ଏହି ପୃଥିଵୀରେ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେତେ ମଣିଷ ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି? ଏହା ଏକ ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନ ଯାହା ଆମକୁ ଆମର ଅସ୍ତିତ୍ୱର ଵିଶାଳ ପରିଦୃଶ୍ୟରେ ଆମ ନିଜର ସ୍ଥାନ ଵିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରିଵାକୁ ବାଧ୍ୟ କରେ । ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁସାରେ, ଗତ ୫୦,୦୦୦ ଵର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ପୃଥିଵୀରେ ମୋଟାମୋଟି ପ୍ରାୟ ୧୦୮ ବିଲିୟନ ମଣିଷ ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି । ଏହି ସଂଖ୍ୟା, ଆଜିର ୮ ବିଲିୟନ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୧୩ ଗୁଣରୁ ଅଧିକ ଅଟେ ।
୧୦୮ ବିଲିୟନର ସଂଖ୍ୟା ଶୁଣିଵାକୁ ବହୁତ ବଡ଼ ଲାଗୁଛି, କିନ୍ତୁ ଏହା ପଛରେ ଏକ ତିକ୍ତ ସତ୍ୟ ଲୁଚି ରହିଛି । ଏହି ଅଧ୍ୟୟନଗୁଡ଼ିକର ମୁଖ୍ୟ ଆଧାର ହେଉଛି ଐତିହାସିକ ଜନସାଂଖ୍ୟିକୀ ସର୍ଵେକ୍ଷଣ(Historical Demographic Surveys), ମୃତ୍ୟୁ ହାର (Mortality Rate) ଓ ଆନୁବଂଶିକ ଅଧ୍ୟୟନ (Genetic Studies) । ପ୍ରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ମଧ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ତଥ୍ୟ ପ୍ରମୁଖତାର ସହ ଉଭା ହୁଏ - ପୂର୍ଵ କାଳରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଶିଶୁ ମୃତ୍ୟୁ ହାର । ଏହାକୁ ବୁଝିଵା ପାଇଁ ଆମକୁ ବହୁତ ପଛକୁ ଯିଵାର ଆଵଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ମାତ୍ର ଦୁଇ-ତିନି ପିଢ଼ି ପୂର୍ଵେ ମଧ୍ୟ, ଆମ ଗାଁ ଗଣ୍ଡାମାନଙ୍କରେ ଶିଶୁମୃତ୍ୟୁ ସାଧାରଣ ଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଯଦି ଗୋଟିଏ ପରିଵାରରେ ୫ଟି ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ନେଉଥିଲେ, ତେବେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ହିଁ ପ୍ରାପ୍ତଵୟସ୍କ ହେଵା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଞ୍ଚି ରହୁଥିଲେ ।
ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଏହି ହାର ଆହୁରି ଭୟଙ୍କର ଥିଲା । ଚିକିତ୍ସା ସୁଵିଧାର ଅଭାବ, ପ୍ଲେଗ ଓ ହଇଜା ପରି ସଂକ୍ରାମକ ରୋଗ, ନିରନ୍ତର ଯୁଦ୍ଧ, ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏଵଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଵିପର୍ଯ୍ୟୟ ଯୋଗୁଁ ଶୈଶଵ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଵିପଦପୂର୍ଣ୍ଣ ସମୟ ହେଉଥିଲା । ଆଦିମାନଵ କାଳରେ ତ ପରିସ୍ଥିତି ଆହୁରି ଵିକଟ ଥିଲା । ଇତିହାସରେ ହୋଇଥିଵା ଅଧାରୁ ଅଧିକ ମଣିଷ ନିଜ ପାଦରେ ଚାଲିଵା ଶିଖିଵା ପୂର୍ଵରୁ ହିଁ କାଳର କୋଳରେ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଶୋଇ ପଡ଼ିଛନ୍ତି ।
ଏହି କଠୋର ଵାସ୍ତଵତା ଵିଷୟରେ ଵିଚାର କଲେ ପୁଣି ଏକ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ - ପ୍ରକୃତରେ ଏମିତି କ’ଣ ଅଛି ଯାହା ଆମକୁ "ମଣିଷ" ରୂପେ ପରିଚିତ କରୁଅଛି ?
ଜୀଵନ-ଵୃକ୍ଷରେ ଆମର ସବୁଠାରୁ ନିକଟତମ ସହସମ୍ବନ୍ଧୀ ସିମ୍ପାଞ୍ଜୀ ସହିତ ଆମର ୯୬ ରୁ ୯୮ ପ୍ରତିଶତ ଜୀନୋମ (Genome) ମେଳ ଖାଏ । ଏବେ ଯେହେତୁ ମଣିଷ ଓ ସିମ୍ପାଞ୍ଜୀ ଉଭୟଙ୍କର ପ୍ରାୟ ୨୦,୦୦୦ ଜିନ୍ ଅଛି, ଆସନ୍ତୁ ଆମେ ଏକ ସ୍ଥୂଳ ଆକଳନ ଭାବରେ ଧରିନେଵା ଯେ ମଣିଷ ମଧ୍ୟରେ ଜିନ୍ର ପ୍ରକାଶନ ଏଵଂ ଵିଶେଷ ଵ୍ୟଵସ୍ଥା ମଧ୍ୟ ସିମ୍ପାଞ୍ଜୀଠାରୁ ଅତ୍ୟଳ୍ପେ ଦୁଇ ପ୍ରତିଶତ ଭିନ୍ନ। ଅର୍ଥାତ୍ ୨୦,୦୦୦ ରୁ ୨% ଵା ପ୍ରାୟ ୪୦୦ ଜିନ୍ ଏପରି ରହିଛି ଯାହା ଆମକୁ "ମାନଵ" କରିଥାଏ। .
ଏହି ୨% ପ୍ରାୟ ୪୦୦ ଵିଶିଷ୍ଟ ଜୀନ୍ସ ସହ ସମାନ, ଯାହାର ଵିଶେଷ ଵ୍ୟଵସ୍ଥା ଏଵଂ ଅଭିଵ୍ୟକ୍ତି ଆମକୁ ଭାଷା, ଚେତନା, ଅମୂର୍ତ ଚିନ୍ତନ ଓ ସଂସ୍କୃତି ପରି କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।
ଏବେ ଗଣିତର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଦେଖନ୍ତୁ । ଏହି ୪୦୦ ଜୀନ୍ସକୁ କେତେ ଅନୁପମ ଉପାୟରେ ଵ୍ୟଵସ୍ଥା କରାଯାଇପାରିବ? ଏହାର ଉତ୍ତର ହେଉଛି ୪୦୦ ! ଅର୍ଥାତ୍ ୪୦୦ର ଫାକ୍ଟୋରିୟାଲ ଯାହା ପ୍ରାୟ ଏକ ଅକଳ୍ପନୀୟ ସଂଖ୍ୟା : ୨.୪୨ × ୧୦ ^ ୮୬୮ ହେଵ । ସରଳ ଶବ୍ଦରେ କହିଲେ 2 ପରେ 868 ଶୂନ୍ଯ !!!
ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ଥିଵା ପରମାଣୁଗୁଡ଼ିକର ମୋଟ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଅନେକ, ଅନେକ ଗୁଣ ଵିଶାଳ । ଏହାର ଅର୍ଥ ହେଲା, ଆମର ଵର୍ତ୍ତମାନର ଡିଏନଏ ଆଧାରରେ ୨.୪୨ × ୧୦ ^ ୮୬୮ର ଅଧିକ ପ୍ରକାରର "ଵିଶିଷ୍ଟ ମନୁଷ୍ୟ" ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରିଵ ।
ଆମ ପ୍ରଜାତିର ଏହି ଅସୀମ କ୍ଷମତା ଯେତେବେଳେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଵିଶାଳ ସମୟ-ଚକ୍ର ସମ୍ମୁଖରେ ରଖାଯାଏ, ତେବେ ଆଉ ଏକ ସତ୍ୟ ଉଜାଗର ହୁଏ । ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଅନୁମାନ କରନ୍ତି ଯେ ଆଗାମୀ ୧୦୦ ଟ୍ରିଲିୟନ ଵର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଶେଷ ତାରା ମଧ୍ୟ ତା’ର ଇନ୍ଧନ ଜାଳି ଲିଭିଯିବ । ତା’ପରେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର "ଉଷ୍ମା ମୃତ୍ୟୁ" (Heat Death) ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ ହେଵ, ସବୁଆଡ଼େ ଶକ୍ତିର ସ୍ତର ସମାନ ହେଵ ଏଵଂ ଆଉ କିଛି ମଧ୍ୟ "ପ୍ରକଟିତ ହେଵା" ସମ୍ଭଵ ହେଵ ନାହିଁ । ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଏହି ଆୟୁ ପ୍ରାୟ ୧୦^୧୦୦ ଵର୍ଷ ବୋଲି ମନେ କରାଯାଏ ।
ଏବେ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତୁ, ଯଦି ଭଵିଷ୍ୟତରେ ପ୍ରତି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ୧୦ ବିଲିୟନ ମଣିଷ ମଧ୍ୟ ଜନ୍ମ ନିଅନ୍ତି (ଯାହା ଏକ ଅସମ୍ଭଵ କଳ୍ପନା), ତେବେ ମଧ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜନ୍ମ ନେଉଥିଵା ମଣିଷଙ୍କ ମୋଟ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୧୦^୧୧୭ ହିଁ ହେଵ । ଏହି ସଂଖ୍ୟା, ୧୦^୮୬୮ ତୁଳନାରେ ନଗଣ୍ୟ, ବାଲିର କଣିକା ସାମ୍ନାରେ ମହାସାଗର ପରି । ଏହାର ସିଧାସଳଖ ଅର୍ଥ ହେଉଛି:
"ଯେଉଁ ମଣିଷମାନେ ଜନ୍ମ ନେଇପାରିଥାନ୍ତେ, ସେତିକି ସଂଖ୍ୟକ ମଣିଷ କେବେ ଜନ୍ମ ହିଁ ନେବେ ନାହିଁ ।"
ଅସ୍ତିତ୍ୱର ଏହି ଗହନ ସତ୍ୟ ଆମକୁ ଏକ ଗଭୀର ଦାର୍ଶନିକ ଦିଗ ଆଡ଼କୁ ନେଇ ଯାଇଥାଏ । ଆମେ କେଵଳ ସେହି କୋଟି କୋଟି ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଛୁ ଯେଉଁମାନେ ଇତିହାସର ନିର୍ମମ ପରିସ୍ଥିତିରୁ ବଞ୍ଚି ପ୍ରାପ୍ତଵୟସ୍କ ହୋଇଛନ୍ତି ପୁଣି ଆମେ ସେହି ଟ୍ରିଲିୟନ ଟ୍ରିଲିୟନ ସମ୍ଭାଵିତ ମଣିଷଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଅଛୁ ଯାହାଙ୍କୁ ଅସ୍ତିତ୍ୱରେ ଆସିଵାର ସୁଯୋଗ ମିଳିଛି । ତେଣୁ ଆମର ବଞ୍ଚିଯାଇ ଏତେ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜୀଵିତ ରହିଵା ଏକ ସାଂଖ୍ୟିକ ଚମତ୍କାର ।
ମହାନ ଖଗୋଳ ବିଜ୍ଞାନୀ କାର୍ଲ ସାଗାନ ଵଏଜର୍ ଯାନ ଦ୍ଵାରା ଦୂରରୁ ଉତ୍ତୋଳିତ ପୃଥିଵୀର ଏକ ଫଟୋ, "Pale Blue Dot"କୁ ଦେଖି ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ "Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space (1994)"ରେ ଲେଖିଥିଲେ:
“Look again at that dot. That's here. That's home. That's us. On it everyone you love, everyone you know, everyone you ever heard of, every human being who ever was, lived out their lives. The aggregate of our joy and suffering, thousands of confident religions, ideologies, and economic doctrines, every hunter and forager, every hero and coward, every creator and destroyer of civilization, every king and peasant, every young couple in love, every mother and father, hopeful child, inventor and explorer, every teacher of morals, every corrupt politician, every 'superstar,' every 'supreme leader,' every saint and sinner in the history of our species lived there—on a mote of dust suspended in a sunbeam.”
ତେଣୁ ଏ ପୃଥିଵୀ ଯେମିତି ଦୁର୍ଲଭ ଆମର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ଦୁର୍ଲଭ ଓ ମୂଲ୍ୟଵାନ ଅଟେ । ଇତିହାସରେ ଯେଉଁମାନେ ହଜିଗଲେ, ସେମାନେ ଆମକୁ ଜୀଵନର ମୂଲ୍ୟ ସ୍ମରଣ କରାଇଥାନ୍ତି । ଭଵିଷ୍ୟତରେ ଯେଉଁମାନେ ଅଜନ୍ମା ରହିଯିବେ, ସେମାନେ ଆମକୁ ଆମର ନିଜର ଅନୁପମ କ୍ଷମତାର ଅନୁଭଵ କରାଇଥାନ୍ତି । ତେଣୁ, ଆମର ଜୀଵିତ ହେଵା, ଚିନ୍ତା କରିଵା, ପ୍ରେମ କରିଵା ଓ ଅନୁଭଵ କରିଵା ହିଁ ନିଜେ ଏକ ସଫଳତା । ଆମେ ସେହି ଅସଂଖ୍ୟ ସମ୍ଭାଵନାଙ୍କର ପ୍ରତିନିଧି ଯାହାଙ୍କୁ କେବେ ପ୍ରକଟ ହେଵାର ସୁଯୋଗ ମିଳିନଥିଲା । ଆମର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦକ୍ଷେପ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚିନ୍ତା, ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ମ ସେହି ଅସାଧାରଣ ସୌଭାଗ୍ୟର ସମ୍ମାନ ହେଵା ଉଚିତ ଯାହା ଆମକୁ "ପ୍ରକଟିତ ହେଵା" ପାଇଁ ମିଳିଛି । ଅତଏଵ୍, କେବେହେଲେ ବି ନିଜ ଜୀଵନକୁ ତୁଚ୍ଛ ଭାବି କୁହନ୍ତୁ ନାହିଁ ଯେ
"ଛାର ଭାଗ୍ୟ ମୋର ପିହିତ ପାଷାଣେ,
ମୋ ଜୀଵନ ଗଢ଼ା ଅନ୍ୟ ଉପାଦାନେ ।
ଚିର ହାହାମୟ ଏ ଛାର ଜୀଵନ,
ଜୀଵନ ନୁହଇ ଜୀଵନ୍ତ ମରଣ ।(ଚିଲିକା, ରାଧାନାଥ)
ଆପଣଙ୍କ ଜୀଵନ ବହୁତ ମୂଲ୍ୟଵାନ ତେଣୁ ଭାଗଵତର ଵାଣୀ ଅନୁସାରେ ସମାଜ କଲ୍ୟାଣରେ ପ୍ରାଣୀ କଲ୍ୟାଣରେ ତହିଁର ସଦୁପଯୋଗ କରନ୍ତୁ
"ଧନ୍ୟ ଜୀଵନ ଏ ଜଗତେ ।
ଯେ ପ୍ରାଣ ଧରେ ପ୍ରାଣୀହିତେ ॥(୧୧ ସ୍କ.)"
ଏହି ଭାଗଵତଵାଣୀକୁ ସାକାର କରି ଆମକୁ ମିଳିଥିଵା ଦୁର୍ଲଭ ଜୀଵନକୁ ଧନ୍ୟ କରି ସଫଳ କରି ପ୍ରାଣୀ ହିତରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଵା ଆମର ଜୀଵନ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଵା ଆଵଶ୍ୟକ ।
ଭୀମ ଭୋଇ ସପ୍ତବିଂଶ ବୋଲିରେ ସେଥିପାଇଁ କହି ଯାଇଛନ୍ତି
“ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଆରତ ଦୁଃଖ ଅପ୍ରମିତ ଦେଖୁ ଦେଖୁ କେବା ସହୁ,
ମୋ ଜୀଵନ ପଛେ ନର୍କେ ପଡ଼ିଥାଉ ଜଗତ ଉଦ୍ଧାର ହେଉ ।”
ତେଣୁ ଯେଉଁ ଦୁର୍ଲଭ ଜୀଵନ ମିଳିଛି ତାହାର ସଦୁପଯୋଗ କରନ୍ତୁ କାରଣ ଅନେକ ଅଜନ୍ମାଙ୍କୁ
ସେ ସୁଯୋଗ ମିଳିନାହିଁ ଏଵଂ ଆଗକୁ ଅନେକ ଅଜନ୍ମାଙ୍କୁ ମିଳିଵ ନାହିଁ ମଧ୍ୟ କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଭାଗ୍ୟଵାନ ସେଥିପାଇଁ ଆପଣଙ୍କୁ ଏ ଦୁର୍ଲଭ ଜୀଵନ ମିଳିଅଛି ।
(ଅଜନ୍ମା : ଯିଏ ଜନ୍ମ ହୁଏ ନାହିଁ ପୁଣି ଯାହାର ଜନ୍ମ ହୋଇପାରିନାହିଁ। ଏ ଶବ୍ଦର ଏକାଧିକ ଅର୍ଥ ଅଛି ତେବେ ଏଠାରେ ଜନ୍ମ ଲଭିଵାକୁ ସୁଯୋଗ ପାଇନଥିଵା ମନୁଷ୍ୟଙ୍କୁ ଅଜନ୍ମା ବୋଲାଯାଇଛି)
