ଆମର ଯେମିତି ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାରେ ବାଘନାଚ ଅଛି ଠିକ୍ ସେହିପରି ଦକ୍ଷିଣ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ କୋୟା, ଗଣ୍ଡ ଆଦି ଜନଜାତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କର ବେଣ୍ଟଯାତ୍ରା (ଚୈତ୍ର ପର୍ଵ) କାଳରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ ଗୟଳ ନୃତ୍ୟ ।
ବାଘକୁ ଦୂରଚଳଭାଷ, ଦୂରଦର୍ଶନ ଓ ନନ୍ଦନକାନନରେ ସମସ୍ତେ ଦେଖିଥିବେ କିନ୍ତୁ ଗୟଳ ବୋଇଲେ ଅଧୁନା ଅନେକ ଲୋକ ଜାଣିନପାରନ୍ତି ତେଣୁ ଏ ଜୀଵ ଵିଷୟରେ ସାମାନ୍ୟ ଆଲୋଚନା କରିନେଵା ଉଚିତ୍ ହେଵ ।
ଗାଈ ଵା ଗାଭୀକୁ bos ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ବଂଶରେ ରଖାଯାଇଛି । ଏହି bos ବଂଶକୁ ଅନେକ ଉପବଂଶରେ ଵିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଏଵଂ ତନ୍ମଧ୍ୟରେ Bos ଉପବଂଶରେ ଭାରତୀୟ ଗୃହପାଳିତ ଗାଈ, ଆଫ୍ରିକୀୟ ଗାଈ,ଜେବୁ ଗାଈ ଓ ଟାଉରିନ୍ ଗାଈ ଥିଲାବେଳେ Bibos ଉପବଂଶରେ ଜଙ୍ଗଲୀ ଗୟଳ ଗୟଳ(Bos gaurus), ଗୃହପାଳିତ ଗୟଳ(Bos frontalis)ଙ୍କୁ ରଖାଯାଇଛି ।
ଗୃହପାଳିତ ଗୟଳ ଓ ଜଙ୍ଗଲୀ ଗୟଳ ଓଡ଼ିଶା,ବଙ୍ଗ, ଉତ୍ତର ପୂର୍ଵ ଭାରତ, ମିଆଁମାର ଓ ଚୀନରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ଗଏଳ,ଗଇଳ,ଗୟଳ ଓ ଗୃହପାଳିତ ଗୟଳର ଵୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ Bos frontalis ହୋଇଥିଲା ବେଳେ
ଜଙ୍ଗଲୀ ଗୟଳର ଵୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ Bos gaurus ଅଟେ । ମଇଁଷିମାନଙ୍କର ଶିଙ୍ଗ ଚେପଟା କିନ୍ତୁ ଗୟଳମାନଙ୍କ ଶିଙ୍ଘ ଗୋଲ ହୋଇଥାଏ ।
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ଗୟଳମାନଙ୍କର ବହୁ ସ୍ଥାନରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତର ତୃତୀୟ ସ୍କନ୍ଧରେ ଵିଭିନ୍ନ ଜୀଵଙ୍କ ସହ ଗୟଳର ନାମୋଲ୍ଲେଖ ଥିଵା ଦେଖାଯାଏ ...
"ଚକୋର ଚକ୍ରଵାକ ଵାଣୀ ।
ଅତି ଗଭୀର ପରିମାଣି ॥
ଗୟଳ ଶଲ୍ଲକ କୁଞ୍ଜର ।
କୁରଙ୍ଗ ହରିଣ ଶୂକର ॥"
ପୁଣି ଚତୁର୍ଥ ସ୍କନ୍ଧରେ ମଧ୍ୟ ଗୟଳ ଶବ୍ଦ ଏମନ୍ତ ଵ୍ଯଵହୃତ ହୋଇଛି
" ଵରାହ ଗୟଳ ହରିଣ ।
ଶଶା ମହିଷ ପଶୁଗଣ ॥
ମେଧ୍ୟ ଅମେଧ୍ୟ ପଶୁ ଯେତେ ।
ଇତ୍ୟାଦି ଜୀଵ ଯେ ଵନସ୍ତେ ॥”
ସେହିପରି ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ଆମେ ଗୟଳର ଉଲ୍ଲେଖ ଥିଵା ଦେଖିଵାକୁ ପାଇଥାଆନ୍ତି ...
"ଵନ ଜୀଵମାନେ ପଳାଵନ୍ତି ଡରେ କୁତୂହୋଳେ
ଗଣ୍ଡା ଗୟଳ ହରଷେ ଧରଇ ବ୍ରିକୋଦର ॥"
ଶଶି ଶେଣା କାଵ୍ଯରେ ଵିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଜୀଵଜନ୍ତଙ୍କ ଵର୍ଣ୍ଣନା ରହିଛି
“ସିଂହ ଗଜ ଶଶା ମୃଗ ଶାର୍ଦ୍ଦୂଳ ।
ହରିଣ ଵରେହା ଗଣ୍ଡା ଗୟଳ ।
ମଇଁଷି ଘୋଡା ଫକୋଷ ଵଳେୟା ।
କପି ଖୁରାଣ୍ଟି କସ୍ତୂରୀ ଶାଳେୟା ।
ଶଅମ୍ବର ଶଶା ।
ଶୃଗାଳ ନେଉଳ ନେପାଳ ମୂଷା ॥”
ଉଭୟ ଗୃହପାଳିତ ଗୟଳ ଓ ଜଙ୍ଗଲୀ ଗୟଳଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେତେକ ସାଦୃଶ୍ୟ ରହିଛି ତେବେ ଓଡ଼ିଶାର ଜନଜାତୀୟ ଲୋକେ ଜଙ୍ଗଲୀ ଗୟଳ Bos gaurusକୁ ଶିକାର କରୁଥିଲେ ।
ବହୁଵର୍ଷ ପୂର୍ଵରୁ କୋଇତୁର,ଗଣ୍ଡ ଓ କୋୟା ଆଦି ଜନଜାତୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ
ଗୋଟିଏ ଲୋକଵିଶ୍ବାସ ଥିଲା ଯେ ଵନ୍ୟପଶୁ ଶିକାର କରି ସେହି ପଶୁର ରକ୍ତ ଦାର୍ଣ୍ଣିମାତା
ଵା ଧରିତ୍ରୀଙ୍କୁ ସମର୍ପଣ କଲେ ଭଲ ଵର୍ଷା ହୁଏ ଓ ମାଟି ମା’ ଭଲ ଫସଲ ଦିଅନ୍ତି ।
ଏହି ଲୋକଵିଶ୍ଵାସକୁ ମୂଳକରି କୋଇତୁର, କୋୟା,ଗଣ୍ଡମାନଙ୍କର ପୂର୍ଵ ପୁରୁଷମାନେ ଥରେ ଚୈତ୍ର ପର୍ଵ ପାଳନ କରି ଶିକାରକୁ ଗଲେ । ପ୍ରଥମେ ସେମାନେ ଗୋଟିଏ ଗୟଳକୁ ଶିକାର କଲେ । ସେହି ଶିକାର ହୋଇଥିଵା ଗୟଳକୁ ବଣୁଆ
ଫୁଲର ମାଳ, କଅଁଳ ପତ୍ରର ଡାଳରେ ମଣ୍ଡଣି କରି କାନ୍ଧେଇକି ଗ୍ରାମ ଦେଵୀଙ୍କ ନିକଟରେ ବାଜା ବଜାଇ ମହା ଆନନ୍ଦରେ ବୁଢ଼ାବୁଢ଼ୀ ପିଲାଛୁଆଙ୍କୁ ନଚାଇଲେ । ଏହି ନୃତ୍ୟ ଅତି ଚମତ୍କାର ଦିଶିଲା ଏଵଂ ମନ ଆକର୍ଷକ ହେଲା । ଏହାପରେ ସେମାନେ ଯେତେଥର ଶିକାରକୁ ଗଲେ ଭଲ ଶିକାର ସବୁଦିନ ପାଇଲେ ।
ତେଣୁ ସେହିଦିନଠାରୁ ଭଲ ଶିକାର ମିଳିଵା ଆଶା ଓ ଵିଶ୍ବାସରେ ଚୈତ୍ର ପର୍ଵ ଶେଷ ଦିନ ଗୟଳର ଛାଞ୍ଚକରି ଗୟଳ ଶିଙ୍ଗ ଯୋଡ଼ି ଏମାନଙ୍କ ଜନଜାତୀୟ ଗାଁଆରେ ଲୋକେ ଲୋକ ନାଚନ୍ତି ।
ସେହିଦିନଠାରୁ ବାଉଁଶ
ପାତିଆରେ ଟୋକେଇବୁଣି ତହିଁରେ ଦୁଇଗୋଟି ଗୟଳ ଶିଙ୍ଗ ଯୋଡ଼ି ସେଥିରେ ଲାଲ ଓ କଳା ଆଦି ରଙ୍ଗବେରଙ୍ଗର କନା ବେଢ଼ାଇ, ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଧଳା ପୋହଳା ଵା
କଉଡ଼ିର ମାଳ ବାନ୍ଧି କାଠ ମାଦଳ ଅଥଵା ଗୁଡ଼ରା ଵାଦ୍ୟର ନିନାଦ ସହ ନାଚ କରନ୍ତି ।
ସେହି ଗୟଳ ଶିଙ୍ଗ ବନ୍ଧା ଟୋକେଇ ମଧ୍ୟରେ ମୟୁରପୁଚ୍ଛ କିମ୍ବା କଳାବଣ କୁକୁଡ଼ାର
ଘନକୃଷ୍ଣ ଉଜ୍ଜ୍ଵଳ ପର ଖୋସା ଯାଇଥାଏ ।
ଆଜିକାଲି ଟୋକେଇ ପରିଵର୍ତ୍ତେ କପଡ଼ା ମଧ୍ୟ ଵ୍ୟଵହୃତ ହେଉଅଛି । ପୁରୁଷମାନେ ଲାଲ କିମ୍ବା କଳା ଲୁଗା ପିନ୍ଧି
ନାଚ କରନ୍ତି ଏଵଂ ସେମାନଙ୍କ ପାର୍ଶ୍ବରେ ସ୍ତ୍ରୀମାନେ ଝୁମୁକା ବାଡ଼ି ଧରି ନୃତ୍ୟ କରନ୍ତି ।
ସଂପ୍ରତି ଏହି ଗୟଳ ନୃତ୍ୟ ମାଲକାନଗିରି ଜିଲ୍ଲାର କୋୟା, ନବରଙ୍ଗପୁର ଜିଲ୍ଲାର
ଗଣ୍ଡ ତଥା ଛତିଶଗଡ଼ର ଗୋଣ୍ଡାମାନଙ୍କର ସର୍ଵଶ୍ରେଷ୍ଠ ନୃତ୍ୟଭାବେ ସର୍ଵଭାରତୀୟସ୍ତରରେ ମାନ୍ୟତା ଲାଭ କରିଛି ।
ତେବେ ଆଜି ବି ଓଡ଼ିଶାର ଅନେକେ ଗୟଳ ନୃତ୍ୟ ଵିଷୟରେ ଜାଣିପାରିନାହାନ୍ତି । ଏକ ସୀମିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଓ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଜନଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଆୟୋଜିତ ହେଉଥିଵାରୁ ବାଘନାଚ ପରି ଗୟଳ ନୃତ୍ୟ ସେତେଟା ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିନାହିଁ ।
•••••••••••••••••••••••••••
ତଥ୍ୟ ଉତ୍ସ: ଦେଶିଆ ଜ୍ଞାନକୋଷ
••••••••••••••••••••••••••••
No comments:
Post a Comment