ଉତ୍କଳ ଗୌରଵ ମଧୁସୂଦନ ଦାସଙ୍କର "ସନ୍ତାନର ଉକ୍ତି" କଵିତାଟି ପ୍ରକୃତରେ ଉତ୍କଳ ସନ୍ତାନର ଉକ୍ତି ଅଭିହିତ ହେଵା କଥା । ଏ କଵିତାରେ ଜଣେ "ଉତ୍କଳ ସନ୍ତାନ" ନିଜ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଦୁଃସ୍ଥିତି ଦେଖି ଦୁଃଖ ପ୍ରକାଶ କରିଵା ସହିତ ଏହା ଵିପକ୍ଷରେ ସ୍ବରୋତ୍ତଳନ ପାଇଁ ଆହ୍ଵାନ ମଧ୍ୟ କରିଛି । କଵିତାର ଆରମ୍ଭରେ କଵି ନିଜ ମାତୃଭୂମି ଓ ମାତୃଭାଷାର ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଵର୍ଣ୍ଣନା କରିଵାକୁ ଯାଇ ଲେଖିଛନ୍ତି...
“ମାଆ ମାଆ ବୋଲି କେତେ ମୁଁ ଖୋଜିଲି
ମାଆକୁ ପାଇଲି ନାହିଁ,
ଭାଇ ଭାଇ ବୋଲି କେତେ ମୁଁ ଡାକିଲି
ନଦେଲେ ଉତ୍ତର କେହି ।”
ଏଠାରେ ମାଆ ବୋଇଲେ ପ୍ରକୃତରେ ମଧୁବାବୁ ଉତ୍କଳ ମାତା ଆଉ ଭାଇ ବୋଲେ ଓଡ଼ିଆ ସ୍ଵାଭିମାନୀ ଜାତିଭାଇଙ୍କ କଥା କହିଛନ୍ତି ।
ମଧୁବାବୁଙ୍କ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶା ତିନିଭାଗ ହୋଇ ତିନୋଟି ରାଜ୍ୟରେ ବାଣ୍ଟି ହୋଇ ରହିଥିଲା ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶା ଥାଇ ବି ତାହାର ଅସ୍ତିତ୍ବ ନଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଡ଼ିଆମାନେ ଘରୁ ବାହାରିଲେ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ହାଟରେ ବାଟରେ ଅଣଓଡ଼ିଆଙ୍କ ସହିତ ହିନ୍ଦୀ ବଙ୍ଗଳା ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ କଥା ହେଵାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଥିଲେ । ଅଣଓଡ଼ିଆଙ୍କ ଭାଷାରେ ପାଠ ପଢ଼ୁଥିଲେ ଏଵଂ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର କି ପୁସ୍ତକ ସେ ଯୁଗରେ ଛପୁନଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଭାଷା ମାଟି ସଂସ୍କୃତି ପାଇଁ ସେ ଥିଲା ଅନ୍ଧାରୀ ଯୁଗ ।
ମଧୁବାବୁଙ୍କ ସମୟରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଓଡ଼ିଆ ଜାତି ଥାଇ ମଧ୍ୟ ନଥିଲା ଭଳି ଲାଗୁଥିଲା ଯେମିତି ଆଜି ଭୁବନେଶ୍ୱର କଟକ ଗଲେ ଲାଗୁଛି ତାହା ଓଡ଼ିଶାର ନୁହେଁ ଵରଂ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ କି ବିହାରର ନଗର !
ସେଥିପାଇଁ ମଧୁବାବୁ ତାପରେ ଲେଖିଲେ ...
“ଖୋଜିଲି ଅରଣ୍ୟେ ଜନସମାଜରେ
ଖୋଜିଲି ବାରିଧି ତଟ,
ସର୍ଵତ୍ର ଦେଖିଲି ମାତା ପଦଚିହ୍ନ
ନ ହେଲା ମାତାର ଭେଟ ।
ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ପଦଚିହ୍ନ ପରେ
ଲେଖା ଅଛି ରାଜରାଣୀ
ନୀଳାଚଳ ଧାମେ ପୂଜା ହେଉଅଛି
ହିନ୍ଦୁ ଜାତି ମଥା-ମଣି ।”
ଅର୍ଥାତ୍ ପରାଧୀନ ଓଡ଼ିଶାରେ ଉତ୍କଳ ମାତାର ପଦଚିହ୍ନ ସ୍ଵରୂପ ତାହାର ଭାଷା ସଂସ୍କୃତି ଐତିହ୍ୟ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ତ ସର୍ଵତ୍ର ରହିଛି କିନ୍ତୁ ତାକୁ ନେଇ ଯୋଉ ଜାତୀୟତାବୋଧ ଓ ସ୍ଵାଭିମାନ ଟିକିକ ରହିଵା କଥା ତାହା ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ପାଖରେ ନାହିଁ । ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଅଛି ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଅଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସହସ୍ରାଧିକ ଵର୍ଷ ଧରି ଯେଉଁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି ଆମ କାଳିଙ୍ଗ୍ୟ ଜାତୀୟବୋଧ ରୂପ ଦୁର୍ଗ ରହିଥିଲା ତାହା ଆଉ ନାହିଁ ।
ହଁ ସେହି ଜାତୀୟତାବୋଧର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ତ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକେ ଆଜି ନିଜର ସହସ୍ରାଧିକ ଵୀର ପୂର୍ଵପୁରୁଷଙ୍କୁ ପାଶୋରି ପରର ବୋପା ଜେଜେବାପାଙ୍କର ଜୟ ଜୟ କାର କରନ୍ତି । ସ୍ଵାଭିମାନହୀନ ଜାତିର ଲୋକମାନେ ଥାଇ ବି Necromancer ଭଳି ଜାତୀୟତାବୋଧ ରୂପ ଆତ୍ମା ଵିହୀନ Zombie ସଦୃଶ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏଥିଯୋଗୁଁ ତ କୁହାଯାଇଛି "ଭାଇ ଭାଇ ବୋଲି କେତେ ମୁଁ ଡାକିଲି ନଦେଲେ ଉତ୍ତର କେହି” କାରଣ କେହି ଜାତୀୟତାବୋଧ ଯୁକ୍ତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଇ ଥିଲେ ତ ଡାକ ଶୁଣନ୍ତେ ?
ପୁଣି ଦେଖାଯାଏ ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ଗୃହ,ଦେଶ ଓ ସମାଜରେ ନାରୀର ସମ୍ମାନ ହୁଏନାହିଁ ତହିଁରେ ରହୁଥିଵା ଲୋକେ ଵିପଥଗାମୀ ହୁଅନ୍ତି, ନଷ୍ଟ ଚରିତ୍ର ହୁଅନ୍ତି, ହୀନ ଵିଚାର ପୋଷଣ କରି ପଶୁଵତ୍ ବଞ୍ଚୁରୁହନ୍ତି । ତେଣୁ ମଧୁବାବୁ ଲେଖିଲେ...
“ଶୁଣିଅଛି ଶାସ୍ତ୍ରେ ସତୀ-ଅପମାନେ
ଧରା ହୁଏ ଵିଦାରଣ,
ଅପମାନ ହେତୁ ସୀତା ଦେଵୀଙ୍କର
ମହୀହୃଦେ ଵାସସ୍ଥାନ ।
ଅପମାନ ହେତୁ ଜନନୀ ମୋହର
ଉତ୍କଳ ଭୂମଧ୍ୟଵାସୀ
ଉତ୍କଳର ମାଟି ପଵିତ୍ର ହୋଇଛି
ସ୍ବର୍ଗାଦପି ଗରୀୟସୀ ।”
ଆଜିର ଅଵକ୍ଷୟମୁଖୀ ସମାଜରେ ନିତି ନାରୀ ନିର୍ଯ୍ୟାତନାର ଶିକାର ହେଉଛି । ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ପ୍ରତିଦିନ ଭାରତରେ ୮୬ଜଣ ମହିଳା ଆଉ ଓଡ଼ିଶାରେ ୯ ଜଣ ମହିଳା ବଳାତ୍କାରର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି। ଯୋଉ ଦେଶରେ ନାରୀର ସମ୍ମାନ ହୁଏନାହିଁ ସେ ଦେଶରେ ନାରୀ ସ୍ଵରୂପା "ସର୍ଵ ଦେଶମାତା"ର ସମ୍ମାନ କିଏ ଵା କାହିଁକି କରିଵାକୁ ଯିଵ ? ସନ୍ତାନର ଉକ୍ତି କଵିତାରେ ସମାଜକୁ ଦିଆଯାଇଥିଵା ନାରୀ ସମ୍ମାନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଵାର୍ତ୍ତା ଵିଷୟରେ ବୁଝିଵାକୁ ହେଲେ ତତ୍କାଳୀନ ସମାଜରେ ନାରୀର ସ୍ଥିତି ଵିଷୟରେ ଜାଣିଵା ନିତାନ୍ତ ଆଵଶ୍ୟକ !
ମଧୁସୂଦନଙ୍କ ସମୟରେ ସତୀଦାହ ପ୍ରଥା ନାମରେ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଜିଅନ୍ତା ଜଳାଇ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ଅତି ଅଳ୍ପ ଵୟସରେ ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଵିଵାହ କରି ଦିଆଯାଉଥିଲା । ନାରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଆମ ସମାଜରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ ଵ୍ୟଵସ୍ଥା ନଥିଲା । ମଧୁବାବୁଙ୍କ ସମୟର ଭାରତରେ ନାରୀମାନେ ନିର୍ଯ୍ୟାତନାର ଶୃଙ୍ଖଳରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ତ ମଧୁବାବୁ କହିଲେ ଯେ ମୁଁ ଶୁଣିଛି ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଲେଖାଅଛି ସତୀ ଅପମାନରେ ଧରା ଵିଦାରଣ ହୋଇଯାଏ ଯେମିତି ସୀତାଙ୍କର ଅପମାନ ଯୋଗୁଁ ଏ ମହୀ ଫାଟିଯାଇଥିଲା ଏଵଂ ମାତା ସୀତା ଧରଣୀମାତାଙ୍କ କୋଳକୁ ଲେଉଟି ଯାଇଥିଲେ । ସେହିପରି ଉତ୍କଳ ମାତାଙ୍କର ଏହି ଉତ୍କଳଵାସୀ ସନ୍ତାନମାନେ ନିଜ ମାତାର ସୁରକ୍ଷା କରିଵାରେ ଵିଫଳ ହେଵାରୁ ସେ ମଧ୍ୟ ଭୂମିଗତା ହୋଇଛନ୍ତି । ତେବେ ସେ ମାତା ଏବେବି ଅଛନ୍ତି ଆଉ ତାଙ୍କ ଦର୍ଶନ କେମିତି ପାଇଵା ତାହା ମଧୁବାବୁ ଏମନ୍ତ ଲେଖି ଜଣାଇଛନ୍ତି
“ଜନନୀର ଦେଖା କରିଵାରେ ଇଚ୍ଛା
ଯଦି ହୋଇଥାଏ ମନେ,
ଉତ୍କଳର ମାଟି ଆଲିଙ୍ଗନ କରି
ତା ଧୂଳି ଲେପ ଵଦନେ ।
ଵୀରପ୍ରସଵିନୀ କୋଟି ସୁତ ମାତା
ପାଇଵ କି ଦରଶନ ?
ମୋ ଭଳି ନିର୍ଗୁଣ ଧନ-ମାନ-ହୀନ
ସନ୍ତାନ କଲେ ରୋଦନ ।
କୋଟିଏ ସନ୍ତାନ ଗୋଟିଏ ସ୍ବରରେ
'ଜନନୀ' 'ଜନନୀ' ଡାକ,
ତୃଷ୍ଣାରେ କାତର ଗଗନକୁ ଚାହିଁ
ଯେସନେ ଡାକେ ଚାତକ ।
ଧନ, ମାନ, ଜନ ଯାହା ଉପାର୍ଜନ
କରିଅଛ ଧରାତଳେ,
ହରଷିତ ମନେ କରତଵ୍ୟ ଜ୍ଞାନେ
ଆଣିଦିଅ ଯଜ୍ଞସ୍ଥଳେ ।
ଜାତି-ପ୍ରେମ-ବହ୍ନି ପ୍ରଜ୍ଜ୍ବଳିତ କର
ସ୍ବାର୍ଥକୁ ଦିଅ ଆହୁତି,
'ସ୍ବାର୍ଥମେଧ ଯଜ୍ଞେ' ଚାରିଆଡ଼େ ନାଚ
ଛାତିକୁ ମିଶାଇ ଛାତି ।
ଭୂମିକମ୍ପ ହେଵ ଧରଣୀ ଫାଟିଵ
ଉଠିବେ ସହସ୍ରଭୁଜା,
ସେହି ତୋର ମାତା ସେହି ତୋର ତ୍ରାତା
କର ସେହି ପଦପୂଜା ।”
ଅର୍ଥାତ୍ ଭୂମିଗତା ଉତ୍କଳମାତା ଵା ପରାଧୀନା ଉତ୍କଳଭୂମିର ପୂର୍ଵ ସ୍ଥିତି ଫେରାଇ ଆଣିଵାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ପ୍ରଥମେ ଏହି ଉତ୍କଳଭୂମିକୁ ମାତା ମନେ କରି ତାଙ୍କର କାୟ ମନୋ ଵାକ୍ଯରେ ସମ୍ମାନ କରିଵା ଶିଖ ଏଵ ନିଜ ହୃଦୟରେ କାଳିଙ୍ଗ୍ୟ ଜାତୀୟତାବୋଧ ଜାତ କର । ତେବେ ଜଣେ ଵା ହାତଗଣତି ସନ୍ତାନ ଜାତୀୟତାଵାଦୀ ହୋଇଗଲେ ଚଳିଵ ନାହିଁ ସାରା କଳିଙ୍ଗଵାସୀ କାଳିଙ୍ଗ୍ୟ ଜାତୀୟତାବୋଧରେ ଉଦବୋଧ ହେଵା ଆଵଶ୍ୟକ ବୋଲି ମଧୁବାବୁ କହିଛନ୍ତି । ସାରା କଳିଙ୍ଗଵାସୀ ଯୋଉଦିନଠାରୁ ନିଜ ମାତୃଭୂମିକୁ ମାତା ମନେକରି ଏକ ସ୍ଵରରେ ଜନନୀ ଜନନୀ ଡାକିବେ ଅର୍ଥାତ୍ କାଳିଙ୍ଗ୍ୟ ସ୍ବାଭିମାନୀ ହେବେ ଏଵଂ ନିଜର ଧନ ଜ୍ଞାନ ଜନ ମାନ ସମ୍ମାନ କ୍ଷମତାର ଉପଯୋଗ ସେହି ଜନନୀ ସେଵାରେ ଲଗାଇବେ ସେହିଦିନଠାରୁ ଏ ଦେଶରେ ଜାତି ପ୍ରୀତି ଵହ୍ନି ପ୍ରଜ୍ଵଳିତ ହେଵ,ସ୍ଵାର୍ଥକୁ ସ୍ଵାର୍ଥମେଧ ଯଜ୍ଞରେ ବଳି ଦିଆଯିଵ ଆଉ ସେତେବେଳେ ହଁ ଠିକ୍ ସେତେବେଳେ ଯାଇ “ଭୂମିକମ୍ପ ହୋଇ ଧରଣୀ ଫାଟିଵ ଏଵଂ ଉତ୍କଳ ମାତା ସହସ୍ରଭୁଜା ରୂପେ” ଦେଖାଦେବେ ଅର୍ଥାତ୍
ପରାଧୀନ କଳିଙ୍ଗ ପୁଣି ନିଜର ଅସ୍ତିତ୍ବ ପୂର୍ଵ ଗୌରଵ ପୂର୍ଵ ସମ୍ମାନ ଫେରି ପାଇଵ ।
“ସନ୍ତାନର ଉକ୍ତି” କଵିତା ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ସମ୍ପଦ । ଏହାଠାରୁ ସୁନ୍ଦର ସରଳ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜାତୀୟତାବୋଧକ ଉଦବୋଧନୀ କଵିତା ସାରା ଵିଶ୍ଵରେ ଵିରଳ । ଏହା ଏକ ଅଦ୍ୱିତୀୟ ଜାତୀୟତାଵାଦୀ କଵିତା ଏଵଂ କାଳିଙ୍ଗ୍ୟ ଜାତୀୟତାବୋଧକୁ ଜାଗ୍ରତ କରିଵା ପାଇଁ ଐଶ୍ଵରୀୟ ପ୍ରେରଣାରେ ମଧୁବାବୁଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ରଚିତ ଏକ ଅମର ସୃଜନୀ ଅଟଇ ।
No comments:
Post a Comment