ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର କଥିତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଜୂଷ୍ ଵା ଯୂଷ୍ ଶବ୍ଦ(ଶବ୍ଦଭେଦୀର ଜୀଵନ-୪)

ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ପିଲାଙ୍କ ସହିତ ଖାଇଵା ବେଳେ ସେମାନେ ଅଣ ଵା ଝୋଳକୁ ପ୍ରାୟତଃ ଜୂଷ୍ ଵା ଯୂଷ୍ କହୁଥିଵା ଶୁଣିଛି । ଆଗେ ଭାବୁଥିଲି ହୁଏତ ଏ ଶବ୍ଦଟି ଇଂରାଜୀର juice ଶବ୍ଦର ଓଡ଼ିଆକରଣ ହୋଇଥିଵ କାରଣ ପ୍ରାୟତଃ ଗଞ୍ଜାମଵାସୀ ଭାଇମାନେ ଏ ଶବ୍ଦକୁ ଇଂରାଜୀର juiceଶବ୍ଦ ଭଳି ହଳନ୍ତଵତ୍ କରି ଜୂଷ୍ ଉଚ୍ଚାରଣ କରିଥାନ୍ତି ଏଵଂ କେହି କେହି ଜୂଷୁ ମଧ୍ୟ ଉଚ୍ଚାରଣ କରନ୍ତି । ଜଣେ ଗଞ୍ଜାମଵାସୀ ଭାଇଙ୍କ ମୁହଁରୁ ଏ ଜୂଷ୍ ଵା ଜୁଷୁ ଶବ୍ଦ ଶୁଣି ସେଦିନ ନିଜର ଅଜ୍ଞତା ଯୋଗୁଁ କହିଦେଇଥିଲି ଆରେ ଭାଇ ଏଇଟା ତ ଇଂରାଜୀ Juice ଶବ୍ଦର ଓଡ଼ିଆକରଣ କିନ୍ତୁ ଆମେ ଢେଙ୍କାନାଳଵାସୀ ଝୋଳ ଆଉ ଅ'ଅ'ଣ କହୁ । ମୁଁ ଜାଣିନି ସେ ଭାଇ ଆପଣା ମନରେ କ'ଣ ଭାବିଥିବେ । ତେବେ ଏହା ପରେ ପରେ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର ଅନେକ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ମୁଖରୁ ଵିଶେଷତଃ ବୃଦ୍ଧ ଓ ମଧ୍ୟ ଵୟସ୍କ ଲୋକଙ୍କ ମୁହଁରୁ ଏ ଶବ୍ଦ ବାରମ୍ବାର ଶୁଣିଵାରୁ ମୋତେ କାହିଁକି ସନ୍ଦେହ ହେଲା । ତେଣୁ ଦକ୍ଷିଣୀ ଓଡ଼ିଆ କଥିତ ଶୈଳୀରେ ପ୍ରଚଳିତ ଏ ଶବ୍ଦ ଵିଷୟରେ ଜାଣିଵା ପାଇଁ ଵିଭିନ୍ନ ଭାଷାକୋଷାଦିରେ ଏଷଣା କରିଵାକୁ ଲାଗିଲି । 

ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଦେଖିଲି ଜୁଷ ବୋଲି ଏକ ଦେଶଜ ଵିଶେଷ୍ଯ ଶବ୍ଦ 'ଜୁଷ୍'ର ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ଏଵଂ ଏହାର ଅର୍ଥ ଲେଖାଅଛି "ସୁରୁଆ; ଡାଲି, ମାଂସ ଆଦି ସିଝା ହୋଇ ଥିବା ପାଣି; ଝୋଳ" । ଏଥିରୁ ଏତିକି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଗଲା ଯେ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଜୁଷ୍ ଶବ୍ଦ ଏବେକାର ନୁହେଁ ଵରଂ ବହୁପୂର୍ଵକାଳରୁ ଏହି ଶବ୍ଦ ଚଳି ଆସୁଛି ।

ତଥାପି ସନ୍ଦେହ ଦୂର ହୋନଥାଏ ତେଣୁ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ପ୍ରଚଳିତ Juice ଶବ୍ଦ ଵିଷୟରେ ଏଷଣା କରିଵାକୁ ଲାଗିଲି । ଜାଣିଵାକୁ ପାଇଲି ଯେ ଏହି ଇଂରାଜୀ Juice ଶବ୍ଦଟି ପୂର୍ଵେ ଏ ଭାଷାରେ jus ଓ juis, ଲେଖାଯାଉଥିଲା ଏଵଂ ଏହା ମୂଳତଃ ଫ୍ରେଞ୍ଚ ଶବ୍ଦ jus, jous, ସହିତ ସମୋଦ୍ଧୃତ । ପୁଣି ପ୍ରୋକ୍ତ ଫ୍ରେଞ୍ଚ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟ ମଧ୍ୟ ଲାଟିନ ଭାଷାରୁ ଗୃହୀତ ହୋଇଛି ‌। 

ପୁନଶ୍ଚ ମୂଳ ଲାଟିନ ଶବ୍ଦ jūs (“broth, soup, sauce”)ରୁ ଫ୍ରେଞ୍ଚ ଭାଷାର jus, jous ଆଦି ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି । 

ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଫ୍ରେଞ୍ଚ ଭାଷାରୁ ଆସି jus ଓ juis ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳନ ହେଵାରୁ ଏ ଭାଷାର ଜୁସ୍ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଥିଵା, wos, woos (“juice”) ଆଦି ଶବ୍ଦ ଲୋପ ପାଇଗଲା ।  

ତେବେ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ଅଣ ଵା ଝୋଳ ପାଇଁ ଯେଉଁ ଜୂଷ୍ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ତାହା ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରୁ ନିଆଯାଇନାହିଁ ବୋଲି ମୋର ସେତେବେଳେ ଵିଶ୍ଵାସ ଜନ୍ମିଲା ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଏକ ସମାର୍ଥକ ଶବ୍ଦ ପାଇଲି । ସେହି ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦଟି ବହୁକାଳରୁ ଭାରତଵର୍ଷରେ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ସେହି ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ଯୂଷ ତଥା ଜୂଷ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। 

ଭାଷାକୋଷ ଅନୁସାରେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଜୂଷ ତଥା ଯୂଷ ବୋଲି ଏକ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା ଯାହାକୁ ଜୂଷ୍ ଧାତୁ ତଥା ଯୂଷ ଧାତୁରୁ ନିଷ୍ପନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା ଏଵଂ ଆଗେ ଭାରତରେ କ୍ୱାଥ; ଅଣ; ଝୋଳ; ଡାଲି ଆଦିର ଅଣକୁ ଜୂଷ ଵା ଯୂଷ କୁହାଯାଉଥିଲା । 

ମନେ ରଖିଵାକୁ ହେଵ ଯେ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାରେ ଏହିପରି ତିନୋଟି ଶବ୍ଦ ରହିଛି।

ଜୁଷ । ଏହି ଜୁଷ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ସେଵକ,ସହାୟକ,ପ୍ରଣୟୀ ଓ ପୂଜକ । ଏହି ଜୁଷ ଶବ୍ଦଟି ଜୁଷ୍ ଧାତୁରୁ ସେଵା କରିଵା ଅର୍ଥରେ ନିଷ୍ପନ୍ନ କରାଯାଇଛି। 

ଯୂଷ । ଏହି ଯୂଷ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଝୋଳ ଵା କ୍ଵାଥ,ମୁଗ ଆଦିର ସିଝା ପାଣି ; ୧୮ ଗୁଣ, ମତାନ୍ତରରେ ୪ ଗୁଣ, ଜଳରେ ଡାଲି ସିଝା ହୋଇ ଥିଵା ପାଣି ଓ ବ୍ରହ୍ମଦାରୁ ଵା ତୁତ୍ ଵୃକ୍ଷ । ଏହି ଯୂଷ ଶବ୍ଦର ଅନ୍ୟ ରୂପ ଜୂଷ ଅଟେ । 

ଜୂଷ ଓ ଯୂଷ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟ ଯଥାକ୍ରମେ ଜୂଷ୍ ଧାତୁ ଓ ଯୂଷ୍ ଧାତୁରୁ ଵଧ କରିଵା କିମ୍ବା ତୃପ୍ତ କରିଵା ଅର୍ଥରେ ନିଷ୍ପନ୍ନ ହୋଇଅଛି । ଯେତେବେଳେ ଝୋଳ ଵା ପନିପରିଵା ରସ କରାଯାଏ ତହିଁର ପରିଵାକୁ ବହୁତ ସମୟ ଯାଏଁ ନିଆଁରେ ବସାଇ ସିଝାଯାଏ । ପରିଵାକୁ ଏତେ ସିଝିଯାଏ ଯେ ତାହା ପ୍ରାୟତଃ ମିଶିଯାଏ ଏଵଂ ସେହି ମିଶ୍ରିତ ଖାଦ୍ୟଦ୍ରଵ୍ୟ ପୂର୍ଵେ ଯୂଷ ତଥା ଜୂଷ ବୋଲାଉଥିଲା । ଏଥିରୁ ଏହା ମଧ୍ୟ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଭାରତୀୟମାନେ ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ସୂପ୍ ବନାଇଵା ଜାଣିଥିଲେ । ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଭାଷାଵିଦମାନେ ଏହାର ପ୍ରାକ୍ ଭାରୋଇରାନୀୟ ରୂପ *ȷ́uṣṭás ତଥା ଭାରୋୟୀୟ ଶବ୍ଦ *ǵus-tó-s ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିଛନ୍ତି । ପୁଣି ଏହାର ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଧାତୁ ରୂପ *ǵews- (“to try, taste”) ନିର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ସୂପ କଲାବେଳେ ଵା ଅନେକ ପରିଵା ମିଶାଇ ଝୋଳ ଅଥଵା କ୍ଵାଥ କଲାବେଳେ ସବୁ ଦ୍ରଵ୍ୟ ନିଜର ସ୍ଵରୂପ ହରାଇ ମିଶ୍ରିତ ହୁଅନ୍ତି ତେଣୁ ଏଠାରେ ମିଶିଯିଵାର ଭାବ ଲୁକ୍କାୟିତ ରହିଛି । ପାର୍ସୀ ଭାଷାରେ ସେଥିପାଇଁ ବନ୍ଧୁ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରଚଳିତ دوست‎ (ଦୋସ୍ତ, “ବନ୍ଧୁ”) ଶବ୍ଦଟି ଏହି ମିଶ୍ରଣ ହେଵା ଅର୍ଥ ଘେନି ମୂଳ ଶବ୍ଦରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି ବୋଲି ଭାଷାଵିଦଙ୍କ ମତ । 

ସେହିପରି ପ୍ରାଚୀନ 

ଆଵେସ୍ତାନ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ଜୂଷ ଵା ଯୂଷ ସହିତ ସମୋଦ୍ଧୃତ 𐬰𐬎𐬱𐬙𐬀‎(zušta)ବୋଲି ଏକ ଶବ୍ଦ ପ୍ରଚଳିତ ଥିଲା । ଲାଟିନ ଭାଷାର gustō (“I taste”) ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରୀକ୍ ଶବ୍ଦ γεύω (geúō, “to taste”) ସହିତ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ଜୂଷ ଓ ଯୂଷ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟ ସମୋଦ୍ଧୃତ। 

ଭାରତୀୟ ଜୂଷ/ଯୂଷ ଶବ୍ଦଦ୍ଵୟର ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଧାତୁ ǵews ଏଵଂ ଇଂରାଜୀ

Juice ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଧାତୁ ଶବ୍ଦ *yew(“to mix of meal preparation”) ଗୃହୀତ ହୋଇଛି । 

ହୁଏତ ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ କୌଣସି ଏକ ମୂଳ ଭାରୋପୀୟ ଶବ୍ଦରୁ ଏ ଉଭୟ ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଅଛି କିନ୍ତୁ ଏ ଵିଷୟରେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଭାଷାଵିଦମାନେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବରେ କିଛି କହିପାରିନାହାନ୍ତି । ବହୁ ପୁରାତନ କାଳରେ ଉଭୟ ଶବ୍ଦ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଵିଭିନ୍ନ ରୂପେ ଵିକଶିତ ହୋଇଛି ଏଵଂ ଇଂରାଜୀ ଉପନିଵେଶ କାଳରେ ଭାରତୀୟମାନେ ଵୈଦେଶିକ Juice ଶବ୍ଦ ସହିତ ପରିଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ତେବେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଝୋଳ ଅର୍ଥରେ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଜୂଷ ଵା ଜୁଷ ଶବ୍ଦଟି ଏକ ଭାରତୀୟ ମୂଳର ଶବ୍ଦ । ସାରା ଭାରତର ଲୋକେ ଝୋଳ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଥିଵା ପ୍ରାଚୀନ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ଯୂଷ ଵା ଜୁଷକୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇଥିଵା ବେଳେ ଦକ୍ଷିଣ ଓଡ଼ିଶାର କଥିତ ଭାଷାରେ ଏ ଶବ୍ଦ ବଞ୍ଚିରହିଥିଵା କମ୍ ଗୌରଵର କଥା ନୁହଁଇ ।