• ଜନମପାଣି: ଜୀଵନର ପ୍ରଥମ ସ୍ପର୍ଶ•

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିରେ ‘ଜନମପାଣି’ ଶବ୍ଦଟି ଏକ ଅନନ୍ୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅର୍ଥ ବହନ କରେ। ଏହି ଶବ୍ଦଟି ଦୁଇଟି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ: ଗଛରୋପଣ ସମୟରେ ପ୍ରଥମ ଜଳଦାନ ଓ ନଵଜାତ ଶିଶୁର ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ। ଏହି ଦୁଇଟି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଜୀଵନର ଆରମ୍ଭ ଓ ପୁନର୍ଜନ୍ମର ପ୍ରତୀକ ରୂପେ ଦେଖାଯାଏ। ଓଡ଼ିଶାର ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାରେ ଏହି ଶବ୍ଦଟି ଗଛ ଓ ଶିଶୁ ଉଭୟଙ୍କ ପାଇଁ ଜୀଵନଦାୟୀ ଶକ୍ତିର ପ୍ରତୀକ। 

ଜନମପାଣି ଓ ବୃକ୍ଷରୋପଣ: 

ଵୃକ୍ଷରୋପଣ ଏକ ପତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ ରୂପେ ଵିଵେଚିତ ହୁଏ। ଯେତେବେଳେ ଗଛର ଚାରା ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ଅଣା ହୋଇ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରୋପିତ ହୁଏ, ତାହାର ମୂଳ ସହ ଲାଗିଥିଵା ମାଟିକୁ ‘ଜନ୍ମମାଟି’ କୁହାଯାଏ। ଏହି ମାଟି ଗଛର ମାତୃଭୂମି ସଦୃଶ, ଯେଉଁଠାରେ ତା’ର ଚେର ପ୍ରଥମେ ମାଡ଼ିଥାଏ। ରୋପଣ ପରେ ଗଛକୁ ଦିଆଯାଉଥିଵା ପ୍ରଥମ ଜଳକୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଜନ୍ମପାଣି ଵା ‘ଜନମପାଣି’ କୁହାଯାଏ। ଏହି ଜଳ ଗଛକୁ ନୂଆ ପରିଵେଶରେ ଜୀଵନ ପ୍ରଦାନ କରେ। 

ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ, ଜନମପାଣି ଗଛର ଵୃଦ୍ଧି ଓ ବଞ୍ଚିଵା ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଵଶ୍ୟକ। ଗଛଟିଏ ଉତ୍ପାଟିତ ହେଵା ସମୟରେ ତା’ର ମୂଳ ଅର୍ଦ୍ଧମୃତ ଅଵସ୍ଥାକୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ, କାରଣ ମୂଳ ମାଟିରୁ ଅଲଗା ହେଵା ଫଳରେ ଜଳ ଓ ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱର ଆହରଣ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ। ନୂତନ ସ୍ଥାନରେ ଚାରା ଲଗାଯାଇ ତା ମୂଳରେ ଦିଆଯାଉଥିଵା ଜନମପାଣି ମୂଳକୁ ଆର୍ଦ୍ରତା ଯୋଗାଇ ମାଟି ସହ ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରିଵାରେ ସହାୟକ ହୁଏ। ନୂତନ ରୂପେ ରୋପଣ କରାଯାଇଥିଵା ଗଛ ମୂଳରେ ଜନମପାଣି ଦିଆଯିଵା ଦ୍ଵାରା ଏହା ମୂଳରେ ଥିଵା ମାଇକୋରାଇଜା ଜୀଵାଣୁଙ୍କୁ ସକ୍ରିୟ ହୁଅନ୍ତି, ଫଳତଃ ଏହା ଗଛର ପୋଷକ ତତ୍ତ୍ୱ ଶୋଷଣରେ ସହାୟକ ହୁଏ । ଏତଦଵ୍ୟତୀତ, ଜନମପାଣି ମାଟିରେ ଥିଵା ବାୟୁ ଫାଙ୍କକୁ କମାଇ ମୂଳକୁ ସ୍ଥିର କରେ, ଯାହା ଗଛର ସ୍ଥାୟୀତ୍ୱ ପାଇଁ ଜରୁରୀ। 

ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ଜନମପାଣିକୁ ପୁନର୍ଜନ୍ମର ପ୍ରତୀକ ରୂପେ ଦେଖାଯାଏ। ଗଛଟିଏ ଯେତେବେଳେ ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ଉତ୍ପାଟିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟତ୍ର ରୋପିତ ହୁଏ, ତାହା ଏକ ନୂଆ ଜୀଵନ ଆରମ୍ଭ କରେ। ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଗଛର ପୁନର୍ଜନ୍ମ ସହ ତୁଳନୀୟ ଏଵଂ ଜନମପାଣି ଏହି ନୂଆ ଜୀଵନର ପ୍ରଥମ ସ୍ପର୍ଶ ରୂପେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। 

ଜନମପାଣି ଓ ନବଜାତ ଶିଶୁ : 

ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ନବଜାତ ଶିଶୁର ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନକୁ ମଧ୍ୟ ‘ଜନମପାଣି’ କୁହାଯାଏ। ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷ ଅନୁସାରେ, ଏହି ସ୍ନାନ ଶିଶୁର ଜୀଵନର ପ୍ରଥମ ସାଂସ୍କୃତିକ ରୀତି ରୂପେ ଗଣାଯାଏ। ଆଗେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଲୋକେ ପ୍ରାୟତଃ ଉଠିଆରିରେ ପିଲାଙ୍କୁ ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ କରାଉଥିଲେ । କେହି କେହି ନଵଜାତ ଶିଶୁ ଅସୁସ୍ଥ ଥିଲେ ବାରଆତର କିମ୍ବା ଏକୋଇଶିଆ ସମୟରେ ଶିଶୁକୁ ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ କରାଉଥିଲେ । ଏହି ସ୍ନାନ କେଵଳ ଶାରୀରିକ ଶୁଚିତା ପାଇଁ ନୁହେଁ ଵରଂ ଶିଶୁକୁ ନୂଆ ଜୀଵନରେ ସ୍ୱାଗତ କରିଵାର ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଅଭିଵ୍ୟକ୍ତି ଅଟେ । 

ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ, ନଵଜାତ ଶିଶୁର ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ ତା’ର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଗର୍ଭାଶୟରେ ଥିଵା ସମୟରେ ଶିଶୁ ଏକ ନିରାପଦ ଓ ଜୀଵାଣୁମୁକ୍ତ ପରିବେଶରେ ଥାଏ। ଜନ୍ମ ପରେ ସେ ଵାହ୍ୟ ପରିଵେଶରେ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ହୁଏ, ଯେଉଁଠାରେ ଜୀଵାଣୁ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷତିକାରକ ଉପାଦାନ ତା’ର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକୁ ପ୍ରଭାଵିତ କରିପାରେ। ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ ଶିଶୁର ଶରୀରରୁ ଜନ୍ମ ସମୟରେ ଲାଗିଥିଵା ରକ୍ତ, ଭର୍ନିକ୍ସ (vernix) ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଶୁଦ୍ଧ ପଦାର୍ଥ ଦୂର କରେ। ଏହା ଶିଶୁର ଚର୍ମକୁ ସଂକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା କରେ ଓ ତା’ର ଥର୍ମୋରେଗୁଲେସନ (ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସହାୟତା କରେ। ଆଧୁନିକ ଚିକିତ୍ସା ଵିଜ୍ଞାନ ଅନୁସାରେ, ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ ସାଧାରଣତଃ ଜନ୍ମର ୨୪ ଘଣ୍ଟା ପରେ କରାଯାଏ, ଯାହା ଶିଶୁର ଚର୍ମରେ ଥିଵା ପ୍ରାକୃତିକ ତୈଳୀୟ ପଦାର୍ଥକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରି ତା’ର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରେ ସୁଧାର ଆଣେ। 

ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ଜନମପାଣି କେଵଳ ଶାରୀରିକ ଶୁଚିତା ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା। ଏହା ଶିଶୁର ନୂଆ ଜୀଵନରେ ପ୍ରବେଶକୁ ପଵିତ୍ର କରେ। ଏହା ସହ,ଜନ୍ମଠାରୁ ସପ୍ତମ ଦିଵସ ପରେ ଶିଶୁର ମୁଖରେ ଦିଆଯାଉଥିଵା ‘ଲାଜପାଣି’ ମଧ୍ୟ ଏକ ଅନନ୍ୟ ପରମ୍ପରା। ଏହି ରୀତି ଅନୁସାରେ, ଶିଶୁର ମୁଖରେ ପ୍ରଥମ ଅଞ୍ଜଳି ପାଣି ଦେଇ ତା’ର ମାତା ତା'ର ମୁଖକୁ ଧୋଇ ଥାଆନ୍ତି । ଲୋକ ଵିଶ୍ୱାସ ଅଛି ଯେ, ଯେଉଁ ଶିଶୁର ମୁହଁରେ ତାହାର ମାତା ଲାଜ ପାଣି ମାରି ନ ଥାନ୍ତି ସେ ଭାବି ଜୀଵନରେ ନିର୍ଲ୍ଲଜ୍ଜ ହୁଏ। ଏଥିପାଇଁ କୌଣସି ନିର୍ଲ୍ଲଜ୍ଜ ଵ୍ୟକ୍ତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରି ଲୋକେ କହିଥାନ୍ତି 'ତା ମାଆ ତା ମୁହଁରେ କଅଣ ଲାଜପାଣି ମାରି ନ ଥିଲା କି?' 

ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ହେଵାର ଷଷ୍ଠ,ସପ୍ତମ, ଅଷ୍ଟମ ଵା ନଵମ ଦିନର କୃତ୍ୟ ଵା ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକେ ଉଠିଆରି କୁହନ୍ତି ।‌ ସେ ଦିନ ଅନ୍ତୁଡ଼ି ନିଆଁ ଉଠାଯାଇ ପ୍ରସୂତି ସ୍ନାନ କରେ ଓ ଅନ୍ତୁଡ଼ିଶାଳ ସଫା ହୁଏ । ପ୍ରସବର ସାତ ଦିନପରେ ଏହି ଉଠିଆରି ଦିନ ଅନ୍ତୁଡ଼ିଶାଳରୁ ପାଉଁଶ ଆଦି କଢ଼ା ଯାଇ ସଫା ହୋଇଥାଏ ଯାହାକୁ ଅନ୍ତୁଡ଼ି ଉଠିଵା କୁହନ୍ତି । ଏହାପରେ ମାତା ଓ ଶିଶୁ ଯେଉଁ ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ କରନ୍ତି ତାହାକୁ ଶିଶୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜନମପାଣି ତଥା ମାତା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉଠିଆରିଗାଧୁଆ କୁହାଯାଏ। 

ଜନମପାଣି ଓ ଉଠିଆରିଗାଧୁଆ ଭଳି ଶବ୍ଦ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରେ। ହିନ୍ଦୀ, ବଙ୍ଗଳା, ମରାଠୀ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାରତୀୟ ଭାଷାରେ ଏହି ଶବ୍ଦର ସମାନ ଅର୍ଥରେ କୌଣସି ଶବ୍ଦ ମିଳେ ନାହିଁ। ତଥାପି, ଅନ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଵୃକ୍ଷରୋପଣ ଓ ଶିଶୁର ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ ସହ ଜଡ଼ିତ କେତେକ ରୀତିନୀତି ଦେଖାଯାଏ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଜାପାନୀ ସଂସ୍କୃତିରେ ‘ମିୟାମୈରି’ ରୀତି ଅନୁସାରେ ନଵଜାତ ଶିଶୁକୁ ଆଶୀର୍ଵାଦ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ମନ୍ଦିରକୁ ନିଆଯାଏ, ଯାହା ନଵଜାତର ଜୀଵନାରମ୍ଭକୁ ପଵିତ୍ର କରେ। ସେହିପରି, ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ‘ଅନ୍ନପ୍ରାଶନ’ କିମ୍ବା ‘ନାମକରଣ’ ରୀତି ଶିଶୁର ନୂଆ ଜୀଵନରେ ପ୍ରବେଶକୁ ଚିହ୍ନିତ କରେ। ଵୃକ୍ଷରୋପଣ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ଜନଜାତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ଗଛକୁ ପୂଜା କରାଯାଏ ଓ ତାକୁ ଜୀଵନଦାତା ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ମେକ୍ସିକୋର ମାୟା ସଂସ୍କୃତିରେ ଗଛକୁ ‘ଜୀଵନର ଅକ୍ଷ’ (axis mundi) ରୂପେ ଵିଵେଚନା କରାଯାଏ । 

ତଥାପି, ‘ଜନମପାଣି’ ଶବ୍ଦର ଅନନ୍ୟତା ଏହାର ଦ୍ୱୈତ ଅର୍ଥରେ ନିହିତ। ଏହା ଗଛ ଓ ଶିଶୁ ଉଭୟଙ୍କ ପାଇଁ ଜୀଵନର ଆରମ୍ଭକୁ ଚିହ୍ନିତ କରେ, ଯାହା ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରକୃତି ଓ ମାନଵ ଜୀଵନ ପ୍ରତି ଥିଵା ଗଭୀର ସମ୍ମାନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଏହି ଶବ୍ଦ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସାଂସ୍କୃତିକ ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ ଓ ଏହାର ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ଅନୁପସ୍ଥିତି ଏହାକୁ ଆହୁରି ଵିଶେଷ ଶବ୍ଦର ମଧ୍ୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । 

‘ଜନମପାଣି’ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ଜୀଵନର ଆରମ୍ଭ ଓ ପୁନର୍ଜନ୍ମର ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପ୍ରତୀକ। ଏହା ଗଛରୋପଣରେ ଜଳର ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱକୁ ଏଵଂ ଶିଶୁର ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଏକାଠି ସମନ୍ୱିତ କରେ। ଏହି ଶବ୍ଦ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରକୃତି ଓ ମାନଵ ଜୀଵନ ପ୍ରତି ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ଏହାର ସମାନ ଶବ୍ଦର ଅନୁପସ୍ଥିତି ଏହାକୁ ଆହୁରି ଅନନ୍ୟ କରେ। ଆମେ ଯେତେବେଳେ ଗଛକୁ ଜନମପାଣି ଦେଉ କିମ୍ବା ଶିଶୁକୁ ପ୍ରଥମ ସ୍ନାନ କରାଉ, ଆମେ ଜୀଵନର ପଵିତ୍ରତାକୁ ଆନନ୍ଦ, ସମ୍ମାନ ଓ କୃତଜ୍ଞତାର ସହିତ ପାଳନ କରିଥାଉ । ଏହି ପରମ୍ପରା ଆମକୁ ପ୍ରକୃତି ଓ ମାନଵ ଜୀଵନର ଅନ୍ତରଙ୍ଗ ସମ୍ପର୍କର ସ୍ମରଣ କରାଇଦିଏ। 

“ଗଛ, ପୃଥିଵୀର ଶ୍ୱାସ, 

ଆଉ ଗଛ ପାଇଁ ଜନମପାଣି 

ତାହାର ପ୍ରଥମ ନିଶ୍ଵାସ।”

ବିକ୍ରି ପାଇଁ ଚାରୋଟି ସନ୍ତାନ: ଏକ ମା’ର ନିରୁପାୟ ଚିତ୍କାର

୧୯୪୮ର ଅଗଷ୍ଟ ମାସ। ଆମେରିକାର ଶିକାଗୋ ନଗରର ଏକ ଶାନ୍ତ, କିନ୍ତୁ ଜରାଜୀର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ଛୋଟ ଘର। ସେ ଘରେ ଲୁସିଲେ ଚାଲିଫ୍‌କ୍ସ (Lucille Chalifoux) ଓ ତାଙ୍କ ପରିଵାର ରହୁଥିଲେ । ଲୁସିଲେଙ୍କୁ ସେତେବେଳେ ୨୪ ଵର୍ଷ ଵୟସ ହୋଇଥାଏ ମହିଳା ଏଵଂ ସେ ତାଙ୍କ ପତି "ରେ ଚାଲିଫ୍‌କ୍ସ (Ray Chalifoux)" ଓ ଚାରୋଟି ଛୁଆ—ଲାନା (୬ ଵର୍ଷ), ରାଏ (୫ ଵର୍ଷ), ମିଲ୍‌ଟନ (୪ ଵର୍ଷ), ଓ ସୁ (୨ ଵର୍ଷ)—ଙ୍କ ସହ ସେହି ଘରେ ରହୁଥିଲେ। ଲୁସିଲେ ସେତେବେଳେ ଗର୍ଭଵତୀ ଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏହି ପରିଵାର ସେତେବେଳେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୟନୀୟ ଅଵସ୍ଥାରେ କାଳ କାଟୁଥିଲା । ଆର୍ଥିକ ଦୁର୍ଦଶା ଓ ପାରିଵାରିକ ଅଶାନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଏକ ଅନ୍ଧକାର ଭଵିଷ୍ୟତକୁ ଠେଲି ଦେଇଥିଲା।

ଶିକାଗୋର ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ କୌଣସି ନୂଆ କଥା ନଥିଲା। ଦ୍ଵିତୀୟ ଵିଶ୍ଵଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଆମେରିକାରେ ଅନେକ ପରିଵାର ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟରେ ଥିଲେ। "ଲୁସିଲେ ଓ ରେ"ଙ୍କ ପାଇଁ ଜୀଵନ ଅଧିକ କଷ୍ଟକର ଥିଲା। "ରେ" ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ କାମରେ ଥିଲେ, ଯହିଁର ଆୟ ପରିଵାର ଚଳାଇଵା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ନଥିଲା। ଘରର ଭଡ଼ା, ଖାଦ୍ୟ, ଓ ଅନ୍ୟ ଜରୁରୀ ଖରଚ ମେଣ୍ଟାଇଵା ଦୁସ୍ତର ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା। ତହିଁରେ ପୁଣି ଲୁସିଲେ ଓ ରେ’ଙ୍କ ଵୈଵାହିକ ଜୀଵନରେ ଅଶାନ୍ତି ବଢ଼ିଚାଲିଥିଲା। "ରେ" ମଦ୍ୟପାନ କରୁଥିଲେ ଫଳତଃ ଘରେ ଝଗଡ଼ାଝାଟି ଯୋଗୁଁ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିଲା।

 ଦିନେ, ଲୁସିଲେ ଏକ ହୃଦୟଵିଦାରକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ। ସେ ନିଜର ଚାରୋଟି ଛୁଆଙ୍କୁ 'ଵିକ୍ରି' କରିଵା ପାଇଁ ଘୋଷଣା କଲେ। ଏହା କୌଣସି ସାଧାରଣ ବିକ୍ରି ନଥିଲା; ଏହା ଥିଲା ଏକ ମା’ର ନିରୁପାୟ ଚିତ୍କାର, ଯିଏ ନିଜ ସନ୍ତାନଙ୍କୁ ଖାଇଵାକୁ ଦେଵାରେ ଅସମର୍ଥ ଥିଲା। ଲୁସିଲେ ନିଜ ଘରର ବାହାରେ ଏକ ପୋଷ୍ଟର ଲଗାଇଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଲେଖାଥିଲା: “4 children for sale, inquire within.” ଏହି ପୋଷ୍ଟର ତାଙ୍କ ଘରର ସିଡ଼ିରେ ଲାଗିଥିଲା, ଯେଉଁଠି ସେ ନିଜେ ଗର୍ଭଵତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଚାରୋଟି ଛୁଆ ସହ ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ।

ଅଗଷ୍ଟ 5, 1948ରେ, ସ୍ଥାନୀୟ ଖବରକାଗଜ “The Vidette-Messenger” ଏହି ଦୃଶ୍ୟକୁ ଉତ୍ତୋଳନ କଲା। ଫୋଟୋଟି ଦେଖିଵାକୁ ହୃଦୟଵିଦାରକ ଥିଲା—ଲୁସିଲେ, ତାଙ୍କର ମୁହଁରେ ଏକ ଅଜଣା ଦୁଃଖ ଓ ଅସହାୟତା ସହ, ଚାରୋଟି ନିରୀହ ଛୁଆଙ୍କ ସହ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି। ଛୁଆମାନେ, ଯେଉଁମାନେ ଏହି ଘଟଣାର ଗମ୍ଭୀରତା ବୁଝି ପାରୁ ନଥିଲେ, କେଵଳ କ୍ୟାମେରା ଆଡ଼କୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ଏହି ଫୋଟୋ ପ୍ରକାଶିତ ହେଵା ପରେ ଶିକାଗୋରେ ଏକ ଝଡ଼ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା। ଅନେକେ ଲୁସିଲେଙ୍କୁ ଦୋଷ ଦେଲେ, କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟମାନେ ତାଙ୍କ ଦୁର୍ଦଶାକୁ ବୁଝିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ।

ଖବରକାଗଜରେ ଏହି ଘଟଣା ଚର୍ଚ୍ଚାର ଵିଷୟ ହେଲା, ଏଵଂ ଶୀଘ୍ର ଏହା ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଵିସ୍ତାର ଲାଭ କଲା। ଅନେକ ପରିଵାର ଲୁସିଲେଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କଲେ, କେହି ଛୁଆମାନଙ୍କୁ ଦତ୍ତକ ନେଵାକୁ ଚାହିଁଲେ, ଆଉ କେହି କେଵଳ ଜାଣିଵାକୁ ଚାହିଁଲେ ଯେ ଏପରି ନିଷ୍ପତ୍ତି କାହିଁକି ନିଆଗଲା । 

ଲୁସିଲେଙ୍କ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ପରେ ଚାରୋଟି ଛୁଆଙ୍କୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ପରିଵାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଦତ୍ତକ ନିଆଗଲା। କିନ୍ତୁ ଏହି ଦତ୍ତକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସୁଖଦାୟୀ ନଥିଲା। 

ଗୋଟିଏ ପରିବାର ଲାନା ଓ ରାଏଙ୍କୁ ଦତ୍ତକ ନେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ପରେ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ ସେମାନେ ଏକ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ କଠିନ ପରିଶ୍ରମ କରିଵାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ରାଏ ପରେ ଦାବି କରିଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କୁ ଶାରୀରିକ ଓ ମାନସିକ ଦୁର୍ଵଵ୍ୟହାରର ସାମ୍ନା କରିଵାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା।

ମିଲ୍‌ଟନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ପରିଵାର ଦତ୍ତକ ନେଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଜୀଵନ ମଧ୍ୟ ସହଜ ନଥିଲା। ସେ ଅନେକ ଦିନ ଯାଏଁ ନିଜର ପ୍ରକୃତ ପରିଚୟ ଓ ଅତୀତ ଵିଷୟରେ ଅଜଣା ରହିଥିଲେ।

ସୁ'ଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏକ ପରିଵାର ଦତ୍ତକ ନେଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଜୀଵନ ଵିଷୟରେ ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ଉପଲବ୍ଧ ନାହିଁ।

ଲୁସିଲେ ନିଜେ ପଞ୍ଚମ ସନ୍ତାନକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଜୀଵନ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଉତ୍ଥାନ-ପତନରେ ଭରା ରହିଥିଲା। ରେ ଓ ଲୁସିଲେଙ୍କ ଵିଵାହ ଵିଚ୍ଛେଦ ହୋଇଗଲା ଏଵଂ ତତ୍ପରେ ଲୁସିଲେ ଏକାକୀ ଜୀଵନ ବିତାଇଥିଲେ।

ୟା ଭିତରେ ଅନେକ ଵର୍ଷ ଗଡ଼ିଗଲା। ୧୯୮୦ରୁ ୧୯୯୦ ଦଶକରେ, ଛୁଆମାନେ ଵୟସ୍କ ହେଵା ପରେ ନିଜ ନିଜ ଅତୀତକୁ ଖୋଜିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଲାନା, ରାଏ, ଓ ମିଲ୍‌ଟନ ପରସ୍ପର ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କଲେ ଓ ନିଜ ମା’ ଲୁସିଲେଙ୍କୁ ଖୋଜି ବାହାର କଲେ। ଏହି ମିଳନ ମିଠା ଓ ତିକ୍ତ ଦୁଇଟି ଅନୁଭବ ଆଣିଥିଲା। କେତେକ ସନ୍ତାନ ଲୁସିଲେଙ୍କୁ କ୍ଷମା କରିଥିଲେ, ବୁଝିଥିଲେ ଯେ ସେ ସେତେବେଳେ ନିରୁପାୟ ଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟମାନେ, ଵିଶେଷ କରି ରାଏ, ନିଜ ଅତୀତର ଯନ୍ତ୍ରଣାକୁ ଭୁଲି ପାରି ନଥିଲେ।

ଲୁସିଲେ ନିଜେ ଜୀଵନର ଶେଷ ଭାଗରେ ଅନୁତାପ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ଓ ମାନସିକ ଅଵସ୍ଥା ତାଙ୍କୁ ଏପରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିଥିଲା।

୧୯୪୮ର ଏ ଫୋଟୋଟି ଏବେ ମଧ୍ୟ ଐତିହାସିକ ଆର୍କାଇଵ୍‌ରେ ସଂରକ୍ଷିତ ଅଛି। ଏହା କେଵଳ ଲୁସିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ପରିଵାରର କାହାଣୀ ନୁହେଁ ଵରଂ ସେହି ସମୟର ସାମାଜିକ ଓ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟର ପ୍ରତିଫଳନ। ଏହା ଆମକୁ ସେହି ସମୟର ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ଅସମାନତା, ଓ ମାନଵୀୟ ଦୁଃଖକୁ ମନେ ପକାଇ ଦିଏ।

ଚାରିଭାଇ ସାଧଵ କଥା

ବୋଇତରେ ବସି ବାଲୀ ଦ୍ଵୀପରୁ କଳିଙ୍ଗ ଦେଶକୁ ଚାରିଭାଇ ସାଧଵ ଫେରୁଥାନ୍ତି । ଅଧା ବାଟ ଆସିଛନ୍ତି କି ନାହିଁ ଏଙ୍ଗାନୋ ଦ୍ଵୀପ(Enggano island) ନିକଟରେ ଭୀଷଣ ସାମୁଦ୍ରିକ ଝଡ଼ର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଵାରୁ ସେମାନଙ୍କ ବୋଇତ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । କଷ୍ଟେମଷ୍ଟେ ସେମାନେ ଏଙ୍ଗାନୋ ଦ୍ଵୀପରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ସେ ଦ୍ଵୀପରେ ଆଗେ ମଣିଷ ରହୁନଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଗଛବୃଛର ଅଭାଵ ନଥିଲା ‌। ଖାଇଵା ପିଇଵାକୁ ଫଳମୂଳ ଓ ମଧୁରଜଳ ସବୁ ଥିଲା ସେ ଦ୍ଵୀପରେ ତେଣୁ ଚାରି ଭାଇ ସାଧଵ କେତେକ ଦିନ ସେଠାରେ ରହିଲେ । 

ଦିନେ ବଡ଼ ସାଧଵଙ୍କୁ ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ପଡି଼ଥିଵା ଏକ ଲୌହ ବୋତଲ ମିଳିଲା । ସେ ବୋତଲରେ କିସ ଅଛି ଜାଣିଵା ପାଇଁ ଉତ୍ସୁକତାର ସହ ତାହାର ଠିପି ଖୋଲି ଦେଲେ । 

ହଠାତ୍ କଳା ବାରିଦ ରଙ୍ଗର ଧୂଆଁ ସେ ବୋତଲରୁ ବାହାରିଲା ଏଵଂ ସେ ଧୂଆଁରୁ ଶେଷରେ‌ ଏକ ଭୂତ ସେଠାରେ ପ୍ରକଟ ହେଲା । ଭୂତକୁ ଦେଖି ଚାରି ଭାଇ ସାଧଵ ଯିଏ ଯୁଆଡ଼େ ପାଇଲେ ଆଞ୍ଛି କୁଞ୍ଛି କି ଧାଇଁଵାକୁ ଲାଗିଲେ । କିନ୍ତୁ ଭୂତ କି ମନ୍ତର କଲା କେଜାଣି ସେମାନେ ଯୋଉଠୁ ଯାଇଥିଲେ ସେଇଠି ଆସି ଠିଆ ହେଇଗଲେ ।

ଭୂତ ସେମାନଙ୍କୁ କହିଲା ଡରିଵାର ଆଵଶ୍ୟକତା ନାହିଁ । ସେମାନେ ଯାହା ଚାହିଁବେ ତାଙ୍କୁ ମିଳିଵ । ବଡ଼ ଭାଇ ଭାବିଲା ଗାଆଁରେ ଶିଘ୍ର ନପହଞ୍ଚିଲେ ବେପାର ଆଉ ଚାଷ ଉଭୟ ବୁଡି଼ଯିଵ ତେଣୁ ସେ ଭୂତକୁ କହିଲା ମୋତେ ଗାଆଁକୁ ପଠେଇ ଦିଅ । ଏତିକି କହିଵା ମାତ୍ରେ ବଡ଼ ଭାଇ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା । ତହୁଁ ବଡ଼ ମଝିଆଁ ଭାଇ କହିଲା ମୋର ଏଇ ଵରଷ ବାହାଘର ହେଵ ତେଣୁ ମୋତେ ମଧ୍ୟ ଗାଆଁକୁ ପଠେଇ ଦିଅ । ସେ ବି ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା । ସେଇଠୁ ସାନ ମଝିଆଁ ଭାଇ କହିଲା କଳିଙ୍ଗ ଦେଶର ରାଜାଙ୍କ ଛାମୁରେ ମୋତେ ବହୁମୂଲ୍ୟ ଭେଟି ଦେଵାର ଅଛି । ମୋତେ ଶିଘ୍ର ରାଜଧାନୀ ସିଂହପୁର ନଗରକୁ ପଠାଇଦିଅ । ସେ ମଧ୍ୟ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା । ଶେଷରେ ସେଠାରେ ସାନଭାଇ ଜଣକ ରହିଗଲା । ସାନ ଭାଇ ସାଧଵ ଭାବିଲା ଏକେଲା ଏତେ ବଡ଼ ଦ୍ଵୀପରେ ସେ ଵା କ'ଣ କରିଵ ? ତାକୁ ଏ ଦ୍ଵୀପ ବହୁତ ଭଲ ଲାଗିଥିଲା । ତେଣୁ ସେ ଭୂତକୁ କହିଲା ମୋର ତିନି ଭାଇଙ୍କୁ ଏଠାକୁ ଫେରାଇ ଆଣ ଆମେ ଏଇ ସୁନ୍ଦର ଦ୍ଵୀପରେ ସୁଖରେ ରହିବୁ । ତତ୍‌କ୍ଷଣାତ୍ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥିଵା ବଡ଼ ତିନିଭାଇ ପୁଣି ଏଙ୍ଗାନୋ ଦ୍ଵୀପକୁ ଚାଲିଆସିଲେ ଏଵଂ ଭୂତଟି ସେଠାରୁ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା । 

(କାହାଣୀ କାଳ୍ପନିକ; ଏଙ୍ଗାନୋ ଦ୍ଵୀପରେ ବହୁତ ପରେ ଜନଵସତି ଗଢି଼ଉଠିଥିଲା । ଏଠିକା ଲୋକଙ୍କୁ ଏଙ୍ଗାନୀୟ ମାନଵ ତଥା ତାଙ୍କର କଥିତ ଭାଷାକୁ ଏଙ୍ଗାନିଜ୍ କୁହାଯାଏ। ଏ ଦ୍ଵୀପରେ ଅଧୁନା ଚାରି ପାଞ୍ଚ ହଜାର ଲୋକ ନିଵାସ କରନ୍ତି । ସେମାନେ ଆଣ୍ଡାମାନୀୟ କି ମାଳୟୀ ସେ ଵିଷୟରେ ଏବେ ବି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇପାରିନାହିଁ କିନ୍ତୁ ମୁଖମଣ୍ଡଳରୁ ଏଙ୍ଗାନୀୟ ମାନଵମାନେ ମାଳୟୀ ଲୋକଙ୍କ ପରି ପ୍ରତିଭାତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏକ ଭାରତୀୟ ଲୋକକଥା ଆଧାରରେ କେତେକ ପରିଵର୍ତ୍ତନ ସହ ଏହା ଲିଖିତ)

ସ’କ୍ (ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟସମ୍ରାଟ ହରିଶଙ୍କର ପରସାଈଙ୍କ ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟ ଗଳ୍ପ शॉक[Shock]ର ଓଡ଼ିଆ ଭାଵାନୁଵାଦ)

ନଗରର ନାମ ଲେଖୁନାହିଁ । ଯାହାଙ୍କ ଵିଷୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଉଛି ସେ ହିନ୍ଦୀର ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲେଖକ ଓ ସମାଲୋଚକ। ଶରୀର ସମ୍ପତ୍ତି ଅତି କ୍ଷୀଣ, ରୂପ କେବେ ଆକର୍ଷକ ନଥିଲା । ଯେବେକାର କଥା ପଡି଼ଛି ସେତେବେଳେ ସେ ଵୟସର ୪୦ଗୋଟି ଵସନ୍ତ ଦେଖିସାରିଥିଲେ ମାତ୍ର ଅଵିଵାହିତ ଥାଆନ୍ତି। 

ବାବୁ ଦିନେ ନଗରର ଏକ ଉଦ୍ୟାନରେ ବଡ଼ ମନଦୁଃଖରେ ବସିଥାଆନ୍ତି ଏତିକି ବେଳେ ସେଠାକୁ ତାଙ୍କର ଜଣେ ପୁରୁଣା ମଇତ୍ର ଆସି ତାଙ୍କୁ ସେଭଳି ମନଦୁଃଖ କରି ବସିଥିଵାର କାରଣ ଜିଜ୍ଞାସା କରିଲେ - “କିହୋ ପୁଣି ଵିଵାହ ପ୍ରସ୍ତାଵ ଭାଙ୍ଗିଗଲା କି ? କାହିଁକି ଏମିତି ମନ ମାରି ବସିଛ ଯେ?" 

"ହେ,ମୋ ସହିତ ଲାଗନା ହୋ। "

ସାମାନ୍ୟ ଚିଡି଼ ଉଠି ଲେଖକ ଉତ୍ତର ଦେଲେ । 

ମଇତ୍ର ପୁଣି ପଚାରିଲେ : "ଏମିତି କ'ଣ ହୋଇଗଲା କି ? ଯାହା ହୋଇଛି ଖୋଲି କହୁଦେଉନା ଵା !"

 

ତହୁଁ ଲେଖକ କହିଲେ," ହଉ ହେଲା ତେବେ ଶୁଣ ! ମୁଁ ହିନ୍ଦୀ ଲେଖକ - ୨୦ ୨୨ ଵର୍ଷର ମୋ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନା । ଛାୟାଵାଦୀ କଵିତାକୁ ଲୋକେ ସେତେଟା ବୁଝନ୍ତି ନାହିଁ- ମୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଛାୟାଵାଦ କ'ଣ ବୁଝାଇଦେଇଛି । ସେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଛାୟାଵାଦୀ ରଥର ସାରଥୀ ମୁଁ ହିଁ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେଵନାହିଁ। ମୋର ଆଠଗୋଟି ପୁସ୍ତକ ଛପିଲାଣି । ଭାରତଵାସୀଙ୍କୁ ଟିକିଏ ଲାଜ ଶରମ ଥାଆନ୍ତା ଯଦି ମୋତେ ଏତେବେଳକୁ ଓନରେରୀ ଡୋକ୍ଟରେଟଟାଏ ଦେଇ ସାରନ୍ତେଣି ।" 

ଲେଖକ ଟିକେ ରହିଲେ। ତାପରେ ଗଭୀର ନିଃଶ୍ୱାସ ଛାଡ଼ି ବୋଇଲେ, "ଆଉ ମୋର ଏବେ ଯୋଉ ଅଵସ୍ଥା ? ମୋ ପ୍ରତି ଏହା ବଡ଼ ଅନ୍ଯାୟ ନୁହେଁ କି ? ମୋର ଏତେ ଅନାଦର କାହିଁକି ?"

ମିତ୍ର ବୁଝିଲେ ୟାଙ୍କର କୌଣସି ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅପମାନ ହୋଇଯାଇଛି । ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇଲେ, "ଆରେ ଭାଇ, ଏ ଦେଶରେ ବହୁତ ଵିଳମ୍ବରେ ଵ୍ୟକ୍ତିର ସାଧନାକୁ ମାନ୍ଯତା ଦିଆଯାଏ ।”

" ଲେଖକ ବୋଇଲେ, "ନା ନା, ମୁଁ ଏ ଦେଶଵାସୀଙ୍କୁ ଦୋଷ ଦେଉନାହିଁ । ଏହି ଲଫାପାଟା ଦେଖ। କାହା ଠିକଣା ଲେଖା ହୋଇଛି ଏଥିରେ ?"

ମଇତ୍ର କହିଲେ, "ଏଥିରେ ଵିଶ୍ଵଵିଦ୍ୟାଳୟରେ ପଢ଼ୁଥିଵା ଏକ ଛାତ୍ରର ଠିକଣା ଅଛି ।"

"ଜାଣିଛନ୍ତି ଏଥିରେ କ'ଣ ଅଛି ? ଆହିଁରେ ପ୍ରେମ ପତ୍ର ଅଛି । ଯୋଉ ଝିଅ ୟାକୁ ଲେଖିଛି ତାକୁ ମୁଁ ଵର୍ଷେ ହେଲା ହିନ୍ଦୀ ପଢ଼ାଉଛି ଆଉ ସେ ମୋତେ ଏ ପ୍ରେମପତ୍ର ଦେଇ କହୁଛି —“ସାର୍, ଏହାକୁ ଲେଟରବକ୍ସରେ ଟିକିଏ ପକେଇ ଆସିବେ କି ?”

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

ହରିଶଙ୍କର ପରସାଇଙ୍କ ବ୍ୟଙ୍ଗ "शॉक(Shock)"ର ଏହା ଓଡ଼ିଆ ଅନୁଵାଦ । ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟ ଗଳ୍ପର ମୁଖ୍ୟ ଚରିତ୍ର ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଲେଖକ, ଯିଏ ନିଜର ସାହିତ୍ୟିକ ସଫଳତା ଓ ଛାୟାଵାଦୀ କଵିତାକୁ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଵାରୁ ଗର୍ଵିତ। ସେ ଭାବୁଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କୁ ସମାଜରୁ ସମ୍ମାନ ଓ ମାନ୍ୟତା ମିଳିଵା ଉଚିତ୍‌, ଯେପରି ଅନରେରୀ ଡକ୍ଟରେଟ୍‌। କିନ୍ତୁ ଵାସ୍ତଵରେ ତାଙ୍କୁ ସେହି ସମ୍ମାନ ମିଳୁନାହିଁ, ଯାହା ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଗୌରଵକୁ ଆଘାତ ଦେଇଥାଏ । ପରସାଈ ଏଠାରେ ବୌଦ୍ଧିକ ଓ ସାହିତ୍ୟିକ ଜଗତରେ ମାନ୍ୟତାର ଅଭାଵ ଏଵଂ ବାସ୍ତବତା ମଧ୍ୟରେ ଥିଵା ଵ୍ୟଵଧାନକୁ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି।

 ଛାତ୍ରୀ ହାତରେ ଲଫାପା ଧରି ଯେତେବେଳେ ଲେଖକଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସିଥିଵ ତାକୁ ଦେଖି ସେ ଭାବିଥିବେ ଯେ ତାହା ସମ୍ଭଵତଃ ସାହିତ୍ୟିକ ସମ୍ମେଳନରୁ ଆସିଅଛି କିନ୍ତୁ ସେ ଏହା ଜାଣି ପରେ କାବା ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ଯେ ଛାତ୍ରୀ ତାଙ୍କୁ ଏକ ପ୍ରେମପତ୍ର ଦେଇ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କୁ ପଠାଇଵାକୁ କହିଛି। ଏହା ତାଙ୍କ ଆତ୍ମସମ୍ମାନକୁ ଆଘାତ ଦେଇଛି । ମନେ ମନେ ଲେଖକ ଵିଚାରିଛନ୍ତି ଯେ ହୁଏତ ତାଙ୍କ ଵୟସ, ଅଵିଵାହିତ ଜୀଵନ ଓ ଶାରୀରିକ ଅଵସ୍ଥା ହେତୁ ସେ ରୋମାନ୍ସର ଯୋଗ୍ୟ ନୁହନ୍ତି ବୋଲି ଛାତ୍ରୀ ଭାବିଛି।

ପରସାଈ ଏହି ଵ୍ୟଙ୍ଗ ମାଧ୍ୟମରେ ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ପ୍ରାଥମିକତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛନ୍ତି। ଲେଖକ ଜଣେ ବୌଦ୍ଧିକ ଵ୍ୟକ୍ତି ହେଵା ସତ୍ତ୍ୱେ ସମାଜ ତାଙ୍କର ଆକଳନ ଵୟସ, ରୂପ ଓ ଵୈଵାହିକ ସ୍ଥିତି ଆଧାରରେ ଵିଚାର କରୁଛି। ତେଣୁ ଛାତ୍ରୀର ନିରୀହ ଅନୁରୋଧ (ପତ୍ରଟି ଲେଟରବକ୍ସରେ ପକାଇଵାକୁ କହିଵଖ) ଲେଖକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଅପମାନ ଭଳି ବୋଧ ହୋଇଛି । 

ଲେଖକଙ୍କ ମନଦୁଃଖ ଓ ତାଙ୍କର ଅଭିମାନ ମାନଵୀୟ ଆବେଗର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ରଣ। ଲେଖକ ନିଜର ସାହିତ୍ୟିକ ସଫଳତାରେ ଗର୍ଵ କରୁଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଵ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀଵନରେ ଅନାଦୃତ ହେଵା ତାଙ୍କୁ ଝଟକା ଵା Shock ଦେଇଛି,ଆଘାତ ଦେଇଛି। ଏହା ମାନଵୀୟ ମନର ଏକ ସାଧାରଣ ଦୁର୍ଵଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରୁଛି । ଆମେ ସମସ୍ତେ ସମ୍ମାନ ଓ ଗ୍ରହଣୀୟତା ଚାହୁଁ, କିନ୍ତୁ ସମାଜ ଆମକୁ ଅଲଗା ମାନଦଣ୍ଡରେ ଵିଚାର କରିଥାଏ।

ପରସାଈଙ୍କ ଵ୍ୟଙ୍ଗ ଶୈଳୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଚତୁର ଓ ମଜାଳିଆ। ସେ ଗଳ୍ପର ଶେଷରେ ଏକ ଅପୂର୍ଵ ମୋଡ଼ ଆଣିଛନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ ଲେଖକଙ୍କର ଅଭିମାନର କାରଣ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ଅପମାନ ନୁହେଁ,ଵରଂ ଏକ ନିରୀହ ଘଟଣା। ଏହା ପାଠକଙ୍କୁ ହସାଇଵା ସହିତ ଗଭୀର ଭାବେ ଚିନ୍ତା କରିଵାକୁ ଵାଧ୍ୟ କରେ।

ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ହରିଶଙ୍କର ପରସାଈ ତାଙ୍କ शॉक ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟ ଗଳ୍ପରେ ମଜାଳିଆ ଢଙ୍ଗରେ ଦେଖାଇଛନ୍ତି ଯେ ମଣିଷ ନିଜର ସଫଳତା ଓ ଯୋଗ୍ୟତା ନେଇ ଯେତେ ଗର୍ଵ କଲେ ମଧ୍ୟ, ସମାଜରେ ଜଣେ ସାହିତ୍ୟିକର ସାମାଜିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଵାହ୍ୟ ରୂପ ମଉଡ଼ା ଆଧାରରେ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରାଯାଇପାରେ। ଏହା ଏକ ସାମାଜିକ ପରିହାସ, ଯାହା ଆମକୁ ଆମର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉପରେ ପୁନର୍ଵିଚାର କରିଵାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦିଏ।

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟ ସମ୍ରାଟ ହରିଶଙ୍କର ପରସାଈଙ୍କ ମୂଳ ଵ୍ୟଙ୍ଗ୍ୟ ଗଳ୍ପ ନିମ୍ନରେ ପ୍ରଦତ୍ତ ହେଲା...

शॉक (व्यंग्य) : हरिशंकर परसाई

नगर का नाम नहीं बताता। जिनकी चर्चा कर रहा हूँ, वे हिंदी के बड़े प्रसिद्ध लेखक और समालोचक। शरीर सम्पति काफी क्षीण। रूप कभी आकर्षक न रहा होगा। जब का जिक्र है, तब वे 40 पार कर चुके थे। बिन ब्याहे थे।

एक दिन पार्क में बड़े अनमने बैठे थे। एक मित्र आये। पूछा," क्यों, कैसे अनमने बैठे हो ?"

"भई, मुझे छेड़ो मत। " तुनककर वे बोले। "आखिर कुछ बताओ भी तो। ऐसा क्या दुःख का पहाड़ टूट गया। "वे बोले," नहीं मानते तो सुनो। मैं हिंदी का लेखक - 20 -22 साल की मेरे साधना। छायावादी कविता को लोग ख़ाक नहीं समझते थे - मैंने उन्हें छायावाद समझाया। एक प्रकार से छायावादी - रथ का सारथी मैं ही हूँ। आठ पुस्तकें हैं मेरी। हिन्दुस्तान वासियों को लाज शर्म होती, तो मुझे अभी तक ऑनरेरी डॉक्टरेट दे दी होती।" वे रुके। फिर गहरी सांस छोड़कर बोले, "और मेरा यह हाल है ? मेरे प्रति ये अन्याय है। मेरी ऐसी अवहेलना ?"

मित्र समझे कि इनका कहीं किसी सम्मेलन में अपमान हो गया है। समझाते हुए बोले, "अरे भाई, हिन्दीवाले बहुत देर से आदमी की साधना को मान्यता देते हैं।" वे बोले, "नही, हिन्दीवालों से मुझे शिकायत नहीं है। यह लिफाफा देखो। किसका पता लिखा है इस पर ?"

मित्र बोले, "इस पर किसी यूनिवर्सिटी के लड़के का पता लिखा है।"

"जानते हो इसमें क्या है ? इसमें प्रेम पत्र है। जिस लड़की ने लिखा है, उसे मैं साल भर से हिंदी पढ़ा रहा हूँ। और वह प्रेम पत्र मुझे देकर कहती है - सर, इसे लेटरबॉक्स में छोड़ते आइये।"

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

“ଶିଶିଫସ୍ ଓ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ: ମାନଵୀୟ ଆକାଙ୍କ୍ଷା ଓ ଅର୍ଥହୀନତାର ଦାର୍ଶନିକ ସମ୍ମିଳନ”

ହୋମରଙ୍କ ଓଡ଼େଶୀର Book 10 ଅନୁସାରେ ଯୋଗିନୀ(ଐନ୍ଦ୍ରଜାଲିକା) ସର୍ସି (Circe) ଓଡ଼ିସିଅସଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ସେ ନିଜ ଦେଶ ଇଥାକାକୁ ଫେରିଵା ପାଇଁ ପାତାଳ ଜଗତକୁ ଯାତ୍ରା କରି ମୃତ ଭଵିଷ୍ୟତ ଵକ୍ତା ଟାଇରେସିଆସଙ୍କୁ ଭେଟିଵା ଆଵଶ୍ୟକ। ଓଡ଼େସିଅସ୍ ପାତଳ ଲୋକକୁ ଯାଇ ଶିଶିଫସଙ୍କୁ ଅନନ୍ତ କାଳ ପାଇଁ ପଥର ଠେଲୁଥିଵାର ଦେଖିଥିଲେ ।‌ ହୋମର ତାଙ୍କର ଓଡ଼େଶୀ କାଵ୍ୟରେ ଶିଶିଫସଙ୍କ କାହାଣୀ ସଂକ୍ଷେପରେ ଵର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ ଏଵଂ ପରେ ଅନ୍ୟ ଗ୍ରୀକ୍ ପୁରାଣରେ ସେ କାହାଣୀ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । 

ଶିଶିଫସ୍‌ର କାହାଣୀ ଗ୍ରୀକ୍ ପୁରାଣ ଗାଥାର ଏକ ଅନନ୍ୟ ଅଧ୍ୟାୟ, ଯାହା ମାନବ ଜୀଵନର ଅର୍ଥହୀନତା ଓ ସଂଘର୍ଷକୁ ଗଭୀର ଦାର୍ଶନିକ ତତ୍ତ୍ଵ ସହିତ ଉପସ୍ଥାପନ କରେ। ଶିଶିଫସ୍ ଥିଲେ କୋରିନ୍ଥର ରାଜା, ଚତୁର ଓ ବୁଦ୍ଧିମାନ, କିନ୍ତୁ ଅହଙ୍କାରୀ। ତାଙ୍କର ଚାଲାକି ଦେଵତାମାନଙ୍କୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଅହମିକା ତାଙ୍କୁ ଵିପଦରେ ପକାଇଲା ।‌ ଦେଵତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଵିଵାଦ ହେଲାବେଳେ ସେ ସେଥିରେ ମୁଣ୍ଡ ଖେଳାଇ ଦଣ୍ଡିତ ହୋଇଥିଲେ । ଗ୍ରୀକ୍ ପୁରାଣର କଥା ଅନୁସାରେ ନଦୀମାନଙ୍କର ଅଧିଷ୍ଠାତା ଦେଵ ଆସୋପସ୍‌ଙ୍କ ଝିଅ ଆଇଗିନା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସୁନ୍ଦରୀ ଥିଲେ ।‌ଜିଉସ୍, ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ମୋହିତ ହୋଇ, ତାଙ୍କୁ ଅପହରଣ କରି ଓଇନୋନ ନାମକ ଏକ ଦ୍ୱୀପକୁ ନେଇଗଲେ (ଏ ଦ୍ଵୀପ ପରେ ଆଇଗିନା ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲା)। ସେଠାରେ ଜିଉସ୍ ଆଇଗିନାଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କଲେ, ଯାହାଫଳରେ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ଆଇଆକସ୍ (Aeacus) ଜନ୍ମ ହେଲା, ଯିଏ ପରେ ଆଇଗିନା ଦ୍ୱୀପର ରାଜା ହେଲେ। ଆସୋପସ୍, ତାଙ୍କ ଝିଅର ଅପହରଣ ଜାଣି କ୍ରୋଧିତ ହେଲେ ଓ ଜିଉସ୍‌ଙ୍କୁ ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। କିନ୍ତୁ ଜିଉସ୍ ତାଙ୍କୁ ଵଜ୍ରପାତ ଦ୍ୱାରା ପରାସ୍ତ କରି ନଦୀକୁ ଫେରାଇ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଘଟଣାରେ କରିନ୍ଥର ରାଜା ଶିଶିଫସ୍ (Sisyphus), ଆସୋପସ୍‌ଙ୍କୁ ଜିଉସ୍‌ଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟ ଵିଷୟରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ। ଜିଉସ୍ ଏଥିରେ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କୁ ଶାସ୍ତି ଦେଵାକୁ ମୃତ୍ୟୁର ଦେବତା ଥାନାଟୋସ୍‌କୁ ପଠାଇଲେ, କିନ୍ତୁ ଶିଶିଫସ୍ ଚାଲାକିରେ ଥାନାଟୋସ୍‌କୁ ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ କରି ମୃତ୍ୟୁକୁ ଠକି ଦେଇଥିଲେ। 

ଫଳତଃ ଏହା ଜିଉସ୍‌ଙ୍କୁ ଆହୁରି କ୍ରୋଧିତ କଲା ଏଵଂ ଶେଷରେ ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କୁ ପାତାଳରେ ଅନନ୍ତ କାଳ ପାଇଁ ଶାସ୍ତିର ଵିଧାନ କରାଗଲା । ଏହି ଦଣ୍ଡ ଥିଲା ଏକ ଵିଶାଳ ପଥରକୁ ପାହାଡ଼ର ଶିଖରକୁ ଠେଲିଵା ଯାହା ପ୍ରତିଥର ଶିଖର ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ପୁଣି ଗଡ଼ି ଆସି ତଳକୁ ଖସିପଡୁଥିଲା। ଏହି ଅର୍ଥହୀନ ଓ ଅନନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ ଶିଶିଫସଙ୍କର ଚିରନ୍ତନ ଦଣ୍ଡ ହେଲା। ଶିଶିଫସ୍ ପ୍ରତିଦିନ ପଥୟକୁ ଠେଲୁଥିଲେ, କ୍ଳାନ୍ତ ଓ ହତାଶ ହେଉଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏ କାର୍ଯ୍ୟରୁ ଵିରତ ହୋଇ ପାରୁ ନ ଥିଲେ। 

ଆଧୁନିକ ଦାର୍ଶନିକ ଆଲବେର୍ଟ କାମୁ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକ “The Myth of Sisyphus”ରେ ଏହି କାହାଣୀକୁ ମାନଵ ଜୀଵନର ଅର୍ଥହୀନତାର ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେ ଏକ ଆଶାଵାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଶିଶିଫସ୍ ନିଜର ଶାସ୍ତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଜୀଵନର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ବୁଝି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରେ ପଥର ଠେଲି,ଟେକି ଦଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ବି ସୁଖର ପ୍ରାପ୍ତି କଲେ । ଏହି କାହାଣୀ ଜୀଵନର absurdity ଓ ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥ ସୃଷ୍ଟିର ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଉଜାଗର କରେ। ଜୀଵନରେ ଅନେକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅର୍ଥହୀନ ମନେ ହୋଇପାରେ, ତଥାପି ମଣିଷ ଏହାକୁ ଚାଲୁ ରଖେ। ଜୀଵନର ଏହି ଅଯୌକ୍ତିକତାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ତଥାପି ଉତ୍ସାହ ଓ ସ୍ୱାଧୀନତାରେ ଜୀଵନ ଯାପନ କରିଵାର ପ୍ରଵୃତ୍ତିକୁ କାମୁ ସବୁଠାରୁ ଯୁକ୍ତିଯୁକ୍ତ ଵିକଳ୍ପ ମାନନ୍ତି। 

ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀଵନରେ, ମଣିଷ ଅନେକ ସମୟରେ ଏକ ଅନିଶ୍ଚିତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପାଇଁ ଶ୍ରମ କରନ୍ତି, ଯେପରି ଅନ୍ତହୀନ କାମ, ସଫଳତା ଵା ସୁଖର ପଛରେ ଦୌଡ଼ିଵା କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ମୃତ୍ୟୁର ଦର୍ଶନ ମାତ୍ରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟକୁ ତାଙ୍କ ପୂର୍ଵ କାର୍ଯମାନ ଅର୍ଥହୀନ ମନେ ହୋଇପାରେ। ପ୍ରକୃତରେ ଆମ ଜୀଵନ ହିଁ ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ ପଥର ଟେକା ପରି ଅଟେ । ଆମେ ପ୍ରତିଦିନ ପଥର ଟେକିଵା ଭଳି ଅନେକ ଅର୍ଥହୀନ କାମ କରନ୍ତି ଆଉ ଆମର ମୃତ୍ୟୁ ସେ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟର ଶେଷ ପରିଣତି ହୋଇଥାଏ । ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ କାହାଣୀ ଏକ ରୂପକ (metaphor) ଯେଉଁଠି ଅର୍ଥହୀନ ଶ୍ରମ ଜୀଵନର ଅଯୌକ୍ତିକତାକୁ ଚିତ୍ରଣ କରେ, କିନ୍ତୁ କାମୁ କହନ୍ତି ଯେ ଶିଶିଫସ୍ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜର ଭାଗ୍ୟକୁ ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତି, ଯାହା ଏକ ପ୍ରକାର ବିଦ୍ରୋହ ଓ ସ୍ୱାଧୀନତା।

ତେବେ ଭାରତୀୟ ଗାଥାରେ ତ୍ରିଶଙ୍କୁର କାହାଣୀ ସହିତ ଗ୍ରୀକ୍ ପୁରାଣର ଶିଶିଫସଙ୍କ କାହାଣୀର କେତେକ ସାମ୍ୟ ରହିଛି ।‌

 ବାଲ୍ମୀକି ରାମାୟଣର ବାଲକାଣ୍ଡରେ ତ୍ରିଶଙ୍କୁର କାହାଣୀ ଵର୍ଣ୍ଣିତ। ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ଥିଲେ ଇକ୍ଷ୍ଵାକୁ ବଂଶର ଜଣେ ରାଜା, ଯାହାଙ୍କର ଏକ ଅସାଧାରଣ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା ସଶରୀର ସ୍ଵର୍ଗଗମନ । ଏହି ଇଚ୍ଛା ଧର୍ମ ଓ ପ୍ରକୃତିର ନିୟମ ଵିରୋଧୀ ଅଟେ। ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ନିଜର ରାଜଗୁରୁ ଵଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଏହି ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ କରିଵାକୁ ଅନୁରୋଧ କଲେ କିନ୍ତୁ ଵଶିଷ୍ଠ ଏହାକୁ ଅସମ୍ଭଵ ଓ ଅଧାର୍ମିକ କହି ମନା କରିଦେଲେ। ଫଳରେ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ଵଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଅପମାନ କଲେ, ଯାହା ଫଳରେ ଵଶିଷ୍ଠ ତାଙ୍କୁ ଶାପ ଦେଲେ। ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ତା’ପରେ ଋଷି ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ଶରଣ ନେଲେ, ଯିଏ ଵଶିଷ୍ଠଙ୍କୁ ଘୃଣା କରୁଥିଲେ । ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ର ଏକ ମହାନ ଯଜ୍ଞ ଆୟୋଜନ କରି ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କୁ ସଶରୀର ସ୍ଵର୍ଗକୁ ପଠାଇଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ। ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ରଙ୍କ ତପଶକ୍ତିରେ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଉଠିଗଲେ, କିନ୍ତୁ ଦେଵରାଜ ଇନ୍ଦ୍ର ତାଙ୍କୁ ସ୍ଵର୍ଗରୁ ତଳକୁ ଠେଲି ଦେଲେ, କାରଣ କୌଣସି ମାନଵ ସଶରୀର ସ୍ଵର୍ଗରେ ରହିପାରିବେ ନାହିଁ। ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ପୃଥିଵୀ ଆଡ଼କୁ ଖସିପଡ଼ୁଥିଵାର ଦେଖି ଵିଶ୍ଵାମିତ୍ର ନିଜର ଶକ୍ତି ବଳରେ ତାଙ୍କୁ ମଝିରେ ଅଟକାଇ ଦେଲେ ଓ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ନୂଆ ସ୍ଵର୍ଗ (ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ସ୍ଵର୍ଗ) ସୃଷ୍ଟି କରିଵାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେ। ଶେଷରେ, ଦେଵତାମାନଙ୍କ ସହ ଆପୋଷ ହେଲା ଏଵଂ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ସ୍ଵର୍ଗ ଓ ପୃଥିଵୀ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅଵସ୍ଥାରେ ରହିଲେ, କେତେକ ଵର୍ଣ୍ଣନା ଅନୁଯାୟୀ ସେ ଏକ ତାରାମଣ୍ଡଳରେ ପରିଣତ ହେଲେ ଯାହା ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ନାମରେ ଖ୍ୟାତ ହେଲା । ଏହି କାହାଣୀ ମାନଵୀୟ ଆକାଙ୍କ୍ଷାର ଅସୀମତା ଓ ପ୍ରକୃତିର ସୀମାବଦ୍ଧତା ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ।

ଶିଶିଫସ୍ ଓ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ କାହାଣୀ, ଯଦିଓ ଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାରୁ ଉଦ୍ଭବ, ଉଭୟ କଥା ମଧ୍ୟରେ କିଛି ଗଭୀର ଦାର୍ଶନିକ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଦର୍ଶାଏ, ସେହିପରି କିଛି ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଉଭୟେ ଅସମ୍ଭଵ ଆକାଙ୍କ୍ଷାର ପଛରେ ଲାଗିଥିଲେ—ଶିଶିଫସ୍ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଠକିଵାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ, ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଏଡ଼ାଇଵା ପାଇଁ ସଶରୀର ସ୍ଵର୍ଗକୁ ଯିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ଏହି ଅହଙ୍କାର ଓ ଅସାଧାରଣ ଇଚ୍ଛା ଉଭୟଙ୍କୁ ଦୁର୍ଦଶାରେ ପକାଇଲା। ଉଭୟେ ଏକ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣତାରେ ଆବଦ୍ଧ ହେଲେ—ଶିଶିଫସ୍ ଅନନ୍ତ କାଳ ଯାଏଁ ପଥର ଠେଲିଲେ, ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ସ୍ଵର୍ଗ ଓ ପୃଥିଵୀ ମଧ୍ୟରେ ଅନନ୍ତ କାଳ ଯାଏଁ ଅଟକି ରହିଗଲେ। ଉଭୟେ ଦୈଵୀ ଶକ୍ତିଙ୍କ ଵିରୋଧ କଲେ । ଶିଶିଫସ୍ ଜିଉସ୍‌ଙ୍କ ଓ ତ୍ରିଶଙ୍କୁ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ନିୟମକୁ ଆହ୍ଵାନ କରିଥିଲେ। ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ କଥାରୁ ଜୀଵନର ଅର୍ଥହୀନତା ଓ ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଅର୍ଥ ସୃଷ୍ଟିର ଶିକ୍ଷା ମିଳୁଥିଲାବେଳେ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ କଥାରୁ ଅତ୍ୟଧିକ ଇଚ୍ଛାର ପରିଣାମ ଓ ଧର୍ମର ସନ୍ତୁଳନର ଶିକ୍ଷା ମିଳିଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଉଭୟ କଥା ମଧ୍ୟରେ ଅସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ ଶାସ୍ତି ଅର୍ଥହୀନ ଓ ଅନନ୍ତ, ଯେଉଁଠି ମୁକ୍ତିର କୌଣସି ସମ୍ଭାଵନା ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ କାହାଣୀରେ ଏକ ଆପୋଷ ଓ ଅଂଶତଃ ସଫଳତା ରହିଛି। ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ ସଂଘର୍ଷ ଶାରୀରିକ ଓ ଅନନ୍ତ,ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ ସଂଘର୍ଷ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଆକାଙ୍କ୍ଷାଭିତ୍ତିକ, ଯେଉଁଠି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଅଵସ୍ଥା ପ୍ରାପ୍ତ ହେଲା। ଗ୍ରୀକ୍ ଟ୍ରାଜେଡିରେ ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ କାହାଣୀ ଅହଙ୍କାର ଓ ଶାସ୍ତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଇଛି,ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ କାହାଣୀ ଭାରତୀୟ ପରମ୍ପରାରେ କର୍ମ ଓ ଧର୍ମର ମହତ୍ତ୍ଵ ଦର୍ଶାଇଛି।

ଏହି ଦୁଇ କାହାଣୀ ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଭଜଗୋଵିନ୍ଦମ୍‌ର ଶ୍ଲୋକ ସହ ଗଭୀର ଭାବେ ସମ୍ପର୍କିତ। ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟ କହିଛନ୍ତି 

“ଦିନଯାମିନ୍ଯୌ ସାୟଂ ପ୍ରାତଃ ଶିଶିରଵସନ୍ତୌ ପୁନରାୟାତଃ। 

କାଳଃ କ୍ରୀଡତି ଗଚ୍ଛତ୍ଯାୟୁ ତଦପି ନ ମୁଞ୍ଚତ୍ଯାଶାଵାୟୁଃ ॥”

ଅର୍ଥାତ୍ ଦିନ ଓ ରାତି, ସନ୍ଧ୍ୟା ଓ ପ୍ରଭାତ, ଶୀତ ଓ ଵସନ୍ତ ଵାରମ୍ବାର ଆସୁଛି ଓ ଚାଲିଯାଉଛି; ସମୟ ଚକା ଭଉଁରୀ ଖେଳୁଛି ଆଉ ସେଇ ଚକ୍ରଗତି ମଧ୍ୟରେ ଜୀଵନର ଆୟୁଷ କ୍ଷୟ ହେଉଛି, ତଥାପି ମନୁଷ୍ୟର ଆଶା ଓ ଇଚ୍ଛାର ପଵନ (ଆସକ୍ତି) ତାକୁ ଛାଡ଼ୁନାହିଁ। ଏହା ଜୀଵନର ନଶ୍ଵରତା ଓ ଆସକ୍ତିର ନିରର୍ଥକତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରେ। 

ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ ଅହଙ୍କାର ଓ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଠକିଵାର ଇଚ୍ଛା, ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ ଦେହ ସହିତ ସ୍ଵର୍ଗ ପ୍ରାପ୍ତିର ଆକାଙ୍କ୍ଷା—ଉଭୟେ ଏହି ଶ୍ଲୋକରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ “ଆଶାଵାୟୁଃ” (ଆଶା ଵା ଆସକ୍ତିର ଵାୟୁ) ର ଉଦାହରଣ। ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ ଅନନ୍ତ ସଂଘର୍ଷ ଓ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆକାଙ୍କ୍ଷା ସମୟର ଅଵିରାମ ଗତି ଓ ଜୀଵନର କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ପ୍ରକୃତିକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ, ଯେପରି ଶ୍ଲୋକରେ “କାଳଃ କ୍ରୀଡତି ଗଚ୍ଛତ୍ଯାୟୁ” ମାଧ୍ୟମରେ ଵର୍ଣ୍ଣିତ। ଭଜଗୋଵିନ୍ଦମ୍‌ର ଏହି ଶ୍ଲୋକ ଉଭୟ କାହାଣୀକୁ ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ, ଯେଉଁଠି ଅତ୍ୟଧିକ ଆସକ୍ତି ମାନଵକୁ ମୁକ୍ତି ଵା ଆତ୍ମଜ୍ଞାନରୁ ଦୂରେଇ ରଖେ। ଶିଶିଫସ୍ ଓ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ ଦୁର୍ଦଶା ସ୍ପଷ୍ଟ କରେ ଯେ ଅସୀମ ଇଚ୍ଛା ମାନଵକୁ ଏକ ଅନନ୍ତ ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ କରିପାରେ ଏଵଂ ଭଜଗୋଵିନ୍ଦମ୍‌ର ପ୍ରୋକ୍ତ ଶ୍ଳୋକର ଵାର୍ତ୍ତା ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଆସକ୍ତି ତ୍ୟାଗ କରି ଈଶ୍ଵର ଭଜନା ଓ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନରେ ଜୀଵନର ଅର୍ଥ ଅନ୍ଵେଷଣ କରିଵା ଉଚିତ।

ଶିଶିଫସ୍ ଓ ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ କାହାଣୀ ଯଦିଓ ଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାରୁ ଉଦ୍ଭଵ, ମାନଵୀୟ ଆକାଙ୍କ୍ଷାର ଅସୀମତା ଓ ପ୍ରକୃତିର ସୀମାବଦ୍ଧତା ମଧ୍ୟରେ ସଂଘର୍ଷକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଉଭୟ କାହାଣୀ ଦୈଵୀ ଶକ୍ତିଙ୍କ ଵିରୋଧରେ ମାନଵର ଅହଙ୍କାର ଓ ଅସମ୍ଭଵ ଇଚ୍ଛାର ପରିଣାମକୁ ଦର୍ଶାଏ। ଶିଶିଫସ୍‌ଙ୍କ ଅନନ୍ତ ଶ୍ରମ ଜୀଵନର ଅର୍ଥହୀନତାର ପ୍ରତୀକ ହେଲାବେଳେ, ତ୍ରିଶଙ୍କୁଙ୍କ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଵର୍ଗଗମନ ଧର୍ମ ଓ କର୍ମର ସନ୍ତୁଳନକୁ ଉଜାଗର କରେ। ଆଦି ଶଙ୍କରାଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଭଜଗୋଵିନ୍ଦମ୍‌ର ଶ୍ଲୋକ ଏହି ଦୁଇ କାହାଣୀକୁ ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ସଂଯୋଗ କରେ, ଯେଉଁଠି ଜୀଵନର ନଶ୍ଵରତା ଓ ଆସକ୍ତିର ନିରର୍ଥକତାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ଈଶ୍ଵର ଭଜନ ଓ ଆତ୍ମଜ୍ଞାନ ମାଧ୍ୟମରେ ମୁକ୍ତିର ପଥ ଅନ୍ଵେଷଣ କରିଵାର ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହି କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକ ଆମକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଇଛି ଯେ ଅତ୍ୟଧିକ ଆସକ୍ତି ମାନଵକୁ ଅନନ୍ତ ବନ୍ଧନରେ ଆବଦ୍ଧ କରେ, କିନ୍ତୁ ଜୀଵନର ଅଯୌକ୍ତିକତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ମଧ୍ୟ ଅର୍ଥ ଓ ସ୍ୱାଧୀନତା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରାଯାଇପାରେ।

(ଯୋଗିନୀ Circeଙ୍କ ଚରିତ୍ରରୁ ପ୍ରେରିତ ହୋଇ ମାର୍ଵେଲ୍ କମିକ୍ସରେ ଗୋଟିଏ ଚରିତ୍ର Sersi ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଛି ।‌ ମାର୍ଵେଲ୍ କମିକ୍ସ ଅନୁସାରେ ଏହି ଯୋଗିନୀ ଵା ଐନ୍ଦ୍ରଜାଲିକା ହୋମରଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ ତଥା ଓଡ଼େସିଅସ୍‌ଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ) 

•ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ନିଘନ ଓ ସମାର୍ଥକ ଶବ୍ଦ•

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ‘ନିଘନ’ ବୋଲି ଗୋଟିଏ ଦେଶଜ ଶବ୍ଦ ଅଛି ଯାହା ସଂସ୍କୃତର ‘ଘନ’ ମୂଳରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ବୋଲି ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । 

ପ୍ରଥମତଃ, ‘ନିଘନ’ ଅର୍ଥ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ। ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ଗଳ୍ପସ୍ଵଳ୍ପରେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ। ସେଠାରେ ଵର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି:

 “ଶ୍ୟାମ ସାହୁ ବିଦେଇର ନିଘନ ମଳାଶୁର। ଘର ଜୋରମେ ଇଲାକା ଖାଲପାଳ। ସାହୁ ଜଣେ କାରବାରିଆ ମଧ୍ୟଭଳି ଲୋକ।” 

ଏହି ପଦରେ ‘ନିଘନ’ ଶବ୍ଦ ବିଦେଇ ଓ ଶ୍ୟାମ ସାହୁଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଵା ଗାଢ଼ ସମ୍ପର୍କକୁ ସୂଚାଏ। ଏହା କେଵଳ ରକ୍ତ ସମ୍ପର୍କ ନୁହେଁ ଵରଂ ମନରେ ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ତରରେ ଥିଵା ନିକଟତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। 

ପୁଣି ଭାଷାକୋଷ ଅନୁସାରେ ବାଲେଶ୍ୱର ଅଞ୍ଚଳରେ ‘ନିଘନ’ , "ଅତି ନିକଟ ସମ୍ପର୍କ"କୁ ବୁଝାଇଥାଏ, ଯାହା ମାନଵୀୟ ବନ୍ଧନର ଗଭୀରତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରେ। ବାଲେଶ୍ବର ଜିଲ୍ଳାର କଥିତ ଓଡ଼ିଆ ଶୈଳୀରେ ନିଘନ ଶବ୍ଦର ଏଭଳି ଅର୍ଥ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଵାରୁ ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି ସେ ଶବ୍ଦକୁ ସାହିତ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ ।‌

ଦ୍ଵିତୀୟତଃ, ‘ନିଘନ’ ଅର୍ଥ ଘନ ଵା ନିଵିଡ଼। ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ, ଯେପରି ରସବାରିଧିରେ ଵର୍ଣ୍ଣିତ, “ନଵଘନ ରୁଚିର ନିଘନ କେଶ ମୋର।” ଏହି ପଙ୍କ୍ତିରେ ‘ନିଘନ’ ଶବ୍ଦ କେଶର ଘନତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଚିତ୍ରଣ କରେ। ଏହା ପ୍ରକୃତି ଵା ଵସ୍ତୁର ନିଵିଡ଼ତାକୁ ସୂଚାଇ ସାହିତ୍ୟରେ ଏକ ସୁନ୍ଦର ଚିତ୍ରକଳ୍ପ ସୃଷ୍ଟି କରେ। ଏହି ଵ୍ୟଵହାର ଓଡ଼ିଆ କାଵ୍ୟରେ ଵସ୍ତୁଗତ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ଆଲୋକିତ କରେ।

ତୃତୀୟତଃ, ‘ନିଘନ’ ଅର୍ଥ ମୋଟ ଵା ସ୍ଥୂଳ।

ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗଵତରେ ଏହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଛି: 

“ସୁସଞ୍ଚ ଅଂଘ୍ରି ଚାରୁ ଉର 

ନିଘନ ଜାନୁ ଶୋଭାକର।"

ଏହି ପଦରେ ‘ନିଘନ’ ଶବ୍ଦ ଶାରୀରିକ ଗଠନର ସ୍ଥୂଳତା ଓ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ, ଵିଶେଷତଃ ଜାନୁ (ଆଣ୍ଠୁ)ର ମୋଟତାକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ। ଏହା ଶରୀରର ବାହ୍ୟ ଗୁଣକୁ ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ରୂପେ ଉପସ୍ଥାପନ କରେ।

 ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଗଳ୍ପରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପ୍ରାଚୀନ ରସବାରିଧି ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗଵତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ‘ନିଘନ’ ଶବ୍ଦ ଵିଭିନ୍ନ ଅର୍ଥରେ ଆମ ଭାଷାର ସାହିତ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଗ ହୋଇଛି । ତେବେ ନିଘନ ପରି ଆଉ ଦୁଇଟି ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦ ବି ଅଛି । ଗୋଟିଏ ହେଲା ନିଘମ ଯାହାର ଅର୍ଥ ଘୋର ଓ ନିଵିଡ଼ । ଯେମିତି ନିଘମ ନିଦ ଅର୍ଥାତ୍ ଘୋର ନିଦ । କେହି କେହି ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିଘୋଡ଼ ନିଦ ମଧ୍ୟ କୁହନ୍ତି । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ନିଘୋଡ଼ ଶବ୍ଦର ଦୁଇଗୋଟି ଅର୍ଥ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଗଭୀରରୂପେ ଵା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଧାରରେ ଏଠାରେ ନିଦ ଶବ୍ଦ ସହିତ ନିଘୋଡ଼ ଶବ୍ଦ ଯୁକ୍ତ ହୋଇଅଛି ।‌

ଆଉ ଏକ ଶବ୍ଦ ହେଲା ନିଘଞ୍ଚ ଯାହା 

ନିଵିଡ଼ ତଥା ଗାଢ଼ ଅର୍ଥରେ ସାହିତ୍ୟରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୋଇଛି । ନନ୍ଦ କିଶୋର ବଳଙ୍କର ଶର୍ମିଷ୍ଠାରେ ନିଵିଡ଼ ଅର୍ଥରେ ନିଘଞ୍ଚ ଶବ୍ଦ ଵ୍ୟଵହାର କରାଯାଇଛି 

“ଝିଲ୍ଲୀ ଝଙ୍କାରିତ ମଞ୍ଜୁଳ ବଞ୍ଜୁଳ ନିଘଞ୍ଚ କୁଞ୍ଜଵନ।” 

ସେହିପରି ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି ଛମାଣ ଆଠଗୁଣ୍ଠରେ ଗାଢ଼ ଅର୍ଥରେ ନିଘଞ୍ଚ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି "ଆରେ ଏତେ ନିଘଞ୍ଚ କରି ରୋଇଲେ କଣ ଧାନ ଫଳେ ?" 

ନିଘଞ୍ଚ ପରି ନଘଞ୍ଚନ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଆମ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଵା ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରୁ ଜଣାଯାଏ । 

"ମିଥୁନେ ଛତା କକଡ଼ା ହତା, 

କନ୍ୟେ ନିଘଞ୍ଚନ ରୋ 

ଆଉ ଯେତକ ରୋଇ ନ ପାରିବୁ 

ବଳଦ ଆଗରେ ଥୋ।"

‘ନିଘନ’, ‘ନିଘମ’, ‘ନିଘଞ୍ଚ’ ଓ ‘ନଘଞ୍ଚନ’ ଆଦି ଓଡ଼ିଆ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକ ଆମ ଭାଷାର ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ଗଳ୍ପରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗଵତ ଓ ନନ୍ଦକିଶୋର ବଳଙ୍କ କାଵ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଶବ୍ଦମାନେ ମାନଵୀୟ ସମ୍ପର୍କ, ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶାରୀରିକ ଗଠନର ଗଭୀରତାକୁ ନାନା ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛି। ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଏହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଵିଵିଧ ଅର୍ଥ ଓ ପ୍ରୟୋଗ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଗାଢ଼ତା ଓ ଵିଚିତ୍ରତାକୁ ଆଲୋକିତ କରେ। ଏହି ଶବ୍ଦମାନେ କେଵଳ ଭାଷାର ଅଂଶ ନୁହେଁ, ବରଂ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ମନୋଜ ବନ୍ଧନ ଓ କାଵ୍ୟିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ପ୍ରତୀକ। ତେଣୁ, ଏହି ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପ୍ରଚଳନ ଆମ ଭାଷାକୁ ଆହୁରି ସମୃଦ୍ଧ ଓ ଜୀଵନ୍ତ ରଖିଵ।

ନୃସିଂହପ୍ରସାଦ ଗଡ଼ ସ୍ଥାପନର କଥା

ସତରଶହ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଓଡ଼ିଶାର ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ୍ୟରେ ରାଜା ନୃସିଂହ ଭ୍ରମରବରଙ୍କ ଶାସନ ଚାଲିଥିଲା। ତାଙ୍କ ରାଜତ୍ୱ ସମୟରେ, ରାମିଆଳ ନଦୀ ଢେଙ୍କାନାଳର ଉତ୍ତର ସୀମା ସ୍ଥିର କରୁଥିଲା ଏଵଂ ଏହି ନଦୀର ଆର ପାଖରେ ସୁକିନ୍ଦା ରାଜ୍ୟ ଥିଲା। ରାମିଆଳ ନଦୀର ଅନ୍ୟ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଥିଵା ସୁକିନ୍ଦା ରାଜ୍ୟରେ ଅଶାନ୍ତି ଉପୁଜୁଥିଲା। କେତେକ ଖଣ୍ଟ ବ୍ରାହ୍ମଣ, ଗୁପ୍ତ ରୂପେ ରାମିଆଳ ନଦୀର ଉତ୍ତର ତଟରେ ଵାସ କରୁଥିଲେ ଓ ଢେଙ୍କାନାଳର ପ୍ରଜାଙ୍କ ଧନସମ୍ପତ୍ତି ଚୋରି କରୁଥିଲେ। ଏହି ଚୋରାକାମ ସୁକିନ୍ଦା ରାଜାଙ୍କ ଜ୍ଞାନରେ ହେଉଥିଵା କଥା ରାଜା ନୃସିଂହଙ୍କ କାନରେ ପହଞ୍ଚିଲା।

ଏହା ଜାଣି ରାଜା ନୃସିଂହ ଅତ୍ୟନ୍ତ କ୍ରୁଦ୍ଧ ହେଲେ। କିନ୍ତୁ ସେ ଆଗୁଆ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନେଵା ପୂର୍ଵରୁ ସତ୍ୟ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିଵାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ। ସେ ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥବଲ୍ଲଭ ମଠର ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ, ଯମୁନା ଦାସଙ୍କୁ ଏହି କାମ ପାଇଁ ମନୋନୀତ କଲେ। ଯମୁନା ଦାସ ଥିଲେ ଜଣେ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଓ ଧୈର୍ଯ୍ୟଶୀଳ ଵ୍ୟକ୍ତି । 

ଯମୁନା ଦାସ ଭିକ୍ଷୁକ ବେଶରେ ରାମିଆଳ ନଦୀର ଉତ୍ତର ତଟକୁ ଗଲେ। ସେ ଗାଁ ଗାଁ ବୁଲି ଭିକ୍ଷା ମାଗୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଆଖି ଓ କାନ ଖଣ୍ଟ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ଗତିବିଧି ଉପରେ ରହୁଥିଲା। କେତେକ ଦିନ ପରେ, ସେ ସେମାନଙ୍କର ଗୁପ୍ତ ଵାସସ୍ଥଳୀ ଠାବ କଲେ। ଏହି ସ୍ଥାନଟି ପରେ “ବ୍ରାହ୍ମଣ ଖଣ୍ଟ ଖୋଲ” ନାମରେ ପରିଚିତ ହେଲା। ଯମୁନା ଦାସ ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ କରି ରାଜା ନୃସିଂହଙ୍କ ନିକଟକୁ ଫେରି ଆସିଲେ ଓ ସବୁ ସତ୍ୟ ଵିଵରଣୀ ପ୍ରଦାନ କଲେ। ଏହା ଶୁଣି ରାଜା ନୃସିଂହ ଆଉ ଅପେକ୍ଷା ନକରି ସୁକିନ୍ଦା ରାଜାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କଲେ। ୧୬୯୦ ମସିହାରେ, ରାମିଆଳ ନଦୀର ଉତ୍ତର ତଟରେ ଏକ ଭୟଙ୍କର ଯୁଦ୍ଧ ସଂଘଟିତ ହେଲା। ଢେଙ୍କାନାଳର ସୈନ୍ୟଵାହିନୀ, ରାଜା ନୃସିଂହଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ, ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ ନିଷ୍ଠାପର ଥିଲେ। ସୁକିନ୍ଦା ସୈନ୍ୟ ଏହି ଆକ୍ରମଣ ଆଗରେ ତିଷ୍ଠି ପାରିଲେ ନାହିଁ। ସେମାନେ ପରାସ୍ତ ହୋଇ ପଳାୟନ କଲେ।

ଢେଙ୍କାନାଳର ସୈନ୍ୟମାନେ ଵିଜୟର ଉତ୍ସାହରେ ପଶ୍ଚାଧାଵନ କରି ଖଣ୍ଟ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ଵାସସ୍ଥଳୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିଗଲେ। ସେଠାରେ ସେମାନେ ଖଣ୍ଟ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କୁ ଦମନ କଲେ ଓ ସେହି ସ୍ଥାନକୁ ମାର୍ଥାପୁର ଶାସନର ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କୁ ନିଷ୍କର ଲାଖରାଜ ଭାବେ ପ୍ରଦାନ କରିଦେଲେ। ଏହାପରେ, ସୁକିନ୍ଦା ରାଜାଙ୍କ ଦୁର୍ଗକୁ ଵିଧ୍ୱଂସ କରାଗଲା। ରାଜା ନୃସିଂହ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ନିଜର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ମୁତୟନ କରି ଏକ ନୂତନ ଗଡ଼ ନିର୍ମାଣ କଲେ, ଯାହାର ନାମ ରଖାଗଲା “ନୃସିଂହପ୍ରସାଦ”। ଏହି ଅଞ୍ଚଳଟି “ନୃସିଂହପ୍ରସାଦ ଵିଷୟ(ପ୍ରଗଣା)” ନାମରେ ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ୍ୟରେ ମିଶିଲା।ଵିଜୟର ସ୍ମାରକୀ ସ୍ୱରୂପ, ରାଜା ନୃସିଂହ ରାମିଆଳ ନଦୀର ଉତ୍ତର ତଟରେ “ନୃସିଂହପୁର” ନାମକ ଏକ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଶାସନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲେ। ସେ ଯମୁନା ଦାସଙ୍କ ଅଵଦାନକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ ତାଙ୍କୁ “ଯମୁନାକୋଟ” ଗ୍ରାମ ପ୍ରଦାନ କଲେ, ଯାହା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଜଗନ୍ନାଥବଲ୍ଲଭ ମଠ ଅଧୀନରେ ରହିଛି।

 ଏହାପରେ, ଢେଙ୍କାନାଳ ସୈନ୍ୟ ପୂର୍ଵଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇ ଅନନ୍ତପୁର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଧିକାର କଲେ। ଏହି ନୂତନ ଅଞ୍ଚଳ “ଗଁପୁର ଵିଷୟ(ପ୍ରଗଣା)” ନାମେ ପରିଚିତ ହେଲା। ସେଠାରେ ରାଜା ଏକ ଗଡ଼ ନିର୍ମାଣ କରି ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ ପାଇକ ଓ ଖଣ୍ଡାୟତମାନଙ୍କୁ ମୁତୟନ କଲେ।ରାଜା ନୃସିଂହଙ୍କ ଦୟା ଓ ଧାର୍ମିକତା ମଧ୍ୟ ଅନୁପମ ଥିଲା। ସେ ନୃସିଂହପ୍ରସାଦ ବିଷର ଖୋକସା ମଠ ଓ ଗଁପୁର ବିଷ(ପ୍ରଗଣା)ର ବାଲିବୋ ମଠ ପାଇଁ ପ୍ରଚୁର ଭୂସମ୍ପତ୍ତି ଦାନ କଲେ, ଯାହା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଦେଵୋତ୍ତର ଵିଭାଗ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେଉଛି। ଏହି ଵିଜୟ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କେଵଳ ଢେଙ୍କାନାଳର ସୀମା ବୃଦ୍ଧି କରିନଥିଲା ବରଂ ରାଜା ନୃସିଂହ ଭ୍ରମରଵରଙ୍କ ନ୍ୟାୟପରାୟଣତା ଓ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିର ଏକ ଅମର କାହାଣୀ ସୃଷ୍ଟି କଲା।

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜା ନୃସିଂହ ରାୟ ସିଂହ ଭ୍ରମରଵର ୧୬୮୨ରୁ ୧୭୦୮ ଯାଏଁ ଢେଙ୍କାନାଳ ରାଜ୍ୟର ଶାସକଥିଲେ । ଢେଙ୍କାନାଳର ଐତିହ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ପୁସ୍ତକରେ ପଣ୍ଡିତ ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ମିଶ୍ର ଏ ଐତିହାସିକ ଘଟଣାର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି । ନୃସିଂହପ୍ରସାଦ ବିଶ ଵା ପ୍ରଗଣାର କେତେକ ପୁରୁଣା ଗାଆଁ ହେଲେ : ନୃସିଂହପ୍ରସାଦ(ଗୋଡ଼ା),ସୁରପ୍ରତାପପୁର, ନୃସିଂହପୁର,ଯମୁନାକୋଟ,ବାରୁଆଁ,ଵନଵାସପୁର,ଖୋକଶା,ଅନଳ,ଓଡ଼ିଶ,କିଙ୍ଗୋଳ,ଅସୁରବନ୍ଧ,ଗବଗୋଡ଼ା,କଂସରଗଡ଼ା,ବାଲିଝାଟୀ,ଦର୍ଜନୀ,କୁମୁରସିଂହା,କୁନିନ୍ଦା,କେନ୍ଦୁପଡ଼ା,ଭଦଳିଆ,ଦୟଣାବିଲୀ ଓ ଗୋପାଳପୁର । ପରେ ନୃସିଂହପ୍ରସାଦ ବିଶ(ପ୍ରଗଣା)ରେ ଅନେକ ନୂଆ ଗାଆଁ ଗଠିତ ହୋଇଥାଇପାରେ । ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ଭକ୍ତିଵିନୋଦଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂକଳିତ ଢେଙ୍କାନାଳ ଭୂଗୋଳ ପୁସ୍ତକ ଅନୁସାରେ ନୃସିଂହପ୍ରସାଦଠାରେ ଗୋଟିଏ ଦୁର୍ଗର ଧ୍ଵଂସାଵଶେଷ ଅଛି । ନୃସିଂହପୁର ବ୍ରାହ୍ମଣଶାସନରେ ବେଲେଶ୍ୱର ମହାଦେଵଙ୍କ ମନ୍ଦିର ରହିଛି । ଖୋକଶାରେ ଏକ ରାମାଉତ ଵୈଷ୍ଣଵ ମଠ ଅଛି । ଅନ୍ତର୍ଜାଲରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଯମୁନାକୋଟରେ ଯମୁନେଶ୍ଵର ଭଗଵାନଙ୍କ ମନ୍ଦିର ଅଛି । ସମ୍ଭଵତଃ ଅସୁରବନ୍ଧ ଗାଆଁ ଆଜିକାଲି ଟିକାବାଲି ନାଆଁରେ ଜଣାଯାଉଛି କାରଣ ଗୁଗଲ ମାନଚିତ୍ରରେ ଅସୁରବନ୍ଧ ଲେଖି ଉଣ୍ଡିଲେ ଟିକାବାଲି ହିଁ ଦେଖାଉଛି । 

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••

(ଏହି ସବୁ ଅଞ୍ଚଳ ଵିଷୟରେ ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ଜାଣିଥିଲେ ଜଣାନ୍ତୁ)

•ଜିଉସ୍‌ଙ୍କ ଜନ୍ମ କାହାଣୀ ଓ ତହିଁର ଭାରତୀୟ ପୌରାଣିକ ଗାଥା ସହିତ ସମାନତା•

ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ, ଯେତେବେଳେ ସଂସାର ଏକ ନୂଆ ରୂପ ନେଉଥିଲା, ସେତେବେଳେ ଥିଲେ ୟୁରାନୋସ୍, ଆକାଶର ପ୍ରଥମ ଦେଵତା, ଯାହାଙ୍କର ନୀଳ ଚାଦର ସମଗ୍ର ପୃଥିଵୀକୁ ଆଚ୍ଛାଦିତ କରି ରଖିଛି। ତାଙ୍କ ସଙ୍ଗିନୀ ଥିଲେ ଗାଇଆ, ପୃଥିଵୀର ମାତା, ସିଏ ଜୀଵନର ଉତ୍ସ ଓ ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟିର ଜନନୀ । ଏହି ଦୈଵୀ ଦମ୍ପତିଙ୍କ ମିଳନରୁ ଜନ୍ମ ହେଲେ ବାରଜଣ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଟାଇଟାନ୍, ଯେଉଁମାନେ ଥିଲେ ଦେଵତାମାନଙ୍କର ପୂର୍ଵପୁରୁଷ। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ ରେଆ, ଜଣେ ସୌମ୍ୟ ଓ ସୁନ୍ଦରୀ ଦେଵୀ, ଯାହାଙ୍କର ହୃଦୟ ମାତୃତ୍ୱର ଉଷ୍ଣତା ଓ ପ୍ରକୃତିର ସମୃଦ୍ଧିରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା।

ଅନେକ କାଳ ପରେ ରେଆ ଓ କ୍ରୋନୋସ୍‌ ଵିଵାହ କଲେ । କ୍ରୋନୋସ୍‌ ଥିଲେ ଟାଇଟାନ୍‌ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ ମହତ୍ତ୍ୱାକାଙ୍କ୍ଷୀ। କ୍ରୋନୋସ୍ ନିଜ ପିତା ୟୁରାନୋସ୍‌ଙ୍କୁ ଏକ ନିଷ୍ଠୁର ଯୋଜନାରେ ସିଂହାସନରୁ ହଟାଇଥିଲେ। ଗାଇଆଙ୍କ ସହାୟତାରେ କ୍ରୋନୋସ୍ ଏକ ଅସ୍ତ୍ର ନେଇ ୟୁରାନୋସ୍‌ଙ୍କୁ ଆହତ କରି ସମଗ୍ର ଦେଵତାମାନଙ୍କର ରାଜା ହେଲେ। କିନ୍ତୁ ୟୁରାନୋସ୍‌ଙ୍କ ଶାପ ଓ ଗାଇଆଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତଵାଣୀ କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ମନକୁ ଅନ୍ଧକାରାଛନ୍ନ କରିଦେଲା । ଗାଇଆ ଅଭିଶାପ ଦେଇଥିଲେ, “ତୁମେ ଯେମିତି ତୁମ ପିତାଙ୍କୁ ଶାସନଗାଦିରୁ ହଟାଇଲ, ତୁମର ନିଜ ସନ୍ତାନ ମଧ୍ୟ ତୁମକୁ ସିଂହାସନରୁ ହଟାଇ ଦେଵ।” ଏହି ଭୟ କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ମନକୁ ଵିଷାକ୍ତ କରିଦେଲା।

ରେଆ ଓ କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କର ଛଅଟି ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ହେଲେ । ପ୍ରଥମେ ଜନ୍ମ ହେଲେ ଦେଵୀ ହେଷ୍ଟିଆ । ତାଙ୍କ ପରେ ଦେଵୀ ଡେମେଟର୍ ଜନ୍ମିଲେ । ତାପରେ ଦେଵୀ ହେରାଙ୍କର ଜନ୍ମ ହେଲା । ତହୁଁ ପାତାଳର ଦେଵ ହେଡ୍‌ସ୍ ଓ ସମୁଦ୍ରଦେଵ ପୋସାଇଡନ୍‌ଙ୍କର ଜନ୍ମ ହେଲା । କିନ୍ତୁ କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ମନରେ ଥିଵା ଭୟ ତାଙ୍କୁ ଏକ ଅମାନୁଷିକ ପଥକୁ ନେଇଗଲା। ପ୍ରତ୍ୟେକ ସନ୍ତାନ ଜନ୍ମ ହେଵା ମାତ୍ରେ ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ଗିଳି ଦେଉଥିଲେ । ରେଆଙ୍କ ହୃଦୟ ଦୁଃଖରେ ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ୁଥିଲା। ତାଙ୍କ ଗର୍ଭରୁ ଜନ୍ମ ନେଇଥିଵା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଶିଶୁ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଉଦରରେ ଅନ୍ତର୍ହିତ ହେଉଥିଲେ। 

 ଶେଷରେ ଜନ୍ମ ହେଲେ ଜିଉସ୍, ଯାହାଙ୍କ ଚକ୍ଷୁରେ ଵିଦ୍ୟୁତ ଓ ବଜ୍ରର ଝଲକ ଦେଖା ଯାଉଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ଜିଅୁସ୍ ଜନ୍ମ ହେଲେ, ରେଆଙ୍କ ମନରେ ଏକ ନୂଆ ସଂକଳ୍ପ ଜାତ ହେଲା । ସେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ଯେ ଏହି ଶିଶୁକୁ ସେ ବଞ୍ଚାଇବେ, ଯେମିତି ହେଉ ନା କାହିଁକି। ରେଆ ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଗାଇଆଙ୍କ ପାଖକୁ ଗଲେ। ଶିଶୁପତ୍ରକୁ କେମିତି ଉପାୟ କରି ବଞ୍ଚେଇ ହେଵ ସେକଥା ଗାଇଆ ବୁଝେଇ ଦେଲେ । 

 ତହୁଁ ରେଆ ଏକ ପଥରକୁ ନେଇ ତାହାକୁ ନରମ କମ୍ବଳରେ ଗୁଡ଼ାଇ ଶିଶୁ ଭଳି ସଜାଇଲେ। କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ସେ ଏହି ‘ଶିଶୁ’କୁ ଦେଖାଇଲେ। ଭୟ ଓ ଅସାଵଧାନତାରେ କ୍ରୋନୋସ୍ ସେହି ପଥରଟିକୁ ଗିଳି ଦେଲେ ଏଵଂ ମନେ ମନେ ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ହେଲେ ଯେ ତାଙ୍କ ଶକ୍ତି ଏବେ ସୁରକ୍ଷିତ।

ଏହି ସମୟରେ ରେଆ ଗୁପ୍ତ ଭାବେ ଜିଉସ୍‌ଙ୍କୁ ନେଇ କ୍ରୀଟ୍ ଦ୍ୱୀପକୁ ଯାତ୍ରା କଲେ ‌। କ୍ରୀଟଦ୍ଵୀପର ଲୋକେ ରେଆଙ୍କୁ ଭକ୍ତି ସହକାରେ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ତେଣୁ ସେମାନେ ତାଙ୍କର ସାହାଯ୍ୟ ହେତୁ ସବୁ ପ୍ରକାରର ପ୍ରଯତ୍ନ କଲେ । କ୍ରୀଟ୍‌ର ଘନ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଗୁମ୍ଫାମୟ ପର୍ଵତ ମଧ୍ୟରେ ଜିଉସ୍‌ଙ୍କୁ ଲୁଚାଇ ରଖାଗଲା। ରେଆ ତାଙ୍କ ଶିଶୁକୁ ଅମଲଥିଆ ନାମ୍ନୀ ଏକ ଦୈଵୀ ଛାଗଳୀ(ନିମ୍ଫ୍‌)ଙ୍କ ହାତରେ ସମର୍ପଣ କଲେ ଏଵଂ ସେ ଜିଅୁସ୍‌ଙ୍କୁ କ୍ଷୀର ଓ ମହୁ ଖୁଆଇ ପାଳନ କଲେ। ଜିଉସ୍‌ଙ୍କ କାନ୍ଦଣା ଶବ୍ଦକୁ କ୍ରୋନସଙ୍କଠାରୁ ଲୁଚାଇଵା ପାଇଁ କୋରିବାଣ୍ଟେସ୍ ଯୋଦ୍ଧା-ନର୍ତ୍ତକ ଦଳ, ଢୋଲ ବଜାଇ ଓ ନାଚି ଚାରିପାଖରେ ଏକ ଶବ୍ଦର ପରଦା ସୃଷ୍ଟି କଲେ, ଫଳତଃ କ୍ରୋନୋସ୍‌ କିଛି ଜାଣିପାରିଲେ ନାହିଁ ।

କ୍ରୀଟ୍‌ର ଗୁମ୍ଫା ମଧ୍ୟରେ ରହି ଓ ବଢ଼ି ଜିଉସ୍ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯୁଵକ ହୋଇପାରିଲେ । ତାଙ୍କ ଶରୀରରେ ବଜ୍ରର ଶକ୍ତି ପ୍ରତିଫଳିତ ହେଉଥିଲା। ଗାଇଆ ଓ ରେଆ ତାଙ୍କୁ ନିଜ ଭାଇଭଉଣୀମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଵା ଓ କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ଅତ୍ୟାଚାରରୁ ସଂସାରକୁ ମୁକ୍ତ କରିଵାର ଦାୟିତ୍ୱ ଦେଲେ। ଯୁଵକ ଜିଉସ୍ ଏକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ। ସେ ଜଣେ ବୁଦ୍ଧିମତୀ ଟାଇଟାନ୍ ଦେଵୀ ମେଟିସ୍‌ଙ୍କ ସହାୟତା ନେଲେ। ଦେଵୀ ମେଟିସ୍, ଛଳନା କରି କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କୁ ଏକ ଔଷଧ ମିଶ୍ରିତ ପାନୀୟ ଦେଲେ, ଫଳତଃ ତାଙ୍କୁ ବାନ୍ତି ମାଡ଼ିଲା। ଏହି ବାନ୍ତିରେ କ୍ରୋନୋସ୍ ଗିଳିଥିଵା ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ ସନ୍ତାନ ହେଷ୍ଟିଆ, ଡେମେଟର୍, ହେରା, ହେଡ୍‌ସ୍, ଓ ପୋସାଇଡନ୍ ମୁକ୍ତ ହେଲେ। ସେମାନେ ଜିଉସ୍‌ଙ୍କ ସହିତ ଏକତ୍ର ହୋଇ ନିଜ ପିତା କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ଵିରୁଦ୍ଧରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କଲେ।

ଏହି ଯୁଦ୍ଧ "ଟାଇଟାନୋମାକି" ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହେଲା ଓ ଦୀର୍ଘ ଦଶ ଵର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଲା। ଜିଉସ୍ ଓ ତାଙ୍କ ଭାଇଭଉଣୀମାନେ ଓଲିମ୍ପସ୍ ପର୍ଵତକୁ ନିଜର ମୁଖ୍ୟାଳୟ କଲେ ଏଵଂ ସେଠାରୁ ସେମାନେ ଟାଇଟାନ୍‌ମାନଙ୍କ ଵିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଲେ। ଗାଇଆ, ଜିଉସ୍‌ଙ୍କୁ ସାଇକ୍ଲୋପ୍‌ସ ଓ ହେକାଟୋଙ୍କାଇର୍‌ସ ନାମକ ଦୈତ୍ୟମାନଙ୍କ ସହ ମିଳିତ ହେଵାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଲେ ।‌ ଓଉରାନୋସ୍‌ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏମାନେ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ ତେବେ ଜିଉସ୍ ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କଲେ ଏଵଂ କୃତଜ୍ଞତା ସ୍ଵରୂପ ସାଇକ୍ଲୋପ୍‌ସ‌ମାନେ ଜିଉସ୍‌ଙ୍କୁ ଵଜ୍ର, ପୋସାଇଡନ୍‌ଙ୍କୁ ତ୍ରିଶୂଳ, ଓ ହେଡ୍‌ସ୍‌ଙ୍କୁ ଅଦୃଶ୍ୟ ମୁକୁଟ ଉପହାର ଦେଲେ।

ଏହି ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଓ ମିତ୍ରମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଜିଉସ୍ ଓ ତାଙ୍କ ଦଳ ଟାଇଟାନ୍‌ମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କଲେ। କ୍ରୋନୋସ୍ ଓ ଅନ୍ୟ ଟାଇଟାନ୍‌ମାନଙ୍କୁ ପାତାଳର ଏକ ଗଭୀର ଅନ୍ଧକାର ସ୍ଥାନ ଟାରଟାରସ୍‌ରେ ବନ୍ଦୀ କରି ରଖାଗଲା। ଜିଉସ୍ ଦେଵତାମାନଙ୍କର ରାଜା ହେଲେ, ଏଵଂ ତାଙ୍କ ଭାଇଭଉଣୀମାନେ ସଂସାରର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶର ଶାସନ ଗ୍ରହଣ କଲେ। ହେଡ୍‌ସ୍ ପାତାଳ ଜଗତ, ପୋସାଇଡନ୍ ସମୁଦ୍ର, ଓ ଜିଉସ୍ ଆକାଶର ଶାସକ ହେଲେ। ଡେମେଟର୍ ପୃଥିଵୀର ସମୃଦ୍ଧି ରକ୍ଷା କଲେ ଆଉ ହେଷ୍ଟିଆ ଗୃହ ଶାନ୍ତିର ପ୍ରତୀକ ହେଲେ। ହେରା ଜୀଵଙ୍କ ଵୈଵାହିକ ଜୀଵନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କଲେ । 

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ଵ ୮ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ରଚିତ ହେସିଓଡ୍‌ଙ୍କ "ଥିଓଗୋନି" (Theogony) ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଦେଵତାମାନଙ୍କର ଉତ୍ପତ୍ତି ଓ ବଂଶାଵଳୀ ଵିଷୟରେ ଵିସ୍ତୃତ ଵର୍ଣ୍ଣନା ରହିଛି ।‌ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ପ୍ରଥମେ ଜିଉସଙ୍କ ଜନ୍ମ ଓ କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ଵିରୁଦ୍ଧରେ ତାଙ୍କର ଵିଜୟର କାହାଣୀ ଵର୍ଣ୍ଣନା ହୋଇଥିଲା ।‌

ତେବେ ଜିଉସଙ୍କ ଜନ୍ମ ଵୃତ୍ତାନ୍ତ ପଢ଼ିଲେ ଶୁଣିଲେ ଏହାର ସମାନତା କେମିତି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଜନ୍ମ ଵୃତ୍ତାନ୍ତ ସହିତ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରଖେ ତାହା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ।

ଯେମିତି କ୍ରୋନୋସ୍ ନିଜ ପିତା ୟୁରାନୋସ୍‌ଙ୍କୁ ଗାଦିଚ୍ୟୁତ କରିଥିଲେ ଠିକ୍ ସେହିପରି କଂସ ମଧ୍ୟ ନିଜ ପିତା ଉଗ୍ରସେନଙ୍କୁ ଗାଦିଚ୍ୟୁତ କରିଥିଲା । କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କୁ ୟୁରାନୋସ୍ ଅଭିଶାପ ଦେଇଥିଲେ ଯେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ତାଙ୍କ ନିଜର ପୁତ୍ର ହିଁ ହେଵ । କଂସ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆକାଶଵାଣୀ ହୋଇଥିଲା ଯେ ଦେଵକୀଙ୍କ ଅଷ୍ଟମ ପୁତ୍ର ହାତରେ କଂସର ନିଧନ ହେଵ ।‌ କ୍ରୋନୋସ୍ ନିଜର ସନ୍ତାନମାନଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ହେଲା ମାତ୍ରେ ଗିଳି ଦେଉଥିଲେ,କଂସ ନିଜ ଭଗିନୀର ଶିଶୁ ଜନ୍ମ ହେଲା ମାତ୍ରେ ସେମାନଙ୍କୁ ମାରି ଦେଉଥିଲା । ଜିଉସ ତାଙ୍କ ମାତାଙ୍କର ଷଷ୍ଠ ସନ୍ତାନ ଥିଲେ, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅଷ୍ଟମ ସନ୍ତାନ ଥିଲେ ।‌ ଜିଉସଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ମାତା ରେଆ,ଗାଇଆଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ କ୍ରୀଟ ଦ୍ଵୀପକୁ ନେଇ ଯାଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ଵସୁଦେଵ ସେହିପରି ଗୋପପୁରକୁ ନେଇ ଯାଇ ନିଜ ବନ୍ଧୁ ନନ୍ଦଙ୍କ ଘରେ ଛାଡ଼ି ଆସିଥିଲେ । କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଶିଶୁ ଆକାରର ପଥର ଦେଇ ରେଆ ଠକି ଦେଇଥିଲେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ନନ୍ଦ ଯଶୋଦାଙ୍କ ଘରେ ଛାଡ଼ି ଯଶୋଦାଙ୍କ ଘରେ ଜନ୍ମିଥିଵା ଶିଶୁକନ୍ୟା(ମାୟାଦେଵୀ)ଙ୍କୁ ଆଣି ଵସୁଦେଵ କଂସକୁ ଦେଇଥିଲେ ଯାହାଙ୍କୁ ମାରିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲାବେଳେ ମାୟାଦେଵୀ ସାକ୍ଷାତ ପ୍ରକଟ ହୋଇ କଂସକୁ ତାତ୍ସଲ୍ୟ କରିଥିଲେ । ବଡ଼ ହେଲାପରେ ଜିଉସ୍ ଯେମିତି କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ଠିକ୍ ସେହିପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ ବଡ଼ ହେଲାପରେ ଗୋପରୁ ମଥୁରାକୁ ଯାଇ କଂସଠାରୁ ଶାସନ ଛଡ଼ାଇ ନେଇ ଉଗ୍ରସେନଙ୍କୁ ପୁଣି ଶାସକ କରିଥିଲେ ।

ତେବେ Comparative mythologistsମାନେ ଜିଉସ ଓ କ୍ରୋନୋସ୍‌ଙ୍କ ଯୁଦ୍ଧ ସହିତ ଇନ୍ଦ୍ର ଓ ଵୃତ୍ତାସୁରର ଯୁଦ୍ଧ କଥାର ସାମ୍ୟ ଥିଵା ମତ ଦିଅନ୍ତି ।‌ 

ରୋମାନ୍ ପୌରାଣିକ ଗାଥାରେ ରୋମାନ୍ ଦେଵତା ଜୁପିଟର ଜିଉସଙ୍କର ସମକକ୍ଷ ଏଵଂ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଓ ଉତ୍ଥାନର କାହାଣୀ ,ଜିଉସଙ୍କ ଜନ୍ମ ଵୃତ୍ତାନ୍ତ ସହିତ ପ୍ରାୟ ସମାନ। ଜୁପିଟରଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ପିତା ସାଟର୍ନ (କ୍ରୋନସର ରୋମାନ୍ ସଂସ୍କରଣ)ଙ୍କଠାରୁ ଲୁଚାଇ ରଖାଯାଇଥିଲା ଏଵଂ ସେ ପରେ ସାଟର୍ନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ଦେଵତାଙ୍କ ରାଜା ହୋଇଥିଲେ। ଏହା ଗ୍ରୀକ୍ ଓ ରୋମାନ୍ ସଂସ୍କୃତିର ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ଦର୍ଶାଏ।

ନର୍ସ ପୌରାଣିକ ଗାଥାରେ ଓଡ଼ିନଙ୍କ ଉତ୍ଥାନରେ ମଧ୍ୟ ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କ ଵିରୋଧରେ ସଂଘର୍ଷ ଦେଖାଯାଏ। ଓଡ଼ିନ ଓ ତାଙ୍କ ଭାଇମାନେ (Vili ଓ Vé) ତାଙ୍କ ପୂର୍ଵଜ ଦୈତ୍ୟ Ymirଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି ତାଙ୍କର ମୃତ ଶରୀର ଉପରେ ଵିଶ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ଏହି କାହାଣୀଟି ଭାରତୀୟ ପୁରାଣଗାଥାର ମଧୁ ଓ କୈଟଭଙ୍କ ମେଦରୁ କିପରି ମେଦିନୀ ଵା ପୃଥିଵୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥିଲା ତାହା ସହିତ ମଧ୍ୟ ସାମ୍ୟ ରଖେ ।‌

 ଜିଉସଙ୍କ ଗାଥା ସହିତ କ୍ରୋନସଙ୍କ କାହାଣୀର କିଛି କିଛି ସାମ୍ୟ‌ ରହିଛି । ମେସୋପୋଟାମିଆର ମର୍ଦୁକ ଓ ତିଆମତର ଯୁଦ୍ଧ ଗାଥାର ମଧ୍ୟ ଏହା ସହିତ କେତେକାଂଶରେ ସମାନତା ରହିଛି ।‌

କିନ୍ତୁ ମିଶରର ସଂସ୍କୃତି ଗ୍ରୀକ୍ ଓ ମେସୋପୋଟାମିଆ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ପୁରୁଣା ଥିଲା। ମିଶରୀୟ ସଭ୍ୟତା ପ୍ରାୟ ୩୫୦୦ରୁ ୩୧୦୦ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବରେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା । ତେଣୁ ମିଶରୀୟ ଗାଥାରେ ଉଣ୍ଡିଲେ ଆମକୁ ଅଧିକ ଜାଣିଵାକୁ ମିଳିଵ ।‌

ମିଶରୀୟ ପୁରାଣଗାଥାରେ ଆକାଶର ଦେଵ ହୋରସଙ୍କ ଗାଥା ସହିତ ମଧ୍ୟ ଜିଉସଙ୍କ ଜନ୍ମ ଗାଥାର କିଛିଟା ସମାନତା ରହିଛି ।‌ ହୋରସଙ୍କ ପିତା ଓସିରିସ, ମିଶରର ପୂଜ୍ୟ ରାଜା ଥିଲେ ଓ ସେତଙ୍କ ହାତରେ ନିଷ୍ଠୁର ହତ୍ୟାର ଶିକାର ହେଲେ।

ମିଶରୀୟ ପୌରାଣିକ କଥା ଅନୁସାରେ, ସେତ ହୋରସଙ୍କର ମାମୁଁ ଥିଲେ । ସେତ ଥିଲେ ଅଶାନ୍ତି ଓ ମରୁଭୂମିର ଦେଵତା, ମିଶରର ସିଂହାସନ ହଡ଼ପ କରି ସେ ଅନ୍ଧକାର ଶାସନ ଆରମ୍ଭ କଲେ। ହୋରସ, ତାଙ୍କ ମାତା ଆଇସିସଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାରେ ବଢ଼ି, ପିତାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେଵାକୁ ପ୍ରତିଜ୍ଞା କଲେ। ଦୀର୍ଘ ଓ ଭୟଙ୍କର ସଂଗ୍ରାମରେ ସେ ସେତଙ୍କ ଵିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଲେ । ଅନେକ ପରୀକ୍ଷା ଓ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ହୋରସ , ସେତଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ମିଶରର ସିଂହାସନ ଲାଭ କଲେ। 

ମିଶରୀୟ ଗାଥାରେ ହୋରସ ନିଜ ମାମୁଁ ସେତଙ୍କ ଵିପକ୍ଷରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ଠିକ୍ ସେହିପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନିଜ ମାମୁଁ କଂସ ଵିପକ୍ଷରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ ।‌ ଯେହେତୁ ମିଶରର ସଂସ୍କୃତି ଅଧିକ ପୁରୁଣା ତେଣୁ ବହୁତ ସମ୍ଭଵ ହୋରସଙ୍କର କାହାଣୀ ପରେ ଗ୍ରୀସରେ ଯାଇ ନୂତନ ରୂପ ଧାରଣ କରିଥାଇପାରେ ।‌ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ଵାଣିଜ୍ୟିକ ସମ୍ପର୍କ ମିଶର ଓ ମେସୋପୋଟାମିଆ ସହିତ ୫୦୦୦ ଵର୍ଷରୁ ରହିଥିଵା ଜଣାଯାଏ ।‌ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ସମୟକାଳ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ଵ ୩୫୦୦ ବୋଲି ଗଵେଷକମାନେ କୁହନ୍ତି ।‌ ଠିକ୍ ଏହି ସମୟ ବେଳକୁ ମିଶର ଓ ମେସୋପୋଟାମିଆର ସଂସ୍କୃତି ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ତେଣୁ ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଜନ୍ମ ଵୃତ୍ତାନ୍ତ ହୁଏତ ଭାରତୀୟ ଵଣିକମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ମିଶର ଓ ମେସୋପୋଟାମିଆରେ ଵ୍ୟାପିଥିଵ ଯାହା ପରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଗାଥାରେ ନାନା ରୂପ ହୋଇଅଛି । ହୁଏତ ଗ୍ରୀକମାନେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ଵ ନଵମ ଶତାବ୍ଦୀ ସମୟରେ ମେସୋପୋଟାମିଆ କି ମିଶରରେ ଭାରତୀୟ ଵଣିକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ଆସି ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କର ଜନ୍ମଗାଥା ଶୁଣିଥିବେ ଯାହା ପରେ ଗ୍ରୀସ ଦେଶରେ ଜିଉସଙ୍କ ଜନ୍ମଗାଥା ରୂପେ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । ଏମନ୍ତ ହୋଇଥାଇପାରେ ହୋଇ ବି ନଥାଇପାରେ କିନ୍ତୁ ଏହି ସବୁ ପୌରାଣିକ ଗାଥା ମଧ୍ୟରେ ସମାନତା ନିଶ୍ଚୟ ରହିଛି ଯାହା ଏ ଦିଗକୁ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରୁଛି । 

•••••••••

ଥେସିଅସ୍ ଓ ମିନୋଟର୍"ର କାହାଣୀ

ଆଜକୁ ପ୍ରାୟ ବାରଶହ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ଵରେ Athensର ରାଜା Pandionଙ୍କର ଜଣେ ପୁତ୍ର Aegeus ହୋଇ ଥିଲେ। Aegeus ଦୁଇଥର ଵିଵାହ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର କୌଣସି ସନ୍ତାନ ହୋଇନଥିଲା। ଏହି ଚିନ୍ତାରେ ସେ Delphic Oracleଙ୍କ ପାଖକୁ ପରାମର୍ଶ ନେଵାକୁ ଗଲେ। Oracle ତାଙ୍କୁ ଏକ ରହସ୍ୟମୟ ଉତ୍ତର ଦେଲେ: "ତୁମେ ଘରେ ନ ପହଞ୍ଚିଵା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତୁମର ମଦର ଥଳି ଖୋଲିଵ ନାହିଁ।" ଏହାର ଗୁଢ଼ ଅର୍ଥ ନବୁଝିପାରିଵାରୁ Aegeus ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁ Troezenର ଶାସକ Pittheusଙ୍କୁ ତହିଁର ଭେଦ ପଚାରିଵାକୁ ଗଲେ।

Pittheus କିନ୍ତୁ ଶୁଣିଵା ମାତ୍ରେ Oracleଙ୍କର ଭବିଷ୍ୟତଵାଣୀ ବୁଝିପାରିଥିଲେ ଯେ Aegeusଙ୍କ ଔରସରୁ ଏକ ଵୀର ପୁତ୍ର ଜନ୍ମ ନେଵ। ଏହି ଵୀରଙ୍କୁ ନିଜ ରାଜ୍ୟ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିଵାକୁ ଚାହିଁ, Pittheus ଏଜିଅସଙ୍କୁ ମଦ ପିଆଇ ମତୁଆଳା କରିଦେଲେ ଓ ତାଙ୍କୁ ନିଜ ଝିଅ Aethraଙ୍କ ସହ ରାତି କଟାଇଵାକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ। ସକାଳେ Aegeus ଘଟଣା ବୁଝିପାରି Aethraଙ୍କୁ କହିଲେ, "ଯଦି ତୁମେ ଏକ ପୁତ୍ର ଜନ୍ମ ଦିଅ, ତେବେ ତାକୁ ଏହି ଵିଶାଳ ପଥର ତଳେ ରଖାଯାଇଥିଵା ମୋ ଖଡ଼ଗ ଓ ଜୋତା ଆଣିଵାକୁ କହିଵ। ଯେତେବେଳେ ସେ ଯୁଵକ ହେଵ, ତାକୁ ଏହା ସହ Athensରେ ମୋ ପାଖକୁ ପଠାଇଵ।" କିଛି କାଳ ପରେ Theseus ଜନ୍ମ ହେଲେ ଓ Athensକୁ ଯାଇ ନିଜ ପିତା Aegeusଙ୍କୁ ଭେଟିଲେ । 

ଇତିମଧ୍ୟରେ Aegeus ଜାଦୁଗରୀ Medeaଙ୍କୁ ଵିଵାହ କରିଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କ ଜାଦୁ ଶକ୍ତି ଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କର ଆଉ ଏକ ପୁତ୍ର Medus ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା। Medea କିନ୍ତୁ Theseusଙ୍କୁ ପସନ୍ଦ କରୁ ନ ଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କୁ Athensରୁ ଦୂରେଇ ରଖିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ Theseusଙ୍କୁ Marathonର ଜଙ୍ଗଲୀ ଷଣ୍ଢକୁ ଧରିଵାକୁ ପଠାଯାଇଥିଲା। Theseus ସେହି ଷଣ୍ଢକୁ ଜୀଅନ୍ତା ଧରି ଆଣିଲେ। ଶେଷରେ Aegeus ନିଜ ପୁତ୍ର Theseusଙ୍କୁ ଚିହ୍ନିଲେ, ଆଉ Medea ରାଗରେ ନିଜ ଦେଶ Colchisକୁ ଫେରିଗଲେ।

କିନ୍ତୁ Aegeusଙ୍କ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ନଥିଲା । 

Crete ଦ୍ଵୀପକୁ ରାଜା Minosଙ୍କ ନିକଟକୁ ବଳି ରୂପେ Athensରୁ ଯୁଵକ-ଯୁଵତୀମାନଙ୍କୁ ପଠାଯାଉଥିଲା ।‌ 

Minosଙ୍କ ପୁତ୍ର Androgeus ଏଥେନ୍ସରେ ହତ୍ୟା ହେଵା ପରେ, Minos ପ୍ରତିଶୋଧ ନେଇ ଏଥେନ୍ସକୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ। ଶାନ୍ତି ବଜାୟ ରଖିଵା ପାଇଁ ଏଥେନ୍ସକୁ ପ୍ରତି ନଅ ଵର୍ଷରେ ସାତ ଯୁଵକ ଓ ସାତ ଯୁଵତୀଙ୍କୁ Minotaurର ଖାଦ୍ୟ ଭାବେ କ୍ରୀଟକୁ ପଠାଇଵାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇଲା।

ଏହା ଜାଣିପାରି ନଗରଵାସୀଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିଵା ନିମିତ୍ତ Theseus ସ୍ୱେଚ୍ଛାକୃତ ଭାବେ Crete ଦ୍ଵୀପକୁ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ‌।

Creteକୁ ଗଲାବେଳେ Theseusଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପିତା Aegeus କହିଥିଲେ ଯଦି ସେ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କ ବୋଇତ ଫେରିଵା ବେଳେ ବୋଇତରେ ଧଳା ପାଲ ଲଗାଇବେ; ଆଉ ଯଦି ଅସଫଳ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ କଳା ପାଲ ଲଗାଯିଵ ।

 

ଷଣ୍ଢମୁଣ୍ଡଯୁକ୍ତ ମଣିଷ୍ୟ ଆକାରର ଜୀଵ Minotaur ପାଇଁ ହିଁ Athensରୁ ବଳି Crete ଦ୍ଵୀପକୁ ପଠାଯାଉଥିଲା ।

ଥେସିଅସ୍ Creteରେ ପହଞ୍ଚିଵା ପରେ, ରାଜା Minosଙ୍କ ଝିଅ Ariadne ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଵାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। Ariadne ତହୁଁ Theseusଙ୍କୁ ଏକ ସୂତାର ଗୁଣ୍ଡ (thread) ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକୁ ସେ Labyrinthରେ ପ୍ରଵେଶ କରିଵା ସମୟରେ ବାନ୍ଧି ରଖିଥିଲେ। ଏହି ସୂତା ତାଙ୍କୁ ଜଟିଳ ଲାବିରିନ୍ଥ୍‌ରୁ ବାହାରିଵା ପାଇଁ ପଥ ଦେଖାଇଥିଲା। ମିନୋଟର୍‌କୁ ହତ୍ୟା କରିଵା ପରେ, ଥେସିଅସ୍ ଏହି ସୂତା ଅନୁସରଣ କରି ନିରାପଦରେ Labyrinthରୁ ବାହାରି ଆସିଥିଲେ।

Ariadne , Theseusଙ୍କୁ Minotaurକୁ ହତ୍ୟା କରିଵାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଵା ପରେ ତାଙ୍କ ସହ Crete ଛାଡ଼ି ପଳାଇଥିଲେ, କାରଣ ସେ Theseusଙ୍କୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ପିତା Minosଙ୍କ କ୍ରୋଧରୁ ବର୍ତ୍ତିଵାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ।‌ କିନ୍ତୁ 

ଦେଵତା Dionysus (ମଦ୍ୟ ଓ ଉତ୍ସଵର ଦେଵତା) ଆସି Ariadneଙ୍କୁ ନିଜର ପତ୍ନୀ ଭାବେ ଦାବି କରିଥିଲେ। ଥେସିଅସ୍‌ଙ୍କୁ Dionysusଙ୍କ ଆଦେଶ କିମ୍ବା ଦୈଵୀୟ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଯୋଗୁଁ ଆରିଆଡ୍‌ନେଙ୍କୁ Naxosରେ ଛାଡ଼ିଵାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ପରେ ଆରିଆଡ୍‌ନେ Dionysusଙ୍କୁ ଵିଵାହ କରିଥିଲେ ଓ ଦୈଵୀୟ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପାଇଥିଲେ। 

Ariadneଙ୍କୁ ହରାଇ ଥେସିଅସ୍‌ ଭଗ୍ନ ମନରେ ଏଥେନ୍ସ ଫେରିଲେ କିନ୍ତୁ ଏହି ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ଅନ୍ୟମନସ୍କ ହୋଇ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଵଶତଃ ସେ ଧଳା ପାଲ ଲଗାଇଵାକୁ ଭୁଲିଗଲେ, ଆଉ ଜାହାଜରେ କଳା ପାଲ ହିଁ ରହିଲା। ଦୂରରୁ କଳା ପାଲ ଦେଖି Aegeus ଭାବିଲେ Theseus ମରିଗଲେ। ଦୁଃଖରେ ସେ Athensର Acropolisରୁ ଡେଇଁ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କଲେ।

ଏହିପରି Aegeusଙ୍କ ଜୀଵନୟ ଏକ ଦୁଃଖଦ ଅନ୍ତ ପାଇଲା, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର Theseus ଏକ ମହାନ ଵୀର ଭାବେ ଇତିହାସରେ ଅମର ହୋଇ ରହିଲେ।

("ଥେସିଅସ୍ ଓ ମିନୋଟର୍" ଗାଥା ସାହସ, ଦୃଢ଼ତା, ବୁଦ୍ଧି, ଓ କୌଶଳର ମହତ୍ତ୍ୱ ଦର୍ଶାଏ, ଯେପରି ଥେସିଅସ୍‌ଙ୍କ ମିନୋଟର୍‌କୁ ମୁକାବିଲା ଓ ଆରିଆଡ୍‌ନେଙ୍କ ସୂତା ଵ୍ୟଵହାର ଇତ୍ୟାଦି। ଏହି କାହାଣୀଟି ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ପାଳନର ଗୁରୁତ୍ୱ ଶିଖାଏ, କାରଣ ଥେସିଅସ୍‌ଙ୍କ ଧଳା ପାଲ ଲଗାଇଵାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଭୁଲିଯିଵା ଯୋଗୁଁ ଏଜିଅସ୍‌ ଦୁଃଖରେ ଭାଙ୍ଗିପଡି଼ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଏହି କାହାଣୀ ମାନଵୀୟ ଭୁଲ୍, ଦୈଵୀୟ ନିୟତିର ପରିଣାମ ଏବଂ ମିନୋସ୍‌ଙ୍କ ପ୍ରତିଶୋଧ ତଥା ଏଥେନ୍ସର ବଳି ପ୍ରଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଅନ୍ୟାୟ ଵିରୁଦ୍ଧରେ ନ୍ୟାୟ ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷର ଆଵଶ୍ୟକତା ପ୍ରକାଶ କରେ)

••••••••••••••

ଅଧିକ ତଥ୍ୟ: 

••••••••••••••

Delphic Oracle : ଡେଲ୍‌ଫିରେ ଅପୋଲୋ ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜାରିଣୀ । ୟେ ଦୈଵୀ ଭଵିଷ୍ୟତଵାଣୀ କରୁଥିଲେ ।

Athens : ଗ୍ରୀସ୍ ଦେଶର ରାଜଧାନୀ 

Troezen : ଗ୍ରୀସ୍ ଦେଶର ଦକ୍ଷିଣରେ ଅଵସ୍ଥିତ Argolid ଅନ୍ତରୀପର ଆଧୁନିକ tri'zina ନଗରର ପ୍ରାଚୀନ ନାମ

Medea : ଜଣେ ଜାଦୁଗରୀ ଓ କୋଲଚିସ୍‌ର ରାଜକୁମାରୀ ଥିଲେ

Colchis : ଆଧୁନିକ ଜର୍ଜିଆର ପଶ୍ଚିମଭାଗରେ ଅଵସ୍ଥିତ Egrisi ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକ୍ ନାମ 

Crete : ଗ୍ରୀସ୍ ଦେଶର ଦକ୍ଷିଣରେ ଭୂମଧ୍ୟ ସାଗରର ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ଅଵସ୍ଥିତ ଏକ ଦ୍ଵୀଫ ଵିଶେଷ 

Minos : ଜିଉସ୍ ଓ ଇଉରୋପାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଓ କ୍ରୀଟର ଶାସକ ଭାବେ ଜଣାଶୁଣା।

Minotaur : Minotaur ଏକ ଅର୍ଦ୍ଧ-ମନୁଷ୍ୟ ଅର୍ଦ୍ଧ-ଷଣ୍ଢ ଜୀଵ, କ୍ରୀଟର ରାଜା Minosଙ୍କ ପତ୍ନୀ Pasiphaë ଓ ଏକ ଦୈଵୀୟ ଷଣ୍ଢର ସନ୍ତାନ ଥିଲା। Minosଙ୍କ ପତ୍ନୀ Pasiphaë, ଗ୍ରୀକ୍ ପୁରାଣଗାଥା ଅନୁସାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଵତା Heliosଙ୍କ ଝିଅ ଥିଲେ। Minos ଦୈଵୀୟ ଅଧିକାର ପାଇଁ Poseidonଙ୍କୁ ଏକ ଷଣ୍ଢ ବଳି ଦେଵାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇ ତାହା ପୂରଣ ନ କରିଵାରୁ, Poseidon କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ Pasiphaëଙ୍କୁ Poseidon ପଠାଇଥିଵା ଏକ ଦୈଵୀୟ ଷଣ୍ଢ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରାଇଲେ। Daedalus ନିର୍ମିତ ଏକ କୃତ୍ରିମ ଗାଈ ଭିତରେ ଲୁଚି Pasiphaë ଷଣ୍ଢ ସହ ମିଳନ କଲେ, ଫଳରେ Minotaur ଜନ୍ମ ହେଲା। ତେବେ Minos Minotaurକୁ ଲୁଚାଇ ରଖିଵା ପାଇଁ Daedalusଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ଲାବିରିନ୍ଥ୍‌ରେ ରଖିଥିଲେ।

Knossos: ଗ୍ରୀକ୍ ଦ୍ୱୀପ କ୍ରୀଟରେ ଅଵସ୍ଥିତ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ମିନୋଆନ୍ ସଭ୍ୟତାର ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସ୍ଥାନ। ଏହା ରାଜା Minosଙ୍କ ରାଜପ୍ରାସାଦ ବୋଲି ମିଥୋଲୋଜିରେ କୁହାଯାଏ ଏବଂ ମିନୋଆନ୍ ସଂସ୍କୃତିର କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା। କ୍ରୀଟ ଦ୍ଵୀପର ଆଧୁନିକ Heraklion ନଗରରେ ଏହା ଅଵସ୍ଥିତ ଥିଲା । 

Labyrinth: Knossos ରାଜପ୍ରସାଦ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏକ ଜଟିଳ ଗଠନ, ଯାହାକୁ Daedalus ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ବୋଲି ଗ୍ରୀକ୍ ପୁରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି। ଏହା Minotaurକୁ ବନ୍ଦୀ ରଖିଵା ପାଇଁ ଵ୍ୟଵହୃତ ହେଉଥିଲା। ଏହାର ଜଟିଳ ପଥଗୁଡ଼ିକରୁ ବାହାରିଵା ପ୍ରାୟତଃ ଅସମ୍ଭଵ ଥିଲା।

Naxos : ଭୂମଧ୍ୟସାଗରରେ ଗ୍ରୀସ୍ ଆଉ ତୁର୍କୀ ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ଅଵସ୍ଥିତ ଗ୍ରୀସ୍ ଦେଶର ଏକ ଦ୍ଵୀପର ନାମ 

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଵର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା: ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଵିଶ୍ଳେଷଣ"।

ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଵର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା କେତେ ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଅନେକେ ପଚାରିଥାନ୍ତି । ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେଵାକୁ ଯାଇ କିଏ ୫୦ କହେ କିଏ ୪୯ ତଥା ଆଉ କିଏ ୫୪ କହେ । ପ୍ରାୟ ଲୋକେ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ୪୯ ଵର୍ଣ୍ଣ ଥିଵା ମତ ଦିଅନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ଗୋଟେ ନାଁଦିଆ ଵା ପ୍ରହେଳିକାର ଉଦାହରଣ ଦିଆଯାଏ । 

❝ଆସିଥିଲେ କାଳିଦାସ କହିଯାଇଥିଲେ ମତେ,

ଅଣଚାଶ(ଵର୍ଣ୍ଣ)ରୁ ତିନିଶ(ଶ,ଷ,ସ) ଗଲେ ଆଉ ରହିଲା କେତେ ?❞

ଏ ପ୍ରହେଳିକାର ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଅନେକେ କୁହନ୍ତି ଯେ ଆଗେ ୪୯ ଵର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା ସେଥିପାଇଁ ତ ଏଭଳି ନାଁଦିଆ ଗଢ଼ାଯାଇଛି । ତେବେ ପାରମ୍ପାରିକ ଭାବେ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଵର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ୫୦ ବୋଲି ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତର ସେହି ପଦଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ନିମ୍ନରେ ଵିସ୍ତୃତ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।‌ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଲିପି ମଧ୍ୟରେ ଥିଵା ଵର୍ଣ୍ଣମାନଙ୍କୁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସ୍ଵରୂପ ରୂପେ ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତର ଦ୍ଵାଦଶ ସ୍କନ୍ଦର ସପ୍ତମ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ଲେଖିଛନ୍ତି... 

❝ତ୍ରୟ ସ୍ୱରୂପୀ ବ୍ରହ୍ମଜ୍ୟୋତି । 

ବ୍ରହ୍ମପ୍ରକାଶ ହୋଇଛନ୍ତି ॥୭୩॥

ଏକାକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରଣଵ । 

ଶବଦ ରୂପୀ ବୀଜ ସର୍ଵ ॥୭୪॥❞

ଏଠାରେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କୁ ସର୍ଵୋଚ୍ଚ ତତ୍ତ୍ୱ ରୂପେ ଵର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ଏଵଂ ସେ ବ୍ରହ୍ମ ତିନୋଟି ମୌଳିକ ସ୍ୱରୂପରେ ଅଵସ୍ଥାନ କରନ୍ତି। ଵୈଦିକ ଦର୍ଶନରେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ସତ୍ (ଅସ୍ତିତ୍ୱ), ଚିତ୍ (ଚେତନା), ଓ ଆନନ୍ଦ (ପରମ ସୁଖ) ରୂପର ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ମତାନ୍ତରେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ଏଠାରେ ସୃଷ୍ଟି (ବ୍ରହ୍ମା), ସ୍ଥିତି (ଵିଷ୍ଣୁ), ଓ ସଂହାର (ମହେଶ୍ୱର) ଇତ୍ୟାଦି ତ୍ରିମୂର୍ତ୍ତି ସଙ୍କେତର ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ବ୍ରହ୍ମଜ୍ୟୋତି, ପରମାତ୍ମାଙ୍କର ଦିଵ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ଏଵଂ ୟେ ସମସ୍ତ ସୃଷ୍ଟିର ମୂଳାଧାର।

❝ତାହାଙ୍କ ତହୁଁ ଉତପନ୍ନ । 

ଚଉଦ ଅକାରାଦି ବର୍ଣ୍ଣ ॥୭୫॥

ଚଉଦ ସ୍ୱର ଏ ବୋଲାନ୍ତି । 

ଏ ଭାବେ ଅକ୍ଷରର ଗତି ॥୭୬॥❞

ଏକାକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ ଅର୍ଥାତ୍ ଓମ୍‌‌କାରକୁ ଵୈଦିକ ସାହିତ୍ୟରେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ଶବଦ ସ୍ୱରୂପ ରୂପେ ଅଭିହିତ କରାଯାଇଛି । ॐ ହେଉଛି ସମସ୍ତ ମନ୍ତ୍ରର ମୂଳ ବୀଜ ଏଵଂ ସୃଷ୍ଟିର ମୂଳ ଶବଦ ଵା ଧ୍ଵନି । ଏହା ସମଗ୍ର ଵିଶ୍ୱର ସମସ୍ତ ଶକ୍ତି ଓ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ଧାରଣ କରିଛି। ଏହି ଶବଦ ବ୍ରହ୍ମ ହେଉଛି ସର୍ଵଵ୍ୟାପୀ ଓ ସର୍ଵମୂଳ। ଓମକାରକୁ ସମସ୍ତ ଅକ୍ଷରର ମୂଳ ରୂପେ ଵର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ଓମକାରରୁ ସ୍ୱର ଓ ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି। ଭାଗଵତରେ ସ୍ଵରଵର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ୧୪ ବୋଲାଯାଇଛି । ଏହି ସ୍ୱରଵର୍ଣ୍ଣମାନ ହେଲା : ଅ,ଆ,ଇ,ଈ,ଉ,ଊ,ଋ,ୠ,ଏ,ଐ,ଓ,ଔ । 

❝କ କାର ଆଦି ଚଉତ୍ରିଂଶ । 

ବ୍ୟଞ୍ଜନ ଶବଦ ବିଶେଷ ॥୭୭॥

ଏ ସ୍ୱରମାନେ ଵିଷ୍ଣୁରୂପ । 

ବ୍ୟଞ୍ଜନ ମାୟାର ସ୍ୱରୂପ ॥୭୮॥

ଏ ସର୍ବ ଅକ୍ଷର ମାତୃକା । 

ପ୍ରକୃତି ବଶ ଶବ୍ଦ ଏକା ॥୭୯॥

ସ୍ୱରମାନେ ଦୀର୍ଘ ଯେ ହ୍ରସ୍ୱ ।

ପ୍ଳୁତ ନାମରେ ପରକାଶ ॥୮୦॥❞

କ,ଖ,ଗ,ଘ ...ଆଦି ମୋଟ ଚଉତ୍ରିଶଟି ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣ ରହିଛି । ଏ ସ୍ୱରମାନେ ଵିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସ୍ୱରୂପ (ଦିଵ୍ୟ ଚେତନା) ଆଉ ଵ୍ୟଞ୍ଜନମାନେ ମାୟାର (ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତିର) ସ୍ୱରୂପ। ଏହା ଏକ ଗଭୀର ତାତ୍ତ୍ୱିକ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା। ସ୍ୱରମାନଙ୍କୁ (ଅ, ଆ, ଇ, ଈ ଇତ୍ୟାଦି) ଵିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କିତ କରାଯାଇଛି, କାରଣ ଵିଷ୍ଣୁ ସୃଷ୍ଟିର ପାଳନକର୍ତ୍ତା ଓ ଚେତନାର ପ୍ରତୀକ। ସ୍ୱର ହେଉଛି ଶବଦର ଜୀଵନ୍ତ ଶକ୍ତି, ଯାହା ନିଜେ ସ୍ୱାଧୀନଭାବେ ଉଚ୍ଚାରିତ ହୁଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଵ୍ୟଞ୍ଜନଵର୍ଣ୍ଣମାନେ ମାୟା (ପ୍ରକୃତି ଵା ଭୌତିକ ଶକ୍ତି)ର ସ୍ୱରୂପ, କାରଣ ସେମାନେ ସ୍ୱର ବିନା ଉଚ୍ଚାରିତ ହୋଇପାରନ୍ତି ନାହିଁ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜଗତର ସୀମାବଦ୍ଧତାକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରନ୍ତି। ଏହା ଵୈଦିକ ଦର୍ଶନରେ ପୁରୁଷ (ଚେତନା) ଓ ପ୍ରକୃତି (ମାୟା)ର ଦ୍ୱୈତତାକୁ ସୂଚାଏ । 

❝ସନ୍ଧି ଅକ୍ଷର ଏ ବୋଲାଇ । 

ଏ କାର ଆଦି ଚାରି ଯେହି ॥୮୧॥❞

ଏ,ଐ,ଓ ତଥା ଔ ଅକ୍ଷରମାନଙ୍କୁ ‘ସନ୍ଧି ଅକ୍ଷର’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ଵର୍ଣ୍ଣମାଳାରେ ସ୍ୱର ଅକ୍ଷରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ‘ସନ୍ଧି ଅକ୍ଷର’ ଵା ‘ସଂଯୁକ୍ତ ସ୍ୱର’ (ସଂନାଦି ସ୍ୱର) ଵିଷୟରେ ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ‘ସନ୍ଧି ଅକ୍ଷର’ ଅର୍ଥାତ୍ ଏମିତି ସ୍ୱର ଯାହା ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ସ୍ୱରର ସଂଯୋଗରୁ ଗଠିତ। ଏମାନେ ସଂସ୍କୃତ ଵ୍ୟାକରଣରେ ‘ସଂନାଦି’ ସ୍ୱର ଭାବେ ପରିଚିତ, ଯାହା ନିମ୍ନଲିଖିତ ଚାରିଟି ଅକ୍ଷରକୁ ବୁଝାଏ । 

ଅ + ଇ = ଏ

ଅ + ଈ = ଐ

ଅ + ଉ = ଓ

ଅ + ଊ = ଔ

ଏହି ଚାରିଟି ସ୍ୱରକୁ ‘ସନ୍ଧି ଅକ୍ଷର’ ବୋଲି କୁହାଯାଏ, କାରଣ ସେମାନେ ଦୁଇଟି ମୌଳିକ ସ୍ୱରର ସନ୍ଧି (ମିଳନ) ଫଳରେ ସୃଷ୍ଟ। ଏହା ସଂସ୍କୃତ ଵ୍ୟାକରଣରେ ସ୍ୱର ସନ୍ଧିର ଏକ ମୌଳିକ ଅଂଶ। ଏହି ସନ୍ଧି ଅକ୍ଷରମାନେ ମଧ୍ୟ ଶବଦର ଦୈଵୀ ଶକ୍ତିର ଏକ ରୂପ ଅଟନ୍ତି। ଵୈଦିକ ଦର୍ଶନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ସଂଯୁକ୍ତ ସ୍ୱରମାନେ ଚେତନା ଓ ପ୍ରକୃତିର ମିଳନକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଭାବେ ସୂଚାଉଛନ୍ତି।

❝ପଚିଶବର୍ଣ୍ଣେ ପଞ୍ଚ ପଞ୍ଚ । 

ପାଞ୍ଚ ବର୍ଣ୍ଣରେ ବର୍ଗ ସଞ୍ଚ ॥୮୨॥❞

ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣ ସମୂହ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥମ ପଚିଶଟି ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣକୁ ଵର୍ଗ୍ୟ ଵ୍ୟଞ୍ଜନ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଵର୍ଗ୍ଯ ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣମାନଙ୍କୁ ପାଞ୍ଚଟି ଵର୍ଗରେ ଵିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ଏଵଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଵର୍ଗରେ ପାଞ୍ଚଟି ଵର୍ଣ୍ଣ ଅଛି।

କ-ବର୍ଗ: କ, ଖ, ଗ, ଘ, ଙ

ଚ-ବର୍ଗ: ଚ, ଛ, ଜ, ଝ, ଞ

ଟ-ବର୍ଗ: ଟ, ଠ, ଡ, ଢ, ଣ

ତ-ବର୍ଗ: ତ, ଥ, ଦ, ଧ, ନ

ପ-ବର୍ଗ: ପ, ଫ, ବ, ଭ, ମ

ଏହି ୫ × ୫ = ୨୫ ଵର୍ଣ୍ଣ ଵ୍ୟଞ୍ଜନର ମୌଳିକ ଗଠନ ଅଟେ । 

❝ଏ ଅନ୍ତେ ଅନ୍ତ୍ୟସ୍ଥ ଏ ଜାଣ । 

ଯରଳଵ ଏ ଚାରିଵର୍ଣ୍ଣ ॥୮୩

ଶଷସହ ଏ ଚାରିଵର୍ଣ୍ଣ । 

ଉଷ୍ମଵର୍ଣ୍ଣରେ ଵିଦ୍ୟମାନ ॥୮୪❞

ପ୍ରୋକ୍ତ ୨୫ଟି ଵର୍ଗୀୟ ବ୍ୟଞ୍ଜନ ପରେ ‘ଅନ୍ତଃସ୍ଥ’ ଵର୍ଣ୍ଣ ଆସେ ଏଵଂ ସେହି ଏହି ଚାରିଟି ଵର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ -ଯ ,ର , ଳ , ଵ । 

ଏମାନେ ସ୍ୱର ଓ ବ୍ୟଞ୍ଜନର ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଧର୍ମ ରଖନ୍ତି, କାରଣ ଏମାନେ ସ୍ୱର ଭଳି ମୁକ୍ତଭାବେ ଉଚ୍ଚାରିତ ହୁଅନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଭଳି ସ୍ୱରର ସାହାଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆଵଶ୍ୟକ କରନ୍ତି। ଅନ୍ତଃସ୍ଥ’ ଵର୍ଣ୍ଣ ପରେ ‘ଉଷ୍ମ’ ଵର୍ଣ୍ଣ ଆସେ ଏଵଂ ଏହି ଚାରିଟି ଵର୍ଣ୍ଣ ହେଲେ - ଶ (ତାଲଵ୍ୟ) ,ଷ (ମୂର୍ଦ୍ଧନ୍ୟ) ,ସ (ଦନ୍ତ୍ୟ) ଓ

ହ (କଣ୍ଠ୍ୟ) । ‘ଉଷ୍ମ’ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ‘ଉଷ୍ଣ ଶ୍ୱାସ’,ଏହି ଵର୍ଣ୍ଣଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚାରଣ ସମୟରେ ଶ୍ୱାସର ଘର୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ବୋଲି ଏଭଳି ନାମକରଣ ହୋଇଅଛି ।

❝ବିନ୍ଦୁ ଅନୁସାର ବୋଲାଇ ।

ସେ ବିନ୍ଦୁ ଯେବେ ଦୁଇ ହୋଇ ॥୮୫

ବିସର୍ଗ ନାମ ସେ ବୋଲାଇ । 

ଗଜକୁମ୍ଭାକୃତି ଯେ ହୋଇ ॥୮୬❞

‘ବିନ୍ଦୁ’ ଅର୍ଥାତ୍ ଅନୁସ୍ୱାର (ं) ଏକ ନାସିକ୍ୟ ଧ୍ୱନି ଓ ସଂସ୍କୃତ ଵର୍ଣ୍ଣମାଳାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ। ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଶବ୍ଦର ମଧ୍ୟ ଵା ଶେଷରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ । ବିସର୍ଗ (ः) ଏକ ଶ୍ୱାସାଗ୍ର ଧ୍ୱନି, ଯାହା ସାଧାରଣତଃ ଶବ୍ଦର ଶେଷରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହୁଏ (ଯେମିତି: ନମଃ)। ଵିସର୍ଗକୁ ‘ଗଜକୁମ୍ଭାକୃତି’ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି, କାରଣ ଏହା ହାତୀର ମୁଣ୍ଡରେ ଥିଵା ଦୁଇଟି ଉଚ୍ଚ ଅଂଶ (କୁମ୍ଭ) ସହ ସାଦୃଶ୍ୟ ରଖେ।

❝ଏମନ୍ତ ହୋଇ ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମ ।

 ପଞ୍ଚାଶବର୍ଣ୍ଣଭେଦ ନାମ ॥୮୭॥

ଅକ୍ଷର ଆକୃତି ହୋଇଲେ ।

 ଦେହ ବାହ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶିଲେ ॥୮୮॥❞

ଯେତେବେଳେ ଅକ୍ଷରମାନେ ଆକୃତି (ଶବଦ ରୂପ) ଗ୍ରହଣ କଲେ, ସେମାନେ ଦେହର ବାହାରେ (ଵାହ୍ୟ ଜଗତରେ) ପ୍ରକାଶ ପାଇଲେ। ଏହା ଶବଦ ବ୍ରହ୍ମର ତାତ୍ତ୍ୱିକ ଵିକାଶକୁ ସୂଚାଇଥାଏ। ଅକ୍ଷରମାନ ମୂଳତଃ ଶବଦ ବ୍ରହ୍ମରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ, ଏଵଂ ଯେତେବେଳେ ସେମାନ ଶାରୀରିକ ଶବଦ ରୂପେ ଉଚ୍ଚାରିତ ହୁଅନ୍ତି (ମୁଖ ଦେଇ ଶବଦ ରୂପେ) ଵାହ୍ୟ ଜଗତରେ ପ୍ରକାଶ ପାଆନ୍ତି। ଏହା ନାଦ ବ୍ରହ୍ମର ଅନ୍ତର୍ଗତ (ଅଦୃଶ୍ୟ) ଶକ୍ତିରୁ ଵାହ୍ୟ (ଶ୍ରୁତିଗୋଚର) ଶବଦରେ ରୂପାନ୍ତରଣକୁ ସୂଚାଏ।

ମୋଟ ଉପରେ କହିଵାକୁ ଗଲେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ 

ସ୍ଵରଵର୍ଣ୍ଣର ସଂଖ୍ୟା ୧୪,ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣର ସଂଖ୍ଯା ୩୪ ଓ ଅଯୋଗଵାହ ୨ ଵର୍ଣ୍ଣର ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ତେବେ ଭାଗଵତର ପଦ ଆଧାରରେ ଦେଖିଲେ ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣରେ ଗୋଟିଏ ଵର୍ଣ୍ଣ ଊଣା ହୋଇ ଏହାର ସଂଖ୍ୟା ୩୩ ହିଁ ହେଉଅଛି ।‌ ନୀଳମଣି ମିଶ୍ରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂପାଦିତ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରୁ ପ୍ରୋକ୍ତ ପଦଗୁଡ଼ିକ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଛି ।‌

ତେବେ ପ୍ରଫେସର କୃଷ୍ଣଚରଣ ସାହୁଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂପାଦିତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତର ଦ୍ଵାଦଶ ସ୍କନ୍ଦ ଷଷ୍ଠ ଅଧ୍ୟାୟରେ ହିଁ ଵର୍ଣ୍ଣ ସଂଖ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସାମାନ୍ୟ ଭିନ୍ନ ପଦ ସହିତ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ତହିଁର ଶେଷ କେଇ ପଦ ହେଲା ...

❝ବିନ୍ଦୁ ଅନସ୍ଵାର ବୋଲାଇ

ସେ ବିନ୍ଦୁ ଦୁଇ ଯେବେ ହୋଇ ॥

ଵିସର୍ଗ ନାମ ସେ ବୋଲାଇ

ଵିସର୍ଗ ତିନି ରୂପ ହୋଇ ॥

ଓଷ୍ଠ୍ଯ ଯେ ଭାବେଣ ନିର୍ଣ୍ଣୟେ

 ॐ ଵିଷ୍ଣୁ ତାହାକୁ ସେ କହେ ॥

ଦ୍ବିବିନ୍ଦୁ ଵକ୍ରାକୃତି କହି

 ଗଜ କୁମ୍ଭାକୃତି ଯେ ହୋଇ ॥

ୟେମନ୍ତ ହୋଇ ଶବ୍ଦ ବ୍ରହ୍ମ

ପଞ୍ଚାଶ ଵର୍ଣ୍ଣ ଭେଦ ନାମ ॥

ଅକ୍ଷର ଆକୃତି ହୋଇଲେ

ଦେହ ଵାହ୍ୟରେ ପ୍ରକାଶିଲେ ॥❞

ପ୍ରଫେସର କୃଷ୍ଣଚରଣ ସାହୁଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ସଂପାଦିତ ଭାଗଵତର ଏହି ପଦଗୁଡ଼ିକରେ ॐ ର ଉଲ୍ଲେଖ ତଥା ନୀଳମଣି ମିଶ୍ରଙ୍କ ସଂପାଦିତ ଭାଗଵତର ପଦଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଥିଵା “ଏକାକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ ପ୍ରଣଵ । ଶବଦ ରୂପୀ ବୀଜ ସର୍ଵ” ପଦରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଣଵ ॐର ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ତେଣୁ ହୁଏତ ଭାଗଵତରେ ପଚାଶ ଵର୍ଣ୍ଣ ମଧ୍ୟରେ ॐ କୁ ମଧ୍ୟ ଗଣାଯାଇଛି । 

ଅଵଶ୍ୟ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତ ପାଞ୍ଚଶହ ଵର୍ଷ ତଳେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା। ପରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଆହୁରି ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇଛି। ନୂତନ ଅକ୍ଷରମାନ ଲିପିରେ ଯୋଡ଼ାଯାଇଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ ଉଲ୍ଲେଖିତ ଵର୍ଣ୍ଣଗୁଡ଼ିକ ଵ୍ୟତୀତ ଅଧୁନା ଆଉ କେତେକ ଵର୍ଣ୍ଣ ମଧ୍ୟ ଆମ ଭାଷାରେ ଵ୍ୟଵହାର କରାଯାଉଛି । ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତର ପ୍ରୋକ୍ତ ପଦଗୁଡ଼ିକରେ 'ଲ','ୟ','ୱ','କ୍ଷ' ତଥା ଚନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ 'ଁ' କୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କାରଣ ଘେନି ଵର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଗଣନା କରାଯାଇନାହିଁ । ତେବେ କେତେକ ସଂସ୍କୃତ ତନ୍ତ୍ର ଶାସ୍ତ୍ରରେ 'କ୍ଷ'କୁ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଵର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଗଣନା କରାଯାଇଛି । ଆରମାଇକରେ 𐡊(Kāph) ଅକ୍ଷର‌ ଥିଲା ଯାହା ବ୍ରାହ୍ମୀରେ "+(କ)" ହୋଇଛି। ଏହି "+(କ)"ର ପରେ ମହାପ୍ରାଣ ରୂପ 'ଖ' ଵର୍ଣ୍ଣମାଳାରେ ଯୋଡ଼ାଗଲା ।‌ ଅନ୍ୟ ଏକ ଦିଗରେ ଆରମାଇକ 𐡊(Kāph) ଅକ୍ଷର‌ ରୋମାନ ଲିପିରେ ଯାଇ 'x' ହୋଇଛି । 'X'ର ଏକୋଇଶିରୁ ଅଧିକ ଉଚ୍ଚାରଣ ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ଦେଖାଯାଏ ଏଵଂ ତନ୍ମଧ୍ୟରେ kʰ ଓ ks ଉଚ୍ଚାରଣ ବି ଅଛି । 'X'ର ks ଉଚ୍ଚାରଣ ଦେଵନାଗରୀ क्ष (Kshə) ପରି ଆଉ kʰ ଉଚ୍ଚାରଣ ଓଡ଼ିଆ କ୍ଷ(Khyə) ପରି ହୋଇଥାଏ ‌। ତେଣୁ ଲିପିତତ୍ତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଓଡ଼ିଆ 'କ୍ଷ' ର ଉଚ୍ଚାରଣ ମୂଳ ଆରମାଇକ 𐡊(Kāph) ଓ ବ୍ରାହ୍ମୀ +(କ)ର ଅଧିକ ନିକଟତର ଅଟେ । ଯେମିତି ରୋମାନ 'x'ର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ଵିଭିନ୍ନ ଉଚ୍ଚାରଣ ଦେଖାଯାଏ ଠିକ୍ ସେହିପରି ଭାରତର ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ 'କ୍ଷ'ର ଉଚ୍ଚାରଣ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟଵଶତଃ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠ ହିନ୍ଦୀଭାଷୀଙ୍କ ଦ୍ଵାରା 'କ୍ଷ'କୁ ଯୁକ୍ତାକ୍ଷର ରୂପେ ଅପପ୍ରଚାର କରାଯିଵା ଯୋଗୁଁ ଆଜି ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକେ ଏହାକୁ ଯୁକ୍ତାକ୍ଷର ମାନି ନେଇଛନ୍ତି। 

ॐ କୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଏକ ଵର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରାଯାଇଥିଲେ ବି ଅନେକେ ଏହାକୁ ଏକ ଵର୍ଣ୍ଣ ମାନନ୍ତି ନାହିଁ। ପ୍ରକୃତରେ ॐ ଏକ ଵର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, ଵରଂ ଏକ ମନ୍ତ୍ର ଵା ଧ୍ୱନି ଏଵଂ ଏହାକୁ "ପ୍ରଣଵ ମନ୍ତ୍ର" କୁହାଯାଏ । ॐ ଏକ ସଂଯୁକ୍ତ ଧ୍ଵନି ରୂପେ ଵିଵେଚନା କରାଯାଏ ଏଵଂ ଏଥିରେ ଅ, ଉ, ଓ ମ୍ ଏହି ତିନୋଟି ଧ୍ଵନି ରହିଛି । ॐ ର ଉଲ୍ଲେଖ ପ୍ରଥମେ ଋଗ୍ବେଦରେ ମିଳେ, ଏଵଂ ତହିଁରେ ଏହାକୁ ପଵିତ୍ର ଧ୍ଵନି ରୂପେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଛି।

ଭାରତୀୟ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ ॐରେ ଅ,ଉ,ମ ତଥା ଁ ଅଛି ଏଵଂ ଏହି ଚାରିଗୋଟି ଉପାଦାନର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅର୍ଥ ବି ରହିଛି । 

ଅ (A): ଜାଗ୍ରତ ଅଵସ୍ଥା (ଵାହ୍ୟ ଜ୍ଞାନ)କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରେ।

ଉ (U): ସ୍ଵପ୍ନ ଅଵସ୍ଥା (ଅନ୍ତର୍ଜ୍ଞାନ)କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରେ।

ମ (M): ସୁଷୁପ୍ତି ଅବସ୍ଥା (ଗାଢ଼ ନିଦ୍ରା)କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରେ।

ଚନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ(ଁ): ତୁରୀୟ ଅଵସ୍ଥା (ଅତୀନ୍ଦ୍ରୀୟ ଚେତନା)କୁ ପ୍ରତୀକୀକରଣ କରେ। 

ଭଗଵଦ୍ ଗୀତାରେ (ଅଧ୍ୟାୟ ୮, ଶ୍ଲୋକ ୧୩) ଭଗଵାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ॐ କୁ ଏକାକ୍ଷର ବ୍ରହ୍ମ (ଏକ ଅକ୍ଷରରେ ବ୍ରହ୍ମର ପ୍ରକାଶ) ରୂପେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଯୋଗ ସୂତ୍ର (ପତଞ୍ଜଳି)ରେ ॐ କୁ ଈଶ୍ଵରର ପ୍ରତୀକ ରୂପେ ଵର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି (ସୂତ୍ର ୧.୨୭)।

ତେଣୁ ॐ କୁ ଛାଡ଼ି ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ନୂତନ ଅକ୍ଷର ସହିତ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଅକ୍ଷରକୁ ମିଶାଇ ଗଣିଲେ ମୋଟ ଅକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା ୫୪ ହେଵ । 

•ସ୍ଵରଵର୍ଣ୍ଣ ୧୪ : ଅ,ଆ,ଇ,ଈ,ଉ,ଊ,ଋ,ୠ,ଌ,ୡ,ଏ,ଐ,ଓ,ଔ

•ଵର୍ଗ୍ୟ ଵ୍ୟଞ୍ଜନ ଵର୍ଣ୍ଣ ୨୫ : କ,ଖ,ଗ,ଘ,ଙ,ଚ,ଛ,ଜ,ଝ,ଞ,ଟ,ଠ,ଡ,ଢ,ଣ,ତ,ଥ,ଦ,ଧ,ନ,ପ,ଫ,ବ,ଭ,ମ

•ଅଵର୍ଗ୍ୟ ଵର୍ଣ୍ଣ ୯: ଯ,ର,ଳ,ଲ,ଵ,ଶ,ଷ,ସ,ହ

•ଦ୍ଵିସ୍ଵର ୨ : ୟ(ଇ+ଅ),ୱ(ଉ+ଅ)

•ଅତିରିକ୍ତ ୪ : କ୍ଷ,ଂ,ଃ,ଁ

୧୪+୨୫+୯+୨+୪ = ୫୪ 

ଅତଏଵ ଓଡ଼ିଆ ଲିପିରେ ଅଧୁନା ମୋଟ ଅକ୍ଷର ସଂଖ୍ୟା ୫୪ ଅଟେ । କେହି କେହି କହିପାରନ୍ତି ଯେ ଭାଗଵତରେ ତ ପଚାଶ ଵର୍ଣ୍ଣ କୁହାଯାଇଛି ତାହେଲେ ଅଧିକ ଵର୍ଣ୍ଣ କ'ଣ ଆଵଶ୍ୟକ? ଭାଷାର ଆଵଶ୍ୟକତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ନୂତନ ଵର୍ଣ୍ଣମାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।‌ ଆଗେ ଲାଟିନ ଲିପିରେ ୨୩ଟି Alphabet ଥିଲା କିନ୍ତୁ ଗ୍ରୀକ୍ ଆଦି ଭାଷାରୁ ନୂତନ ଗୃହୀତ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ଲାଟିନ ଭାଷାରେ ଲେଖିଵା ପାଇଁ J, U, W ଓ Vର ଆଧୁନିକ ରୂପକୁ ଲାଟିନ ଲିପିରେ ଯୋଡ଼ାଯାଇଛି । ବ୍ରହ୍ମ ରୂପ ଅକ୍ଷର ଵା ଵର୍ଣ୍ଣର ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିଵାରେ କ୍ଷତି ନୁହେଁ ଲାଭ ହିଁ ହୁଏ । ଶିଵଙ୍କର ପୁତ୍ର କାର୍ତ୍ତିକେୟ ଓ ଗଣେଶ ହେଲେ ବୋଲି କ'ଣ ପୃଥିଵୀର କ୍ଷତି ହୋଇଗଲା ନା ସେମାନଙ୍କୁ ଭଗଵାନ ବୋଲି ଵିଵେଚନା କରାଗଲା ନାହିଁ ? 

ଵର୍ଣ୍ଣମାନେ ପ୍ରଣଵ ଓମ୍‌କାରରୁ ଜାତ ହୋଇଛନ୍ତି ଓ ସେମାନେ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ଏକ ଏକ ରୂପ । ଅସ୍ତୁ ଯେମିତିକି ଓଡ଼ିଆ ଭାଗଵତରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ବ୍ରହ୍ମ ହିଁ ପ୍ରଣଵ ॐ ଏଵଂ ଏହି ପ୍ରଣଵ ହିଁ ସବୁ ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଆଧାର ତେଣୁ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କଠାରୁ ଜାତ ଵର୍ଣ୍ଣମାନେ ବି ବ୍ରହ୍ମ ସ୍ଵରୂପ ଅଟନ୍ତି । ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଵିଚାର କଲେ 

କୌଣସି ଵର୍ଣ୍ଣ ଵିଶେଷକୁ ଅପମାନ କରିଵା,ତାକୁ ଵ୍ୟଵହାର କରୁଥିଵା ଲୋକକୁ ଅପମାନ କରିଵା ସ୍ଵୟଂ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ଅପମାନ । ସେହିପରି ସମସ୍ତ ଵର୍ଣ୍ଣ ବ୍ରହ୍ମଙ୍କର ହିଁ ସ୍ଵରୂପ ତେଣୁ କୌଣସି ଵର୍ଣ୍ଣକୁ ଵର୍ଣ୍ଣମାଳାରୁ କାଟି ଦେଵା ହଟାଇ ଦେଵା ମଧ୍ୟ ଭୟଙ୍କର ଅପରାଧ ନୁହେଁ କି ?

ତିନି ଯାତ୍ରୀଙ୍କ କାହାଣୀ

ଅନେକ ଶତ ଵର୍ଷ ତଳେ ଚୀନର ଏକ ମେଘାଚ୍ଛନ୍ନ ପର୍ଵତ ସନ୍ନିକଟ ଵୃକ୍ଷଲତା ଆଚ୍ଛାଦିତ ଧୂଳିମୟ ପଥରେ, ତିନିଜଣ ଅଜଣା ଯାତ୍ରୀ ଏକାଠି ଚାଲି ଚାଲି ଯାଉଥାନ୍ତି। ଜଣେ ଯାତ୍ରୀ ଅନ୍ଧ ଲାଓ, ତାଙ୍କର ବାଘର କାନଠାରୁ ବି ଅଧିକ ପତଳାକାନ । ଦ୍ୱିତୀୟ ଯାତ୍ରୀ କାଲା ଚେନ୍, ସେ ଦୂରରୁ କେଵଳ ସ୍ଥାନର ସ୍ଥିତି ଦେଖି କୋଉ ବାଟ ଵିପଦମୁକ୍ତ ତାହା ଜାଣିପାରୁଥିଲେ । ତୃତୀୟ ଯାତ୍ରୀ ମୂକ ଶୁ, ସେ କଥା କହିପାରୁନଥିଲେ ସତ କିନ୍ତୁ ବହୁତ ବୁଦ୍ଧିଆ ଥିଲେ । ଭାଗ୍ୟରେ ପଡ଼ି ସେମାନେ ଏକତ୍ର ଯାତ୍ରା କରୁଥାନ୍ତି କିନ୍ତୁ କେମିତି କିପରି ସେମାନେ ସହଯାତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ତହିଁର କାରଣ କେହି ଜାଣିନାହାନ୍ତି ।

ଗୋଟିଏ ସଂଧ୍ୟାରେ, ଯେତେବେଳେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ପାହାଡ଼ ପଛରେ ଲୁଚି ଯାଉଥାନ୍ତି, ସେ ତିନିହେଁ ଏକ ଜଙ୍ଗଲୀ ପଥରେ ଚାଲି ଚାଲି ଯାଉଥାନ୍ତି। ହଠାତ୍ ଲାଓଙ୍କର କାନ ଖଣ୍ଡାର ଝନଝନ ଓ ଗୁପ୍ତ କଥାଵାର୍ତ୍ତା ଶୁଣିଲା। "ହାଁ ହାଁ ଡକାୟତ!" ଲାଓ ଚିତ୍କାର କରି କହିଲେ, "ମୁଁ ଶୁଣିପାରୁଛି ବନ୍ଧୁଗଣ , ସେମାନେ ଆମକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଛନ୍ତି।" ଚେନ୍, ଦୂରରୁ ଧୂଳିଗୁଣ୍ଡ ଉଡ଼ୁଥିଵାର ଦେଖି କହିଲେ, "ହଁ ହଁ ,ଘୋଡ଼ା ଟାପୁ ଯୋଗୁଁ ଧୂଳି ଉଡ଼ୁଥିଵାର ମୁଁ ଦେଖିପାରୁଛି । ସେମାନେ ନିଶ୍ଚୟ ଆମ ଆଡ଼କୁ ମାଡ଼ି ଆସୁଛନ୍ତି!" କିନ୍ତୁ ମୂକ ଶୁ କେଵଳ ବଲ ବଲ କରି ଚାହିଁ ରହିଲେ, ହାତ ହଲାଇ କିଛି ବୁଝାଇଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ, ମାତ୍ର କେହି ତାକୁ ବୁଝିଲେ ନାହିଁ।

ଲାଓ କହିଲେ, "ମୁଁ ଶୁଣିଲି, ସେମାନେ ଆମ ଧନ ଲୁଟିଵାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି। ତେଣୁ ଆମେ ଲୁଚିଯିଵା ଉଚିତ!" ଚେନ୍ ଉତ୍ତର ଦେଲେ, "କିନ୍ତୁ ମୁଁ ଦେଖୁଛି, ଧୂଳି ଆମଠାରୁ ବହୁତ ଦୂରରେ ଉଡ଼ୁଛି। ଡକାୟତମାନେ ଆମଠାରୁ ଦୂରରେ ଅଛନ୍ତି ତେଣୁ ଆମେ ଏଠାରୁ ଦୌଡ଼ି ପଳାଇଲେ ରକ୍ଷା ପାଇଯିଵା ।" ଶୁ, ଯିଏ ମୁକ ହୋଇଥିଵା ହେତୁ କିଛି କହି ପାରୁନଥିଲେ, ହାତ ହଲାଇ ଗଛ ଆଡ଼କୁ ଇଙ୍ଗିତ କଲେ, କିନ୍ତୁ ଲାଓ ଓ ଚେନ ତାଙ୍କୁ ପୁର୍ନଵାର ଅଣଦେଖା କଲେ। ବଦଳରେ, ଲାଓ ଚିତ୍କାର କଲେ, "ମୁଁ ଶୁଣୁଛି, ସେମାନେ ଆମ ଆଡ଼କୁ ଆହୁରି ଦୃତ ବେଗରେ ମାଡ଼ି ଆସୁଛନ୍ତି !" ଚେନ୍ ଉତ୍ତର ଦେଲେ, "ନା, ମୁଁ ଦେଖୁଛି, ଧୂଳି ତଥାପି ଦୂରରେ ଉଡ଼ୁଛି !" 

ଏହି ଵାଦଵିଵାଦ ମଧ୍ୟରେ, ଶୁ ମୌନରେ ଏକ ଗଛ ଉପରକୁ ଚଢ଼ିଗଲେ। ସେ ଦେଖିଲେ ଯେ ଧୂଳି କେଵଳ ଗୋଟିଏ ଶଗଡ଼ଗାଡ଼ି ଚଳୁଥିଵା ଯୋଗୁଁ ଉଡ଼ୁଥିଲା । ସେ ଠାରେଇ କରି ଲାଓ ଓ ଚେନ୍‌ଙ୍କୁ ତାହା ଜଣାଇଵାକୁ ଚାହୁଥିଲେ କିନ୍ତୁ ସେମାନେ କୋଉ ଶୁଣୁଛନ୍ତି । ଲାଓ ଓ ଚେନ ଏବେ ବି ତର୍କ କରୁଥାନ୍ତି, ଜଣେ ଶୁଣୁଥାଏ, ଜଣେ ଦେଖୁଥାଏ, କିନ୍ତୁ କେହି କୌଣସି ନିଷ୍କର୍ଷରେ ପହଞ୍ଚି ପାରୁନଥାନ୍ତି। ଶେଷରେ, ଗାଡ଼ିଟି ସେମାନେ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା। ଜଣେ ବୁଢ଼ା ଚାଷୀ ଶଗଡ଼ଗାଡ଼ିରୁ ଓହ୍ଲାଇ କହିଲେ, "ହେ ତୁମେମାନେ ଏ ବାଟ ମଝିଟାରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇ କାହିଁକି ଏତେ ଚିତ୍କାର କରୁଛ ? ବାଟରୁ ହଟି ଛିଡ଼ା ହୁଅ ମୁଁ ହାଟକୁ ପରିବା ନେଇ ଯାଉଛି !"

ଲାଓ ଓ ଚେନ ଚୁପ୍ ହୋଇଗଲେ, ନିଜର ଭୁଲ୍‌ ବୁଝାମଣା ଯୋଗୁଁ ଲଜ୍ଜିତ ହେଲେ। ଶୁ, ଗଛ ଉପରୁ ଓହ୍ଲାଇ, ମୌନ ସ୍ମିତହାସ୍ୟ ପୂର୍ଵକ ଲାଓ ଓ ଚେନଙ୍କୁ ଟିକିଏ ଚାହିଁଦେଲେ । ତହୁଁ ସେମାନେ ତିନିଜଣ ପରସ୍ପରକୁ ଚାହିଁ ହସିଲେ ଆଉ ଆଗକୁ ମାଡ଼ି ଗଲେ ।  

“କିଛି ଓଡ଼ିଆ ଆଜି ଅନ୍ଧ ଲାଓଙ୍କ ପରି ଅଵର୍ଗ୍ୟ 'ଵ' କୁ ଭୁଲ୍‌ରେ ଦ୍ଵିସ୍ବର 'ୱ' ମନେ କରୁଛନ୍ତି ଓ ନିଜ ପାଣ୍ଡିତ୍ୟ ଦେଖାଉଛନ୍ତି । ଆଉ କିଛି ଓଡ଼ିଆ କାଲା ଚେନ୍‌ଙ୍କ ପରି ନିଜର ଜ୍ଞାନ ଓ ଡିଗ୍ରୀର ଅହଂ ଯୋଗୁଁ ଵଧିର ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି ଯେ (ବ,ଵ,ୱ) ତିନୋଟି ଵର୍ଣ୍ଣ କେମିତି ଭିନ୍ନ ତାହା ଶୁଣିଵାକୁ ହିଁ ଚାହାନ୍ତି ନାହିଁ। ଏ ଆଖିଥିଵା ଅନ୍ଧ ଓ ଶ୍ରଵଣେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଥିଵା ଵଧିରମାନେ ଶୁ' ଙ୍କ ପରି ସତ୍ୟ ଜଣାଇଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଵା ଲୋକଙ୍କୁ ଅଣଦେଖା ହିଁ କରନ୍ତି । ସତ୍ୟକୁ ନଜାଣି ବି ଅସତ୍ୟ ଵା ଅର୍ଦ୍ଧସତ୍ୟକୁ ହିଁ ଵେଦର ଗାର ମାନି ବସି ଯାଇଥିଵା ଲୋକେ ଯେବେ ଜଣେ ସତ୍ୟ ଜଣାଇଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ ବି ତାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ତେବେ ଲାଓ ଓ ଚେନଙ୍କ ପରି ଶେଷରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଲଜ୍ଜିତ ହିଁ ହେଵାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ ।”

ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତି: ଲୋକଗାଥା ଓ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ•

ପୃଥିଵୀର ଵିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଅନେକ ଲୋକକଥା ଓ ପୌରାଣିକ ଗାଥା ଅଛି ଯହିଁରେ ଏକାଧିକ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତିକୁ ଏକ ଵିସ୍ତୃତ ଘଟଣା ଵା ଦୈଵୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ସହ ଜଡ଼ିତ କରି ଦେଖାଯାଇଛି ।

 "ଟାୱାର ଅଫ୍ ବାବେଲ" କାହାଣୀଟି

ବାଇବେଲର(ଓଲ୍ଡ ଟେଷ୍ଟାମେଣ୍ଟ) ଜେନେସିସ (ଆଦିପୁସ୍ତକ) ଅଧ୍ୟାୟ ୧୧ରେ ଵର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ଏହି କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ପୃଥିଵୀର ସମସ୍ତ ଲୋକେ ଗୋଟିଏ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। ଥରେ ସେମାନେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ସ୍ଵର୍ଗରେ ପହଞ୍ଚିଵା ପାଇଁ ଏକ ଵିଶାଳ ମିନାର ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ । ଏହା ଦେଖି ୟହୋବା କ୍ରୋଧିତ ହେଲେ ଏଵଂ ସେମାନଙ୍କ ଭାଷାକୁ ଅନେକ ଭାଗରେ ଵିଭକ୍ତ କରିଦେଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଲୋକମାନେ ପରସ୍ପରକୁ ବୁଝି ପାରିଲେ ନାହିଁ ଓ ସେମାନେ ମିନାର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଛାଡ଼ି ପୃଥିଵୀର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନକୁ ଚାଲିଗଲେ। ଏହି କାହାଣୀରେ ଅନେକ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତି ଓ ଵିସ୍ତାରକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ରୂପେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଛି।  

ବ୍ରାଜିଲ ଦେଶର Ticuna ଜନଜାତୀୟ ଲୋକମାନେ କୁହନ୍ତି ଯେ ପୂର୍ଵେ ସମସ୍ତ ଲୋକ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଥିଲେ ଏଵଂ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଭାଷା କହୁଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଦିନେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେହି ଜଣେ ରଖାଯାଇଥିଵା ଦୁଇଟି ହମିଙ୍ଗବର୍ଡ୍ ଅଣ୍ଡା ଖାଇଦେଲା, କିଏ ଖାଇଲା ତାହା ଜଣା ପଡ଼ିଲା ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଏହି ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ସେହି ମୂଳ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀର ଲୋକେ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଵିଶ୍ଵାସ ହରାଇଲେ ଏଵଂ ସେମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଦଳରେ ଵିଭକ୍ତ ହୋଇ ଦୂର ଦୂରଦୂରାନ୍ତକୁ ଚାଲି ଯାଇ ନୂତନ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ସୃଷ୍ଟି କଲେ । ଏହି ଲୋକକଥାଟିରେ ପ୍ରକୃତରେ ଆମାଜନରେ ପ୍ରଚଳିତ ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷା କେମିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ତାହା ଵର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । 

ଆଫ୍ରିକାର ଜିମ୍ବାୱେରେ ରହୁଥିଵା ଶୋନା ଜନଜାତି ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଏ ଧରଣର ଗୋଟିଏ ଲୋକକଥା ରହିଛି । ଏହି ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ, ଆରମ୍ଭରେ ସମସ୍ତ ଲୋକ ଏକ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକ ବିରାଟ ବଜ୍ରପାତ ପରେ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଦେଵତା 'ମୁଜୁ' ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପୃଥକ ପୃଥକ ଦେଶକୁ ପଠାଇଲେ। ସେମାନେ ଯେତେବେଳେ ନୂଆ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଲେ, ସେମାନଙ୍କ ମୁହଁରୁ ଦୈଵୀ ପ୍ରେରଣାରେ ଅଜଣା ଶବ୍ଦ ସବୁ ବାହାରିଵାକୁ ଲାଗିଲା। ପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଵ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ନିଜର ପରିବେଶ ଅନୁସାରେ ନୂଆ ନୂଆ ଶବ୍ଦ ଗଢ଼ିଲେ ଓ ତାକୁ ଧରି ନୃତନ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । 

ଭାରତର ସାନ୍ତାଳ ଜନଜାତିର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ଲୋକମାନେ ଗୋଟିଏ ଭାଷାରେ ହିଁ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଵତା "ସିଙ୍ଗବୋଙ୍ଗା" ଏକ ଵିରାଟ ଵନ୍ୟା ପଠାଇଲେ। ଵନ୍ୟା ପରେ ଲୋକମାନେ ପାହାଡ଼, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ନଦୀକୂଳକୁ ଚାଲି ଗଲେ। ସେମାନେ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ଗଲେ, ସେଠାରେ ପଶୁପକ୍ଷୀ ଓ ପ୍ରକୃତିର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଶି ନୂଆ ଭାଷା ଗଢ଼ି ନେଲେ। ସାନ୍ତାଳମାନେ ମୁଣ୍ଡାଜନଜାତିୟ ସାନ୍ତାଳୀ ଏକ ମୁଣ୍ଡାଭାଷା ଅଟେ ।‌ ଏହି କାହାଣୀଟିରେ ପ୍ରକୃତରେ ମୁଣ୍ଡା ଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ଓ ମୁଣ୍ଡା ଜନଜାତିର ଲୋକେ କେମିତି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇ ଅନେକ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଗଢ଼ିଥିଲେ ତାହା ପ୍ରକଟିତ ହୋଇଛି । 

ଆଣ୍ଡାମାନର ଆଦିଵାସୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଆଗୁଗୁ ଜନଜାତିର ଏକ ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ପୁଲୁଗା (ଦେବତା) ପ୍ରଥମ ମନୁଷ୍ୟ ଦମ୍ପତିଙ୍କୁ ଏକ ମାତ୍ର ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ସନ୍ତାନ ବଢ଼ିଵା ସହ ସ୍ଥାନ ଅଭାଵ ହେଲା। ପୁଲୁଗା ସେମାନଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପର ଵିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପଠାଇଲେ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀକୁ ନୂଆ ଭାଷା ଦେଲେ। ଏହି ଵିଭାଜନ ଏତେ ଵିସ୍ତୃତ ହୋଇଗଲା ଯେ ଅନେକ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀ ଵିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ଯାଇ ଅସଂଖ୍ୟ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି କଲେ। ଏହି ଲୋକଗାଥା ଆଣ୍ଡାମାନ ନିକୋବର ଦ୍ବୀପପୁଞ୍ଜରେ ତଥା ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷା କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ସେଇକଥାକୁ ପରୋକ୍ଷରେ ପ୍ରକାଶ କରୁଅଛି ‌।

ମାୟା ସଭ୍ୟତାର ପୁରାଣଗାଥା ଅନୁସାରେ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଦେଵତା ଇତଜାମନା (Itzamna) ମନୁଷ୍ୟକୁ ଜ୍ଞାନ ଓ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ। ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୃଥିଵୀରେ ସମୟ ଓ ସ୍ଥାନ ଅନୁସାରେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଦଳରେ ଵିଭକ୍ତ ହେଲେ। ଇତଜାମନା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳକୁ ସେମାନଙ୍କ ଜୀଵନଶୈଳୀ ଓ ପରିଵେଶ ଅନୁଯାୟୀ ଅଲଗା ଅଲଗା ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଵିଭାଜନ ଆମେରିକା ମହାଦେଶର ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟିର ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା ହୋଇପାରେ।  

ମାଡାଗାସ୍କାରରେ ରହୁଥିଵା ମାଲାଗାସି ଜାତିର ଏକ ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଦେଵତା "ଜାନାହାରୀ" ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପରୀକ୍ଷା କରିଵାକୁ ଚାହିଁଲେ। ସେ ଏକ ବିରାଟ ପଵନ ପଠାଇଲେ ଫଳତଃ ଲୋକମାନେ ଦ୍ୱୀପର ଚାରିଆଡ଼େ ଓ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଯିଵାକୁ ଵାଧ୍ୟ ହେଲେ । ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ନୂଆ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଲେ, ଜାନାହାରୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସେମାନଙ୍କ ପରିଵେଶ ଅନୁସାରେ ଅଲଗା ଭାଷା ଦେଲେ। ଏହା ଅନେକ ଭାଷାର ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ହେଲା ବୋଲି ମାଲଗାହି ଲୋକେ ଵିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି।  

ରୁଷୀୟ ସ୍ଲାଭିକ ପୁରାଣର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ, ଯାହା ଵଜ୍ରଦେଵ ପେରୁନ ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ କାଳକ୍ରମେ ଧର୍ମ ଭ୍ରଷ୍ଟ ହେଵାରୁ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଦେଵତାଙ୍କୁ ଅସମ୍ମାନ କଲେ। କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ପେରୁନ ଏକ ଵିରାଟ ଵଜ୍ରପାତ ସୃଷ୍ଟି କଲେ, ଯାହା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗକୁ ଛିନ୍ନଭିନ୍ନ କରିଦେଲା। ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ପହଞ୍ଚିଲେ, ସେଠାରେ ସେମାନଙ୍କ ଭାଷା ବଦଳି ନୂଆ ରୂପ ନେଲା। ଏହା ଅନେକ ସ୍ଲାଭିକ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତିର ଏକ ପୌରାଣିକ ବ୍ୟାଖ୍ୟା।  

ବ୍ରାଜିଲର ଗୁଆରାନୀ ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ, ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ତୁପା ପ୍ରଥମେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଏକ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ କାଳକ୍ରମେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ପୃଥିଵୀର ଦୂରଦୂରାନ୍ତର ଜଙ୍ଗଲ, ନଦୀ ଓ ପାହାଡ଼ ମଧ୍ୟରେ ଵ୍ୟାପିଗଲେ । ତହୁଁ 'ତୁପା' ନିଜର ସହାୟକ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କୁ ପଠାଇ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦଳକୁ ନୂଆ ଶବ୍ଦ ଶିଖାଇଲେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ଗୀତ ଓ ପ୍ରକୃତିର ଧ୍ୱନି ମିଶି ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା। 

ପୃଥିଵୀରେ ସର୍ଵାଧିକ ଭାଷା ଵିଵିଧତା ପାପୁଆ ନ୍ୟୁ ଗିନିରେ ଦେଖାଯାଏ ଏଵଂ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ଦ୍ଵିତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି ।‌ ପାପୁଆ ନ୍ୟୁ ଗିନିର ଏକ ମେଲାନେସିଆନ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ଏକ ଵିରାଟ ଜ୍ୱାଳାମୁଖୀ ଵିସ୍ଫୋରଣ ହେଲା, ଫଳତଃ ଲୋକମାନେ ଅନେକ ଦ୍ୱୀପ ଓ ଉପତ୍ୟକାକୁ ଚାଲିଗଲେ । ମେଲାନେସିଆନ ଲୋକେ ଵିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ଯେ ଜ୍ୱାଳାମୁଖୀର ଆତ୍ମା ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀକୁ ନୂଆ ଶବ୍ଦ ଓ ଉଚ୍ଚାରଣ ଦେଇଥିଲେ,ଫଳରେ ଅନେକ ଭାଷାର ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା। ଏ ଲୋକଗାଥାଟି ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଶତାଧିକ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତିର ଏକ ମିଥକୀୟ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।  

କେଲ୍ଟିକ ପୁରାଣର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ । ଉକ୍ତ ଭାଷା ଦେଵୀ ଡାନୁଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକ ଵିରାଟ ମିନାର ନିର୍ମାଣ କରିଵାକୁ ଚାହିଁଲେ, ଫଳରେ ଦେଵତାମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେଲେ। ଶାସ୍ତି ସ୍ୱରୂପ, ଦେଵତା ଓଗମା (ଜ୍ଞାନ ଓ ଲେଖାର ଦେଵତା) ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ଭାଷାକୁ ଅନେକ ଭାଗରେ ଵିଭକ୍ତ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ଦ୍ୱୀପ ଓ ଉପତ୍ୟକାକୁ ଯିଵାକୁ ଵାଧ୍ୟ କଲେ । ଏହି ଲୋକଗାଥାର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଓଲ୍ଡ ଟେଷ୍ଟାମେଣ୍ଟର ଟାୱାର ଅଫ୍ ବାବେଲ କାହାଣୀ ସହିତ ରହିଛି ତେବେ ଏହା ଅନେକ କେଲ୍ଟିକ ଭାଷା ଉତ୍ପତ୍ତିର ଏକ ମିଥକୀୟ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ । 

କେନିଆରେ ରହୁଥିଵା ମାସାଇ ଜନଜାତିର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଏଙ୍କାଇ ପ୍ରଥମେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଅତ୍ୟଧିକ ଗର୍ଵୀ ହେଲେ, ଏଙ୍କାଇ ଏକ ଵିରାଟ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପଠାଇଲେ। ଏହି ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଯୋଗୁଁ ଲୋକମାନେ ଵିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ପଳାୟନ କରିଵାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ସେମାନେ ସେଠାକାର ପଶୁପକ୍ଷୀ ଓ ପ୍ରକୃତି ଆଧାରରେ ନୂତନ ଶବ୍ଦ ସହ ନୂଆ ଭାଷା ଗଢ଼ି ନେଲେ। ଏହା ଅନେକ ଭାଷାର ଜନ୍ମର କାରଣ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମାସାଇ ଲୋକେ ଵିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ।  

 ଇଣ୍ଡୋନେସିଆରେ ଥିଵା ଜାଭା ଦ୍ୱୀପର ଜାଭାନୀଜ ଲୋକମାନଙ୍କ ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଗୋଟିଏ ଭାଷାରେ ହିଁ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ସମୁଦ୍ର ଦେବତା ବାରୁଣା ଏକ ଵିରାଟ ଜୁଆର ପଠାଇଲେ, ଯାହା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଵିଭିନ୍ନ ଦ୍ୱୀପକୁ ଭସାଇ ନେଇଗଲା। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ୱୀପରେ ପହଞ୍ଚିଵା ପରେ ଲୋକମାନେ ସେଠାକାର ପକ୍ଷୀ, ପଶୁ ଓ ପଵନର ଶବ୍ଦ ଆଧାରରେ ନୂଆ ଭାଷା ଗଢ଼ିଲେ। ଏହିପରି ଅନେକ ଦ୍ୱୀପରେ ଅନେକ ଭାଷାର ଜନ୍ମ ହେଲା। ଏହା ଇଣ୍ଡୋନେସିଆର ହଜାର ହଜାର ଦ୍ୱୀପ ଓ ଭାଷାର ଵିଵିଧତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ।  

ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ହାଇଡା ଆଦିବାସୀଙ୍କ ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ବେ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଗୋଟିଏ ହିଁ ଭାଷା କହୁଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ଏକ ଚତୁର ଓ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଆତ୍ମା Yehl , ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ତୁଲେ ଗମାତ କରି ଏକ ଖେଳ ଖେଳିଲେ। ସେ ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ଏକ ଵିରାଟ ଡଙ୍ଗାରେ ଚଢ଼ାଇ ସମୁଦ୍ରରେ ଛାଡ଼ିଦେଲେ। ଯେତେବେଳେ ଡଙ୍ଗା ଭାଙ୍ଗିଗଲା, ଲୋକମାନେ ଵିଭିନ୍ନ ଉପକୂଳରେ ପହଞ୍ଚିଲେ। ତହୁଁ ଦେଵତା Yehl ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀକୁ ନୂଆ ଶବ୍ଦ ଓ ଧ୍ୱନି ଦେଲେ, ଯାହା ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ହେଲା।  

ତିବ୍ଦତୀୟ ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକ ସରଳ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ପାହାଡ଼, ଉପତ୍ୟକା ଓ ନଦୀକୂଳକୁ ଵ୍ୟାପିଗଲେ ତାହା ଦେଖି ଦେଵତାମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ସେଠାକାର ପ୍ରକୃତିର ସହଯୋଗୀ ହେଵା ପାଇଁ ନୂଆ ଭାଷା ଦେଲେ। ଏକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀରେ, ବୌଦ୍ଧ ଦେବତା ମଞ୍ଜୁଶ୍ରୀ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଵିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରକାଶ କରିଵା ପାଇଁ ଅଲଗା ଅଲଗା ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ। ଏହା ଅନେକ ଭାଷାର ବିସ୍ତାରକୁ ସୂଚାଇଥାଏ।  

ଫିଲିପାଇନ୍ସର ତାଗାଲଗ ଜାତିର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ବେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଖରେ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ହିଁ ଭାଷା ଥିଲା। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ସମୁଦ୍ର ଦେଵତା ଲାଗୋନ ଓ ପଵନ ଦେଵତା ହାବାଗାଟ ମଧ୍ୟରେ ଵିଵାଦ ହେଵାରୁ ତହିଁର ପରିଣତି ସ୍ବରୂପ ଏକ ଵିରାଟ ଝଡ଼ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା। ଏହି ଝଡ଼ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ହଜାର ହଜାର ଦ୍ୱୀପକୁ ନେଇଗଲା। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ୱୀପରେ ଲୋକମାନେ ସେଠାକାର ଶବ୍ଦ ଓ ପରିବେଶ ଅନୁସାରେ ନୂଆ ଭାଷା ଗଢ଼ି ନେଲେ। ଏହା ଫିଲିପାଇନ୍ସର ଵିଵିଧ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟିର ଏକ ପୌରାଣିକ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା ଅଟେ।  

 ଅଷ୍ଟ୍ରେଲୀୟ ଆଦିଵାସୀଙ୍କ ଡ୍ରିମଟାଇମ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ସୃଷ୍ଟିର ଆରମ୍ଭରେ ପୂର୍ଵପୁରୁଷ ଆତ୍ମାମାନେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପୃଥିଵୀରେ ରଖିଲେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆତ୍ମା ନିଜର ଅଞ୍ଚଳରେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଏକ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ପାହାଡ଼, ମରୁଭୂମି ଓ ନଦୀର ଶବ୍ଦ ସହ ମିଶିଥିଲା। ଏକ କାହାଣୀରେ, Yurlunggur (Rainbow Serpent) ପୃଥିଵୀରେ ପଥର ଓ ଜଳ ବିଛାଇ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅଲଗା ଅଲଗା ସ୍ଥାନକୁ ପଠାଇଥିଲେ, ଯାହା ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ସାଜିଥିଲା।  

ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକାର ମାଲୀ ଦେଶରେ ରହୁଥିଵା ଡୋଗନ ଜନଜାତିର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଆମା ପ୍ରଥମେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ଜନସଂଖ୍ୟା ଅତ୍ୟଧିକ ବଢ଼ିଗଲା, ଆମା ନିଜର ସହାୟକ ନମୋଙ୍କୁ ପଠାଇ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଗାଁ ଓ ଅଞ୍ଚଳରେ ଵିଭକ୍ତ କଲେ। ନମୋ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାନବଗୋଷ୍ଠୀକୁ ନୂଆ ଶବ୍ଦ ଓ ଧ୍ୱନି ଦେଇଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ଅନେକ ଭାଷାକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା।  

ଜାପାନର ସିନ୍ତୋ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ପୃଥିଵୀର ସୃଷ୍ଟି ଦେଵତା ଇଜାନାଗି ଓ ଇଜାନାମିଙ୍କ ସମୟରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ ଯେତେବେଳେ ଦେଵତାମାନେ ଜାପାନର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜଗୁଡ଼ିକ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଵିଭିନ୍ନ ଦ୍ଵୀପାଞ୍ଚଳରେ ରଖିଲେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ଵୀପାଞ୍ଚଳରେ ପବନ, ସମୁଦ୍ର ଓ ପ୍ରକୃତିର ଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କ ଭାଷାକୁ ପ୍ରଭାଵିତ କଲା। ସମୟ ସହ ଏହି ଵିଭିନ୍ନତା ବଢ଼ି ଅନେକ ଭାଷାର ଜନ୍ମ ଦେଲା। ଜାପାନରେ ପ୍ରକୃତି ଓ ଭୌଗୋଳିକ ଵିଭାଜନ ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଵାର ଏହା ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା । 

ନାଇଜେରିଆର ଇଗବୋ ଜାତିର ଏକ ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଚୁକୁ (ସର୍ଵୋଚ୍ଚ ଦେଵତା)ଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ଗୋଟିଏ ଦେଵଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଅତ୍ୟଧିକ ଗର୍ଵୀ ହେଲେ ଓ ଦେଵତାଙ୍କୁ ଅମାନ୍ୟ କଲେ। ଶାସ୍ତି ସ୍ୱରୂପ, ଚୁକୁ ଏକ ଵିରାଟ ଝଡ଼ ପଠାଇଲେ, ଯାହା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଚାରିଆଡ଼େ ଛିନ୍ନଭିନ୍ନ କରିଦେଲା। ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ନୂଆ ସ୍ଥାନରେ ପହଞ୍ଚିଲେ, ସେମାନେ ଦେଵଭାଷାକୁ ଭୁଲିଯାଇଥିଲେ । ପରେ ପ୍ରକୃତିର ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ଅନୁକରଣରେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଶବ୍ଦମାନ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ଏଵଂ ତାହା ପରେ ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟିର କାରଣ ହେଲା । 

ପେରୁରେ ପୂର୍ଵେ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଵା ଇନ୍‌କା ସଂସ୍କୃତିର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେଵତା ଇନ୍ତି ପ୍ରଥମେ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ପୃଥିଵୀରେ ବଂଶ ଵିସ୍ତାର କଲେ, ଇନ୍ତି ନିଜର ପୁତ୍ର ମାଙ୍କୋ କାପାକ୍‌ଙ୍କୁ ପଠାଇ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଵିଭିନ୍ନ ଜାତିରେ ଵିଭକ୍ତ କଲେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜାତିକୁ ସେମାନଙ୍କ ପାହାଡ଼, ଉପତ୍ୟକା ଓ ନଦୀ ଅନୁସାରେ ଅଲଗା ଭାଷା ଦିଆଗଲା। ଏହି ଵିଭାଜନ ଅନେକ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତିର କାରଣ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଇନ୍‌କାମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିଲେ।  

ସାଇବେରିଆର ଇଏନେଟ୍ସ ଜନଜାତିର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ସମସ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ଆକାଶରୁ ଗୋଟିଏ ଵିରାଟ ପକ୍ଷୀ (ଦେଵତାଙ୍କ ପ୍ରତୀକ) ଉଡ଼ି ଆସିଲା ଓ ତା’ର ପକ୍ଷରୁ ବହୁତ ପଵନ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା। ଏହି ପଵନ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଦୂର ଦୂର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଉଡ଼ାଇ ନେଇଗଲା। ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ନୂଆ ସ୍ଥାନରେ ଅଵତରଣ କଲେ, ସେମାନଙ୍କ କଣ୍ଠରୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ବାହାରିଲା। ଏହିପରି ଅନେକ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀ ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି କଲେ।  

ନିଉଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡର ମାଓରୀ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ କାହାଣୀ ଅନୁସାରେ, ଆକାଶ ଦେଵତା ରଙ୍ଗି ଓ ପୃଥିଵୀ ଦେଵୀ ପାପାଙ୍କ ସନ୍ତାନମାନେ ପୃଥିଵୀରେ ମନୁଷ୍ୟଙ୍କୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ପୁତ୍ର ଟାନେ (ଜଙ୍ଗଲର ଦେଵତା) ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଜୀଵନ ଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜରେ ନିଜର ବଂଶ ଵିସ୍ତାର କଲେ, ସମୁଦ୍ର ଦେଵତା ଟାଙ୍ଗାରୋଆ ଓ ପଵନ ଦେଵତା ଟାବିରିମାଟେଆ ସେମାନଙ୍କ ଭାଷାକୁ ଵିଭିନ୍ନ ରୂପ ଦେଲେ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦ୍ୱୀପରେ ନୂଆ ଶବ୍ଦ ଓ ଉଚ୍ଚାରଣ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା, ଯାହା ଅନେକ ଭାଷାର ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା।  

ମଙ୍ଗୋଲୀୟ ଲୋକକଥା ଅନୁସାରେ, ପୂର୍ଵେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଏକ ଭାଷାରେ କଥା ହେଉଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏକଦା ଆକାଶର ଦେଵତା ଟେଙ୍ଗ୍ରି ଏକ ଵିରାଟ ଘୂର୍ଣ୍ଣିଝଡ଼ ପଠାଇଲେ। ଏହି ଝଡ଼ ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କୁ ପୃଥିଵୀର ଚାରିପାଖକୁ ଉଡ଼ାଇ ନେଇଗଲା। ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ଅଵତରଣ କଲେ, ସେଠାକାର ପଶୁପକ୍ଷୀ ଓ ପ୍ରକୃତିର ଶବ୍ଦ ସେମାନଙ୍କ ଭାଷାରେ ମିଶିଗଲା। ଏହିପରି ଅନେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନେକ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା।

ଵିଶ୍ଵର ଵିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିର ଏ ସମସ୍ତ ଲୋକକଥା ଓ ପୁରାଣକଥା ଅନେକ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତିକୁ ଦୈଵୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ, ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା ଵା ମାନଵୀୟ ଵିଭାଜନ ସହ ଜୋଡ଼ି ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଭାବେ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା କରେ। ଏହି କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକ ଭାଷାଗତ ଵିଵିଧତାର ମୂଳ ଓ ମାନଵ ସମାଜର ଵିସ୍ତାରକୁ ସେମାନଙ୍କ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପ୍ରକାଶ କରେ। 

ପ୍ରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକ ଲୋକଗାଥା ହୋଇଥିଲେ ବି ତହିଁରେ କିଛି ପରିମାଣରେ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ରହିଛି । ଅଵଶ୍ୟ ଏହା ସତ୍ୟ ଯେ କୌଣସି ଗୋଟିଏ ମୂଳ ଭାଷାରୁ ପୃଥିଵୀର ସବୁ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇନାହିଁ ଵରଂ ଵିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ପ୍ରାଚୀନ ଭାଷାରୁ କ୍ରମେ ଅନେକ ନୂତନ ଭାଷା ଜାତ ହୋଇଅଛି । 

ପୃଥିଵୀରେ ଆଜି ପ୍ରାୟ ୭,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଭାଷା ଚଳୁଛି। ଏହି ଵିଵିଧତା ମାନବ ସଭ୍ୟତାର ଏକ ଅନନ୍ୟ ଵୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଉତ୍ପତ୍ତି କିପରି ହେଲା? 

ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ, ଅନେକ ଭାଷାର ସୃଷ୍ଟିର ମୂଳ କାରଣ ହେଉଛି ଭୌଗୋଳିକ ଵିଭାଜନ। ପ୍ରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ଲୋକଗାଥା ମଧ୍ୟରେ ଏହି ମୂଳ ତଥ୍ୟ ହିଁ ରହିଛି । 

ପ୍ରାୟ ୧,୫୦୦୦୦ରୁ ୭୦,୦୦୦ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ମାନଵମାନେ ଆଫ୍ରିକାରୁ ଵିଶ୍ୱର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଵ୍ୟାପିଥିଲେ। ପାହାଡ଼, ନଦୀ ଓ ସମୁଦ୍ର ଦ୍ୱାରା ଅଲଗା ହୋଇ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ ସେମାନଙ୍କ ଭାଷା ଵିକଶିତ କଲେ। ଭାଷାଵିତ୍ ଡେଭିଡ କ୍ରିଷ୍ଟାଲ ଏହାକୁ ସମର୍ଥନ କରି କହିଛନ୍ତି “Languages diversify because people move apart, lose contact, and adapt to new circumstances.”

ଅର୍ଥାତ୍ “ଭାଷାଵିଵିଧତାର କାରଣ ହେଲା ଲୋକମାନେ ଅଲଗା ଅଲଗା ହୋଇଯାଇ କ୍ରମେ ନୂତନ ସଂସ୍କୃତି ଗଢ଼ିଛନ୍ତି, ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ହରାଇଛନ୍ତି ତଥା ନୂଆ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁସାରେ ନିଜକୁ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳିଛନ୍ତି।"

ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଵସଵାସ କରିଵାରୁ ଵିଭିନ୍ନ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀ ଭିନ୍ନ ଜୀଵନଶୈଳୀ ଓ ପରମ୍ପରା ଗ୍ରହଣ କଲେ, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ଭାଷାକୁ ପ୍ରଭାଵିତ କଲା। ଏଡୱାର୍ଡ ସାପିର ଏହା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇ କହିଛନ୍ତି, "Language is a guide to 'social reality'... The diversity of languages is a reflection of the diversity of human cultures.(ଭାଷା ହେଉଛି 'ସାମାଜିକ ଵାସ୍ତଵତା'ର ଏକ ପଥପ୍ରଦର୍ଶକ... ଭାଷାର ଵିଵିଧତା ମାନଵ ସଂସ୍କୃତିର ଵିଵିଧତାର ପ୍ରତିଫଳନ।” 

ଭାଷାର ପ୍ରାକୃତିକ ଵିଵିର୍ତ୍ତନ ମଧ୍ୟ ଏତାଦୃଶ ଭାଷା ଵିଵିଧତାର ଆଉ ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ। ସମୟ ସହ ଭାଷାର ଶବ୍ଦ, ବ୍ୟାକରଣ ଓ ଉଚ୍ଚାରଣ ବଦଳେ। ଫେର୍ଡିନାଣ୍ଡ ଡି ସସୁର ଏହାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି କହିଛନ୍ତି,“Language is a system of signs that evolves over time and differs across communities.(ଭାଷା ହେଉଛି ଠାରସମୂହର ଵ୍ୟଵସ୍ଥା, ଯାହା ସମୟ ସହ ଵିକଶିତ ହୁଏ ଏଵଂ ଵିଭିନ୍ନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ।)”

ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଭାଷା ସହିତ ସଂସ୍ପର୍ଶ ଓ ମିଶ୍ରଣ, ଭାଷା ଵିଵ ଧତାର ଅନ୍ୟ ଏକ କାରଣ। ଦୁଇ ଵା ତତୋଧିକ ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଵ୍ୟାପାର, ଯୁଦ୍ଧ ତଥା ଵୈଵାହିକ ସମ୍ପର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତିଗତ ମିଶ୍ରଣ ଘଟିଲେ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ମିଶ୍ରଣ ଘଟିଥାଏ । ଆଧୁନିକ ଇଂରାଜୀ ଭାଷା ଜର୍ମାନିକ, ଫ୍ରେଞ୍ଚ ଓ ଲାଟିନର ମିଶ୍ରଣରୁ ଗଢ଼ି ଉଠିଛି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ସଂସ୍ପର୍ଶ ନ ଥିଲେ ଭାଷା ଅଲଗା ରହି ନିଜସ୍ୱ ପଥରେ ଵିକଶିତ ହୁଏ ।

ମାନବ ମସ୍ତିଷ୍କର ସୃଜନଶୀଳତା ମଧ୍ୟ ଭାଷା ଵିଵିଧତାର ଅନ୍ୟତମ କାରଣ। ଆମେରିକୀୟ ଭାଷାଵିତ୍ ନୋଆମ ଚମ୍‌ସ୍କି କହିଛନ୍ତି,“The human mind is endowed with an innate capacity for language, and diversity arises from the interaction of this capacity with the external environment.(ମାନଵ ମନରେ ଭାଷା ପାଇଁ ଏକ ଜନ୍ମଗତ କ୍ଷମତା ରହିଛି ଏଵଂ ଏହି କ୍ଷମତା ଵାହ୍ୟ ପରିବେଶ ସହ ମିଳିତ ହେଵାରୁ ଭାଷା ଵିଵିଧତା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ।)”

 ଭାଷାଵିତ୍ ସ୍ଟିଭନ ପିଙ୍କର ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ସମର୍ଥନ କରି କହିଛନ୍ତି -„Language is an instinct that evolves with human societies, splitting and diversifying as groups separate and innovate.(ଭାଷା ଏକ ପ୍ରବୃତ୍ତି, ଯାହା ମାନଵ ସମାଜ ସହ ଵିକଶିତ ହୁଏ, ମାନଵଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ହେଵା ଓ ନୂଆ ମାନଵ ଗୋଷ୍ଠୀ ସୃଷ୍ଟି ହେଵା ସହିତ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ ଵିଭକ୍ତ ଓ ଵିଵିଧ ହୋଇଥାଏ।)” । ମାନଵ ଶିଶୁମାନେ ଜନ୍ମରୁ ଭାଷା ଶିଖିଵାର କ୍ଷମତା ରଖନ୍ତି, ଏଵଂ ଏହି ସୃଜନଶୀଳତା ନୂଆ ଶବ୍ଦ ଗଠନର ମଧ୍ୟ କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।

ସମୟକ୍ରମେ ଜନସଂଖ୍ୟାର ବୃଦ୍ଧି ମଧ୍ୟ ଭାଷା ଵିଵିଧତାର ଏକ କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ମାନଵ ଜନସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିଵା ସହ ଅଧିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ, ଯାହା ଅଧିକ ଭାଷାର ଜନ୍ମ ଦେଲା। ମେରିଟ ରୁହଲେନ ଏହାକୁ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରି କହିଛନ୍ତି, “All human languages likely stem from a single source, but their diversity reflects the vast migrations and adaptations of early humans(ସମସ୍ତ ମାନଵୀୟ ଭାଷା ସମ୍ଭଵତଃ ଏକ ଏକ ମୂଳ ଉତ୍ସରୁ ଜାତ ହୋଇଛି, କିନ୍ତୁ ସେଗୁଡ଼ିକର ଵିଵିଧତା ପ୍ରାଚୀନ ମାନଵମାନଙ୍କର ଵିସ୍ତୃତ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ଓ ଅନୁକୂଳନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ।)” । ଵୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଵିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ୧,୦୦,୦୦୦ରୁ ୨,୦୦,୦୦୦ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ଆଫ୍ରିକାରେ ଏକ ଆଦିମ ଭାଷା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। ଏହାକୁ ସମର୍ଥନ କରି ମେରିଟ ରୁହଲେନ ପ୍ରୋକ୍ତ ମତ ରଖିଛନ୍ତି । 

କିନ୍ତୁ ଯେମିତିକି ଅନେକ ଲୋକଗାଥାରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ କିଛି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଦେଵତାମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଲୋକଙ୍କୁ ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷା ଦେଇଥିଲେ ତାହା ଠିକ୍ ନୁହେଁ । ପ୍ରକୃତରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଵର୍ଷର ଵିଵର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଆଜି ଏତେ ସଂଖ୍ୟକ ଭାଷାରେ କଥା ଭାଷା ହେଉଛନ୍ତି । ପ୍ରାୟ ୩,୦୦୦୦୦ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ଆଫ୍ରିକାରେ ଆଧୁନିକ ମାନଵ ଜାତ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ସମୟରେ ମନୁଷ୍ୟର ବାକ୍‌ଯନ୍ତ୍ର (vocal tract) ଏଵଂ ମସ୍ତିଷ୍କ ଏକ ଏପରି ସ୍ତରରେ ଵିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ଯେ ମନୁଷ୍ୟମାନେ ଜଟିଳ ଶବ୍ଦ ଓ ଭାଷା ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଵାରେ ସକ୍ଷମ ହେଲେ। ମାନଵର ଗଳା (larynx) ନିମ୍ନସ୍ଥ ହେଵା ଦ୍ୱାରା ଏକ ଵୃହତ୍ତର ଫାରିଞ୍ଜିଆଲ୍ କ୍ୟାଭିଟି (pharyngeal cavity) ସୃଷ୍ଟି ହେଲା, ଯାହା ଵିଭିନ୍ନ ଶବ୍ଦ ଉଚ୍ଚାରଣସକରିଵାରେ ସହାୟକ ହେଲା। ଜିଭ ଓ ଓଠର ନମନୀୟତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା, ଯାହା ଜଟିଳ ଉଚ୍ଚାରଣ (articulation) ସମ୍ଭଵ କଲା। ଏହି ପରିଵର୍ତ୍ତନ ପ୍ରାୟ ୫,୦୦୦୦୦ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ Homo heidelbergensis ଵା ଅନ୍ୟ ପୂର୍ଵଜ ଜାତିରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏଵଂ Homo sapiensରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଵିକଶିତ ହେଲା। ମସ୍ତିଷ୍କର ଭାଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଅଞ୍ଚଳ, ଯଥା ବ୍ରୋକାସ୍ (Broca’s area) ଓ ୱେର୍ନିକ୍‌ସ୍ (Wernicke’s area), ଵିକଶିତ ହେଲା, ଯାହା ଭାଷା ବୋଲିଵା ଓ ବୁଝିଵାରେ ସହାୟକ ହେଲା। ମସ୍ତିଷ୍କର ଆକାର ବୃଦ୍ଧି ଓ ନିଉରାଲ୍ ନେଟୱାର୍କର ଜଟିଳତା ମାନଵକୁ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଚିନ୍ତନ (symbolic thinking) ଓ ଵାକ୍‌ସଂଯୋଗ (syntax) ଵ୍ୟଵହାର କରିଵାରେ ସକ୍ଷମ କଲା। FOXP2 ଜିନ୍‌ର ମ୍ୟୁଟେସନ, ଯାହା ଭାଷା କ୍ଷମତା ସହ ଜଡ଼ିତ, ପ୍ରାୟ 200,000 ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ମାନଵ ପୂର୍ଵଜଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଵିକଶିତ ହୋଇଥିଲା। ପରେ ମାନଵ ସମାଜରେ ଯୋଗାଯୋଗର ଆଵଶ୍ୟକତା (ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଶିକାର, ସମ୍ପର୍କ ଗଠନ, ଜ୍ଞାନ ଆଦାନ-ପ୍ରଦାନ) ଭାଷାର ଵିକାଶକୁ ଆହୁରି ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କଲା। ପ୍ରାୟ 1.5 ରୁ 2 ମିଲିୟନ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ Homo erectusମାନେ କିଛି ମୌଳିକ ଶବ୍ଦ ଵା ଧ୍ୱନି ଉଚ୍ଚାରଣ କରିପାରୁଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଜଟିଳ ଭାଷା ନ ଥିଲା। ଆଧୁନିକ ମାନଵମାନେରେ ଜଟିଳ ଭାଷାର ଵ୍ୟଵହାର ପ୍ରାୟ ୧,୦୦୦୦୦ ରୁ ୫୦,୦୦୦ ଵର୍ଷ ପୂର୍ଵେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏଵଂ ମାନଵମାନେ ଆଫ୍ରିକାରୁ ଵିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଵ୍ୟାପିଥିଲେ। କ୍ରମେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ରହି ମାନଵମାନେ ନୂତନ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି କଲେ ଏଵଂ ଉକ୍ତ ଭାଷାଗୁଡି଼କରୁ ପୁଣି ଅନେକ ନୂତନ ଭାଷା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ଏହିପରି ଭାବେ ପୃଥିଵୀରେ ଅନେକ ଭାଷାପରିଵାର ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । 

ପୃଥିଵୀର ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକଗାଥା ଓ ପୁରାଣକଥାଗୁଡ଼ିକ ଅନେକ ଭାଷାର ଉତ୍ପତ୍ତିକୁ ଦୈଵୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ, ପ୍ରାକୃତିକ ଘଟଣା ଓ ମାନଵୀୟ ଵିଭାଜନ ସହ ଜୋଡ଼ି ଏକ ପ୍ରତୀକାତ୍ମକ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା ପ୍ରଦାନ କରେ। ଏହି କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକ ମାନଵ ସମାଜର ଵିସ୍ତାର ଓ ଭାଷାଗତ ଵିଵିଧତାର ମୂଳକୁ ସ୍ଵକୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପ୍ରକାଶ କରେ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଭାଷାର ଵିଵିଧତାକୁ ଭୌଗୋଳିକ ଵିଭାଜନ, ପ୍ରାକୃତିକ ଵିଵର୍ତ୍ତନ, ସାଂସ୍କୃତିକ ମିଶ୍ରଣ ତଥା ମାନଵ ମସ୍ତିଷ୍କର ସୃଜନଶୀଳତା ସହ ସମ୍ପର୍କିତ କରେ। ପ୍ରାୟ ୭,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଭାଷା ସହିତ ପୃଥିଵୀର ଭାଷାଗତ ଵିଵିଧତା ମାନଵ ସଭ୍ୟତାର ଏକ ଅନନ୍ୟ ଵୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଅଟେ, ଯାହା ମାନଵୀୟ ଇତିହାସର ଵିସ୍ତାର, ଅନୁକୂଳନ ଓ ସୃଜନଶୀଳତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ଲୋକଗାଥା ଓ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଵ୍ୟାଖ୍ୟା ଉଭୟ ମିଳିତ ଭାବେ ଏହା ପ୍ରମାଣ କରେ ଯେ ଭାଷା କେଵଳ ଯୋଗାଯୋଗର ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ, ଵରଂ ମାନଵୀୟ ଅଭିଜ୍ଞତା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଜୀଵନ୍ତ ପ୍ରତିଛବି ଅଟେ ।

(ଵି.ଦ୍ର : ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଜାଲରୁ ଦୀର୍ଘ ଦେଢ଼ ଵର୍ଷ କାଳର ଏଷଣାରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । ଯୋଉମାନେ ଆଜି ଅଵିଵେକୀ ଭାବେ ଭାଷାର ଲିପିରୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଅକ୍ଷରକୁ କାଟି ଦେଵାକୁ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଅଥଵା ଯୋଉମାନେ ଅଵର୍ଗ୍ୟ 'ଵ'କୁ ଅଭଦ୍ର ଭଳି ପେଟକୀଳା 'ବ' କହି ଦିଅନ୍ତି ସେମାନେ ପ୍ରକୃତରେ ଲକ୍ଷାଧିକ ଵର୍ଷର ମାନଵୀୟ ଵିଵର୍ତ୍ତନର ନିଜ ପୂର୍ଵଜଙ୍କ ଶ୍ରମର ହିଁ ଉପହାସ କରୁଅଛନ୍ତି ବୋଲି ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ।)

ଘୋଡ଼ା ଡିମ୍ବର କାହାଣୀ

ହରିହର ଅତି ସରଳ ଓ ନିର୍ବୁଦ୍ଧିଆ ଲୋକ । ଦିନେ ସେ ପାଖ ଗଡ଼ରେ ହେଉଥିଵା ହାଟକୁ ପରିବା କିଣିଵାକୁ ଯାଇଥିଲା । ସେ ଯୁଗରେ ନୂଆ ନୂଆ ଭାରତକୁ ଆମେରିକାରୁ ବୋଇତାଳୁ ଵା ବୋଇତିକଖାରୁ(Cucurbita maxima) ଆସିଥାଏ । ସେତେବେଳେ ଗାଆଁ ଲୋକେ ପାଣିକଖାରୁ(Benincasa hispida)କୁ ହିଁ କଖାରୁ କହୁଥିଲେ(ଆଜି ବି ଓଡ଼ିଶାର କିଛି ଅଞ୍ଚଳକୁ ଛାଡ଼ି ଦେଲେ ଅଧିକାଂଶ ଅଞ୍ଚଳରେ Benincasa hispidaକୁ ହିଁ କଖାରୁ କୁହାଯାଏ) । 

ନୂଆ ଦରବ ହୋଇଥିଵାରୁ ଲୋକେ ବୋଇତିକଖାରୁକୁ ସେତେ କିଣୁ ନଥାନ୍ତି । ଅନେକଙ୍କୁ ବିକିଵାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରି ବେପାରୀଟା ନାକେଦମ ହୋଇଯାଇଥାଏ। ଏତିକିବେଳେ ହରିହରକୁ ସେଇପଟ ଦେଇ ଯାଉଥିଵାର ଦେଖି ବୋଇତିକଖାରୁ ବେପାରୀ ତାକୁ ପାଖକୁ ଡାକିଲା । ହରିହର ସହିତ କିଛି ସମୟ କଥା ହେଵାରୁ ବେପାରୀଟା ଜାଣିଗଲା ଯେ ୟେ ଲୋକ ନିତାନ୍ତ ସରଳ ତଥା ଓଲା । ତେଣୁ ସେ ତାକୁ ବୋଇତିକଖାରୁଟିଏ ଦେଇ କହିଲା ଦେଖ ଏଇଟା ଘୋଡ଼ାର ଡିମ୍ବ,ୟାକୁ ଖାଇଲେ ଦେହରେ ବହେ ବଳ ହେଵ । 

ହରିହରଟା ସରଳ ଆଉ ଓଲା ଥିଲା ସିନା ହେଲେ ବେପାରୀ କଥାକୁ ସହଜରେ ଵିଶ୍ବାସ କରିପାରୁନଥାଏ । ବେପାରୀ ତା ମନୋଭାଵ ବୁଝି ପୁଣି କହିଲା -"ୟେ ଡିମ୍ବ ସାଧାରଣ ଘୋଡ଼ାର ନୁହେଁ ପକ୍ଷୀରାଜ ଘୋଡ଼ାର ଡିମ୍ବ ଅଟେ । ପକ୍ଷୀରାଜ ଘୋଡ଼ା ଆକାଶରେ ଉଡ଼େ ଭାରି ଯୋର୍‌ରେ ଦୌଡ଼େ ।" ହରିହରର ସରଳ ମନ ଠକି ହୋଇଗଲା । ସେ ପରିବା କିଣିଵ କଣ ବୋଇତିକଖାରୁଟିକୁ ପକ୍ଷୀରାଜ ଘୋଡ଼ାର ଡିମ୍ବ ବୁଝି ହାଟରୁ କିଣି ଘରକୁ ବାହୁଡ଼ି ଅଇଲା । 

ଏଣେ ଜଙ୍ଗଲରେ ରାଜାଙ୍କ ଲୋକେ ସିଂହ ଶିକାର କରୁଥାନ୍ତି। 

ଆଜି ସିନା କେଵଳ ଗୁଜରାଟର ଗୀର୍ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ମାତ୍ର ୬୦୦ରୁ ୧୦୦୦ ମଧ୍ୟରେ ସିଂହ ଅଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଆଜକୁ ମାତ୍ର ୫୦୦ ଵର୍ଷ ତଳେ ସାରା ଭାରତରେ ସର୍ଵତ୍ର ସିଂହ ଦେଖାଯାଉଥିଲେ । ରାଜା ଲୋକଙ୍କ ଶିକାର ଭୟରେ ସିଂହଟିଏ ଗୋଟିଏ ନଟି ଭିତରେ ଲୁଚି ରହିଥାଏ ।‌ ପାଞ୍ଚ ଦିନ ହେଵ ଶିକାରୀମାନେ ସେ ସିଂହଟାକୁ ମାରିବେ ବୋଲି ଲାଗିଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସିଂହ ଜୀଵନ ଵିକଳରେ ଏଣେ ତେଣେ ଲୁଚୁଛି ।‌ ଵିଚରା ସିଂହଟାର ଜୀଵନ ପ୍ରତି ସବୁ ଆଶା ଛାଡ଼ି ସାରିଲାଣି ତଥାପି ନମଲା ଯାଏଁ ସିଏ ନିଜକୁ ଲୁଚେଇ ଚାଲିଛି।

ସେତେବେଳେକୁ ସନ୍ଧ୍ୟା ହେଵା ଉପରେ। ସେଇ ବାଟ ଦେଇ ହରିହର ଘୋଡ଼ାଡିମ୍ବ ରୂପ ବୋଇତିକଖାରୁ ଧରି ଖୁସି ମନରେ ଘରକୁ ବାହୁଡ଼ୁଥାଏ ଯେ ହଠାତ୍ ଝୁଣ୍ଟି ପଡ଼ିଵାରୁ ତା ହାତରୁ ବୋଇତିକଖାରୁଟା ଛିଟିକି ଯାଇ ସିଂହ ଲୁଚିଥିଵା ନଟି ଭିତରେ ପଡ଼ିଲା । 

ସିଂହ ତ ଶିକାରୀ ଭୟରେ ନଟି ଭିତରେ ଲୁଚିଥାଏ, ଯେମିତି ବୋଇତିକଖାରୁଟା ସେ ନଟି ଭିତରେ ପଡ଼ିଛି ସେ ବରଡ଼ା ପତ୍ର ପରି ଥରିଵାକୁ ଲାଗିଲା । 

ହରିହର ଏଣେ ନଟି ଭିତରେ ଘୋଡ଼ା ଡିମ୍ବ ଉଣ୍ଡୁ ଉଣ୍ଡୁ ସେଠି ଲୁଚିଥିଵା ସିଂହର ବେକକୁ ଧରିଲା । ହରିହର ତାକୁ ଧରି ମନେ କଲା ମନେ କଲା ହୁଏତ ଘୋଡ଼ା ଡିମ୍ବ ତଳେ ପଡ଼ି ଫାଟି ଯିଵାରୁ ପକ୍ଷୀରାଜ ଘୋଡ଼ାଟିଏ ସେଠି ଉଭା ହୋଇଛି । ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ନଟି ଯାଗାରେ ଭଲ କରି କିଛି ଦେଖାଯାଉନଥାଏ । ଏଣେ ଶିକାରୀ ଭୟରେ ସିଂହର ଏକବାରେ ପିଳେହିପାଣି । ଯେମିତି ହରିହର ତାକୁ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିଛି ସେ କି ଆଉ ରହିଛି ଆଖି ପିଛୁଳାକେ ପ୍ରାଣ ପ୍ରଣେ ଦୌଡ଼ିଲା । ହରିହର ବି କୌଣସି ମତେ ସିଂହ ପିଠିରେ ବସିପଡ଼ିଛି । ଦୌଡ଼ୁ ଦୌଡ଼ୁ ସିଂହଟା ଅନେକ ବାଟ ଦୌଡ଼ିଗଲା । ହରିହରର ଗାଆଁ ଗଣ୍ଡା ପଛରେ ରହିଗଲା କିନ୍ତୁ ସେ ଜାଣିପାରିଲା ନାହିଁ । ହରିହର ସିଂହ ଉପରେ ବସି ଭାବୁଥାଏ ସେ ପକ୍ଷୀରାଜ ଘୋଡ଼ା ଉପରେ ବସି ଆକାଶରେ ଉଡ଼ୁଛି ।‌ 

ଜଙ୍ଗଲ ବାଟରେ ସିଂହଟା ଦୌଡ଼ୁଥିଲା ବୋଲି ସିନା ତା ଉପରେ ବସିଥିଵା ହରିହରକୁ କିଛି ଦିଶୁନଥିଲା କିନ୍ତୁ ଯେମିତି ସିଂହ ବଣ ଭୂମି ଛାଡ଼ି ଫର୍ଚ୍ଚା ଯାଗାରେ ଦୌଡ଼ିଵାକୁ ଲାଗିଲା ତାକୁ ଦେଖି ହରିହରର ହାଲକ ଶୁଖିଗଲା । ସିଂହ ଦୌଡ଼ୁଥିଵା ବେଳେ କୌଣସି ମତେ ହରିହର ଗୋଟିଏ ଡାଳକୁ ଧରି ପକାଇ ଆପଣା ପୈତୃକ ପ୍ରାଣ ରକ୍ଷା କଲା ।