ଓଡ଼ିଶାର ଇତିହାସ ~ ୧(, ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍କଳ)

ଉତ୍କଳ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ କରିଵାକୁ ଯାଇ ଅନେକ ଲେଖକ ପଥଭ୍ରଷ୍ଟ ହୋଇଛନ୍ତି । ଵିଶ୍ଵକୋଷ ଲେଖକଙ୍କ ପରି ସୁଯୋଗ୍ୟ ଲେଖକ ଉତ୍କଳ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଭାରଵାହକ ବା ମୁଟେ

ବୋଲି ଲେଖିଛନ୍ତି । ଏ ଅର୍ଥ ଦେଖିଲେ ଲେକ ହାସ୍ୟ ସମ୍ବରଣ କରିପାରିଵ ନାହିଁ । ଉତ୍କଳ ଶବ୍ଦର ଅନେକ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଅର୍ଥ ଥିଵାସ୍ଥଳେ ଲେଖକଙ୍କୁ ଏଡ଼େ ସହଜସିଦ୍ଧ ଅର୍ଥ ଦେଖାଗଲା କିପରି, ବୁଝାଯାଉନାହିଁ। ଉତ୍କଳ ଶବ୍ଦର ଅନେକ ପ୍ରାଚୀନ ଅର୍ଥ ଅଛି ।

(୧) ମନୁଙ୍କ ନାତି ଅର୍ଥାତ୍ ସୁଦ୍ୟୁମ୍ନଙ୍କ ପୁତ୍ର 'ଉତ୍କଳ' ନାମକ ରାଜା ଥିଲେ । ସେ ଯେଉଁ ଭୂଖଣ୍ଡ ଉପରେ ଗୁଜତ୍ଵ କରୁଥିଲେ ତାହାର ନାମ ଉତ୍କଳ । ପ୍ରଜାଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ଭୂଖଣ୍ଡର ନାମକରଣ ହୋଇଥଲା (ମତ୍ସ୍ୟପୁରଣ) । 

(୨)ଉତ୍କଳରେ କଳାଵିଦ୍ୟା ଶ୍ରେଷ୍ଠ,

ବଙ୍ଗୀୟ ଓ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ପଣ୍ଡିତମାନେ ଏକଥା ମୁକ୍ତକଣ୍ଠରେ ସ୍ବୀକାର କରନ୍ତି । ଯେଉଁ ଦେଶର କଳାକୁଶଳତା ଉତ୍କୃଷ୍ଟ, ସେ ଦେଶର ନାମ ଉତ୍କଳ ହେଵା ସମିଚୀନ । 

(୩)ତ୍ରିବିଡ଼ଠାରୁ

ମତ୍ସବଂଶୀ ରାଜା ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଭାମ୍ରଶାସନ ମିଳିଛି । ତହିଁରୁ ଜଣାଯାଏ, ତଦାନୀନ୍ତନ ଉତ୍କଳର ରାଜା ତାଙ୍କର ଏକମାତ୍ର କନ୍ୟା ପଦ୍ମାଵତୀଙ୍କୁ ମୃତ୍ୟୁମାର୍ତ୍ତଣ୍ଡଙ୍କୁ ଵିଵାହ ଦେଇଥିଲେ ଏଵଂ ଜାମାତାଙ୍କୁ ଉଡ଼ବାଡ଼ି ଵା ଉଡ୍ର ଦେଶ ନାମକ ସ୍ଥାନର ରାଜତ୍ବ ଦେଇଥିଲେ । ଉତ୍କଳର ରାଜା ଅପୁତ୍ରିକ ଓ ମୃତ ହେଲେ ଏଵଂ ମୃତ୍ୟୁମାର୍ତ୍ତଣ୍ଡ ତଦାନୀନ୍ତନ ଉତ୍କଳମଣ୍ଡଳକୁ ଶାସନ କଲେ । ଉତ୍କଳ ଓ ଉଡ଼ବାଡ଼ିମଣ୍ଡଳ ଓଡ଼ିଶା ନାମରେ କଥିତ ହେଲା । 

(୪) ଓଡ଼ ନାମକ ଜଣେ ରାଜା ଓଡ଼ିଶାରେ ଗୁଜତ୍ବ କରୁଥିଲେ । ଓଡ଼ ଚନ୍ଦ୍ର ବଂଶୀ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଥିଲେ (ମନ ୧୦ମ ଅ:୪୪ ଓ ୪୫) । ମହାଭାରତରୁ ଜଣାଯାଏ, ଓଡ଼ ରାଜା ପାଣ୍ଡଵମାନଙ୍କୁ ହସ୍ତୀଦନ୍ତ ଉପଢୌକନ ଦେଇଥିଲେ । ଓଡ଼ିଶାର ନାନାସ୍ଥାନରେ ବିଶେଷତଃ ଖୋରଧା ଅଞ୍ଚଳରେ ଓଡ୍ରମାନେ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ସେମାନେ ଆପଣାକୁ ଓଡ଼୍ର ବୋଲି ପରିଚୟ ଦିଅନ୍ତି । ଓଡ଼ପାଇକମାନେ ସେହି ଓଡ଼, ରାଜଵଂଶୀୟ ବୋଲି ବୋଧହୁଏ । ଏମାନେ ଯୁଦ୍ଧଵିଦ୍ୟାରେ ପାରଦର୍ଶୀ ଥିଲେ । ପାଇକମାନଙ୍କ ପ୍ରଧାନ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧଵିଦ୍ୟା । ଵର୍ତ୍ତମାନ ଏମାନଙ୍କ ଆଚାର-ଵ୍ୟଵହାରରୁ ଏମାନଙ୍କ ପୂର୍ଵ ଜାତୀୟତା ଓ ଯୁଦ୍ଧଵିଦ୍ୟାରେ ପାରଦର୍ଶିତାର କ୍ଷୀଣାଭାସ ମିଳେ । ସେ ରାମ ନାହିଁ ଵା ସେ ଅଯୋଧ୍ୟା ନାହଁ । ଓଡ଼ିଶାର ଭଗ୍ୟଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏମାନଙ୍କ ଭଗ୍ୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନ ହୋଇଛନ୍ତି । ଗଜଲକ୍ଷ୍ମୀ ଗଲାବେଳେ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ କଳା ନେଇଯାନ୍ତି । ଏହି କାରଣରୁ ଓଡ୍ରପାଇକମାନେ ଆଜି କେଵଳ କୃଷିଜୀଵୀ । ଏମାନଙ୍କ କ୍ଷତ୍ରୀୟତ୍ବ ଲୋପ ପାଇଛି; ମାତ୍ର ଏମାନେ ଓଡ୍ର ପାଇକ ବୋଲି ଆପଣାକୁ ପରିଚୟ ଦେଉଛନ୍ତି । କଳିଙ୍ଗ ନାମ କାହାରିକୁ ଅଵିଦିତ ନାହିଁ । ଅଙ୍ଗ, ବଙ୍ଗ, କଳିଙ୍ଗ ନାମ ଅତିପ୍ରାଚୀନ କାଳର କଥା

ଉତ୍କଳ ଦେଶ କେତେବେଳେ ଭଳିଙ୍ଗର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଥିଲା ;କେତେବେଳେ ପୃଥକ୍ ଥିଲା। କାଳିଦାସଙ୍କ ଅମଳରେ କଳିଙ୍ଗ ଉତ୍କଳଠାରୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଥିଲା । ରଘୁ ମହାରାଜାଙ୍କ ଦଗ୍‌ଵିଜୟ ଵର୍ଣ୍ଣନାରେ କାଲଦାସ ଲେଖିଛନ୍ତି—ଉତ୍କଳାଦର୍ଶିତ ପଥଃ

କଳଙ୍ଗାଭିମୁଖଂ ଯଯୌ । କଳିଙ୍ଗ ବାଳିରାଜାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଅଧିକୃତ ରାଜ୍ୟ କଳିଙ୍ଗ ନାମରେ ଅଭିହତ ହେଉଥିଲା ବଙ୍ଗଦେଶର ସମୁଦ୍ର ତୀରଵର୍ତ୍ତୀ ରାଜ୍ୟଠାରୁ ତେଲଙ୍ଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଶର ନାମ କଳିଙ୍ଗ (ବୌଦ୍ଧାୟନ ସୂତ୍ର ୧। ୧।୨, ମନୁ୧୦ମ ଅଧ୍ୟାୟ) । 

ରାମାୟୁଣ କିସ୍କିନ୍ଦାକାଣ୍ଡ ୪୧ ସର୍ଗ, ମହାଭାରତ ଵନପର୍ଵ,ହରିଵଂଶ ପ୍ରଭୃତିରେ କଳିଙ୍ଗ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । କଳିଙ୍ଗ ଦେଶରେ ଵୈତରଣୀ ନଦୀ ପ୍ରଵାହିତ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ସୁତରାଂ ଓଡ଼ିଶା ସେତେବେଳେ କଳିଙ୍ଗର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଥଲା ପରି ଜଣାଯାଏ । ହରିଵଂଶରେ ଲେଖାଅଛି, କଳିଙ୍ଗ ତାମ୍ରଲିପ୍ତ ନିକଟରେ ଅଵସ୍ଥିତ ।

କଳିଙ୍ଗ ନୃପତି କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧରେ ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନଙ୍କ ପକ୍ଷରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଵାର ମହାଭାରତ ଭୀଷ୍ମପର୍ଵରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ପ୍ରାଚୀନ ଶିଳାଲିପିମାନଙ୍କରେ ତ୍ରିକଳିଙ୍ଗ ନାମ ଦେଖାଯାଏ ।କନିଂହାମ୍‌ଙ୍କ ମତରେ ତ୍ରିକଳିଙ୍ଗରୁ ତେଲଙ୍ଗ ନାମ ହୋଇଛି । ହୁଏନସାଂଙ୍କ ମତରେ କଳିଙ୍ଗ ଗଞ୍ଜାମଠାରୁ ୨୦୧ ରୁ ୩୦୦ ମାଇଲ ଦୂରରେ ଅଵସ୍ଥିତ । କଳିଙ୍ଗର ରାଜଧାନୀ ଶ୍ରୀକାକୋଲ

ବା ଚିକାକୋଲ । ଉତ୍କଳ କେତେବେଳେ କଳିଙ୍ଗ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଥିଲା ଵା ପୃଥକ୍ ଥିଲା; ମାତ୍ର ଉତ୍କଳ, କଳିଙ୍ଗର ଉତ୍ତରରେ ଅଵସ୍ଥିତ । ଉତ୍ତର କଳିଙ୍ଗ ଵା ଉତ୍କଳିଙ୍ଗ କାଳକ୍ରମେ ଉତ୍କଳ ନାମରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଵାର ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମିତ ହୁଏ । ଦୀର୍ଘତମାଙ୍କ କୃପାରୁ ବଳିରାଜାଙ୍କ ଭାର୍ଯ୍ୟା ସୁଦେଷ୍ଣାଙ୍କ ଗର୍ଭରେ ପାଞ୍ଚଗୋଟି ପୁତ୍ର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ ।ସେମାନଙ୍କର ନାମ ଅଙ୍ଗ, ବଙ୍ଗ, କଳିଙ୍ଗ, ପୁଣ୍ଡ ଓ ସୁହ୍ମ । ଏମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶାସନ କରୁଥିଵା ପ୍ରଦେଶମାନ ସେମାନଙ୍କ ନାମାନୁସାରେ ନାମ ଧାରଣ କରିଥିଲେ । ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ କଳିଙ୍ଗ ରାଜା ଚତ୍ରାଙ୍ଗଦଙ୍କ କନ୍ୟାକୁ ଵିଵାହ କରିଥିଲେ ଏଵଂ ତାଙ୍କ ରାଜଧାନୀ ରାଜାପୁରରେ ଥିଲା । ରାଜାପୁରର ଵର୍ତ୍ତମାନ ନାମ ରାଜମହେନ୍ଦ୍ରୀ(ରାଜମୁନ୍ଦ୍ରୀ) । ମହାଭାରତ ଵନପର୍ଵ ୧୧୪ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଯେତେବେଳେ ଵନଵାସ କରୁଥିଲେ, ଲୋମଶ ମୁନି ତାହାଙ୍କୁ କହିଥିଲେ, ଵୈତରଣୀ ପ୍ରଵାହିତ ପ୍ରଦେଶରେ ଧର୍ମଦେଵ ଯଜ୍ଞ କରିଥିଲେ;ସେ ସ୍ଥାନକୁ ଯଜ୍ଞପୁର ଵା ଯାଜପୁର କହନ୍ତି ଏଵଂ ସେହି ପ୍ରଦେଶ କଳିଙ୍ଗ ! 

କ୍ରମଶଃ...

(ଐତିହାସିକ ଜଗବନ୍ଧୁ ସିଂହଙ୍କର ପ୍ରାଚୀନ ଉତ୍କଳ ପୁସ୍ତକରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି...)