•ଆମ ସୌରଜଗତର କାହାଣୀ: ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଜନ୍ମ, ଜୀଵନ ଓ ଭଵିଷ୍ୟତ•

ସୌରଜଗତର କାହାଣୀ ଏକ ମହାକାଵ୍ୟ ପରି ରୋମାଞ୍ଚକର ଏଵଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ପାତ୍ର ଓ ମହାନାୟକ ଅଟନ୍ତି । ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ୪୬୦ କୋଟି (୪.୬ ବିଲିୟନ) ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ଆମ ସୌରଜଗତର କାହାଣୀ ଆରମ୍ଭ ହେଲା। ସେତେବେଳେ ଆମ ସୌରଜଗତରେ ଏକ ମହାକାଶୀୟ ନେବୁଲା (nebula) ଥିଲା । ଏହି ନେବୁଲାରେ ଧୂଳି ଓ ଗ୍ୟାସର ଵିଶାଳ ମେଘ ଥିଲା। ଉକ୍ତ ନେବୁଲାଟି ସମ୍ଭଵତଃ ଏକ ଆଖପାଖ ସୁପରନୋଵା ଵିସ୍ଫୋରଣର ଆଘାତ ତରଙ୍ଗ ଦ୍ବାରା ସଙ୍କୁଚିତ ହେଲା। ଏହି ସଙ୍କୋଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ନେବୁଲାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାଗ ଘନୀଭୂତ ହେଲା ।‌ ନେବୁଲାର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାଗ ସଙ୍କୁଚିତ ହେଵା ସହ ଗରମ ହେଲା ଏଵଂ ଏକ ପ୍ରୋଟୋଷ୍ଟାର (protostar) ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଜନ୍ମ ହେଲା। ଏହି ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଅସ୍ଥିର, ଗରମ ଓ ଘୂର୍ଣ୍ଣମାନ ଗ୍ୟାସର ଗୋଲକ ଥିଲେ।

ଏହାର ପ୍ରାୟ ୧ କୋଟି ଵର୍ଷ ପରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କେନ୍ଦ୍ରରେ ତାପମାତ୍ରା ଓ ଚାପ ଏତେ ଵୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଯେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟ ଫ୍ୟୁଜନ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଯାହା ହିଲିୟମରେ ପରିଣତ ହେଲା। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଏକ ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ ତାରକା (main sequence star) ରୂପେ ସ୍ଥିରତା ଦେଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ଆଜି ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ G2V ଶ୍ରେଣୀର ତାରକା ଅଟନ୍ତି, ତେଣୁ ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ yellow dwarf ତାରକା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଜନ୍ମ ସହିତ ନେବୁଲାର ଅଵଶିଷ୍ଟ ଧୂଳି ଓ ଗ୍ୟାସ ଏକ ଚକ୍ରାକାର ଡିସ୍କ (protoplanetary disk) ରୂପେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଚାରିପାଖରେ ଘୂରିଲା। ଏହି ଡିସ୍କରୁ ପ୍ରଥମେ ଜନ୍ମ ହେଲା ଵୃହସ୍ପତି । ପ୍ରାୟ ଅଧିକାଂଶ ନକ୍ଷତ୍ର ମଣ୍ଡଳରେ ପ୍ରଥମେ ଵୃହସ୍ପତି ପରି ଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି ହୁଅନ୍ତି । ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ହଜାର ହଜାର ସୌରମଣ୍ଡଳରେ ଯେଉଁ Exoplanet ସବୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି ତନ୍ମଧ୍ୟରେ ଵୃହସ୍ପତି ଓ ତାହାଠାରୁ ବଡ଼ ଭୀମକାୟ ଗ୍ରହ ନିଜ ନକ୍ଷତ୍ର ନିକଟରେ ହିଁ ପରିକ୍ରମଣ କରୁଥିଵା ଦେଖାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଗ୍ରହ ନିଜ ତାରକାଠାରୁ ଦୂରରେ ଗଠିତ ହୁଏ ଏଵଂ ଧିରେ ଧିରେ ସେ ନିଜ ଆଖପାଖରେ ଥିଵା ଗ୍ୟାସ୍ ଗ୍ରହାଣୁ ଓ ଛୋଟ ଗ୍ରହଙ୍କୁ ଭକ୍ଷଣ କରି ଆପଣା ତାରକାର ନିକଟତର ହୋଇଥାଏ । ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳର ଆରମ୍ଭରେ ଵୃହସ୍ପତି ବି ସେଇଭଳି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଟିକଟତର ହେଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲା କିନ୍ତୁ ପରଵର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵା ଶନି ନିଜର ଗୁରୁତ୍ବାକର୍ଷଣ ବଳରେ ଵୃହସ୍ପତିକୁ ଏଥିରୁ ନିଵୃତ୍ତ କରିଵାରେ ସଫଳ ହୋଇଗଲା ।‌ ଏହାପରେ ପରେ ୟୁରାନସ୍ ଓ ନେପଚୁନ ଭଳି ଗ୍ରହ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ।‌ ଶନି ଓ ୟୁରାନସ୍ ଭଳି ଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକର ମାଧ୍ୟାକର୍ଷଣ ଶକ୍ତି ଯୋଗୁଁ ଵୃହସ୍ପତିର ପରିକ୍ରମଣ ପଥ ସ୍ଥାୟୀ ହୋଇଗଲା । ଫଳତଃ ଵୃହସ୍ପତି ଯେଉଁ ଗ୍ୟାସ୍ ଓ ଗ୍ରହାଣୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇଥିଲା ସେଥିରୁ ବୁଧ,ଶୁକ୍ର,ପୃଥିଵୀ ଓ ମଙ୍ଗଳ ପରି ଗ୍ରହ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା । 

ଆମ ପୃଥିଵୀ ପ୍ରାୟ ୪୫୪ କୋଟି ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ଗଠିତ ହେଲା, ଏଵଂ ଏହାର ଜଳ, ଵାୟୁମଣ୍ଡଳ, ଓ ଜୀଵନର ଆରମ୍ଭ ପରଵର୍ତ୍ତୀ କୋଟି କୋଟି ଵର୍ଷରେ ହେଇଥିଲା। ପୃଥିଵୀରେ ଜୀଵନ ପ୍ରାୟ ୩.୮ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଆରମ୍ଭ ହେଲା ଆଉ ସେତେବେଳେ ଅଣୁଜୀଵ ପୃଥିଵୀରେ ଦେଖାଦେଲେ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ତା’ର ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ରହିଛି, ଯାହା ପ୍ରାୟ ୧୦୦୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଵ। ଏହି ଦଶହଜାର କୋଟି ଵର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ୪୬୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ସରି ସାରିଛି ଏଵଂ ଆହୁରି ୫୪୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ରହିଛି । ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ହାଇଡ୍ରୋଜେନକୁ ହିଲିୟମରେ ପରିଣତ କରୁଛନ୍ତି, ଯାହା ତାଙ୍କ ଶକ୍ତିର ମୂଳ ଉତ୍ସ। ଏହି ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସ୍ଥିର ରହିଛନ୍ତି, ଯାହା ପୃଥିଵୀରେ ଜୀଵନର ଵିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିଵେଶ ପ୍ରଦାନ କରିଛି। କିନ୍ତୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା ପ୍ରତି କୋଟିଏ ଵର୍ଷରେ ୧% ହାରରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଵୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ଆରମ୍ଭରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉଜ୍ଜ୍ବଳତା ଆଜି ଅପେକ୍ଷା କମ୍ ଥିଲା ଯାହା ଗତ ୪୦୦ କୋଟି ଵର୍ଷରେ ଅନେକାଂଶରେ ଵୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଗଵେଷକମାନେ କେତେକ ପ୍ରମାଣ ଆଧାରରେ କୁହନ୍ତି ଆଗେ ପୃଥିଵୀ ପରି ଶୁକ୍ରଗହରେ ମଧ୍ୟ ଜଳ ଥିଲା କିନ୍ତୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଉଜ୍ଜ୍ଵଳତା ନିରନ୍ତର ଵୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଏ ଗ୍ରହ ଏବେ ନର୍କରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । ଏଥିପାଇଁ ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଶୁକ୍ରକୁ ପୃଥିଵୀର Evil twin କୁହନ୍ତି କାରଣ ଯାହା ଶୁକ୍ର ସହିତ ଆଗରୁ ହୋଇଛି ତାହା ଭଵିଷ୍ୟତରେ ପୃଥିଵୀ ସହିତ ବି ହେଵାକୁ ଯାଉଛି । 

ତଥ୍ୟ କହେ ପ୍ରାୟ ୧୦୦ କୋଟି (୧ ବିଲିୟନ) ଵର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଵୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ଉତ୍ତାପ ଯୋଗୁଁ ପୃଥିଵୀର ସମୁଦ୍ର ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହେଵା ଆରମ୍ଭ ହେଵ, ଫଳତଃ ଜଟିଳ ଜୀଵନ (ମଣିଷ, ପଶୁ, ଗଛ ଆଦି) ଆଉ ପୃଥିଵୀରେ ରହିପାରିବେ ନାହିଁ । ତଥାପି, କିଛି ଅଣୁଜୀଵ (extremophiles) ୨୦୦-୩୦୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତିଷ୍ଠି ରହିବେ ।

  

ପ୍ରାୟ ୫୦୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ପରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଶେଷ ହେଵ । ସେତେବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କେନ୍ଦ୍ରରେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଶେଷ ହୋଇଯିଵ। ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଲାଲ ଦାନଵ ନକ୍ଷତ୍ର (red giant star)ରେ ପରିଣତ ହେବେ ଫଳତଃ ତାଙ୍କର ଆକାର ଶତଗୁଣ ଵୃଦ୍ଧି ପାଇଵ । ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧ ଖଗୋଳୀୟ ଏକକ (AU) ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଵିସ୍ତାର ଲଭି ବୁଧ ଓ ଶୁକ୍ରକୁ ଗିଳିଦେବେ । ତେବେ ପୃଥିଵୀର ଭାଗ୍ୟ ଅନିଶ୍ଚିତ । ହୁଏତ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଵାହ୍ୟ ସ୍ତରରେ ଘର୍ଷଣ ଯୋଗୁଁ ପୃଥିଵୀ ମଧ୍ୟ ଗିଳାଯାଇପାରେ କିମ୍ବା ଜଳିଯାଇଥିଵା ଏକ ମୃତଗ୍ରହ ରୂପେ ବଞ୍ଚିଯାଇପାରେ।

କିନ୍ତୁ ଯଦି ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପୃଥିଵୀ ବଞ୍ଚିଯାଏ ତେବେ ଏ ଗ୍ରହରେ ଜୀଵନ ରହିଵା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅସମ୍ଭଵ ହୋଇଯାଇଥିଵ । ଵାହ୍ୟ ଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକ (ବୃହସ୍ପତି, ଶନି) ଅଧିକ ଗରମ ହେବେ, କିନ୍ତୁ ସେ ଗ୍ରହମାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ଦୂରରେ ଅଵସ୍ଥିତ ଥିଵାରୁ ସମ୍ଭଵତଃ ଗିଳାଯିବେ ନାହିଁ। କିଛି ଦୂର ଉପଗ୍ରହ (ଯେପରି ବୃହସ୍ପତିର ଚନ୍ଦ୍ର ଇଉରୋପା) ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ଜୀଵନ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ହୋଇପାରନ୍ତି, ଯଦି ସେଠାରେ ଜଳ ତରଳ ଅଵସ୍ଥାରେ ରହେ।

ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଆକଳନ ଅନୁସାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଲାଲ ଦାନଵ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରଵେଶ କରିଵା ପରେ, ସେ ପ୍ରାୟ ୧୦୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ନିଜର ଵାହ୍ୟ ସ୍ତରଗୁଡ଼ିକୁ ନିର୍ଗତ କରି ଆଜିଠାରୁ ୬୪୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ପରେ ପ୍ଲାନେଟାରୀ ନେବୁଲା ସୃଷ୍ଟି କରିଵେ ।‌ ଏହା ଏକ ଚମତ୍କାର ମହାକାଶୀୟ ଦୃଶ୍ୟ ହେଵ, ଯେଉଁଥିରେ ଗ୍ୟାସ ଓ ଧୂଳିର ଏକ ଆଲୋକିତ ଵଳୟ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଘେରି ରହିଥିଵ। ଏ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅନେକ ହଜାର ଵର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଵ। ଏହି ସମୟରେ ସୌରଜଗତର ପୃଥିଵୀ ଓ ମଙ୍ଗଳ ପରି ଅନ୍ତଃସ୍ଥ ଗ୍ରହମାନ ଯଦି ବଞ୍ଚିଥାନ୍ତି ତେବେ ସେଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନଷ୍ଟ ହେବେ। ଵାହ୍ୟ ଗ୍ରହମାନ ଏକ ଶୀତଳ, ଅନ୍ଧକାର ଅଵସ୍ଥାରେ ରହିବେ, ଯେହେତୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଆଲୋକ ଓ ତାପ କ୍ଷୀଣ ହେଵ। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି G2V ତାରକାରେ ଦ୍ରଵ୍ୟର ପରିମାଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ଲାନେଟାରୀ ନେବୁଲା ପ୍ରାୟ ୧୦,୦୦୦ ରୁ ୫୦,୦୦୦ ଵର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲୁ ରହିଥାଏ ।

ପ୍ଲାନେଟାରୀ ନେବୁଲା ପରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ଶ୍ବେତ ଵାମନ ତାରକାରେ ପରିଣତ ହେଵେ, ଯାହା ପୃଥିଵୀ ଆକାରର ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଘନ ତାରକା ହେଵ ଏଵଂ ଏହାର ଦ୍ରଵ୍ୟମାନ(Mass) ଵର୍ତ୍ତମାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଅଧା ହେଵ। ଏହି ଅଵସ୍ଥାରେ ଶ୍ଵେତ ଵାମନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଉ ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟ ଫ୍ୟୁଜନ କରିବେ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଅଵଶିଷ୍ଟ ତାପ ନିର୍ଗତ କରି ଧୀରେ ଧୀରେ ଶୀତଳ ହେଵେ। ଶ୍ବେତ ଵାମନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ଷୀଣ ଆଲୋକ ନିର୍ଗତ କରିଵେ, ଯାହା ସୌରଜଗତକୁ ଅନ୍ଧକାର ଓ ଶୀତଳ କରିଦେଵ। ଵାହ୍ୟ ଗ୍ରହ ଓ ଧୂମକେତୁ ଏକ ହିମାୟିତ ଅଵସ୍ଥାରେ ରହିଵେ ଏଵଂ କୌଣସି ଜୀଵନ ସେତେବେଳେ ସୌରଜଗତରେ ତିଷ୍ଠିଵା ଅସମ୍ଭଵ ହେଵ ।‌

ଏହି ଶ୍ଵେତ ଵାମନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାୟ ଟ୍ରିଲିୟନ୍ (୧୦,୦୦୦ କୋଟି) ଵର୍ଷ ଵା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିବେ । ଶ୍ବେତ ଵାମନ ଭାବେ କିଛି ଟ୍ରିଲିୟନ (୧୦^୧୨) ଵର୍ଷ ଧରି ରହି ଶୀତଳ ହେଵା ପରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ କୃଷ୍ଣ ଵାମନ (black dwarf) ରୂପେ ପରିଣତ ହେବ। ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଆଉ କୌଣସି ଆଲୋକ ଵା ତାପ ନିର୍ଗତ କରିବେ ନାହିଁ, ଏଵଂ ସେତେବେଳେ ସେ ଶୀତଳ, ଅନ୍ଧକାର ଓ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଵସ୍ତୁ ହୋଇ ରହିଯିବେ । ତେବେ, ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପହଞ୍ଚିଵା ପାଇଁ ଆଵଶ୍ୟକ ସମୟ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଵର୍ତ୍ତମାନ ବୟସ (୧୩.୮ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ) ତୁଳନାରେ ଅନେକ ଗୁଣ ଅଧିକ, ତେଣୁ ଏହା ଏକ ତାତ୍ତ୍ବିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅଟେ। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ପରି ନକ୍ଷତ୍ରକୁ ବ୍ଲାକ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫ ହେଵାକୁ ୧୦¹⁵ ଵର୍ଷ ଲାଗେ, ତେଣୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ୧୩୮୦ କୋଟି ଵର୍ଷ ଵୟସ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ । ଏହି କାରଣରୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ବ୍ଲାକ୍ ଡ୍ୱାର୍ଫ ଆମକୁ ମିଳିନାହିଁ।ଏତଦଵ୍ୟତୀତ ଆଲୋକଵିହୀନ ଅତି ପ୍ରାଚୀନ black dwarf ତାରକା ଠାବ କରିଵା ମଧ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟକର କାର୍ଯ୍ୟ । 

ତେବେ ଏତେ ସବୁ ପଢ଼ିଵା ପରେ କେହି କେହି ପଚାରି ପାରନ୍ତି 

ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଆଗକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସହିତ କ'ଣ ହେଵାକୁ ଯାଉଛି ତାହା କେମିତି କହିପାରୁଛନ୍ତି? 

ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ସୌରଜଗତର ଭଵିଷ୍ୟତରେ ଘଟିଵାକୁ ଯାଉଥିଵା ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଵିଭିନ୍ନ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତି ଓ ତଥ୍ୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ଭଵିଷ୍ୟଵାଣୀ କରିପାରୁଛନ୍ତି ।‌ ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ତାରକାଗୁଡ଼ିକର ଜୀଵନଚକ୍ରକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ଏକ ସୁନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ତାତ୍ତ୍ବିକ ମଡେଲ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି। ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ G2V ଶ୍ରେଣୀର ତାରକା (ହଳଦିଆ ବାମନ) ଏଵଂ ଏହା ପରି ଅନ୍ୟ ତାରକାଗୁଡ଼ିକର ଜୀଵନଚକ୍ର ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଛି। ଏହି ମଡେଲ ଅନୁସାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରି ତାରକାମାନେ ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ (main sequence), ଲାଲ ଦାନଵ (red giant), ପ୍ଲାନେଟାରୀ ନେବୁଲା, ଓ ଶ୍ବେତ ବାମନ (white dwarf) ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଅଗ୍ରସର ହୁଅନ୍ତି। ଏହି ପର୍ଯ୍ୟାୟଗୁଡ଼ିକୁ ଗାଣିତିକ ଗଣନା ଓ ଭୌତିକ ନିୟମ (ଯେପରି ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟ ଫ୍ୟୁଜନ, ଗୁରୁତ୍ବାକର୍ଷଣ, ଓ ତାପଗତିଵିଜ୍ଞାନ) ଆଧାରରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ହାଇଡ୍ରୋଜେନରୁ ହିଲିୟମ ନିର୍ମାଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା (nuclear fusion) ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ। ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଦ୍ରଵ୍ୟମାନ, ରାସାୟନିକ ଗଠନ (୭୩.୫% ହାଇଡ୍ରୋଜେନ, ୨୩.୮% ହିଲିୟମ), ଓ ଫ୍ୟୁଜନ ହାର ଅନୁସାରେ ଗଣନା କରିଛନ୍ତି ଯେ ସୂର୍ଯ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ପ୍ରାୟ ୧୦ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ ଚାଲିଵ। ଵର୍ତ୍ତମାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ୪.୬ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ ବୟସରେ ଅଛନ୍ତି, ତେଣୁ ଏହି ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ ଆହୁରି ୫ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ ଚାଲିଵ। ଏହା ପରେ ହାଇଡ୍ରୋଜେନ ଶେଷ ହେଲେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଲାଲ ଦାନଵରେ ପରିଣତ ହେବେ। ଆଧୁନିକ କମ୍ପ୍ୟୁଟର ସିମୁଲେସନ ଵ୍ୟଵହାର କରି ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରି ତାରକାମାନଙ୍କର ଵିକାଶକୁ ମଡେଲ କରନ୍ତି। ଏହି ସିମୁଲେସନଗୁଡ଼ିକ ଗୁରୁତ୍ବାକର୍ଷଣ, ତାପମାତ୍ରା, ଚାପ, ଓ ରାସାୟନିକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ଆଧାର କରି ତାରକାର ଭଵିଷ୍ୟତ ପର୍ଯ୍ୟାୟଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଏହା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଲାଲ ଦାନଵ, ପ୍ଲାନେଟାରୀ ନେବୁଲା, ଓ ଶ୍ବେତ ଵାମନ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ସମୟ ଓ ପ୍ରଭାବ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଵାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଦୂରଵର୍ତ୍ତୀ ତାରକାମାନଙ୍କୁ ( ସୂର୍ଯ୍ୟ ପରି ଵା ଅନ୍ୟ ଶ୍ରେଣୀର) ଟେଲିସ୍କୋପ (ଯେପରି ହବଲ, ଜେମ୍ସ ୱେବ) ମାଧ୍ୟମରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରି ସେଗୁଡ଼ିକର ଜୀଵନଚକ୍ରର ଵିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ (ଯେମିତି ଲାଲ ଦାନଵ, ଶ୍ବେତ ଵାମନ, ପ୍ଲାନେଟାରୀ ନେବୁଲା) ଦେଖିଛନ୍ତି। ଏହି ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଭଵିଷ୍ୟତ ଵିଷୟରେ ଧାରଣା ଦେଇଛି। ଉଦାହରଣ ସ୍ବରୂପ, ଶ୍ବେତ ଵାମନ ତାରକାମାନଙ୍କର ଗଠନ ଓ ଶୀତଳ ହେଵାର ହାର ଅଧ୍ୟୟନ କରି ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଅନୁମାନ କରନ୍ତି ଯେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଶେଷରେ ଏକ କୃଷ୍ଣ ଵାମନରେ ପରିଣତ ହେବେ। ତେବେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର କୃଷ୍ଣ ବାମନ (black dwarf) ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଏକ ତାତ୍ତ୍ବିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ, କାରଣ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଵର୍ତ୍ତମାନ ଵୟସ (୧୩.୮ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ) ଏହା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ। ଶ୍ବେତ ଵାମନ ଶୀତଳ ହେଵାର ହାରକୁ ଗାଣିତିକ ଭାବେ ଗଣନା କରି ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଅନୁମାନ କରନ୍ତି ଯେ ଏହା ଟ୍ରିଲିୟନ (୧୦^୧୨) ଵର୍ଷରେ ହେଵ। ଏହା ଭୌତିକ ନିୟମ ଓ ଥର୍ମୋଡାଇନାମିକ୍ସ ଉପରେ ଆଧାରିତ।

ତେବେ ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ କେମିତି ଜାଣିଲେ ଯେ ସୂର୍ଯ୍ୟ G2V ଶ୍ରେଣୀର ତାରକା ? 

ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରାଲ୍ ଵିଶ୍ଳେଷଣ ଓ ଷ୍ଟେଲାର ଶ୍ରେଣୀକରଣ ପ୍ରଣାଳୀ ଆଧାରରେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ G2V ତାରକା ଭାବେ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଆଲୋକକୁ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରୋସ୍କୋପୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟରୁ ନିର୍ଗତ ଆଲୋକକୁ ତାହାର ରଙ୍ଗ ଅନୁଯାୟୀ ଵିଭକ୍ତ କରାଯାଇ ଏକ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଏ। ସୂର୍ଯ୍ୟର ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍‌ରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଶୋଷଣ ରେଖା (absorption lines) ଦେଖାଯାଏ, ଯାହା ତାଙ୍କର ରାସାୟନିକ ଗଠନ ଓ ତାପମାତ୍ରା ସୂଚାଏ। ତାରକାଗୁଡ଼ିକୁ ସେଗୁଡ଼ିକର ତାପମାତ୍ରା ଓ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରାଲ୍ ଵୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଆଧାରରେ O, B, A, F, G, K, M ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍‌କୁ ହାର୍ଵାର୍ଡ ଶ୍ରେଣୀକରଣ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଥିଲା । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ପୃଷ୍ଠ ତାପମାତ୍ରା ପ୍ରାୟ 5,500 K (ଅର୍ଥାତ୍‌ 5,227°C) ହେଵାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ G ଶ୍ରେଣୀରେ ରଖାଯାଇଛି । G ଶ୍ରେଣୀରେ ଆହୁରି ଉପ-ଶ୍ରେଣୀ ଅଛି (0-9), ଏଵଂ ସୂର୍ଯ୍ୟ G2 ଶ୍ରେଣୀରେ ରହିଛନ୍ତି, ଯାହା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ତାପମାତ୍ରା ଓ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରାଲ୍ ରେଖାଗୁଡ଼ିକ ଆଧାରରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇଛି । ସେହିପରି G2Vରେ ଥିଵା ‘V’ ସୂଚାଏ ଯେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ ତାରକା (main sequence star), ତାଙ୍କର ଶକ୍ତି ହାଇଡ୍ରୋଜେନ୍‌ର ନ୍ୟୁକ୍ଲିୟ ସଂମିଶ୍ରଣ (nuclear fusion) ମାଧ୍ୟମରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ। ଏହା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଆଲୋକମୟତା (luminosity) ଏବଂ ଆକାର ଆଧାରରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି। ଅନ୍ୟ ତାରକାମାନଙ୍କର ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍ ସହ ସୂର୍ଯ୍ୟର ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରମ୍‌କୁ ତୁଳନା କରି ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲେ ଯେ ସୂର୍ଯ୍ୟ G2V ଶ୍ରେଣୀର ତାରକା ।ଏହି ଶ୍ରେଣୀକରଣ ମୋର୍ଗାନ-କୀନାନ (MK) ସିଷ୍ଟମ୍‌ ଉପରେ ଆଧାରିତ, ଯାହା ତାରକାମାନଙ୍କର ତାପମାତ୍ରା ଓ ଆଲୋକମୟତା ଅନୁଯାୟୀ ସେମାନଙ୍କୁ ଶ୍ରେଣୀବଦ୍ଧ କରେ। ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରାଲ୍ ଵୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ, ତାପମାତ୍ରା, ଓ ଆଲୋକମୟତା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ G2V ତାରକା ଭାବେ ସ୍ଥିର କରିଛି।

ତେଣୁ ସୌରଜଗତର କାହାଣୀ ଏକ ମହାକାବ୍ୟ ପରି, ଯହିଁରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ ନାୟକ ଭାବେ ଆମ ସୌରମଣ୍ଡଳର ଜନ୍ମ, ବିକାଶ ଓ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ପରିଚାଳନା କରୁଛନ୍ତି। ପ୍ରାୟ ୪.୬ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ଏକ ନେବୁଲାରୁ ଜନ୍ମ ନେଇ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏକ G2V ଶ୍ରେଣୀର ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମ ତାରକା ଭାବେ ସ୍ଥିରତା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ପୃଥିଵୀରେ ଜୀଵନର ଵିକାଶ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ପରିଵେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ସ୍ପେକ୍ଟ୍ରୋସ୍କୋପୀ, ଗାଣିତିକ ମଡେଲ ଓ ଅନ୍ୟ ତାରକାଙ୍କ ଅଧ୍ୟୟନ ମାଧ୍ୟମରେ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଶ୍ରେଣୀକରଣ ଓ ଭଵିଷ୍ୟତ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି। ଆଗାମୀ ୫.୪ ବିଲିୟନ ଵର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ କ୍ରମରେ ରହିବେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳତା ପୃଥିଵୀରେ ଜୀଵନକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିଵ। ପରଵର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଲାଲ ଦାନଵ, ପ୍ଲାନେଟାରୀ ନେବୁଲା, ଶ୍ୱେତ ଵାମନ, ଓ ଶେଷରେ କୃଷ୍ଣ ବାମନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପହଞ୍ଚି ଏକ ଶୀତଳ, ଅନ୍ଧକାର ଅବସ୍ଥାରେ ସୌରଜଗତକୁ ଛାଡ଼ି ଦେବେ। ଏହି ମହାକାଶୀୟ ଯାତ୍ରା ଆମକୁ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ଅସ୍ଥିରତା ଓ ଅସୀମ ରହସ୍ୟ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ । ସେହିପରି ପୃଥିଵୀରେ ଜୀଵନର ମୂଲ୍ୟ ଓ ସଂରକ୍ଷଣର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ମଧ୍ୟ ଆମ ସୌରଜଗତର ଏହି କାହାଣୀ ମନେ ପକାଇ ଦେଇଥାଏ।