସ ରହିଛି। ଏହା ଏକ ଆନନ୍ଦଦାୟକ ଘଟଣାର ସୂଚନା। ଅନେକ ସମୟରେ ଏହା ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଭାବେ କୌଣସି ପୁରୁଣା ସମ୍ପର୍କର ପୁନର୍ମିଳନକୁ ଇଙ୍ଗିତ କରେ।

ଏହି ଵିଶ୍ୱାସ ଓଡ଼ିଶାର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଚଳିତ। ଲୋକେ ଏହାକୁ ଜୀଵନର ନିତିଦିନିଆ ଘଟଣା ସହ ଯୋଡ଼ି ଦେଖନ୍ତି। 

ଏହି ଉକ୍ତିର ଉତ୍ପତ୍ତି ପ୍ରାଚୀନ ଲୋକକଥା ଓ ଜ୍ୟୋତିଷଶାସ୍ତ୍ର ସହ ଜଡ଼ିତ। ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ଶରୀରର ଵିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ ହେଉଥିଵା ସ୍ପନ୍ଦନ ଵା କୁଣ୍ଡାଇ ହେଵାକୁ ଭଵିଷ୍ୟତର ସଙ୍କେତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଉଥିଲା । ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲୌକିକ ଵିଶ୍ୱାସ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମାନସିକତାକୁ ପ୍ରଭାଵିତ କରିଥାଏ। ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥ ଯେପରି ସାମୁଦ୍ରିକ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଶରୀରର ଅଂଶଵିଶେଷରେ ହେଉଥିବା ସ୍ପନ୍ଦନର ଅର୍ଥ ଵର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହା ଗ୍ରାମ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ମୌଖିକ ପରମ୍ପରା ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ ପିଢ଼ିରୁ ଆଉ ଏକ ପିଢ଼ିକୁ ହସ୍ତାନ୍ତରିତ ହୋଇଛି।

ଏହି ଉକ୍ତି କେବଳ ଓଡ଼ିଶାରେ ନୁହେଁ, ଭାରତର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ମଧ୍ୟ ସାମାନ୍ତରାଳ ରୂପେ ରହିଛି। ଯେପରି ହିନ୍ଦୀରେ “ଅଙ୍ଗ ଫଡ଼କନା” ବା ତାମିଲରେ “ଅଙ୍ଗମ ଥୁଡିକ୍କରଦୁ” ଇତ୍ୟାଦି। କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଆ ଉକ୍ତିରେ ଏହା ଅତି ସରଳ ଓ ସ୍ପଷ୍ଟ।

ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଏହି କୁଣ୍ଡାଇ ହେଵା ହେଉଛି ସ୍ନାୟୁ ସମ୍ପର୍କିତ ଏକ ସାଧାରଣ ଘଟଣା। ମାଂସପେଶୀରେ ଥିଵା ଫାଇବର୍‌ର ଅସ୍ୱାଭାଵିକ ସଙ୍କୋଚନ ଯୋଗୁଁ ଏହା ହୋଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲୋକେ ଏହାକୁ ଅଲୌକିକ ସଙ୍କେତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ଏହା ସାମାଜିକ ଜୀଵନରେ ଏକ ମଜାଦାର ଉପାଦାନ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। 

ଉଦାହରଣସ୍ୱରୂପ, ଆଗେ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ କୌଣସି ପାରିଵାରିକ ସଭାରେ ଯଦି କାହାର ମଝୁଲିରେ କୁଣ୍ଡାଇ ହୁଏ, ତେବେ ସମସ୍ତେ ହସି ହସି କହୁଥିଲେ – “ଆରେ, ଆଜି କେହି ବନ୍ଧୁ ଆସୁଛି!” ଏହା ପରିଵାର ଓ ସମାଜରେ ଏକ ସହଜ ବାର୍ତ୍ତାଳାପର ମାଧ୍ୟମ ହୋଇଥିଲା ।

ଆଜି ଅନେକେ ଏହି ଉକ୍ତି ସହିତ ପରିଚିତ ନୁହେଁ । ସମୟ ସହିତ ଅନେକ ଢଗଢମାଳି ଲୋକୋକ୍ତି ହଜି ହଜି ଯାଉଛି । ତେବେ ପ୍ରୋକ୍ତ ଲୋକୋକ୍ତିଟି ଜୀଵନର ଅନିଶ୍ଚିତତା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଆଶା ଓ ମଜାର ସଙ୍କେତ ଯୋଗାଇଥାଏ। ଆଧୁନିକ ଵିଜ୍ଞାନ ଏହାକୁ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ କହିପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟ ଅପରିସୀମ। ଏହି ଉକ୍ତି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ସରଳତା ଓ ଗଭୀରତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଆଗାମୀ ପିଢ଼ି ଏହାକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରି ରଖିବେ ବୋଲି ଆଶା ରହିଛି।