ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଗୋଟିଏ ନଗର ଅଛି ତାହାର ନାମ ବି ଗଞ୍ଜାମ । କୁହାଯାଏ ଦୁଇ ଶତାବ୍ଦୀ ତଳେ ଏହି ଗଞ୍ଜାମ ନଗରର ନାମ ଗଞ୍ଜା ଥିଲା । ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ନାମକରଣ ଏହି ଗଞ୍ଜା ନଗରରୁ ହୋଇଅଛି । କେହି କୁହନ୍ତି ଏହା ଏକ ପାରସିକ ଶବ୍ଦ ଗଞ୍ଜ୍ ଆଧାରରେ ନାମିତ ହୋଇଛି । ଵ୍ୟାପାର ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳୀକୁ ପାର୍ସୀ ଭାଷାରେ ଗଞ୍ଜ୍ କୁହାଯାଏ ।
ଗଞ୍ଜା ନଗରଟି ଏଇ ମାତ୍ର ଦୁଇ ଶତାବ୍ଦୀ ତଳେ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମୃଦ୍ଧିଶାଳୀ ଓ ଜନପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଥିଲା। ତାପରେ ହଠାତ୍ ପ୍ରବଳ ମାଲେରିଆଦ୍ୱାରା ଏହି ଧନଜନପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁବୃହତ୍ ମନୋହର ନଗରଟି ଏକାବେଳେ ଜନଶୂନ୍ୟ ଓ ଛାରଖାର ହୋଇଗଲା। ଏହାପରେ ଦେଖା ଦେଲା ଖାଦ୍ୟର ଅଭାଵ ଓ ମରୁଡ଼ି। ଗଞ୍ଜା ଓ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ବହୁ ଵର୍ଷ ଧରି ମରୁଡ଼ି ପଡ଼ିଲା । ସେ ସମୟର ଗଞ୍ଜା ନଗରର ଚିତ୍ର କଳ୍ପନା ମାତ୍ରେ ଯେ କୌଣସି ଦର୍ଶକର ମନରେ କ୍ଷଣକ ମଧ୍ୟରେ ସଂସାରର ନଶ୍ୱରତାର ଚିତ୍ରଟିଏ ଆଙ୍କି ହୋଇଯିଵ ।
ବାରମ୍ବାର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୁର୍ଵିପାକ ଯୋଗୁଁ କ୍ରମେ ଗଞ୍ଜାରୁ ସମସ୍ତ ରାଜକୀୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟମାନ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଲୋକମାନେ ସେତେବେଳେ ଏହାକୁ ଠାକୁରାଣୀଙ୍କ ପ୍ରକୋପ ମନେ କରି ଗଞ୍ଜା ନଗର ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟତ୍ର ଚାଲିଯାଇଥିଲେ । ଗଞ୍ଜା ନଗରରେ ହଠାତ୍ ଦେଖା ଦେଇଥିଵା ମେଲେରିଆ ପ୍ରକୋପ ତଥା ମରୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଏକ ଲୋକକଥା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଏହି ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ ଗଞ୍ଜା ନଗର ନିକଟରେ ଅଵସ୍ଥିତ ପ୍ରାଚୀନ ଦୁର୍ଗ ପୋତାଗଡ଼ର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେଵୀଙ୍କ କୋପରେ ପାର୍ଶ୍ୱଵର୍ତ୍ତୀ ଗଞ୍ଜା ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଏଵଂ ସେ ଦୁର୍ଗରେ ରହୁଥିଵା ସ୍ଥାନୀୟ ରାଜା ଗୁପ୍ତ ସୁଡ଼ଙ୍ଗ ଦେଇ ଦୁର୍ଗ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ଓ ଡଙ୍ଗା ସାହାଯ୍ୟରେ ସମୁଦ୍ରପଥରେ ପଳାୟନ କରି ନିଜ ଜୀଵନ ବଞ୍ଚାଇ ଥିଲେ । ଗଞ୍ଜାମର ଅନେକ କର୍ମଠ ଵ୍ୟକ୍ତି ଓ ଵ୍ୟାପାରୀ ମଧ୍ୟ ସେ ଦୁର୍ଦ୍ଦିନରେ ଗଞ୍ଜାକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରି ଗଡ଼ଜାତକୁ ଚାଲି ଯାଇଥିଲେ ଏଵଂ ସେଠାରେ ସ୍ଥାୟୀ ଅଧିଵାସୀ ହୋଇଗଲେ । କେହି କେହି ଗଞ୍ଜାଵାସୀ ପୂର୍ଵ ଉପକୂଳଵର୍ତ୍ତୀ ଓଡ଼ିଶାରେ ରହିଵାକୁ ଲାଗିଲେ । ପରେ ମାଲେରିଆର ପ୍ରକୋପ କମିଯିଵାରୁ କେତେକ ଲୋକ ଏ ନଗରକୁ ଫେରିଲେ ଏଵଂ ଏହାକୁ ଆଉଥରେ ନୂଆ କରି ଗଢ଼ିଲେ । ତେବେ ଗଞ୍ଜାରେ ଦେଖା ଦେଵା ଵିଭିନ୍ନ ପ୍ରାକୃତିକ ଵିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରେ ଗଞ୍ଜାର ସେହି ପ୍ରଳୟସଂକାଶ ଭୟାନକ ମହାମାରୀ ଓ ମରୁଡ଼ିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ଗ୍ରାମ୍ୟ ଲୋକମାନେ ଅନ୍ୟକୁ ଗାଳି ଦେଵାରେ ''ଗଞ୍ଜାମରୁଡ଼ି'' କଥା ଵ୍ୟଵହାର କରିଵାକୁ ଲାଗିଲେ ।
ଗଞ୍ଜାମରୁଡ଼ିକୁ ଲକ୍ଷଣାର୍ଥ ସର୍ଵନାଶ,ମହା ଵିପତ୍ତି ଵା ଧ୍ୱଂସକାରୀ ମହାମାରୀ ଅର୍ଥରେ ଲୋକେ ଵ୍ୟଵହାର କରି ସେହି ଦୁଃଖ ଦୁର୍ଵିପାକରେ ପଡ଼ି ମର ବୋଲି ଗାଳି ଦେଲେ । ଗଞ୍ଜା ନଗରର ତତ୍କାଳୀନ ଲୋକେ ଆଜି ଆଉ ଧରା ପୃଷ୍ଠରେ ନାହାନ୍ତି,ସେ କାଳର ସେ ଦୁର୍ଦ୍ଦିନକୁ ମନେ ରଖିଵା ଭଳି କୌଣସି ଵିଶେଷ ଆୟୋଜନ ମଧ୍ୟ ହୋଇନାହିଁ । ତେବେ ତହିଁର ସ୍ମୃତି ସ୍ଵରୂପ ରହି ଯାଇଛି ଏଇ ଗଞ୍ଜାମରୁଡ଼ି ଶବ୍ଦ ।
ନିଃସନ୍ଦେହ ଗଞ୍ଜା ନଗରକୁ ଓଡ଼ିଶାର ପମ୍ପାଇ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେଵ ନାହିଁ । ତେବେ ଇଟାଲୀର Pompei ନଗର ୭୯ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ଲାଵା ଉଦ୍ଗିରଣ ଯୋଗୁଁ ଧ୍ଵଂସ ପାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଶାର ଗଞ୍ଜା ନଗର ମହାମାରୀ ଓ ମରୁଡ଼ି ଯୋଗୁଁ ଧ୍ଵଂସ ପାଇ ଯାଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଆମ ଗଞ୍ଜା ନଗର କିନ୍ତୁ ପମ୍ପାଇ ନଗର ଭଳି କାଳ ଆଗରେ ହାରି ଯାଇନାହିଁ ଵରଂ ଆଉ ଥରେ ଅଣ୍ଟା ସଳଖି ଆଉଥରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଛି । ଆଜି ସେ ଗଞ୍ଜାନଗରକୁ ଗଞ୍ଜାମ ସହର କୁହାଯାଉଛି । ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଆଜି ବି ଗଞ୍ଜାମନଗର ନାମରେ ପ୍ରାଚୀନ କଳିଙ୍ଗ ଦେଶରେ ଏହି ନଗରଟି ତିଷ୍ଠି ରହିଛି ।
(ତଥ୍ୟ ଉତ୍ସ — ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୋଷ)
No comments:
Post a Comment