ହିଆ ଶବ୍ଦଟି ଓଡ଼ିଆଭାଷାର ପ୍ରାଚୀନ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ଯତମ ଏଵଂ ଏହା ପୁରାତନ ସାହିତ୍ୟରେ ବହୁଳ ଭାବରେ ଵ୍ଯଵହୃତ ହୋଇଛି । ପ୍ରାଚୀନ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାରେ “ହୃଦୟ” ପାଇଁ “ହିଅଅ” ଓ “ହିଅୟ” ଶବ୍ଦ ଚଳୁଥିଲା । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସେଇ ପ୍ରାକୃତ ଶବ୍ଦରୁ ହିଆ ଶବ୍ଦ ହୋଇଥିଵା ଵେଳେ ହିନ୍ଦୀରେ हिया ଓ ମରାଠୀ ଭାଷାରେ हियें ଶବ୍ଦ ଆସିଅଛି ।
ସେଇଭଳି ମରାଠୀରେ “हरडें” ଶବ୍ଦ ସଂସ୍କୃତ “ହୃଦୟ”ର ତଦ୍ଭଵ ରୂପ ଯେମିତି ଓଡ଼ିଶାରେ ହୃଦୟ ଶବ୍ଦରୁ “ହୁରୁଦ୍” ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏ ସମସ୍ତ ଶବ୍ଦ ପରସ୍ପର ସମଦ୍ଧୃତ ହେଲେ ହେଁ ପୁରାତନ ସାହିତ୍ୟରେ ବହୁଳ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଵ୍ଯଵହାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ହିଆ ଶବ୍ଦ ଯେ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକେ ଅତ୍ୟଳ୍ପେ ୧୦୦୦ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ଵ୍ଯଵହାର କରୁଥିଲେ ଏ ମତର ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ରହିଛି ।
କୃଷ୍ଣସିଂହ କୃତ ମହାଭାରତର ଵନପର୍ଵରେ ଏହି ଅର୍ଥରେ ହିଆ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଛି
“ଏହା ଶୁଣି ସୁଖୀ ହୋଇଲା ମୋର ହିଆ”
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ହିଆ ଶବ୍ଦର ବକ୍ଷସ୍ଥଳ ,ବୁକୁ ଵା ଛାତି ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ହୃଦୟ ଛାତିରେ ରହିଥାଏ ତେଣୁ ଛାତିକୁ ସଂସ୍କୃତରେ ହୃଦ୍ଦେଶ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଢଗରେ ଏହି ଅର୍ଥରେ ହିଆ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥିଵା ଦେଖାଯାଏ ―
“କୁଞ୍ଚୁ କୁଞ୍ଚିଆ, ମାଗୁର ନିଶୁଆ, ହିଅରେ ନ ଥାଏ ବାଳ
ଏ ତିନିଙ୍କି ପରତେ ନ ଯିବ ଜୀଇଁଥିବ ଯେତେକାଳ”
ଅନେକ ଶହ ଵର୍ଷ ହେଵ ହୃଦୟକୁ ମନ ସହିତ ତୁଳନା କରି ଦେଖାଯାଉଛି । ମନ ଵା ଚିତ୍ତକୁ = ହୃଦୟ ବୋଲି ଅନେକ ଵିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି । ତେଣୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ ହିଆ ଶବ୍ଦର ଧୌର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥରେ ମଧ୍ୟ ଵ୍ଯଵହାର ହୋଇଛି
ଯଥା―
“ଯଶୋଦା ନ ଜାଣଇ ଏହା,
କେମନ୍ତେ ଧରିଵଟି ହିଆ ।।”
ତେଵେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରାକୃତ ଭାଷାର “ଇହହ” ଶବ୍ଦ “ହିଆ” ହୋଇ ଇଦମ୍,ଏହା; ତାହା; ଆଦି ଅର୍ଥରେ ଏକ ସର୍ଵନାମ ଭାଵେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିଲା ।
(ଏଵେ ଏହାର ପ୍ରୟୋଗ ଅଛି କି ନାହିଁ ସେ କଥା ପାଠକ ଜଣାଇଲେ ଉପକୃତ ହୁଅନ୍ତୁ)
ସାଧାରଣତଃ କୌଣସି ଵସ୍ତୁର ନାମ ମନେ ନ ପଡ଼ିଲେ ତହିଁସ୍ଥଳରେ ହିଆ ସର୍ଵନାମ ଥିଲା ହିଆ । ଏହି ହିଆ ଶବ୍ଦଟି ଅଶ୍ଳୀଳ ଶବ୍ଦ ଵା ବାକ୍ଯମୁହଁରେ ନ ଧରି ତତପରିଵର୍ତ୍ତରେ ମଧ୍ୟ ଵ୍ଯଵହୃତ ହେଉଥିଲା ।
ଯଥା― ମୁଁ ତା ଗୋଡ଼ହାତ ଧଇଲେ ହେଲେ ସେ ଶୁଣିଲା ନାହିଁ ମୁଁ ଆଉ ତା ପାଖକୁ ନ ଆସିଲେ ସେ ମୋର ହିଆ' କରି ପକାଇବ ।
ଏହି ସ୍ଥଳରେ ଆଜିକାଲି ହଁତା,ଇଏ, 'ଅମୁକ, ଅମୁକେଇ, ଅମୁକ ନେଇ ସମୁକ, ଫଲଣା ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ ଵ୍ଯଵହାର ହେଉଅଛି । ସର୍ଵନାମ ଭାଵେ ଆଜି ହିଆ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ ଆଉ ସେତେ ନାହିଁ । ଏଵେ ଏହାର ସ୍ଥାନ ସାର୍ଵତିକ ସର୍ଵନାମ ‛ଇଏ’ ନେଇଯାଇଛି ଏଵଂ ଓଡ଼ିଆ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ କଥିତ ଭାଷାରେ
ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଅଛି ।
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ହିଆ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୟୋଗ
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
★ଶୁଭ ଶୈଳ ସମ ଵିଶାଳ ସଉଧ,
ଶିର ଟେକି ଦିନେ ଭେଦିଣ ବଉଦ ।
ଗମ୍ଭୀର ଗରବେ ହୋଇଥିଲା ଠିଆ,
ଦେଖି ଯାହା ଥରୁଥିଲା ଶତ୍ରୁ-ହିଆ ।
(ଵିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରଥମ ଦିନ ବାରବାଟୀ ଦର୍ଶନ,ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ)
★ବୁକୁ ଫାଟିଣ ଶସ୍ତ୍ର ଯାଇଅଛି ଗଳି ।
ଏଥକୁ ମନରେ ଭ୍ରାନ୍ତି କରେ ମହାବଳି ॥
ଶୁଣି କରି ଶ୍ରୀରାମ ଯେ ଅନାଇଲେ ହିଆ ।
ଅନ୍ଧକାର ହେତୁ ବାରି ନ ପାରିଲେ ତାହା ॥
(ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଶକ୍ତି ଭେଦରେ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ଶୋକ,)
★ତାହା ସୁମରିଲେ ହିଆ ହୁଏ ଵିଦାରି
ବିଚାରିଲେ ତାହା କେ ଦେଵ
ଏ ବିଚ୍ଛେଦ ଦଶା କିପାଁ ଦେଲା ଦଇବ ।।
(ଶୋଭାବଲ୍ଲରୀ- ୪/୧୯) ।
★ତଥାପି ସେ ଗାଥା ରଖିଅଛି ଗିରି।
କାଳ ପରାଭଵେ ଦେଖାଇ ହିଆ ।।
ଅତି ନାରଖାର ରାଣୀହଂସପୁର ।
ସାକ୍ଷ୍ୟ ଦେଵାଲାଗି ଅଦ୍ୟାପି ଠିଆ ।।
(ଦେଖିନାହିଁ କେତେଦିନୁଁ ଖଣ୍ଡଗିରି,ଗୋପବନ୍ଧୁ ଦାସ)
★“ଘଡ଼ିଘଡ଼ି ଉପରେ ପଡଇ ଚଡ଼ଚଡ଼ି
ଚଡ଼ଚଡ଼ି ଉପରେ ନିର୍ଘାତ ପଡ଼େ ମାଡ଼ି ।
ଵିଜୁଳି ଝମକେ ଗୋ ଚମକି ଉଠେ ହିଆ
କେସନେ ବଞ୍ଚିବି ମୋର କୋଳେ ନାହିଁ ନାହା ।
କମଳିନୀ ଵିଙ୍ଘସିଲେ ଅଵନୀ ଉଲ୍ଲାସି
ମାତିଲେ ମଣ୍ଡୂକେ ଯେ ଡାହୁକ ଡାକେ ମିଶି ।
ନଦୀ ଯୋଡେ ବତିଲେ; ଜଡ଼ିଲେ ସୁନାଗରୀ
ସୁବେଶ ଯୁବତୀ କାନ୍ତ ପଥ ଅନୁସରି ।”
(ରହସ୍ଯମଞ୍ଜରୀ,କଵି ଦେଵଦୁର୍ଲଭ ଦାସ)
★ହିଆକୁ ହିଆ ଲଗାଇ ଉରୁଜ ଠେସିଲା,
ହସ ହସ ହୋଇ ମୁନି ଵାକ୍ଯ ପଚାରିଲା ।।
××××××××
ହିଆକୁ ଭିଡି଼ଣ ସେ ଆଣିଲା କୋଳ କରି,
ହସିଣ ଚୁମ୍ବନ ସେ ଦିଅଇ ପ୍ରେମ କରି ।।
(ଦଣ୍ଡି ରାମାୟଣ, ବଳରାମ ଦାସ)
★ଶ୍ୱେତ ପଦ୍ମ ଆଖି ଦେଖିଲେ ଗୋ
ସଖି ଚିତ୍ତ କି ବାହୁଡ଼େ ଆଉ
କର୍ଣ୍ଣରେ କୁଣ୍ଡଳ ଦିଶେ
ଝଲଝଲ କଉସ୍ତୁଭ ଦାଉ ଦାଉ ।
ସେ ଯେ ହିଆ ବୃଷାଳ
ମିଶାମିଶି ଵାରାନିଧି-ଫଳ ।।
(ଚାଲ ସଖି ଆମ୍ଭେ ଦର୍ଶନ କରିଵା,ସାଲଵେଗ)
ଏଇଭଳି ସହସ୍ରାଧିକ ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଇପାରେ । ଆଜି ବି ଏ ଶବ୍ଦ ଊଣା ଅଧିକେ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଥାଏ । ତେଵେ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆ ସମେତ ଵିଶ୍ଵର କେତେକ ଦେଶର ଲୋକଙ୍କ ଉପନାମ(surname) ମଧ୍ୟ ହିଆ ଥିଵା ଦେଖାଯାଏ । ଵିଶେଷତଃ ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ହିଆ ଉପନାମଧାରୀ ଲୋକ ସର୍ଵାଧିକ ରହୁଥିଵା ଜଣାପଡିଛି ।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ହିଆ ଶବ୍ଦଟି ହିନ୍ଦିଭାଷାରେ ହିୟା ଭାଵେ ଚଳୁଥିଲାଵେଳେ ମରାଠୀରେ ହିୟେଁ ହୋଇ ରହିଥିଲା । ତେଵେ ଯେଉଁ ଦିନଠାରୁ ହୃଦୟର ପାର୍ସୀ ସମଦ୍ଧୃତ ରୂପ ଦିଲ୍ ଆସିଯାଇଛି କି ଓଡ଼ିଆ ବଙ୍ଗାଳୀ ହିନ୍ଦୀ ମରାଠୀ ସଭିଏଁ ସେ ଶବ୍ଦର ପ୍ରେମରେ ପାଗଳ ହୋଇ ଏଵେକୁ ଦିଲ୍ ଦିୱାନା ଆଶିକୀ କରୁଛନ୍ତି । ଆଗେ ଆମ ସମ୍ବଲପୁରୀରେ ହୁରୁଦ୍ ଶବ୍ଦଟି ଵିଶେଷ ଭାଵରେ ଚଳୁଥିଲା କିନ୍ତୁ ଆଜି ଆଧୁନିକ ସମ୍ବଲପୁରୀ ଗୀତରେ ହୁରୁଦ୍ ଶବ୍ଦ ପରିଵର୍ତ୍ତେ ଦିଲ୍ ଶବ୍ଦର ବହୁଳ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଛି । ଓଡ଼ିଆ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଜଗତ ଓ ଆଧୁନିକ ଗୀତରେ ମଧ୍ୟ ଏ ଶବ୍ଦର ଅନୁରୂପ ଵ୍ଯଵହାର କରାଗଲାଣି ।
ଏସବୁ ଦେଖି ଆଜି ଵର୍ତ୍ତମାନ ବି ଭଵିଷ୍ଯତକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରୁଛି― କଣ୍ ଦିନେ ହିଆ ହୁରୁଦ୍ ଓ ହୃଦୟ ଶବ୍ଦ ହଜିଯିଵ ଆଉ ଚାରିଆଡେ଼ ଖାଲି ଦିଲ୍ ର ଏକାଧିକାର ହୋଇଯିଵ ?
No comments:
Post a Comment