ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିରେ ‘ଆମନ୍ତ୍ରଣ’ ଓ ‘ନିମନ୍ତ୍ରଣ’ ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ସାଧାରଣତଃ ଵ୍ୟଵହୃତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଏ ଉଭୟ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ, ପ୍ରୟୋଗ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ମଧ୍ୟରେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ତଥା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରହିଛି। ଉଭୟ ‘ଆମନ୍ତ୍ରଣ’ ଓ ‘ନିମନ୍ତ୍ରଣ’ ତତ୍ସମ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ।
‘ଆ’ (ସମ୍ୟକ୍ ଵା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ) ଓ ‘ମନ୍ତ୍ର’ (ମନ୍ତ୍ରଣା ଵା ଵିଚାର-ବିମର୍ଶ) ଧାତୁରୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଶବ୍ଦ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି । ଅର୍ଥାତ୍, ଆମନ୍ତ୍ରଣ ହେଉଛି ଵିଚାର-ବିମର୍ଶ ଵା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ସସମ୍ମାନେ କାହାକୁ ଡାକିଵାର ପ୍ରକ୍ରିୟା । ଏହା ଏକ ମର୍ଯ୍ୟାଦାପୂର୍ଣ୍ଣ ଆହ୍ୱାନ, ଯେଉଁଥିରେ ଡ଼ାକିଵାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଭୋଜନ ନୁହେଁ, ଵରଂ କୌଣସି ବୌଦ୍ଧିକ, ସାମାଜିକ ଵା ଔପଚାରିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଅଟେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସଭାରେ ସଭାପତି ଆସନ ମଣ୍ଡନ କରିଵା ପାଇଁ କାହାକୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ।
‘ନି’ (ନିଶ୍ଚିତ ଵା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ) ଓ ‘ମନ୍ତ୍ର’ ଧାତୁ ଦ୍ଵାରା ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଶବ୍ଦ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଅଛି । ‘ନି’ ଉପସର୍ଗ ମନ୍ତ୍ରଣାର ଅନୁପସ୍ଥିତି ସୂଚାଏ, ଅର୍ଥାତ୍ ନିମନ୍ତ୍ରଣରେ ଵିଚାର-ଵିମର୍ଶ ଵା ଉପଦେଶର ଆଵଶ୍ୟକତା ନଥାଏ। ଏହାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଭୋଜନ, ପ୍ରସାଦ ସେଵନ ଵା ଉତ୍ସଵମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗଦାନ ପାଇଁ ଡାକିବା। ନିମନ୍ତ୍ରଣରେ ଅଳ୍ପ ହେଉ ଵା ବେଶି ଭୋଜନ ଵ୍ୟଵସ୍ଥା ଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଓ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କେଵଳ ବ୍ୟୁତ୍ପତ୍ତି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସୀମିତ ନୁହେଁ ଵରଂ ଏହା ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଔପଚାରିକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଏ।
ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଶବ୍ଦଟି ସାଧାରଣତଃ କୌଣସି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ, ଵିଚାର-ଵିମର୍ଶ, ସଭା, ଵାଦ-ଵିଵାଦ ଵା ଆସନ ମଣ୍ଡନ ପାଇଁ ଡାକିଵାକୁ ବୁଝାଏ। ଏଥିରେ ଭୋଜନ ଵ୍ୟଵସ୍ଥା ଥାଇପାରେ, ନଥାଇବିପାରେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସରକାର ଗଠନ ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ଦଳକୁ ‘ଆମନ୍ତ୍ରଣ’ କରନ୍ତି।
ନିମନ୍ତ୍ରଣର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଉତ୍ସଵମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ପାଇଁ ଡାକିଵା। ଏଥିରେ ଭୋଜନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନିଵାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଵିଵାହ, ଶ୍ରାଦ୍ଧ,ଵ୍ରତୋପନୟନ ଵା ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ‘ନିମନ୍ତ୍ରଣ’ କରାଯାଏ।
ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଅଧିକ ଆତ୍ମୀୟତାପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଵ୍ୟକ୍ତିଗତ। ଏହା ସାଧାରଣତଃ ବନ୍ଧୁ, ସାଙ୍ଗସାଥି ଵା ଗୁରୁଜନଙ୍କୁ ଡାକିଵା ପାଇଁ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ। ଶତ୍ରୁ ଓ ଵିପକ୍ଷକୁ ଆହ୍ଵାନ କରି ମଧ୍ୟ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ ଆମନ୍ତ୍ରଣରେ ଯୋଗଦାନ ନ କଲେ ସମ୍ପର୍କରେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ। ଏହା ସସମ୍ମାନେ ହାତ ଧରି ଡାକି ଆଣିଵାର ଭାବନାକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ।
ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଅଧିକ ଔପଚାରିକ ଓ ସାମାଜିକ। ଏହା ସାଧାରଣ ଜନତା, ପଡ଼ୋଶୀ, କୁଟୁମ୍ବ , ସମ୍ପର୍କୀୟ ଓ ଅଭ୍ୟାଗତଙ୍କୁ ଡାକିଵା ପାଇଁ ଚିଠି,ପତ୍ର କାର୍ଡ ଵା ଗୁଆ ଦେଇ ଡାକିଵାର ପ୍ରଥାକୁ ସୂଚାଇଵା ପାଇଁ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ। ନିମନ୍ତ୍ରଣରେ ଯୋଗଦାନ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ନୁହେଁ; ଏହା ଆସିଲେ ଆସ, ନ ଆସିଲେ ନାହିଁ ଭଳି ଭାବନା ରଖେ।
ସାଧାରଣତଃ ଵ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ଵା ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ। ଏହା ମଞ୍ଚରେ ଅତିଥିଙ୍କୁ ଡାକିଵା ପରି
ତାତ୍କାଳିକ ହୋଇପାରେ । ଆମନ୍ତ୍ରଣରେ ସାମାନ୍ୟ ସମ୍ମାନଜନକ ଅନୁରୋଧ ଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଅତିଥିଙ୍କଠାରୁ ଉପଦେଶ ଵା ବୌଦ୍ଧିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଆଶା କରାଯାଏ।ନିମନ୍ତ୍ରଣ ସାଧାରଣତଃ ପତ୍ର, କାର୍ଡ, ଵାହକ ଵା ଅନ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଏ। ଏହା ଭଵିଷ୍ୟତମୂଳକ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୟରେ ଯଥା ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚାଵାକୁ ପ୍ରାର୍ଥୀକୁ ସୂଚିତ କରେ । ନିମନ୍ତ୍ରଣ ସମୟରେ ଵିଵାହ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ପତ୍ର ଵା ଗୁଆ-ନଡ଼ିଆ ଦେଇ ଡକାଯାଏ ।
ଆମ ସଂସ୍କୃତିରେ ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଅଧିକ ଶ୍ରଦ୍ଧାଜନକ ଓ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଵ୍ୟଵହୃତ। ଦେଵତା, ବ୍ରାହ୍ମଣ, ପୁରୋହିତ ଵା ଗୁରୁଜନଙ୍କୁ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଏ। ଏହା ଏକ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଓ ଆନ୍ତରିକ ଆହ୍ୱାନ, ଯେଉଁଥିରେ ଅତିଥିଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଓ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଅଧିକ ପାରମ୍ପରିକ ଓ ସାମାଜିକ। ଏହା ଵିଵାହ, ଉତ୍ସଵ, ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଆଦି ବୃହତ୍ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଘଟଣାରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ, ଯେଉଁଠାରେ ବହୁ ଲୋକଙ୍କ ସମାଗମ ହୁଏ ।
ଆଧୁନିକ ସମୟରେ, ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଓ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟର ଵ୍ୟଵହାର କିଛି ମାତ୍ରାରେ ଏକାକାର ହୋଇଯାଇଛି। ଇଂରାଜୀ ଶବ୍ଦ ‘Invitation’ ଶବ୍ଦ ଆମ କଥିତ ଭାଷାରେ ଧସେଇ ପଶି ଆସିଵାରୁ ଉଭୟ ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଓ ନିମନ୍ତ୍ରଣର ଅର୍ଥ କ'ଣ ହେଵ ତାକୁ ନେଇ ଲୋକେ ଦ଼ଵନ୍ଦ୍ବରେ ପଡ଼ନ୍ତି ।
ତେବେ ଆମନ୍ତ୍ରଣ ଓ ନିମନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କେଵଳ ଶବ୍ଦଗତ ନୁହେଁ, ଏହା ଆମ ସଂସ୍କୃତିର ମର୍ଯ୍ୟାଦା, ଆତ୍ମୀୟତା ଓ ସାମାଜିକ ରୀତିନୀତି ସହ ଗଭୀର ଭାବେ ଜଡ଼ିତ । ଆମନ୍ତ୍ରଣ ହେଉଛି ସସମ୍ମାନେ ଵ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ, ଯେଉଁଥିରେ ଅତିଥିଙ୍କ ବୌଦ୍ଧିକ ଵା ମାନସିକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଆଶା କରାଯାଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ନିମନ୍ତ୍ରଣ ହେଉଛି ଔପଚାରିକ, ସାମାଜିକ ଓ ଭୋଜନକେନ୍ଦ୍ରୀୟ, ଯାହା ବୃହତ୍ ସମାଗମ ଓ ଉତ୍ସଵମୂଳକ ପରିଵେଶ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଆଧୁନିକ ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁଁ ଏହି ଦୁଇ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟଵହାର କିଛି ମାତ୍ରାରେ ମିଶ୍ରିତ ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଆମ ପରମ୍ପରାରେ ଏହାଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରହିଛି। ତେଣୁ, କାହାକୁ ଡାକିଵା ପୂର୍ବରୁ ଏହା ଆମନ୍ତ୍ରଣ ନା ନିମନ୍ତ୍ରଣ ତାହା ବୁଝିଵା ଆଵଶ୍ୟକ, ଯାହା ସମ୍ପର୍କ ଓ ସାମାଜିକ ମର୍ଯ୍ୟାଦାକୁ ଆହୁରି ସୁଦୃଢ଼ କରିଵ।
No comments:
Post a Comment