•ଵିପ୍ଳଵୀ ଵୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ଓ ଅନୁଗୁଳର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ•

ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୩, ୧୮୪୮ରେ ଅନୁଗୁଳ ନଗରରେ ଜଣେ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କୁ ଇଂରେଜମାନେ ବନ୍ଦୀ କରି ନେଲାବେଳେ ଶହଶହ ନରନାରୀ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଆସି ତାଙ୍କୁ ଶେଷ ଦର୍ଶନ କଲେ । ଜୀଵନର ଭୟ ତ୍ୟାଗକରି ଏତେ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକ ରୁଣ୍ଡ ହୋଇ ଜଣେ ବନ୍ଦୀଙ୍କୁ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ଶେଷ ଵିଦାୟ ଦେଉଥିଵା ଦେଖି ଇଂରେଜ ସାମରିକ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଵିସ୍ମିତ ବିମୁଢ଼ ହେଲେ ‌। 

ସେ ଥିଲେ ଅନୁଗୁଳ ରାଜା ଵୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ,ବନ୍ଦୀ ହେଲାପରେ ସେ ଵୀରପରି ନିଜ ପ୍ରଜାକୂଳକୁ ସଂଵୋଧନ କରି କହିଥିଲେ

‘‘ପ୍ରଜାମାନେ ! ନିଜ ମାତୃଭୂମି ରକ୍ଷାର ଦାୟିତ୍ୱ ମୁଁ ତୁମମାନଙ୍କ ହାତରେ ଦେଇଯାଉଛି । ନିଜ ଜୀଵନ ଵିନିମୟରେ ମାତୃଭୂମିର ଟେକ ରଖିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟାକରିଵ ।’’

ପୁଣି ଵୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ଵୀରପରି ହସି ହସି ଇଂରେଜ ସାମରିକ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ

କହିଥିଲେ- ‘‘ଗୋଟିଏ ସୋମନାଥକୁ ବନ୍ଦୀକଲ ସିନା ଅନୁଗୁଳ ରାଜଧାନୀରେ ଶହ ଶହ ସୋମନାଥ ଜନ୍ମନେଲେଣି ଯାଇ ଦେଖ ।’’

ଏହି ଵିପ୍ଳବୀ ଵୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ଅନୁଗୁଳ ରାଜ୍ୟର ରାଜା ଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ

ଜଣେ ସ୍ଵାଧୀନଚେତା, ସରଳଵିଶ୍ଵାସୀ, ପରୋପକାରୀ ସଚେତନ ଵ୍ୟକ୍ତି । ଅନୁଗୁଳ

ରାଜବଂଶରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣକରି ସାଧାରଣ ଲୋକ ପରି ସମସ୍ତ ପ୍ରଜାଙ୍କ ସହିତ ସେ

ମିଶୁଥୁଲେ ଏଣୁ ପ୍ରଜାମାନଙ୍କର ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଥିଲା ପ୍ରଗାଢ଼ ଵିଶ୍ୱାସ ଓ ଭକ୍ତି । ପ୍ରତ୍ୟେକ

ପ୍ରଜାଙ୍କର ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗ ମନଯୋଗ ସହକାରେ ଶ୍ରଵଣ କରି ଵିଵେକ ଅନୁସାରେ

ଵିଚାର କରୁଥିଲେ ଏଣୁ ଲୋକମାନେ ତାଙ୍କୁ ଭଗଵାନତୁଲ୍ୟ ଭକ୍ତି, ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧା

ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଥିଲେ । ଇଂରେଜ ସରକାର ସେତେବେଳେ ଦେଶୀୟ ରାଜାମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅନ୍ୟାୟରେ ଅନେକ କଟକଣା ଲଗାଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ଦେଶ ଭିତରେ ଥିଵା ଅଭ୍ୟନ୍ତରିଣ ଵ୍ୟାପାରଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରୁଥିଲେ ଫଳତଃ ସବୁଦେଖି ସୋମନାଥ ସିଂହ ମୋଟେ ସହି ପାରୁନଥିଲେ । ଇଂରେଜ

ସରକାରଙ୍କ ଵିରୁଦ୍ଧରେ ଯିଏ ସାମାନ୍ୟ କଥାପଦେ କହିଦେଲା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦେଶଦ୍ରୋହ ଅପରାଧରେ ତାକୁ ଜଡ଼ିତ କରି କଠିନ ଦଣ୍ଡ ଦେଵାର ଵ୍ୟଵସ୍ଥା କରୁଥିଲେ, ଏମନ୍ତକି ମୃତ୍ୟୁଦଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ଵିନା ଵିଚାରରେ ଦେଇ ଦେଉଥିଲେ । ଅନୁଗୁଳରେ ମଧ୍ୟ ଏମନ୍ତ ଅନେକ ଥର ହେଵାରୁ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତି ତାଙ୍କ ହୃଦୟ ଵିଦ୍ରୋହୀ ହୋଇ ଉଠିଥିଲା । ସେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଉପରେ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୋଇ ଅନେକ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦେଉଥିଲେ। ସେତେବେଳକାର ଘୁମୁସରର ଇଂରେଜ ସରକାର ଵିରୋଧୀ ବିଦ୍ରୋହୀ ନେତା ଦୋରା ବିଷୋଈ, ତାଙ୍କ ପୁତୁରା ଚକ୍ରା ବିଶୋଇ ଓ ତାଙ୍କର କେତେକ ଅନୁଚରଙ୍କୁ ଆଣି ନିଜ ରାଜନଅର ଭିତରେ ଗୋପନ କରି ରଖିଥିଲେ । ଇଂରେଜ ସରକାର ଯେତେବେଳେ ଗୁପ୍ତଚରଙ୍କଠାରୁ ଅନୁଗୁଳରେ ଵିପ୍ଳଵୀମାନେ ଗୁପ୍ତରେ ଥିଵାର ଜାଣିଲେ ,ସେମାନଙ୍କୁ ଧରାଇଦେଵାକୁ ଅନୁଗୁଳ ରାଜାଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ ମଧ୍ୟ

ସୋମନାଥ ସିଂହ ସରକାରଙ୍କ କଥା ମୋଟେ ଶୁଣି ନଥିଲେ ।

 ସେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ

ଜଣାଇ ଦେଇଥିଲେ ଯେ- ‘‘ମୁଁ ଵିଵେକ ଅନୁମୋଦିତ କାର୍ଯ୍ୟ କେବଳ କରିପାରେ ।’’

ଏହାଶୁଣି ଇଂରେଜ ସରକାର ତାଙ୍କ ଉପରେ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୋଇ ଯାଇଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ

ଆକ୍ରମଣ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ଅପେକ୍ଷାରେ ଥିଲେ । ଦଶପଲ୍ଲା ରାଜାଙ୍କ କେତେକ ଅଞ୍ଚଳ ସୋମନାଥ ସିଂହଙ୍କ ପୂର୍ଵ ପୁରୁଷ ଅଧିକାର

କରି ନେଇଥିଲେ । ତାହାକୁ ଆଳକରି ୧୮୩୧ ମସିହାରେ ଦଶପଲ୍ଲା ରାଜାଙ୍କ ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗକ୍ରମେ

ଇଂରେଜ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ୧୪୫୦ଟଙ୍କା କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେଵାକୁ ବାଧ୍ୟକଲେ କିନ୍ତୁ ରାଜା ସୋମନାଥ ସିଂହ ତାଙ୍କ ଆଦେଶ ପାଳନ କରିଵାକୁ ପୂରା ମନାକରିଦେଲେ । ୧୮୩୭ ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ଵିଦ୍ରୋହୀ ବୋଲି ସନ୍ଦେହକରି ଅନୁଗୁଳର ସୀମାନ୍ତଵର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଛ’ଜଣ ଲୋକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଵାପରେ ସେମାନଙ୍କ ଶଵଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ଇଂରେଜ ଵାହିନୀ ହସ୍ତରେ ସମର୍ପଣ କରିଵାକୁ ଆଦେଶ କରିଵାରୁ ସୋମନାଥ ସିଂହ ତାହା ପାଳନ କରିଵାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ମନାକରିଦେଇ ଥିଲେ । ଏହିପରି କାରଣଗୁଡ଼ିକ ଯୋଗୁଁ ୧୮୩୭ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସହିତ

ସୋମନାଥ ସିଂହଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ତିକ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଠିକ୍ ଏହିସମୟରେ ଇଂରେଜମାନେ ‘ନରଵଳୀ’ ଵା ‘ମେରିଆ’ ପ୍ରଥା ବନ୍ଦ କରିଦେଵା ଦ୍ବାରା ବୌଦ ଓ ଘୁମୁସରର କନ୍ଧମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଧର୍ମଗତ ଅଧିକାରରେ ଇଂରେଜମାନେ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ଵିଚାର କରି ଵିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିଦେଲେ । ‘ଚକରାବିଷୋଇ’ ଓ ‘ନବଘନ କହର’ ଏ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ଵ

ନେଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ରାଜା ସୋମନାଥ ସିଂହ ଏ ଵିଦ୍ରୋହକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣପ୍ରାଣରେ ସାହାଯ୍ୟ

କରିଥିଲେ । ସୋମନାଥ ସିଂହ ଏହି ପ୍ରଥାକୁ ଆଳକରି ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ଵିରୁଦ୍ଧରେ କନ୍ଧମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ୟକ୍ତ କରାଇ ଦେଇଥିଲେ । ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କୁ କିପରି ଏ ଦେଶରୁ ତଡ଼ିବେ ସେହି ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥଲେ ସେ, ମାତ୍ର ଅଳ୍ପଦିନପରେ ଏ ଵିଦ୍ରୋହ ଇଂରେଜ ସରକାର ଦମନ କରିଦେଇଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କ ନେତାଙ୍କୁ ଧରିଵାକୁ ତତ୍ପର ହୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । ତେବେ ସଂଗ୍ରାମୀ ନେତାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସୋମନାଥ ସିଂହ ଆତ୍ମଗୋପନ କରାଇଦେଇଥିଲେ । ଵିପ୍ଳଵୀମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିଵା ପଛରେ

ସୋମନାଥଙ୍କ ହାତଥିଵା ଇଂରେଜ ସରକାର ଜାଣିପାରି ତାଙ୍କ ଉପରେ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ କରିଵାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ।

ଇଂରେଜ ସରକାରଙ୍କ ସ୍ୱୟଂ ଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ଦଶପଲ୍ଲାରେ ୧୮୪୭ ମସିହାରେ

ଦୁଇଟି କନ୍ଧଗ୍ରାମ ପୋଡ଼ିଯାଇ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯାଇଥିଲା ଓ ଏହାପଛରେ ରାଜା ସୋମନାଥ ସିଂହଙ୍କ ହାତଥିଵାର ଇଂରେଜ ସରକାର ସନ୍ଦେହକଲେ । ଲୁଚି ରହିଥିଵା ଘୁମୁସରର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ନଵଘନ କହର ଏ ଘଟଣାର ଅଳ୍ପଦିନପରେ ହଠାତ୍ ଗୋଟିଏ ଇଂରେଜ ଵାହିନୀ ଉପରେ ଚଢ଼ାଉକରି ୨୪ ଜଣ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ହତ୍ୟାକରି ଦେଇଥିଲେ । ଏଥିରେ ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନା ଓ ସହଯୋଗ ଥିଵାର ଇଂରେଜମାନେ ପୁଣି ସନ୍ଦେହକଲେ । ଇଂରେଜ ସରକାର ଗୁପ୍ତଚରମାନଙ୍କଠାରୁ ଜାଣିଵାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ସୋମନାଥ ସିଂହ ଵିପ୍ଳଵୀ ନବଘନ କହରଙ୍କୁ ତିନିଶହ ପାଇକ ସୈନ୍ୟ ଏ ଵିଦ୍ରୋହରେ ମାତିଵା ପାଇଁ ଦାନ କରିଛନ୍ତି । ମାତ୍ର ତଦନ୍ତକରି କୌଣସି ପ୍ରମାଣ ନ ପାଇଵାରୁ ଇଂରେଜମାନେ ବାଧ୍ୟହୋଇ ନୀରଵ ରହିଲେ । ଇଂରେଜ ସରକାର ଚିନ୍ତାକଲେ ଅନୁଗୁଳ ହେଉଛି ସାମନ୍ତ ରାଜ୍ୟ ମାନଙ୍କର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳୀ ଯେଉଁଠି ରହି ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ତୀକ୍ଷ୍ମ ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇ ହେଵ । ତାକୁ ଯେକୌଣସି ବାହାନା ମାଧ୍ୟମରେ କରାୟତ୍ତ କରିଵାକୁ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା ।

 ଵିଦ୍ରୋହୀମାନଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ ସହଯୋଗଦେଇ ଇଂରେଜ ସରକାର ଵିପକ୍ଷରେ ଵିଦ୍ରୋହ କରିଵାକୁ

ମତାଉଥିଵା କାରଣ ଦର୍ଶାଇ କଟକ କମିଶନର ସୋମନାଥ ସିଂହଙ୍କ ପାଖକୁ ଏକ ନୋଟିସ୍ ପ୍ରେରଣ କରିଥିଲେ । ସେଥିରେ ଆଦେଶ ଥିଲା ଯେ ଶୀଘ୍ର ଏ ଅଭିଯୋଗ କଟକ ଆସି କମିଶନର

ଆଗରେ ହାଜର ପୂର୍ଵକ ଖଣ୍ଡନ କରନ୍ତୁ,ହେଲେ ସୋମନାଥ ସିଂହ ଏ ଆଦେଶ ଅଗ୍ରାହ୍ୟ କରିଦେଇଥିଲେ ଫଳରେ ଇଂରେଜ ଵାହିନୀ ୧୮୪୮ ମସିହାରେ କଟକରୁ ଆସି ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସୋମନାଥ ସିଂହ ଯେତେବେଳେ ଜାଣିଲେ ଯେ ଇଂରେଜ ସୈନ୍ୟ ଵାହିନୀ ଅନୁଗୁଳ ଆକ୍ରମଣ କରିଵାକୁ ଆସୁଛନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେ ନିଜ ସୈନ୍ୟ ଵାହିନୀକୁ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଦେଇଥିଲେ । ଅନୁଗୁଳ ସହର ଉପକଣ୍ଠରେ ଘମାଘୋଟ ଲଢ଼େଇ

ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଦୀର୍ଘ କୋଡ଼ିଏ ଦିନ ଯୁଦ୍ଧପରେ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୩, ୧୮୪୮

ମସିହାରେ ବୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ହାରିଯାଇ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥଲେ ଓ ଅନୁଗୁଳ ଦୁର୍ଗ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇଥିଲା । ଫଳତଃ ବୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ବନ୍ଦୀହୋଇ ହଜାରିବାଗ୍ ବନ୍ଦୀଶାଳାକୁ ଚାଲାଣ ହୋଇଥିଲେ । ସୋମନାଥ ସିଂହ ହଜାରୀବାଗ୍ ଜେଲ୍ ଭିତରେ ଦୀର୍ଘ ୩ ଵର୍ଷ ୯ ମାସ ରହଣି ପରେ ୧୮୫୨ ମସିହାରେ ଦେହତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ । ଅନୁଗୁଳ ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଦଶଵର୍ଷରୁ ଅଧିକ କାଳ ଧରି ଚାଲିଥିଲା । ଏଥିରେ ଅନେକ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ନିଜର ପ୍ରାଣୋତ୍ସର୍ଗ କରିଥିଲେ । ସେହି ସବୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୧୮୩୬-୩୭ ମସିହାରେ ଇଂରେଜ ଵିରୋଧରେ ଵିଦ୍ରୋହ ଘୋଷଣା କରିଥିଵା ଘୁମୁସର ଵିପ୍ଳଵର ମହାନ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା ସେନାନି କମଳ ଲୋଚନ ଦୋରା ଓ ଚକରା ବିଷୋଇ

ସୋମନାଥ ସିଂହଙ୍କ ନିକଟରେ ଆତ୍ମ ଗୋପନ କରି ଵିଦ୍ରୋହରେ ଯୋଗ ହୋଇଥିଲେ । ଏହା ଵ୍ୟତୀତ ଅନୁଗୁଳ ରାଜାଙ୍କ ଦୁର୍ଗରକ୍ଷୀ ମଣି ସାମନ୍ତରା, ସେନାପତି ସିନ୍ଧୁ ଗଡ଼ନାୟକ, ନୀଳକଣ୍ଠ ଵିଦ୍ୟାଧର, ଵିପ୍ଳବୀ ଭୋବନୀ ମଙ୍ଗରାଜ ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀମାନେ ରାଜା ସୋମନାଥ ସିଂହଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । କ୍ୟାମ୍ପବେଲଙ୍କ ଗୁଳିଚୋଟରେ ମଣି ସାମନ୍ତରା ଶହୀଦ ହୋଇଥିଲେ । ଭୋବନୀ ମଙ୍ଗରାଜ ଧରାପଡ଼ି କଟକ ଜେଲ୍‌ରେ ବନ୍ଦୀ ହୋଇ ରହିଲେ । କଟକ ଜେଲ୍‌ରୁ ପଳାୟନ କରିଵାପରେ କାଠଯୋଡ଼ି ନଦୀକୂଳରେ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡକାଟ କରାଗଲା । ନୀଳକଣ୍ଠ ଵିଦ୍ୟାଧର କଟକ ଜେଲ୍‌ରେ ଅକାଳରେ ମୃତ୍ୟୁଵରଣକରି ଶହୀଦ ହୋଇଗଲେ । ଜଗନ୍ନାଥ ସିଂହ, ଲିଙ୍ଗ ଚମ୍ପତ୍ତି, ରେଵତୀ ମଙ୍ଗରାଜ ଓ ସିନ୍ଦୁ ଗଡ଼ନାୟକ

ଇତ୍ୟାଦି ଵିପ୍ଳଵୀମାନେ ଶେଷରେ କଟକ ଜେଲ୍‌ରେ ଆଜୀଵନ ବନ୍ଦୀ ହୋଇ ରହିଲେ।  

ଅନୁଗୁଳର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଵିଫଳ ହେଵା ସହ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ କନ୍ଧମାନେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରର ଶିକାର ହୋଇ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ । 

ତେବେ ସ୍ଵାଧୀନତାର ସତୁରି ଵର୍ଷ ଅତିଵାହିତ ହୋଇଯାଇଥିଲେ ବି ଵିପ୍ଳଵୀ ଵୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ଓ ଅନୁଗୁଳର ସ୍ଵାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଓଡ଼ିଶା ତଥା ଭାରତରେ ଯେତିକି ପ୍ରଚାରିତ ହେଵାର କଥା ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ଅନୁଗୁଳ ରାଜ୍ୟରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ କନ୍ଧମାନଙ୍କୁ ମାରି ଇଂରେଜମାନେ ଯେଉଁ ମହାପାପ କରିଥିଲେ ସେହି ଲୋମହର୍ଷଣକାରୀ ଐତିହାସିକ ଘଟଣାକୁ ଏକ ସୁଚିନ୍ତିତ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର କରି ଲୋକଙ୍କଠାରୁ ଲୁଚାଇ ଦିଆଗଲା । ଵିଦ୍ୟାଳୟର ଇତିହାସ ପୁସ୍ତକରେ ଏ ପ୍ରସଙ୍ଗ ପଢ଼ାନଯିଵାରୁ ଆଜି ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଵୀର ସୋମନାଥ ସିଂହ ଓ ତାଙ୍କ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କୁ ଭାରତ,ଓଡ଼ିଶା କ'ଣ ଅନୁଗୁଳର ଅନେକ ଲୋକ ବି ଜାଣିନାହାନ୍ତି । 

••••••••••••••••••••••••••

ତଥ୍ୟ ଉତ୍ସ: ଯଦୁମଣି ଜେନାଙ୍କ "ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ଵାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ" ପୁସ୍ତକ

••••••••••••••••••••••••••